میرزا علی اکبرصابر
ائل اوغلو

آذربایجان شعرینده ، ایلاهی ، نه دئییم من

بیرجه اولو «صابر»ی نئچه – نئچه شاعرین قلم چکدی اوستوندن؛

بیرینجی مشروطه نین – بیزیم ایلک اینقیلابین،

اودور بؤیوک رهبری؛

قلمی ایله اویاتدی اویقویا گئدنلری ،

آچدی گؤزلریمیزی صابر چاغیریشلاری، صابر هایقیریقلاری؛

بیزیم صنعت قصرینین بوتون اوستادلارینین ،

صابردیر الهامچیسی،

صابر دیر بایراقداری

                                          (اوستاد شهریار)

اؤتن عصرین اوّللرینده آذربایجان شعرینده اساسی دؤنوش یارادیب ، شعریمیزی اجتماعی سیاسی بعد لرده گئنیشلندیرن صابر حقینده هر نه دئسک اوستاد شهریارین صابر اوچون یازدیغی بو جّدی شعرینی ایضاح و تحلیل ائله‌میش کیمی اولاجاقدیر.

 اوستاد شهریار اونو سئویر و اونو آلقیشلاییر. آذربایجان شعرینده اؤزونه داهی لیک قازانان بؤیوک شاعرلرین بیری ده میرزاعلی اکبر طاهرزاده(صابر )دیر. او اؤز عصری‌نین یئتیردیگی اؤلمز شاعردیر. صابر ایگیرمینجی یوزایللیگین ایلک گونلرینده یارانان رئالیست شعریمیزین حقیقی نماینده‌سی، بانیسی و بایراقداریدیر. او ایگیرمینجی عصرین اوّللرینده یارانان انقلابی – دئموکراتیک شرایطده، جریاندا اولان شعر و صنعت مئیدانیندا اؤز عصرینین کوراوغلوسو اولدو. واخت اولورکی ، قلم قیلینجدان کسرلی  اولور، صابر بئله بیر واختین شاعری اولدو. عدالت نامینا، حقیقت عشقینه و اینسانلیق حؤرمتینه الینه قلم آلدی. دونیاسین دییشه‌نه‌دک، آزادلیق نامینا مبارزه آپاردی، میلیونلارجا اینسانی غفلت یوخو سوندان آییلدیب، فیکرینه ذکاء وئردی، دوشونجه‌سینه ایشیق چیله‌دی.

واعظ ، قلم اهلین نییه تحقیر ائله ییرسن ؟

ای ابرسیه ، نوری نه تستیر ائله ییرسین ؟

ترک ائیله ریانی کی ، ریا شرک خفی دیر

  ایش بو سؤزو کندین بئله تقریر ائله ییرسن !

اوخودوغوموز مصراعلاردا اونون ریاکارلار و جاهل‌لره قارشی کسگین مؤقعینی باشا دوشوروک. صابر ، ادبیات تاریخیمیزین قیزیل واراقلارینا هوپ – هوپ نامه ضخامتینده بیر بدیعی دفتر ده آرتیرا بیلدی .

گر بو ایل خلقی تباه ائتدی گرانلیق بیزه نه !؟

تاپما ییر آج یالاواجلار گوذرانلیق بیزه نه !؟

مطلعی شعری ایله عصرینین حاکیم طبقه سینی تنقید ائدیر . الیمیزده اولان «هوپ – هوپ نامه» نی اوخویاندا گؤروروک کی ، صابرین شعرلری جانلی ، دَیَرلی و سنینله او قدر یاخیندیرکی ، اوخویاندا ائله بیلیرسن کی ، هارداسا اؤزون ده بئله دوشونموسن. هارداسا، اوخودوقلارینی بیر صحنه اثری کیمی گؤرموشسن. بو اونون شعر دونیاسینین رمزلریندندیر. او مصراعلارا چئویردیگی هیچقیریقلارینی گوله – گوله آغلاییر. صابر شعریّتین بوتون عنصرلرینی اثرلرینده جمعلشدیردیگینه گؤره، اؤز بدیعی اثرلری ایله خالقینین عصرلر بویو بوندان سونرادا یاشایاجاغی عؤمرونو یاشاماغی یازمیشدیر.

ضّل الّسلطان :

تؤبه ، ات توبه خطا راهینه گئتدیکلریمه

بیلیب ائتدیکلریمه ،بیلمه ییب ائتدیکلریمه

جماعات :

اهل ایرانی اوشاقدیردئیه سالدیز بئشیگه

کی ، مبادا آییلیب آغلایا ، دوردوز کئشیگه

تاکی آچدی گؤزون ایرانلی ، سوخولدوز دئشیگه

بوش دانیشما ،بورا سای آسدیریب آلدیقلارینی

باسیب آلدیقلارینی ، باسدیریب آلدیقلارینی

صابرین شعرلرینی او خویاندا، ائله بیلیرسن کی، شاعر اؤز مصراعلارینی چئوره‌سینده یاشایان انسانلارین سؤزلو دوداقلاریندان دریلن گول بوتالاری کیمی بیر- بیر درمیش، اوندان ساتیرا چلنگی باغلامیش و خلقه تقدیم ائتمیشدیر، گؤرونور کی ،اونون قلمه آلدیغی کاراکترلر مصراعلاردا جانلی دیالوق آپاریرلار. صابر شعرینده مضمونچولوق همیشه اوستون رول اوینامیشدیر.

شاه بیلر اؤلکه ده هر نه گؤتورر ، هرنه قؤیار

گاه جیبین  گاه دریسین هرکیمین ایسترسه سؤیار

باش کسر، ائو داغیدار ، جان چیخارار ، گؤز ده اؤیار

مین ده چیخسا گؤیه افغانلاری ایرانلیلارین

صابر همین بو شعرینده ده باشقا شعرلری کیمی، اؤز دؤرونون مستبد حاکم لرینی اولدوغو کیمی قلمه آلمیشدیر، اؤز مناسیبتلرینی بیلدیرمیشدیر. صابرین بیر غزللرینده ده ذوقوموزو اؤخشایان داها پوئتیک خصوصیتلر واردیر. اؤلدوقجا شاعرانه و جاذبه‌لیدیر :

خمس شرابی سیده ساقی وئریب دئدی

صابر فقیر دیر، یئتر آنجاق زکات اونا

یا

گر ایسته سن کی فتنه عالم اؤیانماسین

دؤور قمرده عقرب زولفون دؤلانماسین

 صابر صنعتینین گوجلو لیریزمینی اوخودوغوموز اؤرنکلر ده گؤردوگؤموز کیمی، فضولی شعرینین ، صنعتینین ایزینی ده گؤرور و او صنعتین چاغداش لیریکاسینی ائشیدیریک . بو کیمی اؤرنکلرده غزل ژانریمیزین گئچیردیگی اوزون پراسسینی ده اؤیره‌نیریک.

مشهدی زین العابدین اوغلو میرزا علی اکبر طاهرزاده (صابر)۱۸۶۲- جی ایل شاماخی شهرینده دیندار بیر عائله ده آنادان اولموش. آز مدّت موللا مکتبینده تحصیل آلیر . درس اوخویوب سونرا ، اوستادی سیدعظیم شیروانی نین آچدیغی «اصول جدید » مکتبینده تحصیل آلیر. گنجلیک ایللرینده شعرلر یازیرسا آتاسی اونون بو صنعته یؤنلمگینه قارشی دورور، حتا شعرلرینی تاپیب جیریر. صابر ائودن قاچییب مشهد شهرینه گئدن کاروانلا سفره چیخیر. آتاسی خبر بیلیب اونو گئری قایتاریر. او سونرالار سیاحت عزمینده اولور . نهایت ۱۸۸۴-جی ایلده تجربه لر کسب ائتمگه سفره چیخیر؛ سمرقند، بخارا، خراسان، سبزوار، نیشابور، همدان و س … شهرلری دولانیب گزدیکده اؤز مخارجینی تأمین ائمک اؤ چون آل – وئر ده ائدیرمیش .

صابر شیدا کی  ترک شهر شیروان ائیله دی

بولبوله بنزه ردی کیم مئیل گولوستان ائیله دی

مین اوچ یوز بیرده هجرتدن سورا میمون ایلی

آخرشوال دا عزم خراسان ائیله دی

صابر سفردن قاییداندن سؤنرا شاماخیدا یاشاییر ، زنگین دونیا گوروشو اولان شاعر شرق دونیا سینین قاباقجیل یازیچی و ژونالیستی میرزا جلیل محمد قولوزاده ایله تانیش اولور. شعری «ملانصرالدین » روزنامه سینین اوخوجو گروپونون دایره سینی آذربایجاندان اوزاقلارا چاتدیریر .بئله لیکله کلاسیک ادبیاتیمیزین اینجه لیکلرینی منیمسه ین و چاغداش ادبیاتیمیزین اؤن سیراسیندا آیدین دوشونجه لزیله ایره لیله ین صابر ،محتشم ژورنالیست جلیل محمدقولوزاده ایله تانیش اولاندان سونرا اؤز اینکشاف دؤورونو مترقی مطبوعاتلا یاشاییر.