گونلرین بیر گونونده
قالین مئشه ایچینده
بیر آج تولکو اولوردو،
آجیندان قوورولوردو.
قالماییردی داغ، دره،
باش چکیردی هر یئره.
بیر یئرده اوو بیلسیدی،
یا اوزاقدان گؤرسیدی،
قویروغون دیکلردی،
گولله کیمی گئدردی.
گؤرسه آغاجدا بیر قوش،
باشیندان اویناردی هوش.
ایسته‌ییردی یاواشجا
دیرماشسین او آغاجا
آنجاق دیشی باتمازدی.
الی قوشا چاتمازدی.
آلتدان یوخاری یان-یان
باخاردی حئیران-حئیران.
قیمیلداسایدی یارپاق،
باشین کولا سوخاراق،
یاواشجا شؤنگویردی،
او سسی دینله‌یردی.
هردن بیر شئی اوماردی،
گؤزلرینی یوماردی.
گؤرردی: کؤک جوجه‌لر،
فره، خوروز بئچه‌لر
قارشیسیندا دنله نیر،
جیککیلدشیر، سسله‌نیر.
آچارکن تئز گؤزونو،
گؤرردی تک اؤزونو،
دوروب میریلداناردی،
آلیشاردی، یاناردی.
گزردی بوش-بوشونا،
چیخاردی داغ باشینا
دولاشاردی او داغی،
سئیر ائدردی اوزاغی.
دئیمزدی اوو گؤزونه،
چیخاردی چؤل دوزونه.
هم آج، هم یورغون-آرغین،
نشه‌سیز، هم ده دالغین
آخشامادک گزردی،
یورولاردی، بزئردی.
هر کول-کوسا چاتاردی،
قیوریلاردی، یاتاردی.
بیر گون او چوخ دوشوندو،
قوجا قلبی دؤیوندو.
درین بیر فیکره گئتدی.
بیر باخینیز نه ائتدی؟
عاغلینا گلدی بیردن
دئدی کی: “آخماغام من،
حاضیر بو قونشولوقدا،
چیناردا، بو یاووقدا،
بالا چیخارمیش لئیلک
بیر حیله قورماق گره ک،
آلیب بیر-بیر بالاسین
یئییم، قوی توتسون یاسین”.
گئتدی، تاپدی بیر میشار،
دئدی: – “آختاران تاپار…”
الین قویدو بئلینه،
گلدی چینار دیبینه،
دئدی: – آ لئیلک بابا،
کؤچ بو آغاجدان داها!
بو چؤل، یاماج، بو اورمان
منه قالمیش آتامدان.
بو گون اوچ گوندور آجام،
بیر لوغمایا مؤحتاجام.
گلدیم، کسیم چیناری،
آپاریم، ساتیم باری…
ال آپاردی میشارا،
چکدی اونو چینارا.
آغاج باشیندا لئیلک
بو سؤزلری ائشیتجک
باشلادی یالوارماغا
دئدی: – آ تولکو آغا،
رحم ائله گل، آی آمان!
کسمه چیناری، دایان!
گل یووامی داغیتما،
گؤز یاشیمی آخیتما.
بالالاریم لومکدیر.
قانادلاری گؤدکدیر.
آغاج باشیندان یئره
دوشسه‌لر، بیردن-بیره
تلف اولارلار، گؤزوم.
من بونا نئجه دؤزوم؟!
تولکو دئدی: – یوخ، اولماز،
بیر دقیقه یاراماز.
ال آپاردی میشارا،
چکدی اونو چینارا…
لئیله بیردن باغیردی،
گؤزوندن یاش یاغیردی.
دئدی: – آمان، تلسمه،
دایان، چیناری کسمه!
اوچ بالامدان بیریسین،
ان بؤیویون، ایریسین
وئره رم سن، گؤتور آل.
تولکو بابا، رحمه گل.
تولکو آغا شؤنگه‌دی،
قولاغینی دیکله‌دی.
دئدی: – داها نئیله‌یه ک.
آت آشاغی، آ لئیلک!
لئیله دایاندی بیر آز،
(آنا بالایا قییماز).
قییمادی بالاسینا،
آغلادی یانا-یانا.
وارمادی اونون الی،
باخدی اونا کدرلی.
گؤردو تولکو گؤزله‌ییر.
اونو یئردن سسله‌ییر.
لئیلک دئدی: – آی آمان!
ایشیم اولدو نه یامان!
او یازیق دردلی آنا،
اوره گی یانا-یانا
دیمدیگینی اوزاتدی،
بیر بالاسینی آتدی.
تولکو قاپدی هاوادا،
پارچالادی اورادا،
چکدی بالتا دیشینه،
یئدی، گئتدی ایشینه.
کئچدی بیر اوچ گون داها:
قودوردو تولکو آغا.
بیرباشا، دوردو، یئنه
گلدی چینار دیبینه.
دئدی: – آ لئیلک بابا،
کؤچ بو آغاجدان داها!
یئنه اوچ گوندور آجام،
بیر لوغمایا مؤحتاجام
حیاتیم اولموش آجی،
کسمه‌لییم آغاجی،
ال آپاردی میشارا،
چکدی اونو چینارا.
لئیلک باغیردی: – آمان!
کسمه آغاجی، دایان!
گؤزومون آغ-قاراسی،
اوره‌گیمین پاراسی،
ایکی بالام قالدی، باخ،
اولسون باشیما تورپاق…
داشمی منیم اوره‌گیم،
آنایام، وار دیلگیم.
قییمیرام اونلارا من.
بسدیر، اینصاف ائله سن،
قوی بیر بؤیوسون اونلار،
بیر قول-قاناد آچسینلار؛
او زامان آل میشاری،
کس دیبیندن چیناری.
تولکو دئدی: – یوخ، اولماز!
بیر دقیقه یاراماز!
کسمک اوچون چیناری.
گؤتوردو تئز میشاری.
لئیلک دئدی: – تلسمه،
دایان، چیناری کسمه!
اود توتدو یانا-یانا،
اوره‌گی دؤندو قانا؛
بیر بالاسینی یئنه
آلاراق دیمدیگینه،
اؤپدو ایکی گؤزوندن،
دیمدیگیندن، اوزوندن،
آتدی تولکویه ساری؛
دئدی: – آل، رد اول باری!
تولکو قاپدی هاوادا.
پارچالادی اورادا؛
چکتی بالتا دیشینه،
یئدی، گئتدی ایشینه.
قونشو آغاجدا قارغا
قونموشدو بیر بوداغا
بو حیله نی او قاندی،
لئیله‌یه قلبی یاندی،
دئدی: – آ لئیلک، سنین
قارا داشدیر اوره‌گین.
باخ گؤر، بیر نئیله‌ییرسن؟
اؤز بالانی وئریرسن
آج گؤز، موردار تولکویه،
دب سالیرسان اؤلکه‌یه.
بو سؤزلری ائشیتجک،
هؤنکورتو ووردو لئیلک؛
دئدی: – نئیلئیم، قارداش؟
دوشسون باشیما بیر داش!
دئه گؤروم، هانسی آنا
قییار اؤز بالاسینا؟
ایشیم دوشموشدو دارا،
تاپمادیم باشقا چارا
الینده‌کی میشاری
گؤرمه‌دینمی؟ چیناری
او اینصافسیز کسیردی،
جانیم زاغ-زاغ اسیردی…
قارغا دئدی: – آی آخماق،
ساده‌دیللیگی بوراخ!
پیس اولار یوخسا حالین،
یوخ شعوورون، کامالین.
اوزون بوی، اوزون بوغاز،
خئیر، شره یاراماز.
آیاقلارین بیر آرشین،
اوندان اوزوندور باشین.
عاغلین آنجاق گؤده کدیر.
آدین حاجی لئیلکدیر.
یوخ او بویون فایداسی
هر ایشین وار قایداسی
حیله گلیر او سنه،
اینانیرسان دوشمنه.
اولسا مین بیر میشاری،
کسه بیلمز چیناری.
سنه گلیر او، کلک،
بوراخ، قوی کسسین گؤرک…
لئیلک دئدی: – آی اوغول،
بونو بیلمیردیم، ساغ اول!
سالدین منی سن باشا،
ساغ اول، قارغا، چوخ یاشا!
کئچدی بیر اوچ گون، یئنه
هامان چینار دیبینه
تولکو بویوردو گلدی،
لووغا-لووغا چؤملدی،
دئدی: – آ لئیلک بابا،
کؤچ بو آغاجدان داها!
لئیلک جاواب وئرمه‌دی،
اونا باش ائندیرمه‌دی.
کسمک اوچون چیناری
تولکو آلدی میشاری.
– کؤچ، بو آغاجدان، – دئدی، –
منی بو آجلیق یئدی.
گرک کسیلسین چینار.
بونا بیر سؤزونمو وار؟
تولکو دارتدی اؤزونو؛
بیتیرمه‌میش سؤزونو،
لئیلک بوینون اوزاتدی
توکلرینی قابارتدی؛
دئدی: – ردد اول، حیله گر!
لووغالانما بو قدر.
بسدیر، بو حیله یله سن
سینمه داغ چکمیسن…
آنلامیشام ایشینی.
نه قیجیییب دیشینی
کج باخیرسان اوزومه؟
گئت، گؤرونمه گؤزومه!
تولکونو حئیرت آلدی،
یئرینده دؤندو قالدی.
درد، قمه بوروندو،
درین-درین دوشوندو.
سونرا دئدی: – آ، یاسسار،
سنی بیر اؤیره‌دن وار.
تورشوتدو او، اوزونو،
دولاندیردی گؤزونو،
اوره‌گی یانا-یانا،
باخدی او یان-بو یانا.
بیردن گؤردو قارغانی،
قاینادی، جوشدو قانی،
دئدی: – “آها، بو قارغا،
اولموش لئیله‌یه دارغا،
یوخسا بیر شئی قانمازدی،
حیله نی آنلامازدی”.
سونرا یئنه شؤنگه‌دی،
قولاغینی دیکله‌دی؛
دئدی: – آ، یاسسار قارغا،
پاخیل، گؤزودار قارغا،
بو نه جورأتدیر ائتدین،
بو لئیلگی اؤیرتدین؟
نه قالمیش ایدی سن؟
یامانلیق ائتدین منه.
اولسون ایکی گؤزون کور،
ایندی بیرجه دایان دور،
بیر گون اوزوب باشینی،
بیشیررم آشینی.
قالخدی سویو سوزولموش،
آغزی، گؤزو بوزولموش،
مئشه ایله گئدیردی،
میریلدانیب دئییردی:
“آی پاخیل، شئیطان قارغا،
صبر ائت، بیر دایان، قارغا،
سنه قوروم بیر کلک،
عالمه اولسون اؤرنک…”
گونش اوفوقده سؤندو.
یاواش-یاواش بوروندو
چن، دومانا چؤل، چاییر.
یاماج-دره، داغ، باییر.
یوخو زامانی گلدی،
قوردلار، قوشلار چکیلدی.
بولود آلتیندان یالنیز
گؤز قیرپیردی آی، اولدوز.
یوخ سس-سمیر بیر یئرده؛
آنجاق بوش دره‌لرده
سولار چاغلار، گولومسر،
سیرا داغلار سس وئره‌ر…
بیر حیله قورسون، دئیه
تولکو گیردی مئشه‌یه.
اوزاندی آج و یورغون،
احوالی خئیلی پوزغون؛
قارنی قورولداییردی،
دوروب میریلداییردی.
یوخو گیرمز گؤزونه،
دئیینیر اؤز-اؤزونه:
“فلک، بو قانلی سحر،
آچیلمایاجاق مگر؟ “
گؤزله‌ییردی بیر فورصت،
هر دقیقه،هر ساعات
بیر ایل کئچیردی اونا،
قالمیشدی یانا-یانا
اوزون گئجه‌نی اویاق
باشا ووردو، بیر سایاق.
دان یئری آغارجاغین
تولکو آغا آج، یورغون
سیلکله‌دی اؤزونو.
آچدی ایکی گؤزونو؛
بیر اسنه‌دی؛ گرنشدی،
اوره‌گینی قم دئشدی.
دوردو، چیخدی او، کولدان،
قالمامیشدی اوندا جان.
درس وئرمکچین قارغایا
گلدی بیرباش تارلایا.
بیر آز باخدی، دایاندی،
بیردن یئره اوزاندی.
اؤلولویه اؤزونو
قویوب، یومدو گؤزونو…
گؤیون اوزونده یالنیز
وار ایدی بیرجه اولدوز…
دوغدو گونش، یاییلدی،
داغلار، داشلار آییلدی.
سولار، داغلار، باییرلار،
صحرالار، هم چاییرلار.
هر یان رنگه بویاندی،
شوخ طبیعت اویاندی.
آچیر الوان چیچکلر،
اوچوشور کپنکلر،
قوشلار آتیلیر، دوشور،
جه-جه وورور، اؤتوشور.
صفا ایچینده هر یان…
یالنیز تولکو، باغری قان،
قارغاجیغی توتماغا
چالیشیر تولکو آغا…
اوجا پالید باشیندا،
قاریلداییرکن قارغا
گؤردو اوزانیب تولکو،
اصلا ترپنمیر توکو.
اوزو، گؤزو بوزونموش،
یئره اؤلو تک دوشموش…
“باخ، بو حیله دیر!” – دئیه،
قارغا گولدو تولکویه.
دئدی: – آی اوزون قولاق،
منی سانیرسان آخماق؟
شئیطان کیمی یاتیرسان،
منه یالان ساتیرسان؟
ائله بیلدین دویمارام،
یوخ، حیله نه اویمارام،
تولکو چیخارمادی سس
آلماییردی هئچ نفس
قارغا باخدی بیر مودت،
قلبینده یاندی حسرت
دئدی کی: “بو حیلگر
اؤلموش اولسایدی اگر،
سحر، گونورتا، آخشام
من ده ائلردیم بایرام،
دئشیب بئینین یئیردیم،
دیمدیگیمی سیلردیم،
آتیلاردیم آغاجا،
سس سالاردیم یاماجا…”
صبر ائت، دایان، آ قارغا،
دانیشما لووغا-لووغا
“یئرده یاتان یومورتا
گؤیده اوچان قوش اولور “.
قارغا باخدی بیر زامان،
گؤردو یوخ تولکوده جان.
دئدی: “جانی چیخیبدیر،
آجلیق اونو ییخیبدیر.
آلدانماق اولماز، آنجاق
گرکدیر آییق اولماق…”
اوچدو گلدی او بیرباش،
گؤتوردو بیر کیچیک داش،
قویدو اونون بودونا،
دیقتله باخدی اونا.
دئدی: “یوخسا بو آج بیه
منه گلیر بیر کلک؟
سحر یئنه گلرم،
ایشی یقین بیلرم؛
اؤلمه‌میش اولسا اگر،
بو داش اوستوندن دوشر.
اوندا، بیللم دیریدیر.
حیله گرین بیریدیر…”
اوچوب یوکسلدی قارغا،
اوچدو، گئتدی اوزاغا.
تولکو دویدو بو ایشی،
گؤردو، باتمادی دیشی.
سؤیله‌دی: “آی حیله گر،
قوی بیر آچیلسین سحر.
بو گونو ده وور باشا.
بیر گون ده آرتیق یاشا.
صاباح یقین توتارام.
بیرنفسه اودارام…”
تولکو دویموشدو جانا
گؤز گزدیردی هر یانا.
باخدی او هر بوداغا،
گؤردو کی، یوخدور قارغا.
قالخدی، اوستونو سیلدی،
مئشه‌لیگه چکیلدی.
سوسوز، آج، آرغین، یورغون.
احوالی هئیلی پوزغون،
گؤزو اوودا و قوشدا.
دره‌لرده، یوخوشدا؛
نه ککلیک وار، نه توراج،
بومبوشدور دره، یاماج.
هر شئی چیخمیشدی یوخا…
گؤز یاشی آخا-آخا،
چوخ آختاردی، دولاشدی.
قان-تر باشیندان آشدی.
قورتاردی لاپ قوووتی،
قالمادی هئچ طاقتی.
لئیلگی ائتدی تئز یاد،
قارغادان چکدی مین داد.
اوخو توخوندو داشا،
او گونو ووردو باشا…
آخشام سولار قارالدی.
اطرافی ظولمت آلدی.
داشدی دردی چوخ اولدو،
بیر کوللوغا سوخولدو.
آتدی یئره باشینی،
تؤکدو او، گؤز یاشینی.
بوشا چیخمیشدی اوخو،
گیرمز گؤزونه یوخو.
بیر ایل کئچدی او گئجه…
قیزیل شفق سؤکونجه،
سیلکله‌دی اؤزونو،
آچدی ایکی گؤزونو،
تولکو قالخدی یئریندن،
بیر آه چکدی دریندن،
آشدی کیچیک بیر دره،
گلدی دوننکی یئره.
همین داشی اوستونه
قویدی، اوزاندی یئنه…
دوغموشدو دان اولدوزو،
آچیلیردی گؤی اوزو.
آغاج باشیندا قارغا
قاریلداییرکن “قا-قا” ،
گؤردو تولکونو بیردن
اوچوب گلدی یئریندن.
داشی یئرینده گؤرچک.
دئدی: “آها، آی تولک،
بولاندیریب صاف سویو،
قازیدین درین قویو.
اؤزون دوشدون قویویا،
درین بولانیق سویا،
آجلیق سنی سیخمیشدیر.
آرتیق جانین چیخمیشدیر.
قبول اولموشدور دوعام،
بو گون ائدرم بایرام.”
دیقتله باخدی اونا،
اوچدو قوندو یانینا.
دیمدیکله‌دی بیر-ایکی،
سس چیخارتمادی تولکو
قوندو اونون باشینا،
گؤزلرینه، قاشینا
دیمدیک وورارکن، بیردن
تولکو سیچرادی یئردن؛
ائله تولکو قارغانی،
آز قالدی چیخسین جانی.
دئدی: – آ فیتنه، شئیطان،
قورتارمازسان داها جان.
سن لئیلگی اؤیرتدین،
منی روزومدان ائتدین.
بیلمه‌دین، آی یاراماز،
منه دولاشماق اولماز؟
آلیب سندن اینتیقام،
بو گون ائلرم بایرام.
قارغا دئدی: – آی گؤزوم،
یوخ دئیه‌جک بیر سؤزوم،
یئه، آنجاق، ائی بختییار،
بیرجه وصیتیم وار؛
اول اونو دئیرسن،
سونرا منی یئیرسن.
یاخینلاشیبدیر اجل،
وصیته ائت عمل!
تولکو دئدی: – دایانما،
تئز اول، سؤیله، یوبانما!
قارغا دئدی: – تولکو بی،
اجل چاتدی، نه ائتمک!
حالال اولسون اتیم، یئه!
آنجاق بو سؤزلری دئه:
– گورسوز، کفنسیز قارغا،
یوردسوز، وطنسیز قارغا،
حسرتله کئچدی عؤمرون،
یازیق سن، قا-قا-قا!
تولکو دوردو دئمیه،
حاضیرلاندی یئمه‌یه.
قویروغونو توتدو شک،
دئییردی چوخ سئوینجک:
– گورسوز، کفنسیز قارغا،
یوردسوز، وطنسیز قارغا،
حسرتله کئچدی عؤمرون،
یازیق سن، “قا-قا-قا!
دئینده تولکو بی “قا” ،
آغزیندان چیخدی قارغا.
گئتدیکجه قاناد آلدی،
بیر اوخ کیمی اوجالدی.
اوچدو گؤیلره قارغا
سونرا بیر دیک بوداغا
قونوب، گولدو تولکویه،
– هونرین وار، توت! – دئیه
تولکو آلیشدی، یاندی،
اؤز ایشیندن اوتاندی.
