انسان یاشاییشیندا اؤنملی یئری اولان دؤرد عنصر«سو، اود، یئل، تورپاق» تورکلرین ایچینده وارلیق سیمگه‌سی کیمی قوتساللاشیب دَیرلنمیشدیر. اولو آتا- بابالاریمیز قیش فصلی‌نین سون دؤرد چرشنبه‌سی‌نین هر بیرینه آد آپاردیغیمیز دؤرد عنصرین آدینی قویوب ایل سونا چاتاندا او چرشنبه‌لری طنطنه‌لی مراسیملرله کئچیرمیشلر.
طبیعته یئنی‌دن جان وئرن حیات سیمگه‌سی اولان «سو» آدی ایله ایلک هفته‌نی (سو چرشنبه‌سی) آدلاندیریب، بوزلا قارلارین یاواش- یاواش اریییب سویا دؤنمه‌سینی طبیعته یئنی حیات باغیشلایان بیلیبلر. بعضی یئرلرده (خیر چرشنبه) ده دئییرلر. بو هفته چوخلو کندلرده جولا قازیب تینگ اکرلر، یئر سوروب یاز اکینی اکرلر. مرجی، نوخود، یاز آرپاسی، کوروشنه، یونجا، شنبله اکرلر.
«اود» ایستیلیک گتیریب، ایشیقلیق پایلاییب، طبیعته یئنی روح وئردیگی اوچون ایکینجی هفته‌نی (اود چرشنبه‌سی) آد وئریبلر. بو هفته‌یه (گوله چرشنبه) ده دئیینلر وار. بو گون گؤی بئجرتمگه ال قاتماق گونودور. بعضی کندلرده بئله گونده یئرلی آداملار ساری تیکان، چالقی تیکان و اودون ییغیب آخیر چرشنبه تونقال قالاماق اوچون حاضیرلیق ائدرلر. اولو بابالاریمیز بئله اینانیرمیشلار؛ اودلا گونشه هر نه قدر تقدّس وئردیکجه طبیعت او اؤلچوده تئز ایستیله‌شیب انسانلارا سعادت گتیرر.
اوچونجو هفته «یئل» یولدان چاتیب آز زاماندا بوتون یئرلری دولانیب، تورپاغی قیش یوخوسوندان آییتدیغی اوچون (یئل چرشنبه‌سی) آدلانیب. بو هفته بویو چوخلو یئرلرده خالق دیرناقلارینی توتوب، ساچلارینی قیسالدیب، هابئله مال- داوارین قویروقلارینی وورارلار. اؤلکه‌میزین بعضی یئرلرینده بو چرشنبه (کوله چرشنبه) آدلی ایله ده تانینیب.
ایلین سون هفته‌سی تورپاق، اود، سو و یئل گوجو ایله یئنی‌دن جانلانیب، بیر داها آییلدیغینا گؤره (تورپاق چرشنبه‌سی) آد وئریلیب. (آخیر چرشنبه) بوتون ائللر تورپاغین آییلماسین بوللو مراسیملرله قارشیلاییب، قیشین آغیر گونلرین دالدا قویوب، طبیعتین سخاوتلی قوجاغینا قوناق گئتدیکلرین بیر- بیرلرینه تبریک دئییب، بئله اوخویارلار:
سو گلدی‌ها! اود گلدی‌ها! یئل گلدی
تزه عؤمور، تزه تاخیل ایل گلدی.
آنا طبیعت ال آچیقلیقلا نعمت دولو قوجاغین ائللره ارمغان گتیردیکده هامی بو دورومو سئوینجله قارشیلاییب، اویناماغا گلدیکده شنلیک دولو مراسیملر یولا سالیرلار. آرتیرمالییام اوسته آچیقلاندیغی دؤرد چرشنبه اوزون ایللر بویوندا گئت- گئده اؤز نه‌دنینی الدن وئرسه ده بو گون خالقیمیز اونلارا عاید اولان دب‌لرین هامیسینی ایلین سون چرشنبه‌سی (تورپاق چرشنبه‌سی) گونو بیرلیکده کئچیریرلر.
سون چرشنبه گونو، سو ماهنیلاریندان اؤرنک:
• سو گلیر داشا- داشا/ داغلاردان آشا- آشا/ عرض سلام گتیریر/ بوتون قوهوم قارداشا.
• من عاشیق داش بولاغا/ سویا سرخوش بولاغا/ عهد ائدک، ایلقار وئرک/ اولاق سیرداش بولاغا.
• بولاق باشی توز اولار/ اوستو دولو قیز اولار/ ایچسن سرین سویوندان/ عؤمرون آرتیب یوز اولار.
• آی بولاق، قوشا بولاق/سویو تاماشا بولاق/ بیز کی گئدرگی اولدوق/ سنی مین یاشا بولاق.
• یایلاغا دوشدو یولوم/ چیچکدیر ساغیم سولوم/ بولاقلار آنام اولسون/ منده کؤرپه‌سی اولوم.
سو ایله صافلاشماق سویون رئال علامتی ایله علاقه‌داردیر. سو ایله ایلگیلی اولان دبلر آذربایجاندا تزه ایل‌له باغلیدیر. تزه ایلده آخار سویون اوستوندن توللانماقلا، کئچن ایلین گناهلارینی یوموش اولارسان. سحر ائرکن هله گون چیخمامیش هامی چای قیراغینا گئدیب ال- اوزلرین یویاندان سونرا بیر- بیرینین اوستونه سو سپیب، نئچه دؤنه سودان اویان- بویانا آتیلیب، بئله اوخویارلار: «آغیرلیغیم، اوغورلوغوم سویا، آزار؛ بئزارلیغیم سویا» بو مراسیمین سونوندا ال- اله وئریب، اوجا سسله بئله اوخورلار: « سئل چاپار/ سو چاپار/ بیر گناه ایشله‌تدیم/ گل اونو/ توت آپار» بوندان باشقا بوتون عایله عضولری اؤتن ایلین آخیرینجی گئجه‌سی، یاتمازدان قاباق بیری- بیرینین اوستونه سو چیله‌ییرلر. دئییلنه گؤره آخیرینجی چرشنبه گئجه‌سی بوتون آخار سولار دایانیر و هامی اونا سجده ائدیر. حتی آغاجلار دا یئره اییلیر. اگر تزه ایل آخشامی هر کس بو سودان ایچردیسه، اونلار تزه ایلده بوتون خسته‌لیکلردن اوزاقلاشیریلار.
چرشنبه سویونا اولا بعضی اینانجیلار:
• چرشنبه سویو یارالاری توختادار.
• بویلو اولمایان قادینین باشینا قیرخ کاسا چرشنبه سویو تؤکسن اوشاغی اولار.
• قورخموش آدامین چرشنبه گونو اوچ دؤنه ساغ چیینینه، اوچ دؤنه ایسه سول چیینیه سو تؤکسن قورخوسو تؤکولر.
• خسته‌لری توختاتماق، یارالاری ساغاتماق، سویا آند ایچمک و اونو مقدس بیلمک آذربایجانیلارین چرشنبه سویونونا اولان باشقا ایناملاریدیر.
آتیل- ماتیل چرشنبه، باختیم آچیل چرشنبه:
اولو بابالاریمیز سو ایله اودون یئر بتنین‌دن دوغولدوغونو گومان ائدیر و هر ایل باهار چاغی یوردوموزون بیر سیرا بولاقلاریندا هم اود شعله‌سی، هم قاینار سویون بیرگه پوسکورمه‌سی (کئچمیشده ایسه خزر دنیزی دیبینده اودون گاز حالیندا سو اوزونه چیخیب آلیشماسی) و دیگر قاینار نفتلی، یانار گازلی سولارین یئردن چیخماسی انسانلارین ماراق و دقت مرکزینده اولماسیدیر.
سو ایله اود بیر- بیری ایله قوووشماسینی اورتا چاغلارین نقاشیلاری بالیق اوزگجلی، بالیق قویروقلو، آسلان گؤود‌لی، آسلان تپه‌لی اویدورما بیر مخلوق صورتینده تصویرله‌ییرمیشلر.
سو و اودلا باغلی ماراقلی عنعنه‌لر وار. آذربایجان بیر اودلار اؤلکه‌سی کیمی، اودلارا باغلی زنگین دب‌لره مالیک‌دیر و بو صافلاشما، تمیزلنمه علامتی‌دیر. تونقاللار قالانیر و نووروزدان قاباق آخیرینجی چرشنبه یاشیندان و جیسیندن آسیلی اولمایاراق، هامی تونقالین اوستوندن توللانمالی‌دیر، اؤزو ده یئددی دفعه یا بیر تونقالین اوستوندن یئددی دفعه و یا یئددی تونقالین هامیسی‌نین اوستوندن بیر دفعه. توللاماقلا برابر بو سوزلری دئییلیر: «ساریلیغیم سنه، قیرمیزیلیغین منه»
ایلین سون چرشنبه‌سی سحر ائرکن آذربایجانین چوخلو کندلرینده مال- حیوانی سووارماق اوچون چایا آپارارلار. بئله بیر اینام وار کی بو گون سحر مال- داوار سووارماق اونلارین جانیندان قادا- بالانی اوزاقلادیب، بوللوق گتیرر. اونون آردیجا گئجه اللرینه حنا قویان قیز- گلینلر بولاق باشینا گئدیب، اللرینین حناسینی سودا یووارکن دیرناقلارینی توتوب یومنی خوش اولار دئیه ساچلارینین اوجوندان بیر آز کسیب، سویا آتارلار. سونرا گنج قیزلار سودان بو طرف او طرفه هوپپانیب بئله اوخویارلار: «آتیل- ماتیل چرشنبه، باختیم آچیل، چرشنبه» گنج قیزلاردان باشقا سودان هوپپانانلار بو سؤزلری دییرلر: «دیش آغریم، باش آغریم، گؤز آغریم بوردا قالسین.» سو باشینا گئدن قیز- گلینلر آپاردیغی سو قابلارین دولدوروب بیر ایل باشا- باش ایشیقلیق، آیدینلیق، تمیزلیک ایچینده یاشاماق اوچون گتیردیکلری سو قابلارین ائوین بوجاغینا قویوب، نعمتلرین یئدیسیندن قویولوب سوسلنن سوفره‌سینده او سودان ایچیب، اورکلرین ایشقلادارلار. بعضی یئرلرده بولاقدان گتیریلن سویو ائوین بوجاقلارینا سپیب، بئله ایناملاری وار کی او سویون تاثیرینده داها ائولرینده جان اینجیدن بوجکلردن خبر اولمایاجاق. بیر پارا یئرلرده ایسه ائولرده اوجاق اوسته قازان آسیب، بولاقدان گتیریلن سویو قاینادارلار. ایناندیقلارینا گؤره او سو یئرده قویولمامالی و اونونلا یویونمالیدیلار. چونکو دئییرلر چرشنبه سویو ایله یویونماق انسانین بدنینی یونگول و ساغلام ائدر.
آذربایجانین بعضی یئرلرینده گون چیخمامیش هامی بیر اوجا تپه باشینا ییغیلیب، تونقال قالاییب، اونون چئوره‌سینه حالقا وورارکن گونشین چیخیشینی گؤزله‌ییب، بیرلیکده سس- سسه وئریب، بئله اوخویارلار:
«قودو خان، قودو خان/ سؤندورمه اودو خان/ آت اوسته اود گتیر/ سوزو بال قودو خان/ اوزو آغ قودو خان».
اود اوچون اولان ایناملار:
• اود ایمان‌داندیر.
• اود یاندیران خئیر گؤر‌ر.
• اودا یاخینلاشدین سالام وئر.
• اودو یاندیران زامان اوندان بیر سس گلسه، قوناق گلمک نشانیدیر.
• اودو یئرسیز سؤندوره‌نین، اوجاغی سؤنوب، تیفاغی داغیلار.
اودا اولان بعضی آندلار:
• بو چیراغین ایشغینا آند اولسون.
• بو اوجاغین اودونا آند اولسون.
• اوجاغین اودلو، قازانین آسیلی اولسون.
• اوجاغین قارالماسین.
• اودون ایشیقلی اولسون.
• اوجاغین بوش اولماسین.
تونقال هئچ واخت سو ایله سوندورولمور. تونقال اؤزو سونندن سونرا جاوان اوغلان و قیزلار بو تونقالین کولونو ییغیب، ائودن کنارا بیر یئره، چؤله آتیرلار. بو او دئمکدیر کی، تونقالین اوستوندن توللانان بوتون عایله عضولرینین بدبخت‌چیلیگی آتیلان کول‌له بیرلیکده عایله‌دن اوزاقلاشدیریلیر.
چرشنبه بازاری:
چوخ کئچمیش زامانلاردان ایلین سون چرشنبه‌سی هامی بازار گئدیب، عایله عضولرینه چرشنبه‌لیک آلارلار. بوگون هر نه‌دن اؤنملی تزه پالتار آلماقدیر. هر کیمسه پولونا قدر عایله‌سینه تزه سئودیگی گئییملر آلار. بازارلار اولدوقجا قالابالیق اولار اوشاقلار اوچون پالتاردان باشقا اویونچاق، بعضی قادینلار دا قیزیل آلیب، چوخلاری ائو نسنه‌لری‌ده آلمیش اولارلار. بو گونون ان اؤنملی آلیناجاغی «چرشنبه یئمیشی» یا «یئددی لوین»دیر. قورو یئمیش، بادام، گیردکان، کیشمیش، نوخود باسلیق، سوجوق و باشقا شب‌چره‌لردن بیر یئره توپلانمیشی چرشنبه یئمیشی آدلانیر.
اره گئدن قیزلارا پای آپاریلاندا چرشنبه یئمیشی ده پایین قیراغیندا قویولار. «بعضی یئرلرده آخیرچرشنبه گونون یئمگی کوفته اولار، کوفته سایسی ائو آداملارنین سایسی قدر اولدوغو حالدا بیردانادا آرتیق پیشیریلر کی اونادا «قئییب پایی»دئیلیر، بونو خبرسیزگلن قوناق اوچون پیشیریلر. چرشنبه گونو بیرچوخ یئرده قووورقا دا قوورولار، بو قووورقا ائوین آغ ساققالی طرفیندن ائوآداملارنین آراسیندا پایلانار. بعضی کندلرده بوایش داملاردا و اود تونقالارنین باشیندا گورولر، آغ ساققال کیشی بیر شیش ایله دامین دورد طرفینه بیر جیزیق چکیب، قاوورقادان دایره ایچرسینه سپپب، سونرا خیر دعاسی وئرر (بسم‌الله‌الرحمن الرحیم، الهم صلی علی محمد وآل محمد، ائی الله انشاالله، کی محمدین نوروزو، ابراهمین دوولتی، نوحون عومرونو، ساغلیق و بوللوقلا بیزلره و قونشولارمیزا اکرام ایله، سونسوزلارا اوولاد، جوانلارا ساغلیق، قوجالارا اوزون عومور، ناخوشلار شفا، فاغیرلارا دوولت، پوللولارا کرامت عطا بویور، هامینی بیرـ بیرینه مهربان ائله، آمین یارب العالمین) دعادان سونرا بیر اووج قاوورقا و نوخود و مرجی گؤتوروب اوزو قیبله‌یه ساری دوروب نیّت ائله‌یر، تانری هامیا شنلیک، بول روزی قسمت ائله‌سین، آخیرده بیر اووج قوورقادان دا گویه سپللر و دئیر کی [بودا قوشلارین پایی.] »
بعضی یئرلرده بازاردان اویونچاق آلماق یئرینه، اوشاقلار پالچیقدان فیشقا ایله ماشین یا باشقا اوینادمالی دوزه‌لدیب؛ بایرام گونو یئتینجه اویونچاقلاری ایله اویناییب، بویاقلی یومورتادا چاقیشدیرارلار.
اوزوک آتدی:
ایلین سون چرشنبه‌سی دبلریندن بیری‌ده «اوزوک آتدی»دیر. اون نفردن چوخ قادین بیر ائوده توپلاشیب، بؤیوک بیر تشتین ایچینه سو دولدوروب، اوستون قیرمیزی پارچا ایله اؤرترلر. سونرا هر کیمسه اؤز اوزویون او تشتین ایچینه سالیب، سیرا ایله بیر بایاتی اوخویوب؛ اؤزو یا باشقاسی الین اؤرتویون آلتیندان سویا سالیب، اوزوکلرین بیرین گؤتورر، اگر گؤتورولن اوزوک بایاتی اوخویانین اولسا اوخودوغونا گؤره نییتین یوزار. او اوزوک آیریسی‌نین اولسا بایاتی اونون یورومو ایله یوزولار.
سو فالی:
چرشنبه گونو قادینلارا مخصوص اولان «اوزوک آتدی» فالیندان باشقا ائولرده «سو فالی»دا توتولار. بیر قابین ایچینه سو دولدوروب، اوستون پارچا ایله اؤرترلر. ائو آداملارین هر بیریسی سئودیگی بیر شئی مثلا: سانجاق، دوگمه، مینجیق، حالقا و … نسنه‌سین سویون ایچینه آتیب، بیر نفر بایاتی اوخویوب، کیچیک اوشاقلارین بیریندن ایسته‌نیلر سویا آتیلان شئی‌لرین بیرین چیخارتسین. هر کیمسه اؤز آتدیغی شئی‌یه گؤره اوخونان بایاتینی یوزار. آنجاق بایاتی اوخویانلار چالیشارلار گؤز‌ل، اورگه یاتان، یاشاییشا اومود وئرن سؤزلر دانیشسینار.
ایگنه فالی:
آخیر چرشنبه ایسه داها طمطراقلی، داها ماراقلی، ناغیللارا بنزر بیر فورمادا کئچیریلیر. آخیر چرشنبه گونو جاوان قیزلار ییغیشار بیر ائوه، اورتالیغا سو ایله دولو بیر میس بادیا قویارلار، هره اورگینده بیر نیّت توتار. قابین باشیندا اوتوران کیمسه ایکی ایگنه‌نین اوجونا پامبیق دولاییب، هره‌سینی قابین بیر طرفیندن سالارلار سویا. هره اؤز بختینی سینایاراق نظرده توتدوغو عهدینی گؤزلیر. اگر ایگنه‌لر باش- باشا دیسه‌لر همین آدام نیّتی‌نین حاصیل اولاجاغینا اینانار. اگر دیمه‌سه‌لر بو نییتدن واز کئچر.
قولاق فالی(آچار فالی):
خالق آرا بئله بیر دب وار کی؛ چرشنبه گونو نیّت ائدیب، بیر آچار یا سانجاغی آیاقلارینین آلتینا قویوب، کیمسه‌لر ایسه یاخالارینا اینه تاخیب، دؤرد یولون آیریمیندا، قاپی دالیندا، بعضی یئرلرده دیوار دالیندا، کندلرده داملارین باجالاریندا پوسقودا دوروب، دانیشیلان سؤزلره قولاق یاتیردیب، ائشیتدیکلری سؤزلری اوره‌کلرینده اولان نییتلرینه گؤره یوْزسونلار. عموم خالقین بئله دب‌لردن خبرلری اولدوغو اوچون؛ چالیشارلار دانیشدیقلاری سؤزلر یاخشی، اورگه یاتان و سئویندیریجی اولسون.
گوزگو توتماق:
ایل آخیر گئجه‌سی قیزلار اللرینده گوزگو توتارلار. آیین شکلی گوزگویه دوشر. شکلین ایچینده سئودیگی اوغلان گؤرونسه، دئملی، اونلار بیر-بیرینه قسمت اولاجاقلار.
بوغدا آتماق:
ایلین سون چرشنبه‌سی باخت اوستونده اولان قیزلارا «بوغدا آتما» رسمی اور‌ک اوخشایان دب‌لردیندیر. بیر کیچیک یاستی دمیر تیکه‌سی اود اوستونه قویولوب، دمیر قیزاراندان سونرا هر قیز بیر بوغدا نیشانلاییب، اونون اوستونه قویار، هانسی بوغدا هامسیندان تئز چیتلاییب، اود اوستوندن آتیلسا، او بوغدانی قویان قیز هامیدان تئز اره گئدن اولاجاق.
اوزوک قابا سالماق:
ایلین آخیر چرشنبه آخشامی گئجه‌سی جاوان قیزلار بیر یئره ییغیشیرلار. بیر قابا سو تؤکورلر. اللرینده‌کی اوزوکلری چیخاریب، ساچلارینا سالیرلار. نیّت توتوب اوزویو سویون اوستوندن کئچیریرلر. اوزوک فیرلانماغا باشلاییر و قابین دیوارلارینا دَییر. اوزوک نئچه دؤنه قابا دَییرسه، ساییرلار. دئمک او یاشدا دا گلین گئده‌جکلر.
انجیر آغاجینی بورماق:
انجیر آغاجی بیر چوخ تورکلرین آراسیندا قوتسال اولدوغو اوچون سون چرشنبه آخشامی هر کیمسه بیر نیّت ائدیب، انجیر آغاجینین بیر بوداغینی بورار. چرشنبه گونو سحر تئزدن دوروب، بوردوغو آغاجین یانینا گئدر. اگر بوروق بوداق دوزلسه سئوینر کی نیتی قبول اولوب، یوخسا بوداغین بورولماسی دوزلمه‌ییبسه بیلر کی نیّتی قبول اولماییب. بعضی یئرلرده ده سؤیود آغاجین قوجاقلاییب، آللاهدان بیر شئی ایسترلر.
شام(شمع) یاندیرماق:
آخیر چرشنبه گئجه‌سی اوره‌کده نیّت توت یاتیرلار. گئجه یاریسی یوخودان دوروب، شامی یاندیرلار. شامی گؤتوروب، گوزگویه یاخینلاشیب، گوزگوده گله‌جک نیشانلیلارین گؤره‌جکلر. آمما گره‌ک قورخمایالار. قورخسالار نیّتلری باش توتماز.
ائوین بار- باجاسینا داش ییغما:
آراز قیراغینین بیر چوخ کندلرینده سون چرشنبه آخشامی مال- داوار چؤلدن قاییدان زامان هر کیمسه ائوین بار- باجاسینا بیر کیچیک داش قویار سحر تئزدن گئدیب، قویدوقلاری داشین آلتینا باخارلار. هر کیمسه‌نین داشینین آلتیندا قورد- قوش ییغیشسا، اور‌کدن سئوینیب، بئله دوشونور کی یئنی ایلدن داها آرتیق وار- دولت یییه‌سی اولاجاق. بیرینین ده داشینین آلتی بوش اولورسا، اورگیی توتولوب، ناراحات حالدا دئییه‌جک داها من کاسیب اولاجاغام.
قیفیل باغلاماق:
چرشنبه آخشامی اوتوزلوق لامپانین آلتینا قیفیلی باغلاییب، قویورلار. نیّت ائدیب، گؤزله‌ییرلر. کیم قاپینی آچیب، بیرینجی ائوه گیرسه، اونون بیرینجی سؤزونو نیّتلرینه گؤره یوزارلار.
قاپی بوسماق:
آخیر چرشنبه گونو، یاخود هفته‌نین اوغورلو گونلری آخشام‌چاغی قونشولارین قاپیسینی گیزلیجه بوسورلار. قاپییا یاخینلاشرکن ائشیدیلن ایلک سؤزو و یا بیر نئچه سؤزو یوزوب، بخت حاققیندا معین ملاحظه‌لر سؤیله‌ییرلر. (اونا گؤره، بو گونون آخشامی یالنیز یاخشی سؤزلر دانیشیلماسی عادت حساب اولونور). مثلن، ایلک ائشیدیلن سؤزلر «ایشیغی یاندیر»، «یاخشی اولاجاق» و.. اولارسا، هر شئیین یاخشی اولاجاغی گومان ائدیلیر. ترسینه، «سؤندو»، «ویران قالسین» و … کیمی سؤزلر ائشیدیلنده پیس طرفه یوزولور.
سو قیراغینا یومورتا دوزمک:
چرشنبه گئجه هره بیر چیی یومورتا گؤتوروب، آخار سویون قیراغینا گئدرلر. یومورتالاری دیک- دیکینه سویون قیراغیندا باسدیرارلار، یانلارینا دا زَ‌ی، کؤمور، قیرمیزی جوهر قویارلار. اوباشدان چاغی گئدیب، باخارلار، بیرینین یومورتاسینا قیرمیزی لکه، کیمسه‌نین قومورتاسینا آغ لکه، بیرینینکینه ده قارا لکه دوشوب. آغ لکه کیمین یومورتاسینا دوشسه باختی آغ اولار. قیرمیزی اولارسا قیرمیزی گونه چیخار، هر کیمسه‌نینده یومورتاسینا قارا لکه دوشسه او کئفسیزلشر کی باختی قارا اولاجاق.
دوزلو کؤکه یئمک:
آخیر چرشنبه آخشامی گئج یاتیرلار. یاتان‌دا ایشه قاباقدان حاضیرلانمیش دوزلو کؤکه یئییب یاتیرلار، سو ایچمیرلر. گئجه یوخودا (سوسوزلوقدان) سو گؤرونور: ایچمه‌یه کیمسه سو وئریر. دئمک، سو وئرن آدام یوخو گؤر‌نین قیسمتیدیر.
خالق‌آرا بیر سؤز وار دئییرلر: بیر قیزی ایکی اوغلان سئویرمیش. بو فالی یوخلاماق اوچون، او قیز بایرامدا دوزلو کؤکه بیشیریب یئییر. گئجه یوخودا اوغلانلاردان بیری اونا سو وئریر. قیز ایچیر. آنجاق سوسوزلوغو کئچمیر. یئنه «سو، سو» دئییر. بو واخت او بیری اوغلان سو وئریر… بئله چیخیر کی، قیز اونلارین ایکسینه ده اره گئتملی ایدی… دئییلنه گؤره سوزو گئدن قیز اونا بیرینجی اولاراق سو وئرنه اره گئدیر. آنجاق هانسی‌سا قضادان گنج اری هلاک اولور. او بیری اوغلان دول قالمیش قیز ایله ائوله‌نیر.
چرشنبه‌لیک:
«چرشنبه‌لیک» یا «بایرام پایی» تزه ار ائوینه گئتمیش گلینه، آتا- آناسی طرفیندن و ار ائوینده اولان باجیلارا قارداشلاری طرفیندن بو پای گؤند‌ریلر. گلین یا دا باجینین او ائوده یاشادیغی آداملارین ساییسی حسابینا شام پیشیریلیب، بؤیوک میس مژمئیی‌لرده دوزولوب، الدن گلن قدر بایراملیق‌لا چرشنبه یئمیشی آلینیب او خورگین یانینا قویولار. چرشنبه‌لیگین اوستو گؤزه‌ل پارچا ایله اؤرتولوب، اره گئدن قیزلارا هدیه اولونار. بو رسمین ائللر ایچینده اوستون یئری اودوغونا گؤره چوخ قدیم زامانلاردان بو گونه کیمی قورونوب ساخلانمیشدیر. دئمک ایندیلر بو دبلر بیر آز کئچمیشلرله فرقلی اولاراق ساده‌لشیبدیر.
توولاما:
چرشنبه آخشامی گنج اوغلانلار شنلیک‌لرین داها آرتیریب، گؤز‌ل منظرلرله کؤنوللری اوخشاماق اوچون توولاما توولاییب، تاماشا ائده‌نلری سئویندیر‌رلر. توولاما برک سیمدن توخونولموش کیچیک سبده اوخشار بیر نسنه‌دیر کی اوست دسته‌سینه اوزون بیر زنجیر باغلانار. توولامانین ایچین کؤز‌رمیش کؤمورله دولدوروب بیر تیکه آلمینیوم تیکه‌سی ده آتیب بیر نفر آرالیقدا دوروب توولامانی توولار، کؤمورلر یئلنمک اثرینده آرتیق حرارت تاپیب، آلمینیوم تیکه‌سی اریدیکجه قیغیلجیملاریندان گؤزلر اوخشایان گؤز‌ل شکیللرتؤره‌نیب اطرافا یاییلدیقجا هامیلارین باخشین اؤزونه ساری چکر. توولامانین یانیندا تاراققا، ال بومو، فیشفیشا و … سس توره‌دن ماده‌لرده پاتلادارلار.
نادارا:
ایلین سون چرشنبه‌سی‌نین آخشامی، دامدا، اوجالیقدا، تپه‌ده گاهداندا عمومون توپلاندیغی یئرده تونقال قالانیب، گونلری بیتن ایلی شنلیکله یولا سالماق و یولدان یئتن یئنی ایلی ایستیلیک و شادلیقلا قارشیلاماق اوچون بو مراسم ایله حاضیرلیق گؤرونر. نادارا مراسیمی چوخ طنطنه‌لی و گؤز‌ل کئچیریلر. اوشاقدان بؤیوگه قدر هامی اوندا اورتاقلیق ائدیب، بیر ایلین یورغونلوغون جانلاریندان چیخاردارلار.
رحمتلیک پرفسور دکتر ذهتابی‌نین دئیگینه گؤره گونئیی ماهالیندا نادارا مراسیمینده هامی سس- سسه وئریب، بئله بیر نغمه اوخویارلار:
ناداراها، نادارا،/ سو گلدی قندهارا،/ شاهیم شیروان ایچینده،/ اوینار میدان ایچینده،/ قیلینجی قان ایچینده،/ میدانین آغاجلاری،/ بار گتیرمز باشلاری،/ آغا دایینین قاشلاری،/ هئی دؤیوشر قوچلاری…
ایکی دانا ها ایکی دانا،/ ایکی دانا بیر قوش‌ایدی،/ باغچایا قونموش‌ایدی،/ بگ‌اوغلو گؤرموش‌ایدی،/ اوخینن وورموش‌ایدی،/ اوخ مندن بئزار‌ـ بئزار،/ درین‌ـ درین قوی قازار،/ درین قویدا بیر کئچی،/ هانی به بونون قیچی؟/ قیچی قازاندا قاینار،/ پیشیک یانیندا اوینار،/ پیشیگیم هارا گئدیرسن؟/ گئدیرم بابان ائوینه؟/ بابان ائوی ییخیلسین/ قیز گلین آلتدا قالسین
تبریزده و بعضی یئرلرده تونقالین اوستوندن آتیلانلار بئله سؤزلری تیکرار دئیرلر: «ساریلیغیم سنین اولسون/ قیرمیزلیغین منیم اولسون.»
پیلوولوق:
کئچمیشلرده ایل بویو یوخسوللوق اوزره وارلیلاردان باشقا هامی ائوینده دویو دمله‌یه بیلمزدی. آنجاق سون چرشنبه گئجه‌سی بوتون عایله بیر ائوه توپلانیب، اوجاقلاردان پیلوو آسادیلار. بعضی یئرده قوهوم- قونشو ظارافات اوچون پیلاوو پیشن اوجاغین دامینا چیخیب یانان اوجاق سؤنسون دئیه باجاسیندان سو توکردیلر. ایل باشا- باشی هامییا یئنی پالتار آلیب، گئمک امکانی اولمادغیندان، بوگونکو گئییلن تزه پالتارا «پیلوولوق» دا دئییردیلر. بو سؤزون اساسیندا دالبادا قیز دوغان قادین بیر دؤنه اوغلان دوغسایدی. عایله ایچینده تزه دونیایا گلن اوغلانا نئچه گون پیلوو آدی وئریلیب، شنلیک ائدرک دئییب گولوشردیلر.
آخیر چرشنبه اوچون اولان اینانجیلار
• آخیر چرشنبه ده هئیوا چوبوغوندان گؤزمونجوغو دوزلدرلر..
• آخیر چرشنبه ده اوشاغا بئشیک دوزلدرلر.
• آخیر چرشنبه ده گون چیخمامیش سو اوستوندن آتدانارلار.
• آخیر چرشنبه ده تونقال یاندیرارلار.
• آخیر چرشنبه ده کل‌ین بوینوزونا قیرمیزی باغلارلار
• آخیر چرشنبه ده قورخانلارین باشیندان سو تؤکوب قورخونو آلارلار.
• آخیر چرشنبه ده ساغمال مالین بوینوزونا قیرمیزی باغلارلار.
• آخیر چرشنبه ده توی اوچون آیریلمیش قویونلارین بوینونا قیرمیزی باغلارلار.
• آخیر چرشنبه ده چیمرلر.
• آخیر چرشنبه ده ائودن پول وئرمزلر.
• آخیر چرشنبه ده قونشویا الک وئرمزلر.
• آخیر چرشنبه گونو بورج اون وئرمزلر.
• آخیر چرشنبه گونو شام یاریمچیق سؤندورمزلر.
• آخیر چرشنبه گونو عایله عضولرینین سایینا گؤره شام یاندیریرلار.
• آخیر چرشنبه گونو ائودن اود، کیبریت، نفت وئرمزلر.
• آخیر چرشنبه گونو ائودن آغارتی وئرمزلر.
• آخیر چرشنبه گونو زاهی اوستونه گئتمزلر.
• آخیر چرشنبه گونو ائودن چؤرک وئرمزلر.
• آخیر چرشنبه گئجه‌سی تئز یاتمازلار.
• آخیر چرشنبه گئجه‌سی ائوده قازان آسارلار.
• آخیر چرشنبه گئجه‌سی وفات ائتمیش یاخین آداملاری یادا سالارلار.
• آخیر چرشنبه گئجه‌سی وفات ائتمیش یاخین آداملارین آدینی چکیب «فیلان کسلرین آدینا قازان آسدیم» دئییب قازانا ات، دویو و … تؤکرلر.
• آخیر چرشنبه گونو ائرتدن لامپا یاندیرارلار
• ایلین آخیر چرشنبه‌سینده تئزدن اوزونو آخار سو ایله یویان گؤزللـشر.
• ایلین آخیر چرشنبه‌سینده قولاق فالینا چیخارلار
• بو گون اوشاغی اولمایان گلینلر اوچون بئشیک دوزلتمک، یئنی ایلده اونون بویلو اولماسینا سبب اولار.
• بو گون قوچ، کل و … بوینوزلارینا قیرمیزی پارچا باغلاماق ائوین برکتین آرتیریب شنلیک گتیرر.
• بو گون حاماما گئدیب چیمک آیدینلقلا ساغلیق تور‌در.
• بو گون ائودن ائشیگه پول، الک، دوز، اون، بیتگی، اود، اودون وئرمک ائوین برکتین آزالدار.
• بو گون یاندیریلمیش شامی یاریمچیق سؤندورمک باختی قارالدار.
• بو گون، گون باتمامیش ائوده لامپا، چیراق یاندیرماق ایل بویو انسانی قارانلیقدان ساخلار.
• بو گون زاهی اوستونه گئتمک اونا زیان یئتیر‌ر.
• چرشنبه گئجه‌سی تئز یاتماق باختی یوخلاتماق نیشانی‌دیر.
• بو گون ائو اوجاغیندان قازان آسماق بوللوق گتیرر.
• بو گون تزه اؤلنلری یادا سالیب اونلارین قبیری اوسته گئتمک عؤمرو اوزالدار.
• بو گون سومنی قازانینا سالینان قابیقلی بادام، فیندیق، گردگانی پول تورباسیندا ساخلاماق پولو برکتلی ائدر.
