اوره‌ک‌لرده یاشایاجاقدیر آرتور میلر / مجید امین مؤید
آمریکالی یازیچی و دراماتورق «آرتور میلر» دونیادان کؤچدوکده، اینجه صنعت عالمی بؤیوک بیر یارادیجی و قاباقجیل دوشونجه‌لی انسانی الدن وئردی. او دوخسانا یاخین عؤمور سوردو و بو اوزون عؤمرونده ییرمینجی عصرین جنایت‌لرینه، انسان‌لارین دردلرینین دوزگون بیر شاهدی اولدو. او، انسان‌لارا، خصوصیله ضیالی‌لارا اولونان ظولم‌لره قارشی اعتراض سسینی اوجالداردی و همیشه مبارزه ائده‌ردی. او اوزون بیر مدت دونیا قلم انجومنی‌نین رییسی ایدی و انسان‌لارین حقوقو هده‌له‌نن زامان اونون عدالتخواه‌لیق سسی اوجالاردی و دونیا قلم اهلینیده مبارزه‌یه چاغیراردی. ایران‌دا اؤلدورولن یازیچی‌لار و شاعرلر حاققیندا او مبارزه بایراغین قالدیریب و بو جنایت‌لره اعتراض ائتمیشدیر.
آرتور میلر بیزیم اوچون، اینجه صنعت و هنر دونیاسیندا اؤلمز بیر انسان‌دیر. او زامانادک کی، اونون دوشونجه‌سی و اثرلری بیزه و دونیایا معنا وئره بیلر، او دیری و اؤلمز اولوب, نور ساچاجاقدیر. او، تقریبن 90 ایل قاباق نیویورک‌دا آنادان اولموش و 1938-نجی ایلده درسینی کئچیریب، هنر دونیاسینا وارد اولوبدور. جاوان‌لیغیندا دونیا محاربه‌سینی و فاشیزمی گؤرهرکن صلح و باریشی اؤزونه مقدس بیر ایدئآل سئچمیشدیر. اونا گؤره بیرینجی تانینمیش اثری «منیم بوتون اوغول‌لاریم» آدلی, محاربه‌یه قارشی و صلح و باریشدان دفاعیه عنوانیندا ادعانامه‌دیر. بو اثرله او، دونیادا بؤیوک بیر یازیچی کیمی تانینمیش‌دیر. 1949-دا «آلوئرچیلرین اؤلومو» (مرگ پیشه‌ور) آدلی بیر اثر یازدی کی، ایران‌دا دا «عطا نوریان» اونو فارسجایا چئویریب‌دیر. بو نمایش کاپیتالیستی رابطه‌لری آچیق‌جاسینا گؤستریر و نشان وئریر کی، بو رابطه‌لر هؤرومچک تورو کیمی هامینی زنجیره چکیب و آرادان آپارماقدادیر. هامی و هر شئی بو رابطه‌نین قوربانی اولور، انسان‌لیق هده‌لنیر و بئلهلیکله پاک انسان‌لار دا آرادان گئدیر.
ایکینجی دونیا محاربه‌سی‌نین دالیسینجا «سویوق ساواش» آمریکانین ان اساسی ایدئآسی اولور. آمریکا امپریاسی دونیایا تسلط تاپماق اوچون کوره محاربه‌سینی شعله‌لندیریب و «سول» خطرین گوجلو تبلیغات‌لا آمریکالی وطنداش‌لارا تحمیل ائدیرلر کی، گویا آمریکا خطرده‌دیر. مک کارتی آدلی سئناتور بو ارتجاعی مبارزه‌نین باشیندا اولماقلا ضد آمریکایی فعالیت‌لر کومیته‌سی تشکیل ائدیر و آمریکانین بوتون قاباقجیل مبارز, دموکرات یازیچی، هنرپیشه، کارگردان و ساییره‌لرینی استنطاق آلتینا آلیر و اونلارا آغیر تهمت‌لر وورور. نئجه کی، بیلیرسیز، چارلی چاپلین بو وضعییته قارشی اعتراض ائدیب آمریکادان چیخدی. آرتورمیلرده محکمه‌یه چکیلدی. بو ارتجاعی حرکت‌دن نئچه ایل سونرا، آرتور میلر «آغ سارای»ـا دعوت اولوناندا بیر مصاحبه‌ده دئدی کی، بو بیرینجی دفه‌دیر کی، دولتی تشکیلات دعوتینه نگرانسیزلیقلا گئدیرم. بو او دئمک‌دیر کی، هر بیر چاغیریش‌دا ضیالی‌لارین اوره‌یی دونورموش و وحشت او جامعه‌ده حؤکوم سورورموش.
بئله بیر فضایا قارشی اعتراض ائده‌رک، آرتور میلر «سلیم شهرینین جادوگرلری» نمایشنامهسینی یازدی. بو نمایش اون یئددینجی عصرده کئچن بیر دهشتلی حادثه‌دن الهام آلاراق گؤستریر کی، دهشت و قورخو فضاسیندا نئچه بالاجا قیزین تهمتی ایله یوزلرجه پاک و شرفلی انسان‌لاری توتوب ایشکنجه وئریب و اعدام ائدیرلر. ییرمینجی ایلدن سونرا دولت باشا دوشور کی، بو تهمت‌لر توطئه ایمیش. بو سیمبولیک اثر منیم اوچون چوخ ماراقلی ایدی. آخی بیزده بونا اوخشار بیر دهشتلی شرایطده آغیر تهمت‌لره معروض قالمیش و حتّا اعداما چکیلمیشدیک. یولداش‌لاریمیزی اعدام ائتمیشدیلر و بونلارین هامیسی توطئه ایدی. هامیسی نفت داواسی‌ایدی. هامیسی آمریکالی‌لارین امنیت سازمان‌لارینا باغلی ایدی. بو کیتاب منیم الیمه دوشجک فارسجایا چئویردیم. منه ائله گلیردی کی، من ده ایران‌دا کئچن جنایت‌لره بو سیمبولیک وسیله ایله اعتراض ائده بیلرم.
بو اثر 1956-دا مولوی تالاریندا اجرا اولونوب‌دور و ایل‌لر سونرا «ساحره سوزان» آدیندا یئنی‌دن باشقا بیر مترجم واسیطه‌سیله فارسجایا چئوریلیب‌دیر. هابئله, نئچه ایل قاباق شهر تئآتریندا دا اونو اجرا ائدیب‌لر. آرتور میلرین «کؤرپودن بیر باخیش» آدلی ایکی پرده‌لی اثرینی‌ده من و عزیز دوستوم آغا کاظم پرکار جنابلاری فارسجایا چئویردیک کی، «کتاب هفته»نین 47-نجی نؤمره‌سینده یاخشی تیراژلا ساتیشا بوراخیلدی. بو آرتور میلرین بیرینجی دفه ایران‌دا تانیتدیریلماسی ایدی.
آرتور میلر فاشیزمه قارشی اعتراض اوچون «ویشیدهکی حادثه» اثرینی یازیب کی، بو اثری ده «دکتراصغرزاده» فارسجایا چئویرمیش‌دیر. هابئله, «تاجورلر» آدلی داستان و «سقوطدان سونرا» آدلی نمایش‌نامه ده اونون اثرلری سیراسیندا پارلایـیر.
آرتور میلر بؤیوک دراماتورق و جسور بیر مبارز ایدی. اونون خاطیره‌سی همیشه‌لیک اوره‌ک‌لرده قالیب و یاشایاجاقدیر.
