آدام
فرانک فرید(ایپک)
دوشدوم کؤلگه‌مین باشینا آغیر داش تکین!
دوشموشدو قویونون تکینه – گورولو‌ـ‌گوپباز. قاچیب دوشموشدو یا ایته‌لمیشدیلر؟ ایت‌لر قوپالاغا گؤتورموشدو، یا آتلی‌لار؟ بیلمیردی… نه آت یادینا گلیردی، نه ایت… دوشمک یادیندا ایدی.
چؤلون آراسیندا بیر اوغلان اوشاغی بویان اویانا قاچیردی. بیر جاناوار وار ایدی باشیندا؛ اوغلانین ایکی باشی یئکه‌لیکده، قارا‌ـ قونور چیرکین توکلو بیر حئیوان. دؤره‌یه توپلانان‌لار داش آتیرلار حئیوانا. چیغیریر: “آی، اوشاغا ده‌یـَر! او منیم اوغــلوم ـــ دی. آمان دی…” قاچیر اوغلونا ساری. قویودان چیخانمیر…
ائله گوم‌ـ‌گوپ دوشمه‌میشدی دونیانین تکینه کی… هر قولو بیر اؤلو آغیرلیقدا؛ هر قیچین بیری چکیر. اؤلولر داراشیبلار بونون قبیرینه. تزه اؤلوسونه داراشیبلار، کؤهنه اؤلن‌لر… هره بیر یانا چکیر جمده‌گین؛ بیرقیچ‌ـ‌قولوندان بهشته، بیر قیچ‌ـ‌قولوندان جهنّمه.
قبیرلر آغیز آچیب. قارانلیقدا ال‌ـ‌آیاق چالیر. قیر دیر ال‌ـ آیاق چالدیغی قاتی قارانلیق. ال‌ـ آیاق چالدیقجا قویلانیر. داها قول‌ـ قیچی ترپنمیر. قیر سوویوب. قیر قوپماز…
قبیر سویوغو دی… قبیر هاواسی… قبیر داراشلیغی… قبیر داشی آغیرلیق ائلیر اوستونده. دوشوب اؤز باشینا. اؤزو اؤزونون قبیرداشی اولوب. اوزو قویلو دوشوب، قالخانمیر. کورَگینده زوو چکیر، قیپ‌ـ‌قیرمیزی قامچی یئرلری. کورَگینده یازیلیب یا قبیرداشیندا: “مراد غیرتی فرزند حسن…” گؤزون آچماغا اؤزون زورلاییر. یوخ، اؤلوم تاریخی یوخدو! اؤلمه‌ییب هله! قبیرلری آختاریر. سورونور؛ دؤرد ال‌ـ آیاقلی چکیر اؤزون، ال‌لرین سورته‌رک صورات‌لارا. دده‌سی‌نین صوراتین تانیر. الی‌له اونون گؤزلرین یومور، دده‌سی دوروب اونو بو حالدا گؤرمه‌سین، باری.
قویونون دووارلارین قوجاقلیر. آغیرلیغین سالیر دووارلارا، دؤره دولانیر. یوخ! قویونون دووارلاری بونو قوجاقلییب، هئی دؤره دولاندیریر. قویونون قوجاغی هئی دارالیر. هئی کیچیلیر. اوزای‌لارین قارا چوخورونا دوشوب، بلکه… دارتیلر، پارچالانیر. بؤلونوب آتیلر. “کیچیک تیکه‌ن قولاغین اولاجاق”، سؤزو قولاغین تیکه‌لیر.
گوپ دوشور یئره؛ اوجا بیر یئردن ده دوشور -یوخودا دیکسینن کیمی. یاتمیشدی یانی، دوشور یئره؟ دونیانین هرزادی تؤکولور باشینا. دونیا بوتون اوزونده‌کی‌لرله فیرلانیر…
بیر تاققیلتی قولاغینا چاتیر؛ چاتیر دا، چاتمیر دا. سسلنمک ایستیر. سسی چیخمیر؛ چیخانمیر. بوغازی باغلانیب. دیش‌لری قیفیللانیب… گؤزلری آلاقولای بیر چیراغ ایشیغین حس ائدیر. ایشیق دا فیرلانیر. گئجه گوندوزلوک بیلینمیر. او دونیادا نه گئجه، نه گوندوز؟
باشی اوسته مهتابی بیر چیراغ دیر یانیر؛ بوزارمیش ایشیغی‌له. سکّی‌لرده اؤلولر. دده‌سین یووُر. دده‌سی‌نین جانی آغ دیر. تقی‌نی یوور. تقی‌نین جانی یانیق‌دیر. عسگری یووُر. عسگرین کورَگینده داغ یئری، شالّاق ایزی. قیوریلیب قارنینا او شستلی‌لیکده ایگید. قرار یئرینه نه قدر قالمیشدان، بوی‌‌ـ‌بوخونو گؤزه گلردی اونون. نریمانین آیاق‌لاری‌نین آلتی شیریم‌ـ شهره دیر. شهینی یووا بیلمیر. نئجه یوسون اونو؟ اوجادان چیغیریر. سسی میرده‌شیرخانا دووارلاریندا عکس اولور. “دونیانین سونو دیر، میرده‌شیر زاد دا یوخدو؟!” بونون اؤلوسو دیر یووُر اؤلولری؟ دیری دیری گتیریرلر بو آرایا اؤلولری. بیردن صوراتین، یاش کاشی‌لاردا گؤرور. اؤزونه بنزه‌میر. اؤزونون ساققاللی اؤلوسونه بنزیر. او دونیادا اوزون قیرخا بیلمز کی… شهینین قارا گؤزلری، اوزاندیغی یئردن اونا زیلله‌نیب. آغ دیر، جانی. بوزارمیش آغ. گئدیر اونون گؤزلرین باغلایا. دیری گؤزلرینه باخماق اولمازدی، اونون. آدامی توتاردی. قالسین اؤلو گؤزلرینه؛ اؤرتولمه‌ین اؤلو گؤزلرینه. گؤزلرین باغلایاندا دیکسینیر. گؤزلری آچیلیر تزه‌دن. قرار باشیندا باخیشین اَکردی آدامدان ، اؤزو بیلردی باخیشی نئجه چکیجی‌دیر. ایندی اَکمیر، هوروت هوروت بونون اوزونه باخیر. بلکه هئیبتیندن قورخور بونون؛ بئله ساققاللی گؤرسلـلیگیندن.
آییلان کیمی‌دیر. سیمیت دووارلار اوستونه گلیر؛ بیر ده همن ایی. همن ایـیین داها قاتیسی، داها غلیظی. “دده وای” سسینه آییلمیشدی. “گئده، گئنه ده؟… یئکه دَوه!” ایستی بیر ایسلاقلیق حیس ائلیر آلتیندا. “دده وای بو آغیرلیقدا یورقانی یوماق اولماز، قیشین شخته‌سینده.” اوتانجدان آغیر کورسو یورقانین باشینا چکیر. ننه‌سی سیلکه‌لیر دورسون… ننه‌سی اوّل آپاریر بونو یوور، مطباغین چالاسرینده. قورولور، تمیز شالوار گئیدیریر. سونرا تشتی گتیریر قویور یورقانین ایسلاق یئری‌نین آلتینا. بونا دئییر، سو تؤکسون. آغیر میس آفتافانی ایکی‌اللی گؤتورور. بو زیققینا زیققینا تؤکور، ننه‌سی دئیینه دئیینه یووُر… کورسونون تووُندا گئنه یوخو آپاریر بیله‌سین. یون ایی قاریشیر سودوک ایینه، دولور بورنونا. قویون ایشه‌ییب سانکی. یوخونون شیرینلیگی زور گلیر او ایستیده. ایی اونودور. یاتیر.
سویوق، اوشوتمه گؤزون آچدیریر. همن اوشاقلیغیندان قالان ایی بورنوندا، بو سفر او بوم‌‌ـ‌بوز اوتاقدا، سیمیت دووارلار آراسیندا. باش سوروجو ایشه‌میشدی اوزونه، حالدان گئدنده. آییلمیشدی سودوک ایلیقلیغینا، ائله کی آییلمیشدی. اؤزون بله‌میشدی ده، گؤره‌سن؟ ساققالیندان یون اییی گلیر. داها قاتی سادیر اییی. ایی بورنوندا یوخو توتور. اؤلولر قاریشیر دیری‌لره گئنه، دولوشورلار بونون او بیر دامچا سلّولونا. هره بیر یاندان دانلاشدیریر بیله‌سین… “چیخارین یوخ ایدی …” “دؤزه بیلمه‌یه‌جاق ایدین…؟”
همن سس گلیر؛ همن تاققیلتی. داها یاخین دیر سس. سلولون دمیر قاپیسی‌نین سورمه‌سی چکیلیر. قاپی جیییر آچیلیر. مئژمئیی سیمیت اوسته چکیلتی ایله ایته‌نیر ایچری. آلتینداکی قوم‌لارین جیغیلتیسی اورک جیزیر. سسلنمک ایستیر. جانآتیر سوروشسون گؤرسون اونلاری دا توتوبلار. اینیلتیه ده گوجو اولمور. قاپی تاققیلتی ایلا باغلاناندا دیکسینیر. قرار یادینا دوشور. هئچ یئری ترپنمیر، قالسین کی دیک دورا بیلسین. داشلانماق حیسّی، جانین لوت برق سیمی کیمی توتور. تکجه گؤزقاپاق‌لارین بیر آنلیق قالدیرا بیلیر، آنجاق کی. گؤرور سیمیت قازاماتیندا دیر. دووارلار اوستونه گلیر، بیر ده اورا دولوشان‌لار. قالیر دانلاق آلتیندا گئنه ده. “باریتین بیر آتیملیق ایمیش، بدبخت؟” بوینون ترپَدیر. “آی خلقی سعادته چاتدیراجاق ایمیش؟”
کیریییب قالیب دونندن یا ناواختدان. اوزو قویلو نئجه دوشوب، دوشوب. “آی قدرته مئیدان اوخوردون!” همن چیراغ یانیر باشی اوسته. چیراغ کی واختی گؤرستمز. “نه تئز تومانیوی باتیردین؟” قولو قالیب آلتیندا قورویوب. بیرقولای ترپَدیر الین، شالوارین اووجلور. یاش دئییل. بیلینه بیلینمه‌یه، نم دی. “نه تئز پوخ یئدیمه دوشدون؟”
“آچیلین اوستومدن، گلمه‌یین اوستومه ـ نه ایستیرسیز جانیمدان؟ گلمه‌یین اوستومه.” دئییر اوره‌گینده. “خفه‌لنین ـ”
“بلبل کیمی دانیشاندا خفه‌لنئیدین با.” “سعیدی قینادین تئز دیله گلدی؟” “ائشیکده نفس ایستی یئردن چیخار، ایستی ـ ! ” بیردن ایستی باسیر بیله‌سین.
“قرارین واختین ترسه دئدیم.”
“یئرین کی دوز دئدین! ” “گونون کی دوز دئدین! دا نه قالدی؟”
“بیه گلمه‌دیلر بوگون” بَــ بیلدیلر توتول ـــ” “بیلللر، حتماً بیلللر… کاش بیلمیش ـــ”… عسگرین باغیرما سسی فیکرین کسیر. چتین‌لیک‌له دؤنه بیلیر آرخاسی اوسته. کوره‌گی گؤینور، زوو چکیر. جانی چیخیر…
منیژ باشی‌نین اوستونده. الین آلنینا چکیر یا گؤزلرینه. ننه‌سی اؤزون دؤیور. منیژین گؤزو اونون قانچیل آیاق‌لارینا دوشنده، هوشدان گئدیر…
“جلسه بیزده. ائولی آداما شک ائله‌مزلر،” سؤزون منیژـه دئمیر؛ اورگینده دئییر. بو سؤزو یولداش‌لار هامیسی دئیردی. اوغلونون ونقّه ونقی گلیر. منیژ اوشاغی ساکیتلدنمیر. جلسه اوتاغینا دا دولور سس. چیخیر، “آبیریم گئتدی، بیر ایش گؤر، منیژ” دئییر.
“گؤر کیم آبیریدان دانیشیر!”
“آبیری ساخلادین اؤزووه؟”
“هووَ به هووَ دیینده آبریوا فیکیرلشئیدین.”
“سانجی‌دی، نئینیم؟” دئییر منیژ. اوشاغین ونقّه ونقی قالیب قولاغیندا. او ونقیلتی اؤزوندن چیخیر بو یول. آیاق‌لارین باغلاییبلار تختین آشاغاسینا. کابلین ویژیلتیسی اوّل هاوانی یاریر، سونرا آیاق‌لاری‌نین دریسین… ویـــــژّا ویژ…
دده‌سی شوو الینده، حیطده دالیسیجا قاچیر. بو دا حووضون باشینا دولانیر. چله‌سر اوستوندن آتیلیر. شووُ هردن هاوایا چالیر. کوشولتوسو قولاغین اسدیریر. “گئده، دئمه‌دیم آدام اول؟” بیری یانینا دَییر، بیری کورَگینه. آغریدان اوره‌گی کئچیر. ننه‌سی پیلّه‌لردن اؤزونون حیطه آتیر. “کیشی، دا بسدی! آدام اولار.”
“والّله آدام اوللام.” دده‌سینه دئییر.
“بتر آدام اولدون.” “آدام لوُوا وئرن!”
دده‌سی یورقان‌ـ‌دؤشکده خیریلتییا دوشوب. یوخودا خیریلدیر، آییقلیقدا دا. “اؤلمک راحات دئییل، هاااا، جانی چیخدی جان وئرینجه؛ جانی دوداغیندان چیخینجا.”
“اونون اؤز جانی دوداغیندان چیخ ـــ سنین دوداغیـــ اؤزگه‌لر جانی.” “تقی اوجا بوی ی ی. بیغلیــ؛ شهین چادیرالی ـــ قارا قاش‌گـ…؛ عسگر بیغلی، عینک‌لی ی ی ی” “دیلین آچیلدی؟”
“دیلیوی پیشیک یییب؟ بایاقدان ویر ویر سسین کسیلــمیردی، کلاسی گؤتورموشدون باشیوااااااـــ ایکی کلمــــ درسیوی ده دئـــ. گؤر نئچه یول‌دی، چاغیریرام، باشارمیــ …” خانیم اوزون چئویرنده، اونو یامسیلیر. شاییردلار گولور. خانیم معلیم ده بخاری‌نین آیاغین اوجالدیر، بونو چؤنمبتمه اوتورتدورور بخاری‌نین دیبینده. دئییر، “ایندی آدام اولاسان!” پؤرتوب، قیزیشیردی. جانینا اود دوشوردو…
برقی اوجاق سربازی تختین سیم‌لرین قیزدیریب… ویرنیخیر. ترپنمک اولمور. قو‌ل‌لاری دا تختین اوستونه کیرکیپ باغلی. چیغیریر، “یاندیم، یانــــ ”
“هــن؟ ایستی کئچیر کورَییوه؟” باش سوروجونون سسی گلیر. “دئدیم داااا، بولار دیل آدامی دئییللر… بیز بولاری آدام ائله‌ریق.”
یانیب تؤکولور. کورَگیندن قالخان اود، سوموک‌لرینه کیمی گؤینه‌دیر؛ ایلیک‌لرین قاینادیر.
“قرار یئری…” قرار یئری، قاینار سو تؤکور باشینا. “گلمییئیدیلر، آماندی. گلمییـــ” عسگرین باغیرتی‌سی قولاغیندا اوولدور. شهینین چیغیرتیسی دا. “میه خانیم‌لاری دا بورا گتیررلر؟” یوخ اولا بیلمز. قولاق‌لاری دا خولیالانیر…
الی اختیارسیزجاسینا گئدیر آلت‌پالتاری‌نین کئش یئرینه. “اوّل گون اونو چیخارتدون دا،” اؤز اؤزونه دئییر. “دووارین هانسی چاتداغینا قویدون؟ یاخجی کی تاپمادیلار باشدان آیاغامی آختاراندا.” اونون کاغاذین سویمادان، یاری بؤلوب، قویموشدو آلت‌پالتاری‌نین کئش یئرینه، تیکمیشدی. سونرا دا چیخاردیب، کاغاذین چئینه‌ییب اوتموشدو، اؤزون ده قویموشدو دووار چاتداغینا. “آمما هایانا؟” اؤزون سورویوب چکیر تخته ساری. بیر آددیم یول، بیر عالمه دؤنور. “سوروننده نئجه آغیرلاشیر آدام.” تختدن یاپیشیر اؤزونون آغیر لئشین قالخیزیر سالیر تخت اوسته. آیاغی‌نین تولوغو پارتلاییر یئره سورتولدوکده. سویو، قانی تؤکولور اوتاغین تکینه. کورَگی‌نین ده دریسی سویولوب بلکه، زوققلتوسو بئله کئچیر جانی‌نین ایچینه.
” نئجه ازبر اولموشدو دیلینده نسیمی؟” “دریسین سویدولار هااااا!”
“زولفون گؤره‌لی، گؤزون نیگاراااااااا، منصور اولارام کی داااااار ائدرسن.”
“سنین نوبه‌ندی! گولـّه یا دار؟”
“دار دار ائله‌دین کی ایندی یئرین بوجور دار اولدو!”…
منیژ آوازامیش باخیر بونا. ننه‌سی پؤرتوب. دده‌سی‌نین اؤلوسو باخیر اوزونه -بونو گؤزله‌یرک. اوغلون گؤرمور. “یازیق اوشاق! آخی نییه ائولندین گئده؟” او دا او آواراگورلوقدا بیر آروادلا؟ ننه‌سی دئییردی او سفر توتولاندا نئجه ماتیکلنیب چیخاردی. ائوده تاپیلمازدی. “سیلّه ایله اوز قیزاردیر.” دئمیشدی بو دا، جاوابیندا.
قیرخیق اوزونده سیلّه نئجه یئر سالمیشدی، سالمیشدی. آینا یوخ ایدی گؤرسون. شاراخ سسی اوزونده ایدی، او گوندن بری. ایلک دانیشدیران وورموشدو، ایلک دانیشمادیغیندا. بارماق یئرلری هله ده گؤینور. الین وورور. قوزا قوزا ساققالی ائله بیل پامبیق دیر یاپیشیب یارا اوستونه.
“کاش اونو گؤرستمه‌سینلر ننه‌سینه، منیژـه، قوهوم قارداشینا.” قاروولچونون آیاق سس‌لری اوزاقدان دؤیور باشینا، گوپون کیمی. “گلیب آپاراجاقلار اظهارنامه‌وی امضالایاسان.” دونن هوشدان گئتدی قالدی بوگونه. ایکی کیشی کئچدی قول‌لاری‌نین آلتینا، سورویه سورویه گتیریب آتدیلار بو قازاماتا بیله‌سین. “قوی باری امضان اولماسین، یازیوین آیاغیندا.”
ساققالین بوراخیر، الین چکیر دووار چاتداق‌لارینا. عینگین ایلک گون آلمیشدیلار. چوخ ایستردی دووارین یازی‌لارین اوخوسون. بارماق‌لارین سورتردی قازی‌لارا، کورلار یازی‌لاری سورتن کیمی. “بوراخ بونلاری، هارا قویدون اونو؟” “تئز اول!”
“تئز اول، تاپ!”
بارماغین چکیر دووارین چاتداق یئرلرینه. قاتی دیر دووار. ایکی الین ده دولاندیریر دوواردا. تلسمک، خورا کیمی دوشوب جانینا، فیکرین جایدیریر.
“تئز اول، ایندی گلللر.”
بیردن تیغه‌نین دندن اوزو دَیـیر بارماق‌لارینا. بارماغین بیر ده چکیر. “هن، اؤزو دی! ”
سئوینیر. دیرناغی لا چکیر چیخاردیر.
سیمیت کیمی سویوق دیر، تیغه. “ایندی قیزیشار.” دئییر. بونو اوجادان دئییر. تیغه‌نی دوداغینا یاخینلادیب، “ایندی جانین قیزیشار.” دئییر. دندن الینه باش‌بارماغین چکیر. او الی ایتی دیر آنجاق؛ دونیانین هر کسَـریندن داها ایتی…
