غصه
آنتووان چئخوف- چئویرن: ش. آغایف
«دردیمی کیمه دئییم؟»
زبور
آخشام توران قوووشموشدو. ایری سولو قار پارچالاری یئنی یانمیش فنرلر، اطرافیندا تنبل- تنبل فیرلاناراق نازیک و یوموشاق لایلارلا داملارین اوستونه، آتلارین بئلینه، آداملارین چییینلرینه و پاپاقلارینا تؤکولور. فایتونچو «ایونا پوتاپوف» باشدان آیاغا خیال کیمی آغ- آپباغ‌دیر. او جانلی آدامین اییله بیلهجهیینه قده‌ر بئلینی دیره‌ک قوزالادا اوتورموش و ترپنمیر. بؤیوک بیر قار قالاغی بئله اونون اوستونه دوشسه ده یقین کی، یئنه قاری اؤز اوزه‌ریندن سیلکه‌لمه‌یی لازیم بیلمز. اونون آت‌جیغازی دا آغ و حرکت‌سیزدیر. اؤز حرکت‌سیزلییینه و دوم- دوز آیاقلاری ایله بو آت‌جیغازلارا اوخشاییر. احتیمال کی، آت دوشونجه‌یه دالمیشدیر. کوتان‌دا عادت ائتمیش اولدوغو بوز منظره‌لردن آیریلیب، بورایا عجاییب اودلارلا، آراسی کسیلمه‌ین گورولتو و قاچیشان آداملارلا دولو گیردابا دوشن‌لر دوشونمه‌یه بیلمز… «ایونا» و اونون آت‌جیغازی خئیلی واخت‌دیر کی، یئرلریندن ترپنمه‌ییبلر.
اونلار ناهاردان چوخ قاباق حیطدن چیخمیشلار، لاکین سیفته وئر‌ن یوخدور کی، یوخدور. بودور شه‌هرین اوزه‌رینه آخشام تورانی چؤکور. فنر ایشیقلاری‌نین سولغون رنگی دییشیب، جانلانیر. کوچه‌ده حرکت، سس- کوی چوخالیر. ایونانین قولاغینا سس گلدی:
_ فایتونچو، ووبوروق کوچه‌سینه!… فایتونچو!
ایونا دیکسینیر و قاردان بیر- بیرینه یاپیشمیش کیرپیک‌لری آراسیندان باشلیقلی شینئل گئیمیش بیر حربی خیدمت‌چی گؤرور.
_ «ووبوروق» کوچه‌سینه دئیه، حربی خیدمت‌چی تیکرار ائدیر- سن یاتمیسان نه‌دیر؟ «ووبوروق» کوچه‌سینه!
راضی‌لیق علامتی اولاراق ایونا جیلوولاری چکیر. آتـین بئلیندن و اونون اؤز چییین‌لریندن لوپا- لوپا قار تؤکولور. حربی خیدمت‌چی خیزه‌یه ایله‌شیر. فایتونچی دوداقلارینی مارچیلداداراق بوینونو اؤردک کیمی اوزادیر. یئرینده دیکه‌لیر و احتییاج‌دان داها چوخ، آت‌جیغازدا بوینونو اوزادیر. اوزون آغاجا بنز‌ر آیاقلارینی اییر و ایستر- ایسته‌مز یئریندن ترپه‌نیر…
ایلک آددیم‌لاردان «ایونا» قارانلیق و ایره‌لی- گئری حرکت ائدن ازدحام ایچه‌ریسیندن سس‌لر ائشیدیر:
_ هارا سورورسن قولئیبانی؟ شئیطان سنی هارا چکیر؟ ساغدان گئت!
_ سن سورمک باجارمیرسان؟ ساغا سور!- دئیه حربی خیدمت‌چی حیرص‌لنیر. هر طرفی اؤرتولو بیر فایتونون سوروجوسو دئیینیر. یولو کئچرکن چییینینی آتـین باشینا توخونان بیر باشقاسی قوللاریندان قاری سیلکهلهییر و حیرصلی- حیرصلی باخیر. ایونا اوستونده اوتورموش کیمی قوزالاردا قوردالانیر. دیرسکلری ایله اطرافینی دومسوکلهییر. بوخار وورموش آدام کیمی گؤزلرینی قیییر، سانکی هارادا اولدوغونو و نه اوچون بورایا دوشدویونو آنلایا بیلمیر.
– نه اجلافدیر- دئیه حربی خیدمت‌چی اونا سوز آتـیر. ائله بیل کی، قصدن سنینله توققوشماغا و یا آتـین آلتـینا دوشمهیه چالیشیر. یقین دیل بیر اولوبلار. ایونا دونوب سرنیشینه باخیر و دوداقلارینی ترپهدیر. بیر شئی دئمک ایستهدییی گؤرونور آنجاق بوغازیندان خیریلتیدان باشقا هئچ نه چیخمیر. نه وار؟ دئیه حربی خیدمت‌چی سوروشور.
ایونا گولومسهیهرک آغزینی اییر، بوغازینا گوج وئرهرک خیریلداییر.
_ آغا، منیم بو هفته… اوغلوم اولدو.
_ هم… ندن اولدو؟
ایونا بوتون گؤودهسی ایله سرنیشینه چئوریلهرک دئییر:
_ کیم بیلیر، یقین کی، قیزدیرمادان، اوچ گون خستهخانادا یاتدی، سونرا…سونرا اولدو…
ـ آللاهین امریدیر.
_ دوندهر ایبلیس- دئیه قارانلیقدا سس‌لر ائشیدیلدی- یولوندان چیخمیسان، نه‌دیر؟ قوجا کؤپک- گؤزلرینی آچ!
_ سور- سور- دئیه سرنیشین دیللهنیر- بئله یئریشله بیز صاباحا کیمی چاتا بیلمهریک. قوو آتی!
فایتونچو یئنه بوینونو اوزادیر. بیر قده‌ر یئریندن قالخیر. آغیر بیر اینجهلیکله قامچیسینی یئللهییر. سونرا بیر نئچه دفه دونوب، سرنیشینه باخیر، لاکین او گؤزلرینی یومموشدور. یقین کی، دینلهمک هوسینده دئییلدی. ووبوروق کوچهسینده سرنیشینی دوشوروب آشخانا قاباغیندا فایتونو ساخلاییر. قوزالادا اییلیر و یئنه ده ترپنمز اولور… سولو قار یئنه ده اونو و آت‌جیغازی آغارتماقدا داوام ائدیر. بئلهجه بیر-ایکی… ساآت کئچیر. اوچ نفر جاوان اوغلان قالوشلارینی برکدن شاپپیلداداراق سویوشه- سویوشه سکی ایله کئچیر. اونلارین ایکیسی اوجا بوی و نازیک، اوچونجوسو ایسه بالاجا و قوزبئلدیر.
_ فایتونچو، پولیس کورپوسونون یانینا!- دئیه. قوزبئل جینگیلتیلی سسله چیغیریر:
_ اوچوموزو بیر عابباسیئیا!
ایونا جیلوولاری چکیر و آغزینی مارچیلدادیر. بیر عابباسی او قده‌ر ده موناسیب بیر قییمت دئییلدیر. آنجاق ایندی او قییمته باخماییر… اونون اوچون ایندی بیر ماناتلا بیر شاهینین فرقی یوخدور، تکی سرنیشین اولسون… جاوان اوغلانلار بیر- بیرینی ایتهلیه- ایتهلیه و نالاییق سوزلر دئیه- دئیه یاخینلاشیر و اوچو ده بیردن خیزه‌یه سوخولور. اوچوندن هانسی بیریسی آیاق اوسته دورماسی و هانسی ایکیسینین ایلهشمهسی مسلهسی موذاکیره اولماغا باشلاییرلار. اوزون صوحبتدن، شیلتاق و مذمتدن سونرا بئله قرارا گلدیلر کی، قوزبئل هامیدان بالاجا اولدوغو اوچون آیاق اوسته دورسون.
_ قوو گورهک.! دئیه، آیاق اوسته دوروب نفسینی ایونانین دوز پئیسرینه پوسکورن قوزبئل جینگیلدهییر. – قامچیلا … آمما پاپاغین لاپ قییمتلیدیر ها.
_ قارداش بوتون پئترزبورگ دا بوندان پیسینی تاپانمازسان.
_ ها.. ها..- دئیه ایونا قاققیلداییر- اولانیم بودور.
_ من ده، ائی، اولانیم بودور. – آتی قوو. بوتون یولو بئلهمی سورهجکسن.، هه؟ یوخسا پئیسرین یوموروق ایستهییر؟…
اوزون بویلاردان بیری:
_ باشیم چاتلاییر،- دئییر، دونن دوکماسو گیلده واسکا ایله ایکیمیز دورد شوشه کونیاک ایچدیک.
_ باشا دوشمورم کی، یالان دانیشماغین نه معناسی وارمیش!- دئیه- او بیری اوزون بویلو حیرصلهنیر.- حئیوان کیمی یالان دئییر.
_ آللاهین غضبینه گلیم کی، دوزدور…
_ بلی… بیتین اوسکورمهسی کیمی بیر حقیقتدیر.
_ هئی- هئی- ایونا هیریلداییر- کئفجیل اوغلاندیر.
_ توف سنی لعنته گلهسن- دئیه- قوزبئل اوزوندن چیخیر:
_ ائی کافتار آزار توتموش. بیر دیء گوروم سورهجکسن یا یوخ؟ بئله آت سورهرلرمی؟ قامچیلاسانا آتی هئی ایبلیس. بیرده… یاخشی- یاخشی وور.
ایونا قوزبئلین بدهنینین ییرغالانماسینی و اونون تیترهک سسینی اوز آرخاسیندا حیس ائدیر. او اوستونه یاغدیریلان سویوشلری ائشیدیر. اینسانلاری گؤرور و یالقیزلیق حیسّی یاواش- یاواش قلبیندن چکیلمهیه باشلاییر. قوزبئل او قده‌ر سؤیور کی، آخیردا آلتی مرتبهلی دولاشیق بیر سؤیوشدن بوغازی توتولور. آز قالیر کی، اؤسکورکدن بوغولسون. اوزون بویلولار نادیژدا پتروونا آدلی کیمینسه بارهسینده دانیشماغا باشلاییرلار. ایونا دؤنوب اونلارا باخیر- بیرآز ساکیت اولمالارینی گؤزلهیندن سونرا دونوب بیرده باخیر.:
_ منیم ده بو هفته بیر اوغلوم اولدو- دئیه.، دونقولداییر.
_ هامیمیز اؤلهجهییک- دئیه، قوزبئل اؤسکورکدن سونرا دوداغینی سیلیب، آه چکیر- دی سور، سور گؤرهک! آغالار من داها بئله دؤزه بیلمهرم.
_ او بیزی نه واخت آپاریب چاتدیراجاقدیر؟
_ یونگولجه بیر پئیسرینه ایلیشدیریب اونو بیر حرکته گتیرسنه!
_ کافتار آزار توتموش، ائشیدیرسنمی؟ قیرارام بوینون ها… سیز ائله مخلوقسونوز کی، نازینیزی چکمکدنسه بیر یوللوق پییادا گئتمک یاخشیدیر.
_ ائشیدیرسنمی؟ ایلان وورموش یوخسا بیزیم سوزوموز وئجینه دئییل؟
ایونا پئیسرینه وورولان سیللهنین ضربهسینی حیسّ ائتمکدن آرتـیـق اونون سسینی ائشیدیر.
_ هئی- هئی …. کئفجیل آغالار… آللاه سیزی سالامات ائلهسین.
_ فایتونچو، سن ائولیسنمی؟- دئیه اوزونلاردان بیری سوروشور:
_ منیم آروادیم ایندی قارا تورپاقدادیر. هئی- هئی… یعنی قبیردهدیر- اوغلو دا تزه اولدو. من ایسه ساغام… قریبه ایشدیر:
_ اؤلوم قاپینی دییشیک سالمیشدیر: منیم یانیما گلمک عوضینه اوغلومون اوستونه گئدیر…
ایونا اوغلونون نئجه اؤلدویونو ناغیل ائتمک اوچون چئوریلیر، لاکین او سؤزه باشلامامیش، قوزبئل یونگولجه آه چکیر. آللاها شوکور، چاتدیقلارینی بیلدیلر. ایونا عابباسینی آلیب اوزون موددت تا اونلار قارانلیق دروازادا گؤزدن ایتهنه قده‌ر اونلارین دالینجا باخیر. او یئنه ده یالقیزدیر. اونون اوچون یئنیدن سوکوت باشلاییر. آز موددت اوچون ساکیت اولموش غصه یئنیدن باش قالدیریر و اونون اورهیینی داها آرتـیق گمیرمهیه باشلاییر. ایونانین تلاش و اضطیرابلا دولو گؤزلری کوچهنین هر ایکی طرفیندن حرکت ائدن ایزدیحاما تیکیلیر. گؤرهسن بو مینلرجه آدامین ایچهریسینده اونون دردینی دینلهیه بیلهجک هئچ اولماسا بیر نفر تاپیلارمی؟ لاکین نه او، نه ده اونون غصهسی بو قاچیشان آداملارین وئجینه دئییل، اونون غصهسی بؤیوک و سونسوزدور. اگر ایونانین سینهسی یاریلیب، غصهسی چؤله تؤکولسه، یقین کی، دونیانی دولدورار. آنجاق بونونلا بئله او گؤرونمور، او ائله بیر همییتسیز قابیغا بورونه بیلمیشدیر کی، گوندوز چیراقلاردا اونو گؤرمک اولماز…
ایونا الینده باغلاما اولان دالانداری گؤرور و اونونلا دانیشماغی قرارا آلیر.
_ عزیزیم ایندی ساعآت نئچه اولار؟- دئیه سوروشور.
_ اونا ایشلهییر، بورادا نییه دایانمیسان؟ سور گئت.
ایونا بیر نئچه آددیم ایرهلییه سوردو. بئلینی اییر و یئنیدن غصهیه دالیر. اینسانلارا بیر آغیر حیسّ ائدن بیر آدام کیمی بئلینی دوزلدیر. باشینی سیلکهلهییر و جیلوولاری چکیر…حالی چوخ خارابدیر. او داها تاب گتیره بیلمهییر. حیهطه دوغرو- دوشونور- حیهطه.
آت‌جیغازدا ائله بیل اونون فیکرینی دویموشدور. یورغا قاچماغا باشلاییر. ساعآت یاریم کئچندن سونرا ایونا آرتـیق سوبانین یانیندا ایلشمیشدیر. سوبانین اوستونده دؤشهمه سکامییالارین اوستونده جاماعات خورولداییر. هاوا چوخ کثیف و بورکودور. ایونا یاتانلارا باخیر، باشینی قاشیییر و ائله- بئله تئز قاییتماسینا تأسّوف ائدیر.
_ یولاف پولو دا چیخارا بیلمهدیم.- فیکیرلشیر- ائله- بلا بوراسیندادیر. البتّه آدام اؤز ایشینی بیلنده، اؤزو ده, آتی دا توخ اولاندا همیشه راحات اولور…
کونجلرین بیریندن گنج بیر آرپاچی قالخیر. یوخولو- یوخولو هیققیلدایاراق سو وئدرهسینه دوغرو یونهلیر.
_ سو ایچمکمی ایستهییرسن؟- دئیه ایونا سوروشور.
_ معلوم ایشدیر کی[ایستهییرم].
_ هـ … نوش اولسون… آنجاق قارداش، منیم اوغلوم اؤلوبدور… ائشیدیبسنمی؟ بو هفته خستهخانادا… اوزون احوالدیر. ایونا باخیر و سؤزلرینین نه جور تأثیر باغیشلادیغینی گؤرمک ایستهییر. لاکین هئچ بیر شئی سئزمیر. گنج یورغانی باشینا چکهرک یوخویا گئتمیشدیر. قوجا آه چکیر و قاشینیر. گنج سو ایچمک ایستهدییی کیمی او دا دانیشماق ایستهییر. اوغلونون اؤلوموندن بیر هفته کئچیر. لاکین او هله هئچ کسه دویونجا دانیشمامیشدیر. او آغیللی- باشلی، یئرلی- یئرینده دانیشمالیدیر. اوغلونون نهجور خستهلندییی، نئجه عذاب چکدییینی، جانوئرمزدن قاباق نهلر سؤیلهدییینی و نئجه اؤلدویونو ناغیل ائتمک لازیمدیر. قیزی آنیسییا کندده قالمیشدیر… اونون دا حاققیندا دانیشمالیدیر. اونون ایندی او قده‌ر دانیشیلاسی سؤزو واردیر کی!… اونا قولاق آسان آه چکمهلی، اونا آجیمالی و اونا دوعا اوخومالیدیر… آروادلارلا دانیشماق داها یاخشیدیر. اونلار آخماق اولسالار دا، ایکیجه کلمه سؤز دئیهن کیمی هؤنکورمهیه باشلاییرلار.
_ گئدیب آتا باخماق لازیمدیر. سونرادا یاتماق اولار… یوخو قاچماییر کی،… ایونا گئیینیب تؤولهیه آتـینین یانینا گئدیر. او یولاف حاققیندا، اوت حاقیندا، هاوا حاققیندا فیکیرلشیر. او تک اولاندا اوغلو حاققیندا دوشونه بیلمیر. همیشه اونون بارهسینده باشقاسی ایله دانیشا بیلر.
آنجاق اؤزلویونده اونون بارهسینده فیکیرلشمک، اونون شکیلینی اوز خاطیرهسینده جانلاندیرماق قورخونج و دؤزولمز بیر دردیر.
_ گؤوشهییرسن؟- دئیه، ایونا آتینین پاریلدایان گؤزلرینی گؤرن کیمی سوروشور، گؤوشه، گؤوشه…. ایندیکی یولاف پولو قازانا بیلمهدیک، اوت یئیهریک…بلی… من قوجالمیشام. داها سوره بیلمیرم… اوغلومون سورمک واختی ایدی، منیم یوخ… اوندان اصیل فایتونچو چیخاردی… تکی یاشایایدی…
ایونا بیر قده‌ر سوسور. سونرا یئنه داوام ائدیر:
_ بلی منیم عزیزیم، مایدان آت… کوزما اییونیچ داها یوخدور… عؤمورونو بیزه تاپشیردی… ناحاق یئره اؤلدو گئتدی… ایندی فرض ائدهک کی، سنین بیر دایچان وار و سن اونون دوغما آناسیسان. دئیهک کی، بیردن او اؤلدو گئتدی و عؤمورونو سنه باغیشلادی… آخی یازیقدیر. دئییلمی؟
آتجیغاز قولاغینی شکلهییب، گؤوشهییر و نفسی ایله صاحیبینین الین ایسیندیریردی. ایونا اؤزونو اونودور و هر شئیی اونا ناغیل ائدیر.
ایضاح:
- آنتون پاولوویچ چِخوف (به روسی: Анто́н Па́влович Че́хов) (۲۹ ژانویه ۱۸۶۰ – ۱۵ ژوئیه ۱۹۰۴) داستان‌نویس و نمایش‌نامه‌نویس برجستهٔ روس است.هر چند چخوف زندگی کوتاهی داشت و همین زندگی کوتاه همراه با بیماری بود اما بیش از ۷۰۰ اثر ادبی آفرید. او را مهم‌ترین داستان کوتاه‌نویس برمی‌شمارند و در زمینهٔ نمایش‌نامه‌نویسی نیز آثار برجسته‌ای از خود به جا گذاشته‌است و وی را پس از شکسپیر بزرگترین نمایش نامه نویس میدانند. چخوف در چهل و چهار سالگی بر اثر ابتلا به بیماری سل درگذشت.(وک
- بو حکایه‌نی “ش.آغایف” آذربایجان دیلینه چئویریب و بازیچی “نریمان ناظیم”ابسه اونو عرب الیفباسینا کؤچوروبدور.
