سونگو ایله قلم بیرلشنده
صابر نبی‌اوغلو
جنوبی آذربایجاندا یارانمیش ادبی نمونه‌لرله تانیش اولدوقدا چوخ رنگارنگ و بنزرسیز بیر پوئتیک عالمله قارشیلاشیریق. بوعالمین ان عمده خصوصیتلری سیراسیندا ایکی نظر داها چوخ جلب ائدیر. بونلاردان بیری اوندان عبارتدیر کی شاه رئژیمی‌نین هر جور تعقیب, یاساق و قاداغالارینا باخمایاراق شاعرلر سوسمامیش و اونلارین دوغما آنا دیلینده یازیب, یاراتماق عزم‌لری بوتون هده –قورخولارا اوستون گلمیشدیر. دیگر جهت ایسه سؤز صنعتی اوستالاری‌نین شعری دوشمنه قارشی موباریزه‌ده سؤزون اصیل معناسیندا چوخ معتبر بیر دؤیوش سیلاحینا چئویرمک سعی‌لری‌دیر.
دئدیگیمیز هر ایکی خصوصیت قورخماز موباریز, اودلو وطن پرور, قدرتلی شاعر”علیرضا نابدل”ین (اوختای) یارادیجیلیغیندا آیدین شکیلده گؤرمک اولور.
علیرضا نابدل پئشه اعتباری ایله معللیم اولموشدور. او عالی مکتبین حقوق فاکولته‌سینی بیتیردیکدن سونرا خوی شهرینده معللیم‌لیگه باشلامیشدر. لاکین هم آلدیغی تحصیل, هم ده بیر معللیم کیمی هر گون شاهیدی اولدوغو, گؤروب موشاهیده ائتدیگی رئال حیات منظره‌لری اونو بئله بیر قناعته گتیریب چیخارمیشدی کی, یوخ حیات بئله دوام ائده بیلمز. بیر قدر ده اونون ادبی منطیقینه اویغون دئسک حیات بئله دوام ائتمه‌مه‌لی‌دیر. خالق شاهلیق دئییلن رذالتلی رئژیمین اسارتیندن, اؤلکه خارجی امپریالیستلرین تاپداق و سویقونوندان, زحمت آداملاری ایستثمار دونیاسی‌نین بویوندوروغوندان, کؤرپه بالالار محرومیت‌لرین پنجه‌سیندن خیلاص اولمالی‌دیر. اونون میللی تحقیر و میللی ظولم زنجیری پارچالانمالی, آنالارین لای –لای چالدیقلاری و نور بالالارینا بایاتی دئدیک‌لری دیل, شاهلیغین تعقیبیندن وشووینیزمین لووغا حقارتیندن همیشه‌لیک آزاد اولمالی‌دیر.
خالقین بو موباریز و قورخماز اوغلو محض بئله بیر آیدین و ایشیقلی نییت‌لره شاهلیق دئییلن منحوس رئژیم و اونون آغ ائودن اولان هاوادارلاری, ساواک‌دان اولان جاناوارلاری علیهینه دؤیوشلره آتیلدی.
علیرضا بیر حقیقتی چوخ واختیندا و دوزگون درک ائتمیشدی: قوشولدوغو تاریخی ووروش جبهه‌لرینده سونگو ایله سؤزون قدرتی بیرلشمه‌لی, چوخ شاخه‌لی موباریزه‌نین طلب ائتدیگی تقدیره بو سینانمیش سیلاحلارین هر ایکیسیندن عینی مهارتله ایستفاده اولونمالیدیر. او دوشوندویو کیمی‌ده حرکت ائتدی. بئله بیر ادعا هئچ ده موبالیغه اولماز کی او سؤزون, شعرین گوجوندن اؤز ایده‌آلی اوچون ایستفاده ائتمکده تاریخی نمونه گؤسترمیشدیر.
علیرضا نابدل اؤلکه‌ده حؤکم سورن قارانلیقلار سلطنتینده پارلاق ایشیق ساچان و تئز ده سؤندورولن بیر ضیا ایدی. اونون هم معنالی حیاتینی, هم ده موباریزلیک و وطنپرورلیک احتراصلاری ایله شعله‌نن ادبی یارادیجیلیغینی چوخ تئز چوخ غددارجاسینا خفه‌له‌دیلر. دوشمنلر هم اونون اودلو سیلاحیندان هم ده خمیره‌سی بیر پارچا آتشدن یوغرولموش شعرلریندن برک قورخوردولار. چونکی بو مصراعلارین آلیشدیردیغی تونقال ایشیغیندا موجود جمعیتین عیبه‌جرلیک‌لری چوخ اآدین و قاباریق جیزگیلرله گؤرونوردو. او اؤز دؤیوش و موباریزه دوستلاری ایله قاتیل‌لر علیهینه اؤلوم شربتی ایچن زامان شرفلی عؤمرونون اوچونجو اون ایل‌لییینه یئنیجه قدم قویموشدو. فقط یاغی‌لارین محو ائتمه‌یه گوجلری چاتمایان باشلیجا اولاراق ایکی شئی اولدو. ظولمت سلطنتینده بیر ایشیق ضیاسی کیمی پارلایان بو موباریز حاققیندا خوش خاطره‌لر, بیرده البتده یادیگار قویوب گئتدیگی اودلو مصراعلار.
چوخ سیمبولیک بیر حالدیر کی اوختایین ایدیا و سنگر دوستلاری طرفیندن توپلانیب نشر ائدیلن شعر کیتابینا محض ایشیق آدی وئریلیمیشدیر. بو اونون قورونوب ساخلانیلمیش اثرلرینین توپلوسودور. آذربایجان و فارس دیللرینده یازدیغی کوللی مقداردا اثرلری هابئله دیگر دیللردن ترجمه‌لری‌نین بؤیوک بیر حصه‌سی شاهین ساواک دستگاهی طرفیندن محو ائدیلمیشدیر.
اوختای هر شئی‌دن اوول ایشیقلی ایدیاللار شاعری ایدی. اونون میصراعلارینین اتینی, قانینی جانینی اینسانلارا اغ گونلر, قانسیز- قاداسیز دؤورانا چاغیریش تشکیل ائدیر. فقط اونون ایدراک دونیاسیندا بو چاغیریشا تکجه طرفدار چیخماق مقبول سسلنمیر, اصیل هنر خالق و وطنله علاقه‌دار اولان ایدیاللارین حقیقته جئوریلمه‌سی اوچون عصیرین موباریز قووه‌لری سیراسینا قوشولماقدیر.
بو جهتدن اوختایین ایشیق آدلی شعری اولدوقجا توتوملودور. شاعر بو اثرینده جمعییتده اؤزلرینه مخصوص ثیقلت و جیزگییه مالیک اولان بیر سیرا پئشه صاحیبلرینه موراجعت ائدیر. بس اونون اؤز موصاحیبلرینه دئدیگی ندن عبارتدیر ؟
شاعر قارا تئللی کیبریت دوزلدنه دئییر کی قارانلیقدا دامجی –دامجی تر تؤکن فهله قارداشیم “اود یوردونون قیزیلجا داغلاریندان ” ائله کیبریت دوزلت کی ظولمتین کؤکونو یاندیریب یاخسین. سن ده ساری تئللی زنجانلی اوستا, آغ پولاددان پولاد تکی سوموکدن ائله کسکین پیچاقلار یون کی ییرتا بیلسین ظولمون چیرکین اوره‌یین.
شاعرین موراجعت ائتدیگی پئشه صاحیبلری سیراسیندا اؤز همکاری اولان معللیم ده واردیر. اوختایین معللیم موراجعتینده خصوصی بیر صمیمییت قایغی و دوغمالیق دویولور. بو سطیرلر آرخاسیندان جمعییتده معللیمین توتدوغو مسئول و علوی مووقع خصوصی بیر عظمتله بویلانیر.
امان- امان اوزاق کندده اوبادا
اوجا بویلو خورما تئللی معللیم
ایشیقلیق آچ قارانلیق کیلاسلارا
ایشیقلیق آج کیلاسلاردا توپلانان
آی-اولدوزسیز او کیچیک دونیالارا.
اوختای بیر وطنپرور و بیر شاعر کیمی قیسا عؤمرونده چوخ آغیر گونلر, دقیقه‌لر کئچیرمه‌لی اولموشدور. او عؤمرونون بؤیوک بیر حصه‌سینی ساواک جللادلارینین حبسخانا و گیزلی دوشرگه‌لرینده کئچیرمیشدیر. لاکین بو جهننم عذابلی دوشرگه‌لرین ان دهشتلی ایشکنجه اوصوللاری بئله اونون ایراده‌سینی سارسیدا بیلمه‌میشدیر.
حیران قالیناجاق جهت بیرده اودور کی امریکا, ایسراییل خفییه ایداره‌لرینده کشف ائدیلیب, ایران حبس دوشرگه‌لرینده تطبیق ائدیلن رنگارنگ جزا اوصوللاری بو موباریزین ایراده‌سینی بیر قدر‌ده مؤحکملندیرمیش؛ اونون میصراعلارینا یئنی گومراهلیق و موباریزلیک احوال – روحیه‌سی آشیلامیشدیر. کیم بیلیر بو سطیرلر بلکه ده شاعر نووبتی “سورغو –سوالدان”, ایشکنجه اوتاغیندان قاییتدیقدان سونرا یازیلمیشدیر.
من تابوت دئییلم
ایچریم ده کی منده میخلانان دیریدیر
ایچیمده هر لحظه مین اورک دیریلیر
هانکی تورپاغا قویلایا بیله‌جکسینیز منی ؟
بو یولسیز کوچه‌نین بئلینده گئده‌رک
هانکی تورپاغا قویلایا بیلرسیز
هانکی تورپاغا –
قویلایا بیله‌جکسیز منی؟
اوختایین پوئتیک دونیاسی‌نین باشقا بیر حقیقت حاققیندا دا قناعتی چوخ قطعی و پرینسیپالدیر. ضعیف اراده‌لی سؤنوک روحلو مطیع طبیعتلی اینسانجیقلار آزادلیق دئییلن اودلار, آلوولار, ائنیش و یوخوشلارلا دولو یولون یولجولاری اولا بیلمزلر.
سازاق
بیزی گوزله‌ییر
سویوق اللر ایله آچا بیلمه‌ریک
گله‌جک گونلرین قیزیل قاپیسین
سویوق اللر ایله چالا بیلمه‌ریک
گونلرین سازیندا ظفر ماهنیسین
علیرضانین قلمینه منسوب اولان اثرلرده سون دره‌جه کؤوره‌ک, صمیمی, حساس بیر قلبین عکس صداسینی دویماق هئچ ده چتین دئییل. بو ایکی خصوصییت ان چوخ ایکی حالدا داها قاباریق و کؤوره‌کدیر. بو جهتدن اونون “یاغدی یاغیشلار”, “من کیچیک بیر چرده‌ک ایدیم”, “یاشیل”اثرلری چوخ خاراکتریک‌دیر. بو قبیلدن اولان اثرلرینده او هم شعرین مرکزینده قویولمیش ایده‌یانین آیدین, بدیعی حللینده چالیشمیش, همده شعرین آخیجیلیغینا, فورما گؤزللیگینه خصوصی قایغی گؤسترمیشدیر.
او یانا قاچدیم سیخدیلار
بویانا قاچدیم ییخدیلار
من یادلارا قاتیلدیم
باغبانلارا ساتیلدیم
باغبان ییغدی بوخچایا
آپاردی گوی باغچایا
شاعرین میصراعلاری دوستلوق, قارداشلیق ماهنیلاری اؤتنده, سئون اوره‌یین چیرپینتی‌لاری‌نین ایفاده‌چی‌لرینه چئوریلدیکده ده, مسئله‌نین صنعتکارلیق طرفینه قایغینی اون پلانا چکیر. بورادا باهادیر هنر, قورتولوش نییتلی علیرضا کؤکسو سئوگی و محببت حیسلری ایله جوشوب داشان شاعر اوختای‌لا قووشور.
بعضن قانلی دؤیوشلردن, آغیر ایشگنجه‌لردن فورصت تاپدیقدا آرزوسو بختور اوشاقلیق و گنجلیک چاغلارینین قایغی‌سیز دونیاسیندا یئلکن آچدیقدا شاعر اوختای دؤیوشچو علیرضانین ان صمیمی و معتبر بلدچیسینه چئوریلیر.
اوختایین بلکه ده اوتوماتی‌نین قونداغی اوستونده باخیشلاردان اوزاق بیر طبیعت گوشه‌سینده واختی ایله سئوگیلیسی ایله ویدالاشدیغی, خان چینارین آلتیندا قوشدوغو ماهنیلارین باش قهرمانی سئوه-سئوه یاد ائتدیگی ساراسی‌دیر. کیم بیلیر بلکه ده واختی ایله سارا آدلی بیر آفتین سوزگون باخیشلاری اونون تلاطملو کؤکسونده بیر محببت اوجاغی چاتمیشدیر. کیم بیلیر؟ بیرجه بوراسی آیدین‌دیر کی سارانین هیجری اونا چوخ آغیردیر. بو هیجران او قدر ثیقلتلی و دؤزولمز دیر کی حتتا شاهلار شاهنشاهلار قارشیسیندا بوکولمه‌ین دیزلری بئله سارسیدیر.
نولاردی سن قویایدین کی
داملا –داملا ارییه‌یدیم سو اولایدیم
دؤشونده کی قیزیل گولو ایسلادایدیم
گؤزله سارا
سنی تاری
گئده –گئده دالا باخما
گؤز یاشیمی گؤرمه باری
علیرضا نابدل چوخ سئودیگی حیاتلا چوخ تئز ویدالاشمالی اولدو. فقط دؤورون, زامانین حؤکمو, ایراده‌سی داها گوجلودور. اونون گنج حیاتینا قییانلار حاققیندا ان غددار رفتارا یول وئره‌نلری زامان چوخدان تاریخین زیبیللیک‌لرینه آتمیشدیر. علیرضا نابدل کیمی یاشاییب, اوختای کیمی یازیب یاراتمیش وطنداش –شاعر خالقین آزادلیق حرکاتی‌نین چوخ عصیرلیک سالنامه‌سینه یازدیغی قهرمانلیق داستانلاری ایله کؤکسوندن پروازلانیب اوچان قانادلی میصراعلاری ایله اؤزونه ابدی, هئچ بیر زامان سولمایاجاق بیر حیات قازانمیشدیر.
آذربایجانین موقتدیر خالق شاعری بالاش آذراوغلو نه قدر ده گؤزل دئمیشدیر:
اخی هامییا قیسمت اولمور
عؤمرونه هشتاد نه یوز اولا
ان چوخو اوتوز اولا
آنجاق عومور اولا
عومور….
