قاري ننهنين ساري فرهسي
صمد بهرنگي- چئويرن: ع.آغ گوٍنئيلي
کئچن زامانلاردا بير قاري ننه واريدي. دوٍنيادا، اونون وار-يوخدان ساري بير فرهسي واريدي. قاري ننه اؤزوٍ روٍشوٍل دوٍزهلديب، حاماملاردا ساتاردي. ساري فرهسيده اونون خيردا حيهطينده هؤروٍمجکلري و جوٍربهجوٍر قاريشقالاري دوشوٍروٍب، يئييردي. فرهنين قورخوسوندان قارينين حيهطينده يئزيد قاريشقاسيدا تاپيلمازدي. ساري فره قاريشقالارين ياخشي-پيسينه باخمازدي؛ الينه گلهني دوشوٍروٍب، يئييردي. ائشيتمهليديرکي، هر يئري سوٍمسوٍنن فوضول پيشيکلرده ساري فرهدن چکينرديلر.
قاري ننهنين حيهطينده بير دانادا قوللو- بوداقلي گيردکان آغاجي واريدي. آغاج گيردکان گتيرنده، ساري فرهنين کئفي لاپ ساز اولاردي. اونا گؤرهکي يئل سالان گيردکانلاري او سينديريب، يئييردي.
بير هؤروٍمجکده، قاري ننهنين قوجاليب الدن توٍشمهسيني و اونون تکليييني گؤروٍب و الينه گيرهوه ساليب، تاقچاداکي بوش شوٍشهلرين داليندا شيطان تورو هؤروٍب و بالالاردي. قاري ننه بير زامان او شوٍشهلره، قورا سويو، نعناع آراغي و باشقا شئيلر دولدوروب و اونلاري ساتاردي و پولويلا کئچينردي. آنجاق ايندي قاري ننه روٍشوٍل دوٍزهلديب، ساتماقلا کئچينيردي.
هؤروٍمجهيين اوٍرهيي ساري فرهنين اليندن يارالي ايدي. او بيليردي کي آخيردا بير گوٍن ساري فرهنين ديمدييينين زاولينا گلهجک.
نئچه دفعه ساري فره اونو تاقچانين قيراغيندا گؤروٍب، قره-قورخو گلميشدي. بيرده کي اونون بالالارينين بير نئچهسيني يئميشدي. هله اوٍستهليک ساري فره خيردا ساري قاريشقالارين کؤکوٍنوٍ کسميشدي و هوروٍمجک تاقچاداکي شوٍشهلرين داليسيندا يئمهيينه بير زاد تاپا بيلميردي.
بير گئجه قاري يوخوسوندا گؤروٍرکي، هؤروٍمجک اونا دئيير:
– آي قوجا آرواد هئچ بيليرسن فره سنين وار-يوخونو نئجه داغيدير؟
قاري دئدي:
– سفئهلهمه. منيم او مهربان ارکؤيوٍن فره هئچ واخت بو ايشي گؤرمز.
هؤروٍمجک دئدي:
– سن ککليک تکين باشيني قويلاييبسان قارا، هئچ زاددان خبرين يوخدور.
قاري دؤزه بيلمهدي:
– هؤروٍمجک، دوٍزوٍنوٍ دئ گؤروٍم نه دئمک ايستيرسن؟
هوروٍمجک دئدي:
– فايداسي يوخدور. ساري فرهنين دوزلو غمزهلري سنين گؤزلريني ائله توتوب کي سن منيم سؤزلريمه اينانماسان.
قاري حيرصلي-حيرصلي دئدي:
– سنين دئديکلرين دوٍز اولسا، من اونون باشينا بير اويون گتيرهرم کي قاريشقالاردا اونون حالينا قان آغلار.
هؤروٍمجک کي گؤردوٍ قارينين قولاقلاريني دولدورا بيليب، دئدي:
– بس قولاق وئر ثابيت ائلهييم. يازيق قوجا سن آخشاما کيمي جانينان الـلهشيب روٍشوٍل قاييريب حاماملاردا اونا-بونا يالوارچي دوٍشوٍب، او روٍشوٍللري ساتيب بير تيکه چؤرک چيخارديسان کي اؤزگهلرين ميننتينه قالماياسان، آمما او قارينپا سيرتيق جوٍجهنين هئچ عئينينه ده گلمير. بير بئله گيردکاندان بيرينده قويمور سن ساتاسان. بلکه بو عؤمروٍنوٍن آخيريندا بير گوٍن گؤرهسن.
قاري حيرصله يوخودان آييليب ساري فرهيه گلدي. سحر چاغي روٍشوٍل ساتماغا گئتمهدي. کوٍمادا اوتوروب گؤزلرين، حيهطده فرهيه زيللهدي. ساري فره حيطده گزه-گزه گوٍنشين چيخماسينا تاماشا ائلهييردي.
ساري فره گلدي گيردکان آغاجينين ديبينده دايانيب، اهمالجا آغاجا دئدي:
– دوستوم، اوٍچ-دورد دانا گيردکان سال، بلکه من صوٍبحانه يئييم.
گيردکان آغاجي، بوداقلارينين بيريني ترپهديب اوٍچ-دورد دانا يئتيشميش گيردکان سالدي يئره ساري؛ فره گيردکانلارا ساري قاچاندا، قاري تئز يئريندن قالخيب دئدي:
– آهاي سارالميشين بيري سارالميش، اونلارا ديمه داي منيم گيردکانلاريمي يئمهيه حاققين يوخدور.
ساري فره تعجوٍبله قارييا باخدي، گؤردوٍ کي قاري دييشيليبدير. اونون گؤزلرينده کي مهربانچيليق، اوٍزوٍنده کي گوٍلوٍشلر، شيرين-شيرين دانيشيقلاري يوخ اولموشدو، قاري فرهيه چاتيب، تپيکله اونو ووروب آتدي اويانا، سونرا گيردکانلاري ييغيب قويدو جيبينه.
فره اوزوٍنوٍ ساخلايا بيلمهييب، ديله گلدي:
– قاري ننه نييه بئله دييشيليبسن، ائله بيل شيطان سني آزديريبدي؟
قاري حيرصلندي:
– دئديم دانيشما … چوخ — دئديم کي منيم گيردکانلاريمي يئمهيه حاققين يوخدور، اونلاري ساتاجاغام.
ساري فره باشين آشاغا ساليب گئتدي داياندي آغاجين ديبينده، قاريدا قاييديب گيردي کوٍماسينا، بير آز کئچدي ساري فره تزهدن آغاجا دئدي:
– دوستوم بير-ايکي دانا گيردکان سال گؤرهک نه اولور، بو گوٍن کي صوٍبحانهميز زههره دؤندوٍ.
آغاج بوداقلاريني سيلکهلهييب بير نئچه گيردکان سالدي، فره تئز قاچيب اونلاري سينديريب يئدي، قاري بيردن-بيره چيغيردي:
– آهاي- سارالميشين بيري سارالميش، سنه دئمهديم کي منيم گيردکانلاريمي يئمه. ايندي سنه نيشان وئرهرم منيم گيردکانلاريمي يئمهيين جزاسي نهدير!
قاري يئيين گئديب مانقالا کؤموٍر تؤکوٍب، آليشديردي؛ سونرا گليب فرهني توتوب آپاردي مانقالين يانينا، اونون یانینی ياپيشديردي مانقالين قيزارميش کؤزلرينه. ساري فرهنين یانی جيزيلدايا-جيزيلدايا ياندي.
گيردکان آغاجي بيردن-بيره سيلکهلهنيب، گيردکانلاريني چيرپدي قارينين اوٍز-گؤزوٍنه. قاري، فرهني بوشلاييب، گيردکانلاري ييغماق ايستهينده گؤردوٍ گيردکانلار هاميسي داشا چئوريليب. بير آغاجا باخدي بيرده فرهيه، قاييديب گيردی کوٍمايا.
ساري فره بير کوٍنجوٍده جونبوشوب، باشيني سوخموشدو قانادينين آلتينا؛ هردن بير باشيني قانادينين آلتيندان چيخارديب، يانديريلميش یانینا باخيردي. هردنده قانادينين اوجو ايله گؤزلرينين ياشين سيليردي و تزهدن دوردوغو يئرده بوٍزوٍشوٍردوٍ.
قاري ساري فرهدن گؤز گؤتوٍرموٍردوٍ. ناهارا ياخين يئل قالخيب خئيلک گيردکانلاردان تؤکدوٍ يئره. ساري فره يئريندن ترپنمهدي. يئل يئنهده آغاجي سيلکهلهييب خئيلک گيردکان تؤکدوٍ يئره، آنجاق ساري فره ائله اوجور جونبوشموشدو. یانینین آغريسيندان ترپنه بيلميردي. ايکينجي چاغي قارينين حيطي گيردکانينان دولدو. قاري ائله اوجور گؤزلريني زيللهميشدي فرهيه و باشقا بير زادي گؤره بيلميردي.
قاري بيردن-بيره بير سس ائشيتدي:
– ساغ اول ائي قوچاق قاري سن کي او سارالميش جوٍجهنين جزاسين وئردين، بس نييه دايانيبسان؟ گؤرموٍرسن گوٍن باتير، تئز گوٍن گئجه گليب چاتماميشدان دور آياغا گيردکانلاريني سات، بلکه بير تيکه چؤرک تاپاسان.
قاري باشين دؤندهرنده گؤردوٍ کي بؤيوٍک بير هؤروٍمجک تاقچادان اوٍزو آشاغي گلير. او، يانيندا کي باشماق تايين توولاييب، هوروٍمجهيي ووردو، ياخدي دووارا. سونرا او، چارقادينين اوٍجوٍيله گؤزلرينين ياشيني سيليب، دوردو گئتدي ساري فرهنين يانينا، اونا دئدي:
– آي منيم مهربان گؤزل، گؤيچک فرهم، گؤر نه قدهر گيردکان تؤکوٍلوٍب. سن اونلاري سينديريب يئمک ايستهميرسن؟
ساري فرهنين باشي آشاغا ايکن ديللندي:
– ال چک مندن یانیمی داغلاديغين ياديندان چيخدي؟
قاري ننه ساري فرهني تومارلايا-تومارلايا دئدي:
– آي منيم گؤزل، گؤيچک مهربان فرهم. تامام گيردکانلار تؤکوٍلوٍب قاليب، اونلاري سينديريب يئمک ايستهميرسن.
ساري فره بو دؤنه باشيني قالديريب، قاري ننهنين اوٍزوٍنه باخدي. اونون گؤزلرينده مهربانليغي، اوٍزوٍنده گوٍلوٍشوٍ، دانيشيغيندا شيرينلييي گؤرنده دئدي:
– نييه يئميرم، من يئيهرم، سنده منيم يارالاريما مرهم قويارسان.
قاري ننه گوٍله-گوٍله دئدي:
– نييه قويمورام- قويارام، چوخدا گؤزهل مرهم قويارام ، دور گئدهک ائوه.
او گئجه قاري ننه ايله ساري فرهنين سوٍفرهلري دولو ايدي گيردکان ايچي ايله. سحر قاري ننه يئريندن دوراندان سونرا کوٍمانين قيراق-بوجاغيندا اولان بوٍتوٍن شيطان تورولاري سيليب-سوٍپوٍروٍب توکدوٍ ائشييه.