اوره‌ك‌لرده یاشایاجاقدیر آرتور میلر / مجید امین مؤید
آمریکالی یازیچی و دراماتورق «آرتور میلر» دونیادان کؤچدوکده، اینجه صنعت عالمی بؤیوک بیر یارادیجی و قاباقجیل دوشونجه‌لی انسانی الدن وئردی. او دوخسانا یاخین عؤمور سوردو و بو اوزون عؤمرونده ییرمینجی عصرین جنایت‌لرینه، انسان‌لارین دردلرینین دوزگون بیر شاهدی اولدو. او، انسان‌لارا، خصوصیله ضیالی‌لارا اولونان ظولم‌لره قارشی اعتراض سسینی اوجالداردی و همیشه مبارزه ائده‌ردی. او اوزون بیر مدت دونیا قلم انجومنی‌نین رییسی ایدی و انسان‌لارین حقوقو هده‌له‌نن زامان اونون عدالتخواه‌لیق سسی اوجالاردی و دونیا قلم اهلینیده مبارزه‌یه چاغیراردی. ایران‌دا اؤلدورولن یازیچی‌لار و شاعرلر حاققیندا او مبارزه بایراغین قالدیریب و بو جنایت‌لره اعتراض ائتمیشدیر.
آرتور میلر بیزیم اوچون، اینجه صنعت و هنر دونیاسیندا اؤلمز بیر انسان‌دیر. او زامانادک كی، اونون دوشونجه‌سی و اثرلری بیزه و دونیایا معنا وئره بیلر، او دیری و اؤلمز اولوب, نور ساچاجاقدیر. او، تقریبن 90 ایل قاباق نیویورك‌دا آنادان اولموش و 1938-نجی ایلده درسینی كئچیریب، هنر دونیاسینا وارد اولوبدور. جاوان‌لیغیندا دونیا محاربه‌سینی و فاشیزمی گؤرهرکن صلح و باریشی اؤزونه مقدس بیر ایدئآل سئچمیشدیر. اونا گؤره بیرینجی تانینمیش اثری «منیم بوتون اوغول‌لاریم» آدلی, محاربه‌یه قارشی و صلح و باریشدان دفاعیه عنوانیندا ادعانامه‌دیر. بو اثرله او، دونیادا بؤیوک بیر یازیچی كیمی تانینمیش‌دیر. 1949-دا «آلوئرچیلرین اؤلومو» (مرگ پیشه‌ور) آدلی بیر اثر یازدی كی، ایران‌دا دا «عطا نوریان» اونو فارسجایا چئویریب‌دیر. بو نمایش كاپیتالیستی رابطه‌لری آچیق‌جاسینا گؤستریر و نشان وئریر كی، بو رابطه‌لر هؤرومچك تورو كیمی هامینی زنجیره چكیب و آرادان آپارماقدادیر. هامی و هر شئی بو رابطه‌نین قوربانی اولور، انسان‌لیق هده‌لنیر و بئلهلیکله پاک انسان‌لار دا آرادان گئدیر.
ایكینجی دونیا محاربه‌سی‌نین دالیسینجا «سویوق ساواش» آمریکانین ان اساسی ایدئآسی اولور. آمریکا امپریاسی دونیایا تسلط تاپماق اوچون كوره محاربه‌سینی شعله‌لندیریب و «سول» خطرین گوجلو تبلیغات‌لا آمریکالی وطنداش‌لارا تحمیل ائدیرلر كی، گویا آمریکا خطرده‌دیر. مك كارتی آدلی سئناتور بو ارتجاعی مبارزه‌نین باشیندا اولماقلا ضد آمریکایی فعالیت‌لر كومیته‌سی تشكیل ائدیر و آمریکانین بوتون قاباقجیل مبارز, دموکرات یازیچی، هنرپیشه، کارگردان و ساییره‌لرینی استنطاق آلتینا آلیر و اونلارا آغیر تهمت‌لر وورور. نئجه كی، بیلیرسیز، چارلی چاپلین بو وضعییته قارشی اعتراض ائدیب آمریکادان چیخدی. آرتورمیلرده محكمه‌یه چكیلدی. بو ارتجاعی حركت‌دن نئچه ایل سونرا، آرتور میلر «آغ سارای»ـا دعوت اولوناندا بیر مصاحبه‌ده دئدی كی، بو بیرینجی دفه‌دیر كی، دولتی تشكیلات دعوتینه نگرانسیزلیقلا گئدیرم. بو او دئمك‌دیر كی، هر بیر چاغیریش‌دا ضیالی‌لارین اوره‌یی دونورموش و وحشت او جامعه‌ده حؤكوم سورورموش.
بئله بیر فضایا قارشی اعتراض ائده‌رك، آرتور میلر «سلیم شهرینین جادوگرلری» نمایشنامهسینی یازدی. بو نمایش اون یئددینجی عصرده كئچن بیر دهشتلی حادثه‌دن الهام آلاراق گؤستریر كی، دهشت و قورخو فضاسیندا نئچه بالاجا قیزین تهمتی ایله یوزلرجه پاک و شرفلی انسان‌لاری توتوب ایشكنجه وئریب و اعدام ائدیرلر. ییرمینجی ایلدن سونرا دولت باشا دوشور كی، بو تهمت‌لر توطئه ایمیش. بو سیمبولیك اثر منیم اوچون چوخ ماراقلی ایدی. آخی بیزده بونا اوخشار بیر دهشتلی شرایطده آغیر تهمت‌لره معروض قالمیش و حتّا اعداما چكیلمیشدیك. یولداش‌لاریمیزی اعدام ائتمیشدیلر و بونلارین هامیسی توطئه ایدی. هامیسی نفت داواسی‌ایدی. هامیسی آمریکالی‌لارین امنیت سازمان‌لارینا باغلی ایدی. بو كیتاب منیم الیمه دوشجك فارسجایا چئویردیم. منه ائله گلیردی كی، من ده ایران‌دا كئچن جنایت‌لره بو سیمبولیك وسیله ایله اعتراض ائده بیلرم.
بو اثر 1956-دا مولوی تالاریندا اجرا اولونوب‌دور و ایل‌لر سونرا «ساحره سوزان» آدیندا یئنی‌دن باشقا بیر مترجم واسیطه‌سیله فارسجایا چئوریلیب‌دیر. هابئله, نئچه ایل قاباق شهر تئآتریندا دا اونو اجرا ائدیب‌لر. آرتور میلرین «كؤرپودن بیر باخیش» آدلی ایكی پرده‌لی اثرینی‌ده من و عزیز دوستوم آغا كاظم پركار جنابلاری فارسجایا چئویردیك كی، «كتاب هفته»نین 47-نجی نؤمره‌سینده یاخشی تیراژلا ساتیشا بوراخیلدی. بو آرتور میلرین بیرینجی دفه ایران‌دا تانیتدیریلماسی ایدی.
آرتور میلر فاشیزمه قارشی اعتراض اوچون «ویشیدهکی حادثه» اثرینی یازیب كی، بو اثری ده «دكتراصغرزاده» فارسجایا چئویرمیش‌دیر. هابئله, «تاجورلر» آدلی داستان و «سقوطدان سونرا» آدلی نمایش‌نامه ده اونون اثرلری سیراسیندا پارلایـیر.
آرتور میلر بؤیوک دراماتورق و جسور بیر مبارز ایدی. اونون خاطیره‌سی همیشه‌لیك اوره‌ك‌لرده قالیب و یاشایاجاقدیر.