سس‌دن آرینان شه‌هر
رحیم خیاوی
پاییزین سونونجو آیی‌ایدی. گئجه یاریدان کئچمیشدی. نارین- نارین آرا بیر قار یاغیردی. هاوا سازاقلی‌ایدی. گئجه‌نین سحره یاخین سوکوتو اطرافی بوروموش، ائوه هوپموشدو. ساعاتین عقربه‌سی‌نین سسی ائوین دامارلاریندا سوزولوردو.
نرمان کیرلی- قوخولو تاختین اوستونده باشی کسیلن مال کیمی خورولداییردی. قارانلیق پنجره آرخاسیندان ائوین ایچریسینه جوموردو. شه‌هر سس‌دن آرینمیش، داغلار آیین-شایین باشلارینی گئجه‌نین دیزلری‌نین اوستونه قویوب، دالدالانمیشدیلار.
شه‌هر، غورورلو گؤرسه‌نیردی. بو غورور اوشاقلیقدان قالان قارا قورخولو بیر حیس کیمی اوره‌ییمی چولغالاییردی. سانکی هریاندان گؤزلردیر کی منه زیلله‌نیب. اؤزومو اله آلماغا چالیشیردیم. ال- آیاغیم اسیر، اوره‌ییم چیرپینیردی. عؤمرومده بئله بیر سیناغا گیرمه‌میشدیم.
الیم گلر- گلمز قاپی‌نین زنگینه ساری اوزاندی. قاپینی آچان اولمادی. قاییتماق ایسته‌دیم. اؤز- اؤزومه، «یوخ، دؤکتورو نرمانین باشی‌اوستونه آپارمالی‌یام» دئدیم. الیمی قاپی‌نین زنگینه ساری یئنی‌دن اوزالتماق ایسته‌دیم. بیردن قاپی آچیلدی.
– سالام آقای دؤکتور! نرمانین حالی یاخشی دئییل؛ ائشیگه چیخارتماق اولماز. امکان اولسا ائوه گله‌سیز.
– نئجه یاخشی دئییل؟! دونن مهندس‌دن حالین سوروشدوم، «یاخشی‌دی»، دئدی.
– نه بیلیم؛ نئجه دئییم؛ آغیلا گلمز سؤزلر دانیشیر. داورانیشی….زادی دا بیر تهر اولوب. اؤزوم ده باشا دوشمورم؛ اوشه‌نیرم.
– سن گئت، من ایندی گلرم.
دؤکتور بیزیمله قونشو ایدی…
***
«نرمان» شه‌هر مئتروسونون یئر آلتی تونلینده لودر سوروجوسو ایشله‌ییردی. کئچن هفته تونلین هاوا یولو قاپسانمیش؛ نرمان ایسه اؤز کؤمکچیسی «عثمان»لا بیرگه اوچ گون مدتینده اورادا حبس اولونموشدو. اوتوز مئتیر حدودوندا درینلیگی اولان بو تونل ده هاوانین آز اولدوغوندان اونلاری باییلمیش وضعیتده تاپیب قورتاریرلار؛ آنجاق عثمان خسته‌خانایا چاتارکن اؤلوم پرده‌سی اونون قوروموش گؤزلرینه چکیلمیشدی.
عثمان اون ایله یاخین ایدی نرمانین کؤمکچیسی کیمی ایشله‌ییردی. آرتیق ایگیرمی اوچ یاشا دولموشدو. آریق، بسته بوی، بوغدا رنگلی، گوزلری باداما بنزر افغانلی بیر گنج ایدی. آناسینا سؤز وئرمیشدی بو ایل داها اؤز وطنینه قاییتسین.
نرمانین ایسه حالی خسته‌خانادا بیر آز ساغالمیشدی، آمما کئچن ایکی گونده داورانیشی، دانیشیغی قارما- قاریشیق، هئچ آغیلا گلمز و باشا دوشولمز اولموشدو. ،گوزلری قیزاریب، آیاقلاری آلوو ایچینده یانیردی.
قاپی‌نین چالینماسی دؤکتورین گلمه‌سیندن خبر وئردی. هوولسک قاپی‌یا ساری قاچدیم. دؤکتور ائوین ایچینه گیرر- گیرمز نرمان‌ا اوز توتوب دئدی:
– نرمان!… نرمان!… احمدم. قالخ اوتور گؤروم نه‌یین‌دیر!
نرمان نیگران و قورخونج بیر وضعیتده جواب وئردی:
– آماندی گؤزله‌یین! بو ائو اوچماقدادیر. اونلار هامیسی جانلارین قورتاریب بیزی بوردا بوراخاجاقلار…!
دؤکتور الین نرمانین آلنینا قویاراق: «بو کی تب ایچینده یانیر!» دئییر. نرمان دؤکتورین الین یانا چکیر. نفس‌لری آغیرلاشیب؛ تؤوشه‌یه- تؤوشه‌یه سایاقلاییر:
– من ائویمه گئتمه‌لییم، «اوربابا» آغیر خسته‌دیر. اونون بؤیره‌گی‌نین بیری ایشدن دوشوب؛ او منی گؤزله‌ییر. اوندان میغایات اولون! اونلار ائویمی اوچورداجاقلار…
دؤکتورین تاپشیریغینا گؤره دستمالی ایسلادیب نرمانین ایاقلارینا قویورام…
***
کؤهنه حیطیمیزده یولداشلاریملا «قاچان- قاچان» اویناییریم. آلا اینه‌ییمیز نئچه گون اولاردی کی نه بیرزاد یئییردی، نه ده ایچیردی. آتام- «آغ جییه‌ری یارا اولوب.»، دئییردی. قصاب محمد آتام‌لا بیرلیکده، الینده اوزون بیر بیچاق حیطه کئچدی. اینه‌یین قیچلارینی باغلاییب، یاتیرتدیلار یئره. قصاب محمد جلد بیر حرکتله باشینی کسدی؛ اینک بؤیوردو؛ قان سو یئرینه آخیب، تورپاغا هوپدو؛ هئچ اونا سو دا وئرمه‌دیلر، قیبله‌یه ده اوزاتمادیلار. قورخودان ائوه قاچیب، باشیما یورغانی چکیب گیزلندیم. یوخو گؤزلریمی قاپادی. قارانلیق تونئلده دستمالی قان‌لا ایسلادیب، نرمانین آیاقلارینی سرینله‌دیردیم. دؤکتور الینده اوزون بیچاق نرمانین باشینین اوستونده اوتورموشدو. نرمان دؤکتوره یالواریردی:
– منی قورتار، آمما اورباباینان ایشین اولماسین. عثمان منی گؤزله‌ییر.
دؤکتور منی اؤز کناریندا گؤردوکده – «آمپولی گتیر!»، دئییر. آمپولی دؤکتوره وئریرم. سورنگه چکیر، نرمانین یانینا وورور. نرمان نئچه دیقه‌دن سونرا ساکیتلشیب، درین یوخویا دالیر….
***
هاوا آلا- توران ایشیقلانیردی؛ قار، یئری خیال کیمی آغارتمیشدی؛ خوروز بانی‌نا آز قالیردی؛ اوزاقلاردان زینگیلتی سسی گلیردی؛ گئجه‌نین بوچاغیندا هر بیر شئی‌دن آرتیق یوخلاماق ایسته‌ییردیم؛ آمما یوخوم گؤیه دیرنمیشدی. نرمان ایله یاناشی اوتوردوم؛ الین الیمه آلیب، – «قیزمان بیر آز سؤنوشوب!»، دئدیم. آزاجیق گولومسوندو. سارسیلمیش حالدا گوزلرینی منه زیلله‌دی. سانکی گوزلرینین درینلیگینده، آچیلمایان دومان چؤکموشدو:
– قاشقا اینک بیر ائوین چؤره‌ک آغاجی ایدی؛ نه‌دن باشی کسیلدی؟
اللریمی آیاقلارینا چکدیم. قیزما ایچینده یانیردی. سایاقلایان کیمی دانیشیردی، آمما چوخ سؤزلری آوارد اولموردو. قیزمانین شیدتیندن گؤزلرنی بئله آچا بیلمیردی.
درین بیر فیکره دالمیشدیم. نرمان ساغالماسا، نه تهر عائیله‌سینه خبر وئریب، کنده آپاراجاغام. البت دؤکتورین دئدیگینه گوره نرمان بیر هفته‌یه قده‌ر ساغالمالی‌‌ایدی. بو یئرسیز شوبهه اوزون سورمه‌دی. ایکی گوندن سونرا دؤکتور یئنه نرمانین باشینین اوستونه گلدی. دریندن معاینه ائله‌دی. من ایسه گؤزلریمی ماراقلا اونون آغزینا زیلله‌میشدیم. دؤکتور خسته‌نی دقت‌له معاینه ائدندن سونرا گولومسه‌یه‌رک، اوزون منه توتوب دئدی:
– نرمانین حالی یاخشی‌دیر. معلوم اولورکی تهلیکه سوووشوب، یاخین زاماندا ساغالمالیدیر.
ایچیمه شادلیق و سئوینج جومدو. دؤکتور منه خطاب – «هئچ زامان اومودونو ایتیرمه! اومودسوزلوق بؤیوک گوناه‌دیر»، دئدی. سئوینجدن ایسته‌دیم اللریندن اؤپم. یولاسالاندا اوزون منه توتاراق – «ایکی گونه‌دک کامیل ساغالمالیدی. نیگران اولما!»، دئدی.
دؤکتورو یولا سالیب، ائوه قاییتدیم. اوتوروب، الیمی نرمانین آلنینا قویدوم. کئچن گونلره نیسبت قیزماسی چوخ ائنمیشدی. دئمک نرمان ساغالمیشدی، آمما یادداشتی ضعیفله‌ییب، اؤزو ده شاشقین- شاشقین بیر نوقطه‌یه دونوخوب، باخیردی. چوخ چاشمیشدی؛ هئچ بیر سؤز دانیشمیردی. گاهدان اؤز- اؤزونه دوداق آلتی بیر سؤزلر میزیلداییردی؛ «عثمان»ین، «اوربابا»نین آدلارینی چوخ چکیردی. من بو احوالاتی گؤردوکده چوخ اوشه‌نیردیم. دؤکتورلرین دئدیگینه گوره تونئل ده هاوا یولونون کسیلمه سببیندن، نئچه آن نرمانین و اونون کؤمکچیسی‌نین بئینینه هاوا گئتمه‌ییب، بئیینلرینده آغیر پرابلم تؤره‌تمیشدیر. زاواللی نرمان یامانجا چاشمیشدی….
***
گئجه اؤز چادیرین ییغیشدیرماقدا ایدی. قار ائله یاغیردی سانکی گؤیدن اون اله‌نیردی. هر یئر آغارمیشدی. دوم آغ بیللور آسیلیق‌لار آغاج‌لارین بوداقلارینی گؤزه‌ل بزه‌میشدی. خسته‌خانانین سالونوندا بیر نئچه کیشی یورغون حالدا باغداشین قوروب، مورگوله‌ییردیلر. گؤرونوردو چوخ یوخوسوزدولار. کئچن گئجه‌دن اوربابانین نفسین سانجی کسمیشدی. دان یئری سؤکولنده، سحرین سازاقلانان هاواسیندا خسته‌خانایا گتیریب یاتیرتمیشدیلار. عاغلی، هوشی باشیندایدی، آمما سانجیدان ایلان چالان کیمی قیوریلیب، آچیلیردی. اوربابانین سیماسی ایللر بویو یوخسوللوق اثرینده، شوخوم- شوخوم قیریشلارلا بزنمیشدی. اونون حالی گئتدیکجه پوزولماقدایدی. دؤکتور اورتا بویلو، اوتوز – اوتوز بئش یاشیندا شیرین و نزاکتلی بیر قادین ایدی. اونون دئدیگینه گوره خسته‌نین بؤیرک‌لری چوخ ضعیفله‌میشدی و ایشدن دوشمه‌گه طرف گئدیردی. ال- آیاقلاری شیشمکده‌ایدی. گاهدان گؤزلرینی آچیب نرمانی سسله‌ییردی. ائله گؤرونوردو سون ویداعنین یاخینلاشماسینی سئزمیشدی. اوربابانین بیرجه قارداشی «نوروز»ون باخیشلاریندان کدر یاغیردی. او اللری قوینوندا، شاشقینجاسینا اوربابادان گؤز گؤتورموردو. سانکی اوربابانی بوتون گؤزلرینین درینلیگینه چکمک ایسته‌ییردی. او باجیسی‌نین اؤلومونو گؤزلری اؤنونده گؤروردو.
نوروز اورتا بوی، دولو بدن، ائنلی کوره‌ک قارا بنیز بیر کیشی ایدی. بوتون ماحالدا هامی اونو سئوردی. آغیر، متانتلی و خئیرخواه ایدی. کندین چیخاجاغیندا قارا تورپاغدان تیکیلمیش بیر دامخاسی واریدی. بیرجه آروادی ایله اوردا یاشاییردی. سون‌سوز ایدی. یاس و یا توی مجلیس‌لرینه چاغریلاندا خوش سسی‌له اوخویاردی. عمومیتله، کندین خئیری- شری نوروزون سسی ایله یولا سالیناردی.
اوربابانی قبیر ائوینه قویاندا، نوروزون حزین و جان یاندیران سسی جاماعاتی سویا چئویردی. آخی، اوربابانین کؤچو تئز یولا دوشموشدو. اصلینده بو کؤچ چوخ واختسیزایدی. او، نوروز اوچون هم آنا، هم ده باجی ایدی.
نوروز، قبریستانلیغین چئوره‌سین آلان قورخونج داغلارا گؤز دولاندیردی. دریندن اطرافی سوزدو. طبیعتین گوزللیگینی بیر آن ایچینه چکدی. ساغ الین آپاردی قولاغی‌نین آلتینا. یوکسک سس‌له:- «بیزه بونلاری چوخ‌مو گؤردون ائی یئرلری، گؤیلری خالق ائیله‌ین تانری.» سؤیله‌دی. او، سانکی داغلاری، مئشه‌لری،دره‌لری هارایا چاغیریردی.
قبریستانلیقدا ایینه آتسایدین یئره دوشمزدی. هامی گلمیشدی. آغ ساققال‌لار، آغ‌بیرچک‌لر، قیز- گلین‌لر اوربابا ایله سون ویداعلاشماق اوچون توپلاشمیشدیلار. نوروز قاراگون اوچون اؤزونه ساخلادیغی کفنلییی گتیردی. اوربابانی کفنله‌ییب، قبریستانلیغین یوخاری یؤنونده گؤیه اوجالان ایکی بؤیوک چینار آغاجی‌نین آلتینا قویوب، جاماعات نامازینا دوردولار. ائله بیل بوتؤو کند یئریندن قوپموشدو.
مئح ووردوقجا چینار آغاج‌لاری‌نین شاختا وورموش ائنلی یارپاقلاری آستاجا خیشیلداییردیلار. نوروزون سسی داها کسیلمیشدی. گؤزلریندن خیسین- خیسین سیزان میرواری تک یاش، یاناغلاریندا ایز آچیردی. او ائولادسیزلیق دردینی، اوربابانین اؤلومونه قاتیب، سینه سینه یوکلنمیش آغرینی گؤز یاشی ایله هارایلاییردی.
***
نرمان، دلی‌خانایا دوشن گوندن ایندییه قده‌ر هئچ بیر کیمدن دانیشمیردی. داها منی ده تانیمیردی. تانیسایدی دا بیر کلمه بئله دانیشماییردی.
جانلی بیر سویود آغاجی‌نین دیبینده شؤنگوموشدو. منی گؤردوکده، آجی بیر تبسم‌له گؤزلرینی چئورییه دولاندیردی. هویوخموشجاسینا یان- یوره‌سینی سوزدو. بیر آی بوندان قاباقکی نرمان دئییلدی. تانیماق چتین ایدی اونو. ساچلاری پیرتلاشیق، ساققالی چاللانمیشدی. کؤتویونه بالتا ده‌یمیش کیمی‌ایدی. شاشقینجاسینا اونا یاخینلاشیب، -«نرمان…! نرمان…!»، چاغیردیم، آمما او دیسکینه‌رک گئری چکیلدی. چوخ سئیرلمیشدی؛ آهیللانمیشدی؛ اؤز – اؤزونه دانیشیردی؛ سیماسیندا قوشقولو بیر باخیش گؤرونوردو. الی ایله اؤز قانشارینی گؤستره‌رک، -«باخ، اوربابا بوگون منیم یانیما گله‌جک! او داها ساغالیب!»، دئدی. سونرا اوزون بیر قهقهه ایله مندن اوزاقلاشدی.
قارا طالعین آمانسیزلیغی سیریغین چکمیشدی. زاواللی نرمان محض عاغلین الدن وئرمیشدی؛ گؤزلری برلمیشدی؛ اؤزوندن چیخمیشدی. بو صحنه‌لری گؤردوکده بوتون وارلیغیم سارسیلدی. بیر آن باخیشلاریمیز بیر-بیرینه توققوشدو. گؤزلرینین درینلیگینده تانیش بیر ایتیک گؤرونوردو. یئنی‌دن اونا ساری یؤنلدیم. اونو دایاندیرماغا چالیشدیم، آمما، نه زامان ایدی او مندن اوزاقلاشمیشدی. ال- قولوم بوشالدی، باخیشلاریم اوزاقلارا سانجیلدی. سانکی بیر قورو هئیکله دؤنموشدوم…
سون
