“کیان خیاو” لا مصاحبه
ائلمین نوری
ایضاح:
۵ ایلدیر اییونون ۵ینده (خردادین ۱۵ینده) آذربایجان رئسپوبلیکاسیندا، آذربایجان یازیچیلار بیرلییی طرفیندن بین‌الخالق شعر گونو قورولتایی کئچیریلیر. هر ایل بو قورولتایا دونیانین مختلف اؤلکه‌لریندن، او جمله‌دن، آمریکا، روسیه، اوکراین، تورکیه، گورجوستان، اؤزبکستان و باشقا بیر نئچه اؤلکه‌دن، آذربایجان دیلینده یازان شاعیر- یازیچیلاردان سئچیلیب دعوت ائدیلیر. بو گون، آذربایجان ادبیاتیندا بؤیوک ایمضاسی اولان میکاییل موشفقین آد گونو اولدوغونا گؤره، اونون اولو آدینا تلطیف اولونوب. هر ایل شعر- ادبیات دونیاسی‌نین بیر چوخ تانینمیش اینسانلاری بو قورولتایین قوناغی اولورلار. هم ده بو گونده سئچیلیب دعوت اولان شاعیر- یازیچیلارا آذربایجان یازیچیلار اتفاقی طرفیندن میکاییل مشفق موکافاتی وئریلیر. بو ایل (۲۰۱۴- ۱۳۹۳) ایلک دفعه اولاراق ایراندان دا، کیان خیاو بو قورولتایا دعوت اولوب و قورولتایین کئچیریلدییی باکی بین‌الخالق موغام مرکزینده بو موکافاتا لاییق گؤرونموشدور. کیان خیاوین اوردا چیخیشی دا اولوب و دونیانین بیر چوخ تانینمیش ادبیاتچیلارینین آراسیندا مدرن شعر و ادبیاتلا باغلی اؤز دوشونجه‌لرینی اورتایا قویموشدور. سونونجو گون آذربایجان ادبی مطبوعات و سایتلاری کیان خیاولا دانیشیق آپارمیشلار کی بیز اونو بوردا تقدیم ائدیریک.
س. حؤرمتلی کیان بی. او تایدا نه وار نه یوخ؟ بورداکیلار اوچون داریخیرلارمی؟
ج. “او تای” دئییلن بیر سؤز ده “بو تای” کیمی بیر آنلاییشدیر. اوردا دا یاشام اؤز آخاریندادیر، بوردا دا. بورا اوچون داریخان اینسانلار دا وار. بوردا دا بئله اولمالیدیر کسین. نه اولور اولسون، او تای- بو تای هارداسا ۲۰۰ ایل بوندان اؤنجه قارداشجا بیر- بیرلرینین یانیندا، چئوره‌سینده بیر وطنداش کیمی یاشامیشلار. بو، تاریخین شهادت وئردیگی بیر سؤز و دانیلماز بیر مسئله‌دیر. اوسته‌لیک هر یئرده باشقا سئویلن اینسانلار اوچون داریخانلار وار. من هاچانسا بو داریخقانلیغین بیته‌جگینی اوما بیلرم ساده‌جه، و او تای- بو تایلی بوتون آذربایجانلیلار اوچون سعادتلی بؤیوک گونلر دیله‌یه بیلرم. اونسوز دا بوتون اینسانلار بیر- بیرلریله قارداشدیرلار. فارس یازاری محمود دولت‌آبادی‌نین کلیدر رومانیندا آفوریزمجه گؤزه‌ل بیر سؤز وار. او دئییر، قرار دئییل بوتون قارداشلار بیر آنانین قارنیندان چیخسینلار. آرتیق هامی بیر- بیریله قارداش اولا بیلرلر.
س. او تایدا مودئرن ادبی پروسس نئجه اینکیشاف ائدیر؟ چوخلاری دئییر کی، او تای شاعرلری داها مودئرندیرلر…
ج. قالیب مودئرن ادبیاتا نئجه باخاق. بیز شعره یوخسا باشقا بیر ادبی ژانرا مودئرن دئییب، مودئرن صیفتی وئرنده نه‌لر دوشونوب دئییریک؟ منجه مودئرن سؤزو داها چوخ آرخاییک، کلاسیک و اسکی بیر سیرا دوشونجه‌لرله یاشایان بیر توپلوم، بیر اجتماعیتده ایشله‌نیر. حال بو کی بئله توپلوملاردا مودئرن- مودئرن دئیه- دئیه اؤز اسکی ماتریاللارینی یئنیدن یئنیله‌مه‌یه جان آتیرلار. اولا بیلسین دوغوردان دا مودئرن یاشام یییه‌سی اولان توپلوملاردا چوخ دا مودئرن سؤزو ایشلنمیر. اؤرنک اوچون آمئریکادا. آنجاق بیز آذربایجانلی اولاراق بؤیوک بیر کئچمیش، بؤیوک بیر تاریخ، دب و کولتور یییه‌سی اولدوغوموزا گؤره اولا بیلسین مودئرن و مودئرنیته سؤزونو باشقا بؤیوک و زنگین بیر کئچمیش یوخسا تاریخی اولمایان اؤلکه‌لردن، اؤرنک اوچون آمئریکادان چوخ قوللانیریق. بیزلرده کلاسیک ادبیاتین بؤیوک بیر یئری و قونومو اولدوغو اوچون، کلاسیک سؤزو و ایندی دوغالجا- طبیعیجه اونون قارشیسیندا یارانان مودئرن سؤزو داها چوخ ایشلکدیر. بیلدیگیمیز کیمی مودئرنیزم سؤزو ده باشقا بیر نئچه تئرمین کیمی، فلسفه‌دن ادبیاتا کئچمیش بیر تئرمیندیر. مودئرنیزم فلسفه‌سی‌ایسه ۱۷- ۱۸ینجی یوز ایل‌لیکدن آوروپادا تئوریزه اولماغا باشلاییب و اوندان یارانان آنلاییشلارین گئت- گئده گلیشمه‌سی بو گونوموزه کیمی سورمکده‌دیر. بونا گؤره ده بیز ادبیاتا یوخسا باشقا بیر نسه‌یه مودئرن سؤزونو بیر صیفت کیمی ایشله‌دنده داها چوخ اونون فونداسیونونا زیللنمه‌لی و دقت ائتمه‌لی‌ییک. مودئرنیته قونوسونا ساده‌جه اینسان مدنیتینین بیر اؤزللیگی کیمی ده باخماق اولار. بیر ادبی اثرین بیچیمی، آنلاتی فورماسی، ایچینده‌کی ایمگه‌لر، بتیملمه‌لر- تصویرلری کلاسیک شعردن فرقلیدیرسه، دئمه‌لی مودئرن بیر شعردیر دئینلر ده وار. آنجاق منجه بو مودئرن سؤزونده قارماقاریشیق بیر آنلاییش وار. ائورنسل- جهانشمول بویوتدا مودئرنلیک بوتون دوشونجه‌لرده یارانان دییشیم و گلیشیم دئمکدیر. قارماقاریشیق دئییرم‌سه مودئرنیته‌ده بوتون رئاللیق، سوررئاللیق، میفیک و پسیخولوژیک قونولارینین بیر- بیریله بیر چئشید باغلی اولماسینی دوشونرکن دئییرم. بیر مودئرن شعرده یئنی تئکنیکلر، یئنی ریتملر، یئنی چیزگیلر و یئنی- یئنی باشقا نسه‌لرین ده رولو وار. بیز ۴- ۵ یوز ایل اؤنجه‌نین توپلوملارینی، یاشام بیچملرینی، نئجه دوشونمه‌لرینی اوردان- بوردان اوخویوب سئزیب بیلسک ده، بو گون اونلاری شعره کؤچورمگی کولتورل و ادبی بیر گرکسینیم- ضرورت کیمی گؤرموروک و نسه یازدیغیمیزدا، ایچینده یاشادیغیمیز توپلومو و چاغی یئنی دوشونجه‌لرله دوشونوب یازیریق. بو یازماقدا سؤزسوز روایت فورماسی ان ایلکین رول یییه‌سیدیر. بیر سؤز ده دئییم بو قونودان سوووشاق. یانیلماسام ژان بودئریاردان بو سؤزو اوخوموشام. مودئرنین کلاسیکله هر زامان بیر چلیشکیلی- تضادلی داورانیشی اولوب. نه اونو اؤزونه یاماییب، نه ده اونو اؤزوندن قووالاییب. اونا گؤره ده مودئرنیستلیک بیر چئشید اوپورتونیستلیک دئمکدیر. من اؤز آدیمدان، مودئرن ادبیات آدی هارداسا گلنده، بو قوراملار- تئوریلری دوشونوب ندنسه اینجیییرم و نه‌ایسه هارداسا ایتیرمیش، باتیرمیش اولدوغوموزو سانیرام. ایندی او تایدا مودئرن ادبی پروسسی‌نین نئجه گلیشمه‌سینه گلدیکده منه بئله گلیر کی سیزین آماجینیز یئنی ادبیات اولور. منجه یئنی ادبیات یالنیز بیچیم و اؤزگور دئییم بیچیمی، یئنی آزاد و سربست روایت فورماسیلا کلاسیک ادبیاتدان آیریلیر. بو باخیمدان او تایدا دا، بو تایدا دا مودئرن شعر دوغوردان دا چوخ بؤیویوب و سئوینجله دئییم کی داها دا بؤیویوب گلیشمه‌یه ساری گئدیر. بیر ده سووالینیزین سون بؤلومو منی بیر آز باشقا دوشونجه‌لره ساری دا چکدی. سیز دئدیز کی چوخلاری دئییرلر او تای شاعرلری داها مودئرندیرلر. ایندی من گوله- گوله دئدیگیم بو سؤز سیزی ده گولدوره بیلر، دوستوم. منجه بیر شعرین مودئرنی وار، بیر شاعرین مودئرنی. من ائله مودئرن شعرلر گؤرموشم کی شاعرینین یاشام طرزی هئچ ده مودئرن اولماییب. یاخود یاشامینین طرزی بیر آز مودئرن اولان شاعرلر گؤرموشم کی شعرلرینی هئچ ده مودئرن آدلاندیرماق اولماز. (گولوشله!)
س. تبریز چوخ‌مو گؤزه‌ل یئردیر؟ آنجاق آدینی ائشیتمیشیک، اونا گؤره بئله سوروشوروق..
ج. بلی، چوخ گؤزه‌ل یئردیر. یئددی ایله یاخین اوردا سئوه- سئوه یاشامیشام. چئشید آبیدوی یئرلری، گزمه‌لی پارکلاری، باغلاری، ارک قالاسی، ساعات قاباغی، گؤی مچیدی، اونیوئرسیته‌سی، کیتاب نشر ائولری، مقبره‌الشعرا- شاعرلر مزارلیغی، موزه‌یی، آجی چایی، عئینالی داغی، باغمئشه‌سی، قارتال پارکی، اییده بولوارلاری، شاه گؤلوسو. منیم بعضی یاخین دوستلاریملا گؤروش قراریم شاه گؤلو اولوب. بونلار او تایدا یارانان بیر سیرا شعر- حئکایه‌لرین تمل موتیولری اولوبلار. من هر زامان تبریزه گئتدیگیمده، نه‌ایسه، کیمی‌یسه بوتون وارلیغیملا اؤزله‌ییرم. اوردا ائله یئرلر وار کی من اؤز یاخین دوستلاریمین آراسیندا اونا اؤزلم باغچاسی آدینی وئرمیشم. هر گئتدیگیمده اورا بیر باش چکیب اوتورارام، آنجاق ندنسه اؤزلملریم هئچ بیتمز ده، قات- قات چوخالار. اوردا گؤروشدویوم گؤزه‌ل اینسانلاری اؤلوم گونومه کیمی اونوتمایاجاغام. سؤزسوز تبریزلیلر آراسیندا بیر چئشید تبریزیسم ده وار. گئنللیکله تبریز یئرلی‌لری باشقا چئوره شهرلردن گلنلری بینمزلر دئییرلر. آنجاق تبریزده اولان بؤیوک بیر اویقارلیق- کولتور- مدنیتی بونونلا اؤلچمک یاخشی اولماز. تبریزین کولتورونو اؤرنک اوچون ماشین سوروجولری یوخسا آرتیق پول- پاراسینی قورویان توکانچیلاریلا یوخ، منجه چوخ دیرلی اینسانلاریلا، رضا براهنی، غلامحسین ساعدی، جاواد هئیت، صمد بهرنگی، حمید نطقی و بیر چوخ باشقا دونیا سویه‌لی اورژینال پئرسوناسی اولان اینسانلاریلا اؤلچمه‌لیییک. گون گلر سیزلر ده گلیب تبریز شهرینی یاخیندان گؤررسینیز اومورام.
س. بو گون باکیدا یاشایان بیر شاعرین تبریزی اورکدن سئوه بیلمه‌سینه اینانیرسینیزمی؟
ج. بلی، سؤزسوز. نییه اینانماییم کی؟ بیر شاعر هانکیسا گؤرمه‌دییی بیر شهری سئوه بیلمزمی؟ هله او شاعر باکی‌لی، و او شهر تبریز اولسا کی، بونا هئچ سؤز اولا بیلمز. سیزلر ده تبریزده یاشایان هانکیسا بیر شاعرین باکینی سئوه بیلمه‌سینه اینانا بیلرسینیز. شاعرلر یالنیز اؤز شهرلرینه عایید دئییل‌لر. اولا بیلسین دونیادا هانکیسا بیر شاعری هئچ ده آنیب دوشونمه‌ین شهرلر اولسون، آنجاق او شاعر اونلاری دا سئوه بیلیر. من اؤزوم “وین” شهرینه چوخدان بیر شعر یازماغی دوشونورم. نه‌دنسه زیقموند فرویدون، ساموئل بئککئتین و باشقا بیر نئچه دیرلی اینسانین اوزون سوره اوردا یاشاماسی منیم اوچون ماراق‌لی اولوب. حال بو کی “وین” شهری هارا، من هارا؟ نه ایسه اینانماماقدان، اینانماق داها یاخشی‌دیر. و من اینانیرام.
س.مودئرن دونیا ادبیاتیندان ان چوخ هانسی یازارلاری ایزله‌ییرسینیز؟
ج.ایزله‌مک کی نه دئییم، آنجاق آردیجیل اولاراق یورولما‌دان اوخویورام. روماندا و حکایه‌ده مارکئز، کافکا، کوندرا، بورخئس، داستایووسکی و سارتر ی باشقالاریندان داها چوخ اوخویورام. شعرده ایسه اوخودوقلاریم سایسیزدیر. تورکییه، آلمانیا، فرانسا، آمئریکا، روسیا و عرب شعری. اوخودوغوم شاعرلری سایسام، سایماقلا توکنمزلر. آنجاق بونلارین ایچیندن داها چوخ سئودیک‌لریم وار. اؤرنک اوچون روسیادا مارینا تسوه تایوا و اوسیپ ماندئلئشتام و باشقالاری…. آمئریکادان سیلویا پلات، آن سئکستون و باشقالاری…. فرانسا‌دان رئنه شار، گیوم آپولینئر و باشقالاری…. تورکییه‌دن ناظیم حیکمت، آتیللا ایلهان و باشقالاری…. آلمانیا‌دان ماریا ریلکه، پول سئلان و باشقالاری…. عرب‌لردنسه آدونیس، محمود درویش و باشقالاری….
س.باکییا گلرکن ادبی جامعه‌ده سیزی تعجبلندیره‌جک نه گؤردونوز؟
ج.دوزونو دئسم، تعجب ائله‌دیییم نه‌سه گئنلده آز اولار. آنجاق منده دوپ- دولو سئوینمک‌لر اولور. بونلا بئله عاغلیما بئله گلمزدی بیر گون باکی‌نین بین‌الخالق موغام مرکزینده منه هانکیسا بیر موکافات وئریله‌جک. اوسته‌لیک اوردا تریبون آرخاسیندا چیخیشیم اولا‌جاق و کیان خیاو اولاراق شعر- ادبیاتلا باغلی آنلاییش‌لاریمی چئشید اؤلکه‌لردن گلمیش اینسان‌لارین ایچینده اورتایا قویاجاغام. ایندی بوردا، آذربایجان یازیچیلار بیرلییینده نه گؤرورسم منی سئویندیریر. یازارلار بیرلییینه آیاغیمی قویار قویماز، یاریم ساعاتین ایچینده گؤزل اینسان‌لارلا گؤروشدوم. گنج‌لیک چاغیمدا شعرلرینی اوخویوب نه‌لرسه اؤیرندیییم فیکرت قوجا، علی صمید کور و باشقا بیر نئچه‌سینی گؤردویوم منیم اوچون دوغوردان دا سئویندیریجی حال اولدو. تعجب و سئوینجدن باشقا بیر آز دا اوتانج دویدوم. آذربایجانین چوخ سئویم‌لی گؤزل دوشونر خانیمی اسمیرا خانیم فوآدین منیم گؤروشومه گلمه‌سی عؤمور بویو قیوانجیم و باش اوجالیغیم اولا‌جاق. اوسته‌لیک اسمیرا خانیم اؤزونو آغیر خرجه باتیریب منیم آدیما چوخ‌لو شیرنی- مئیوه آلیب گتیریب شعبه‌یه قویدو. من بو خرجه موطلق راضی دئییلدیم. اونونلا بیر ماسا باشیندا اوتوروب دانیشماغیمیزدا بیلمه‌دیییم بیر چوخ شئیلر اؤیرندیم. گئرچک‌دن ده اونون مودئرن شعرله باغلی کشف ائتدییی، عینی حالدا اؤزونه اؤزل قوراملار اوره‌تدییی منیم اوچون چوخ ایلگینج ایدی. اسمیرا خانیمین چوخ سئویم‌لی‌لییی و بؤیوک روحونون قارشیسیندا باش اییرم و اومورام بو تئزلییه اونون مودئرن شعر حاقیندا یازدیغی مقاله‌لری اوخویاق. و سئوگیلی سایمان آروزدان منه گؤره آغیر زحمت‌لره قاتلاشدیغی اوچون اؤزلجه تشککوروم وار. بونلاری هئچ زامان اونوتمایاجاغام. بوردا آذربایجانین گؤزل شاعری و یازارلاری، قشم نجف‌زاده و نورانه خانیم نورلا دا یاخیندان تانیش اولدوغومدان نئجه ایچدن سئویندیییمی گیزله‌ده بیلمه‌رم. سن سئوگیلی ائلمینله ده یاخیندان تانیشماق آز سئوینج دئییل دوستوم. هله منی لاپ چوخ سئویندیرن بو “کیتابچی” ژورنا‌لی‌دیر. آشاغی شعبه‌ده اوتورموشدوم کی سئوگیلی سلیم بابوللااوغلو ایچری گیردی. گؤروش- اؤپوشدن سونرا سلیم منی اؤزو دئمیشکن اوغورلادی و اوست قاتدا اؤز اوتاغینا آپاردی. اوردا سئوینج خانیم موروت قیزی، علی صمید کور و باشقالاری‌نین یانیندا “کیتابچی” ژورنالینی منه وئردی. ژورنا‌لی آچیب واراقلادیقدا، اوندا دونیا اونلو ادبی شخصیتلریله اوزلشدیم. بو، دوغوردان دا منده بؤیوک بیر سئوینج دوغوردو. چونکو اوردا مارکئزدن، بئککئت‌دن، هاروکی موراکامی‌دن، غلامحسین ساعدی‌دن و باشقالاریندان اولان یازیلاری گؤردوم و آذربایجان ادبی جامعه‌سی‌نین بونجا بؤیوک یازارلارلا اوغراشماسی منی اولدوقجا سئویندیردی. گئرچک‌دن ده آذربایجاندا دونیا ادبیاتی‌نین تانیتماسیندا سلیم بابوللااوغلونون بؤیوک امه‌یی، بؤیوک رولو وار. اونون قدری بیلینمه‌لی‌دیر.
س.بو تای‌داکی‌لار نئجه یازیرلار؟
ج.اوست- اوسته یاخشی و اومید وئریجی‌دیر. فورم و ایچه‌ریک باخیمیندان چوخ گؤزل یازیرلار. بورداکی‌لاری آز دا اولسا اوخویورام. اولدوقجا دا اؤیره‌نیرم. سون واخت‌لار آفاق مسعودون “سو ایتی” رومانینی اوخویوردوم. قونوسو و آنلاتی- روایت فورماسی چوخ گؤزل، چوخ دوشوندوروجودور. آنجاق اینجیمه‌سه‌نیز، بیر سؤز ده دئمک ایستردیم. بورداکی‌لاردا گئنلده دیل پروبلئمی وار. بعضن ده اوخوجونون کوفرونو چیخارا بیلن بیر دیل پروبلئمی. من ایسماییل شیخلی‌دان توت گل بو گونکو سئوینج پروانه‌یه کیمی، هامی‌سینی آز- چوخ اوخوموشام، اوزگونلوکله هامی‌سیندا دا بیر آز دیل پروبلئمی وار. دئمک ایسته‌دیییم نه‌دیر بیلیرسیزمی؟ دیل، آذربایجان تورکجه‌سی‌دیر، آنجاق بوتون شعرلر و حکایه‌لرده‌کی قورولوش فارسجا- عربجه قورولوش‌دور. بو دئییم بیچه‌می- اوسلوبو بیزده ده وار آنجاق اومورام بو دیلین گلیشمه پروسسینی داها چوخ دوشونک. اینانین آذربایجان دیل مسئله‌سینده چوخ گئجیکیب. بو دیلین کؤک‌لو- کؤکن‌لی بیر وارلیغی وار. بونو بوندان آرتیق قوروماق گرک. آفاق مسعودون رومانی، بورا کیمی اوخودوغوم ان گؤزل رومان‌لارین بیری‌دیر. یانیلماسام بو روماندا هئچ بیر کاراکتئر آدینی گؤرمه‌دن، ایرمی نئچه صحیفه روایت‌دن سونرا “فاطمانیسه” دئیه ایلک کاراکتئر آدینا راست گلیریک. بو، آفاق مسعودون روماندا بؤیوک گوجونو بیزه آشیلاییر. آنجاق روماندا اولان دیل سورونو منی اینجیتدی. اؤزل‌لیکله “کی” باغلاییجی حرفی‌نین گره‌کدیییندن آرتیق ایشلنمه‌سی منی یوردو. بو رومانی اوخوموش اولسانیز، بیر صحیفه‌ده دؤنه‌لرجه “فیکیرلشدی کی، اولسون کی، دوشونوردو کی” سؤزلرینی گؤررسینیز. تک ده آفاق مسعود دئییل، نرمین کامال، گونئل مؤولود، سلیم بابوللااوغلو، قشم نجف‌زاده و باشقا شاعر- یازیچی‌لاردا دا بو دیل وار. باخسانیز، بونلارین شعرلرینده دوپ- دولو فارسجا، عربجه سؤزجوک‌لرله قارشیلاشارسینیز. من بیلمیرم بیز اؤز دوغما، اؤز کؤک‌لو- کؤکن‌لی سؤزجوک‌لریمیزدن نه پیس‌لیک گؤرموشوک کی بونجا ارادی اولاراق باشقا دیل‌لردن آلینما سؤزجوک‌لری ایشلتمه‌یه ایصرارلیییق؟! اؤرنک اوچون “گؤی یوخسا گؤی‌اوزو” سؤزجویونون نه‌یی‌دیر کی اونون یئرینه آردیجیل “سما” سؤزجویو ایشله‌نیر؟! اومورام اینجیتمه‌دیم سیزی. بلی دوستوم، بو دیل وار و اوزگونلوکله سانکی آذربایجاندا بو دیل، بو دئییم بیچه‌می آرتیق ائپیدئمی اولوب. بو گئرچک‌دن ده منی اوزور. منجه دیلین بیر آنلامی وار، بیر نئجه قوللانیمی. بیز دیلی نئجه قوللانماغی سانیرام داها چوخ دوشونمه‌لیییک. نئچه ایل قاباق راسیم قاراجانین آلاتوران درگی‌سی الیمه چاتاردی. اوردا گئدن بیر چوخ یازیلاری صحیفه- صحیفه اوخویاردیم. چوخ دیرلی یازی‌لار گئدردی اوندا. آنجاق یئنه اوندا دا دیل سورون‌لاری منی بیر تور اینجیدردی. بونا آذربایجاندا دوغوردان دا بیر فیکیر ائتمه‌لی، بیر چیخیش یولو تاپما‌لی‌دیرلار.
س.سیز هم ده دیلچی عالیمسینیز. بو تایین یازارلاری دیلی بیلیرلرمی؟
ج.یوخ دوستوم، من دیلچی عالیم دئییلم. دیل دئییلن سؤز، هئچ بیریمیز اوندا اولان اینجه‌لیک‌لرین و گؤره‌و‌لرین هامی‌سینی بیلمدیییمیزجه چوخ بؤیوک و گئنیش بیر وارلیق‌دیر. شعرده دیلین رولونون اوستونده مقاله‌لر یازماق اولار. دیل، شعرده بیر باشالا- ایشاره بارماغی کیمی اوخوجویا نه‌لریسه گؤسترمک ایسته‌ییر. شعرده بوتون نه‌سه‌لر آچیق- ساچیق دئییلمیر. بیز اونلاری دیلین ایشارلریله کشف ائده بیلیریک. شعر سؤزدن اولوشور و سؤز دیلدن یارانیر. بیر شعری شعر ائدن، اونو گوجلندیرن یالنیز دیل‌دیر. باشقا سؤزله، شعر دیلین اؤزودور. بو تایین یازارلاری دا دیلی بیلیرلر سؤزسوز. آنجاق ایندی دئدیییم کیمی بوردا دیلی نئجه داها دا چوخ دوغمالاشدیریب داها دا چوخ گلیشدیرمه‌یی نه‌دنسه چوخ دوشونمورلر. البته آذربایجانین اوفیسال- رسمی دیلی ده بئله‌دیر. شاعرلرین اوندان گؤتوره بیله‌جک سؤز داغارجیغی چوخ کیچیک‌دیر. بورانین خبرلرینده، رئپورتاژلاریندا بئله گئنیش شکیلده یابانجی سؤزجوک‌لر ایشله‌نیر. هم ده تومجه- جمله قورولوش‌لاری چوخونلوقلا باشقا دیل‌لردن آلینما قورولوش‌دور. هم ده دیلین بعضی قایدا- قورال‌لارینی آلدیرمایا‌راق، اوندا پوزونتو یارا‌دیرلار. اؤرنک اوچون سس اویوشومو قایداسی. بو دورومدا بورانین شاعر- یازیچی‌لاری نئیلمه‌لی‌دیرلر. باخ، بونو دوشونمه‌لی‌دیرلر منجه.
س.آذربایجان یازیچیلار بیرلییی سیزده هانسی تاثراتی یاراتدی؟
ج.بو سوالینیزی سانیرام ۵ اینجی یوخسا ۶ نجی سوالینیزدا جوابلادیم. بونلا بئله دوغوردان دا نئچه گون بوردا، آذربایجان یازیچیلار بیرلییینده اولماغیم، سانکی منده بؤیوک بیر دییشیم، بؤیوک بیر گلیشیم یاراتدی. بوردان آلدیغیم ائتگی‌لرین بیر گون هانکیسا بیر یازیما کئچه‌جه‌یینی ایندی‌دن کسین بیلیرم.
س.گؤزلرینیزدن گؤرورم کی، بوردان آیریلماق ایسته‌میرسینیز. اگر بیزیم یازارلار تبریزه، یاخود سیزین یاشادیغیز مئشکینه گلسه‌لر اونلارین دا گؤزلری یاشارار؟
ج.منیم آنجاق گؤزلریم یاشارماییب هااا! (گوله- گوله!) آنجاق دوزونو ایسته‌سه‌نیز، بوردان، بو حال- هاوا‌دان، بو اینسان‌لاردان آیریلماق چتین‌دیر. دئمک نه تورده اولور اولسون، آیریلیق هر زامان چتین اولوب‌دور. و ایندی من انایین و غریبه بیر دورومدایام. آنجاق هاچانسا آیریلا‌جاق بیر اینسانین تئز آیریلماسی داها یاخشی‌دیر. آرتیق گئتمک ایسته‌یه‌نی یولوندان دؤندرمزلر، دالینجا سو سپرلر. باکیدا چوخ گؤزل اینسان‌لارلا اولدوم. چوخ گؤزل آنلار یاشادیم. اورک دولو آنی‌لار- خاطره‌لرله ده بوردان آیریلاجاغام. بو، آنجاق درین دوشونسک آیریلیق آنلامینا گلمیر. سیزین ده یازارلارین بیر گون تبریزه یاخود مئشکینه گله‌جه‌یینی اورکدن دیله‌ییرم. اورادا اونلاردان سوروشاریق کی گؤزلری یاشاردیمی یوخسا یوخ! کسین یاشارماز، یاشارسا دا سئوینجدن یاشاراجاغینی اومورام.
س.بیزیم شاعرلرده ان چوخ دیل و مضمون خطاسی کیمین شعیرلرینده موشاهیده اولونور؟
ج.بو قونودا آد چکمک یاخشی اولماز. منجه موطلق یاخشی، یوخسا موطلق پیس شاعر یوخ‌دور. بیزیم هئچ بیریمیز موطلق بیر اینسان دئییلیک. هامیمیزدا کسین‌لیکله چاتیشماز یئرلر وار. هامیمیزین گوج‌لو و گوج‌سوز شعرلریمیز اولوب. بونلار آنجاق اورژینال بیر متن کیمی الشدیریلمه‌لی- تنقید اولمالیدیر. ادبیات دئدییین نیسبی بیر آنلاییشدیر. بو آرادا هامیمیزین گؤره‌ویمیز داها یئنی‌لییه جان آتماق، داها یئنی آختاریش‌لاردا گؤرونمک، ادبیاتی دئموکراتیکلشدیرمه‌یه ساری آپارماق، و بیر سؤز، ادبیاتیمیزین داها بؤیوک گلیشمه‌سی اوغروندا یورولما‌دان صداقتله قوللوق ائتمک‌دیر.
س.نثریمیزدن دانیشمادیق بی. نثردن دانیشماغا احتیاج وارمی؟
ج.سؤزسوز کی احتیاج وار. من ده اؤز بیلدیییم و باشاریمجا سیزینله دانیشا بیله‌رم. آنجاق قویاق بو قونودا دا باشقا یولداش‌لاریمیز دانیشسین‌لار. نه‌یسه مندن قات- قات چوخ نثرله اوغراشان دوست‌لاریمیز وار. اونلاری دا دانیشدیرسانیز پیس اولماز. هله‌لیک من‌لیک بو قدر یئتر. ساغ اولون.
3 پاسخ
سلام و سایقیلار چوخ ده‌یرلی کیان خیاو. سیزی تبریک ائدیر داها داها اوغورلار دیله‌ییرم. بو مصاحبه‌نیزی دفعه‌لرجه اوخویوب هر اوخونوشدا یئنی شئیلر اؤیرنمیشم. ادبیاتیمیز دا، بیز ده، سیزینله غرور دویوروق. مین القیشلار سیزه!
تبریکلر سایغیلی قارداشیم.// سیزی قوتلاییریق. اوغورلار.
عزیز و حؤرمتلی شاعیر و یازار کیان خیاو جنابلاری آذربایجان یازیچیلار بیرلیینین اؤدولونو قازانمانیزا چوخ سئویندیم
اوغورلار اولسون