قاشقای شاعر «بهرام قاراچایلی»نین «ایرانا» آدلی ۱۱۲ صحیفه‌لیک شعر توپلوسو ۱۰۰۰ نوسخه‌ده ۱۴۰۱نجی ایلین بهمن آییندا یاییلمیشدیر. شاعر بو شعر توپلوسونون آدینی چوخ سئودییی بؤیوک ننه‌سی‌نین آدی «ایرانا» اولدوغو اوچون سئچمیشدیر. کیتاب ۷۶ بندلیک بیر مخمس قالبینده اوستاد شهریارین حیدربابا منظومه‌سینه نظیره کیمی و قوشما، گرایلی و بایاتی قالیبینده یازیلمیش دیگر ۶۰ شعردن عبارتدیر. کیتابا داخیل ائدیلن شعرلرین موضوعسو عمومیتله قاشقای ائلی‌نین کئچمیش شان شؤهرتلی خوش گونلری، عادت عنعنه‌لری، آنا یوردون طبیعی گؤزللیک‌لری، کند حیاتی، اوشاقلیق خاطیره‌لری، زمانه‌دن گیلئی کیمی موضوعلارین ترننومودور. کیتابین اؤن سؤزونده قاشقای ائلی‌نین گؤرکملی ادیب و دیلچیسی «اوستاد اسدالله مردانی رحیمی» بئله یازمیشدیر.
هر گۆن کی گچیر قاشقایی ائللری‌نینگ سوْنولموش اوْجاقلارێ ایچیندن بیر کؤز تاپیلیر،کی گاهدان بیز گؤروروگ بو کؤزلردن بیر قیمیشیق آلیشیب و اوْت-آلوْۆ یوْلا سالمیش؛ بو آلوْۆو آلێشدیرانلارینگ بیری ده آقای بهرام قاراچایلێ‌دیر؛ کی بوردا «ایرانا» آدلێ‌منظومه‌سی‌اینن تانێش اوْلاراگ. بو کتاب ایچینده هامێ دَبلر(رسملر)دن: دامدارلیق،اکینچیلیک، آتالار سؤزو،کؤچ و قوْن،یاییق یایماگ،چؤره‌ک یاپماگ، هالای(هلئی)،هوْۆ اوْیناماق و … یاد اوْلموش‌دور؛ مثلا اوْردا کی دئییر:
اوجالیقدان گؤرۆردۆم توْی بایداغێ
یاغلیق آتما، آغێر هلئی، هوْۆ چاغێ
گلین اؤپوش ائیله‌مگی اوْجاغێ
هله سحر آوازینی گزیرم
قوْشمالاری اوْ قس‌اینن یازیرام
یا:
«اۆز اؤلچ بیر بیچ» آتام سؤزو یادێمدا
داغدان دومان دوتموش گؤزۆ یادێمدا
توْزلو اۆزۆ، ایللر توْزو یادێمدا
ایگیدلیگی اۆجه‌لره یازارلار
آلچاقلێغێنگ مزارینی قازارلار
شاعر بوردا بئچارالێق دردینی یئنگی فکرینن ناغاد گؤزه‌ل یارادیر؟:
بیر آیرێ فایێزدێر بیزیم کوچه‌ده
گؤر نیجه دۆشمه‌یه، یارپاق تله‌سیر
دیرری‌یم یا اؤلۆ، گؤزۆم کوچه‌ده
اتیمی تؤکمه‌یه، توْپراق تله‌سیر
بیر یئرلرده‌ده قاراچایلێ شاعریمیز ملّتلره اۆمود وئریر کی غم یئمه‌یه‌لر؛و دونیا هامێ چاغ دار قالماز:
یارپاقلار کاغاذدێر بوداقلار یازان
فکره گئدمه اوْغول! باشی دێنج اوزان
اۆره‌ک اوْدلاق غم اوْد یانان باش قازان
بو قازاندا به‌ینینگ بیشه‌ر، غم یئمه
دونیانینگ تئز گچمگیندن کی هئچ کیمه قالمییور، شاعر چوْخ ناراحاتلیغێنان بئله دئییر:
آغاج سوْلدو بوداق-بوداق
اوْت یێغیلدی قوجاق-قوجاق
گؤردونگ قوشونگ اوزاق-اوزاق
اۆچدۆگونو کؤچدوگونو
گؤرونگ عزیز شاعریمیز اؤز آنا دیلینه ناغادار ده‌یه‌رلی باخیر، و ملّتدن ایستئیر کی آنا دیلینی اونوتماسین:
اوْجاق سؤنمز قره چادێر یێخیلماز
اۆره‌گینده گؤز اوْلسا کوْر یێخیلماز
داغ قارینان اوْلماز چامور یێخیلماز
آنا دیلی ساخلایان‌دیر بو ائلی
سیزی اللّه اونوتمایێنگ بو دیلی
هر حالدا شاعر قاراچایلێ «ایرانا» منظومه‌سیندن کی ۷۶ باغلیمدان دۆزه‌لمیش‌دیر گچنده، یاخلاشیق ۶۰ قوْشقو جور به جور شکل‌لره، یانی آسانک(بایاتی)، گرایلی، قوْشما و … یارادیب‌دیر کی تۆرک ادبیاتینا، اؤزللیگ‌ینن قاشقایی ادبیاتینا بؤیوک قوْللوق ائیله‌میش، کی اۆمود وارێم یوْلو و دیلی هر گۆن آچیق و گئنیشلی اوْلسون.»
