دئدیلر:
– ائله قویاق بوردا، بو قایانین دیبینده قالسین. -«اولسون» دئدیلر.
– چوخ قالماز، گئجییهجن اؤلَر. اونون داها نه گؤزلرینده ایشیق قالیب، نه ده کی دیزلرینده هئیی. الینی الیوه آلسان گؤررسن کی لاپ آخیرلاریدی.
بیری دئدی:
– ایندی نئیلییک؟ یوکون اوستوندن ائندیرک آشاغی، یوخسا قالسین ائله یوکون اوستونده اؤلسون؟
دئدیلر:
– ائندیر آشاغی! هاراجان اؤزوموزونن سورویهجهییک؟! اونون عوضینه دؤرد ـ بئش کؤرپه قوزونون، چپیشین آیاغینی باغلییب، آتاریق یوکون اوستونه. آخی قاباقدا هله چوخ یولوموز وار. «قانلی چای» وار، «اللّـه بررر» وار.
دئدی:
– بیردن چایین اورتاسیندا اؤلر ائلر،کله ـ مایاللاق آشیب دوشر سویا، سو گؤتوروب آپارار، جاماعات بیزه باش قاخینجی ائلرکی، آتامیزی وئردیک سووا. آخی اینسانین اؤلوسونو ـ دیرسینی سویا وئرمک، بیزلرده ماندی.
قوجانین نوهلریندن بیریسی -«تکه» آدلی خیردا بیر اوغلان- دانیشا بیلمهدییینه گؤره، اورهییندن بئله کئچدی:
– کئشکی قوجالاری سووا وئرمک دب اولایدی، بلکه سو اونلاری آپاریب چیخارایدی دنیزه.
آنجاق اونون اورهییندن کئچنی هئچ کس ائشیتمهدی. آتاسی ایله عمیلری، یوکلو قاطیر دایانان قایانین یانیندا، اویان ـ بویانا هرلنرک، قوجا آتالاری ایله نه ائدهجکلری حاقدا دانیشیردیلار. جاوانتوو عمیسی اوزاقلارا باخاراق، داغین باشینین قارلی زیروهسینی گؤستریب دئدی:
– داغین یالینا بیر زاد قالماییبدی. همیشه کؤچ واختیندا، آتام او یئرلره باخاردی.
بؤیوک عمیسی دئدی:
– بوتون ائل ـ طایفا بیلیرکی، آتامیز جاوانلیغیندا، قارلی داغین باشیندا، چوخ قوردلارینان توتوشوموشدو. اودورکی، همیشه اورالارا باخاندا، جاوانلیقلاری یادینا دوشردی.
ساکیت اوغلانین آتاسی دئدی:
– واختیمیز یوخدی. یوکلرگئت به گئت بوردان اوزاقلاشیر، سورو گئدیب، گؤزدن ایتیر. مال ـ داواردا کی، بیزی گؤزلهین دهییر. تئز اول اونو یوکون اوستوندن ائندیر آشاغی، قویاق قایانین دیبینه.
اورتانجیل عمیسی دئدی:
– بیز اونو ائله بیر یئره قویمالیییق کی، بلکه او بیزیم بوردان اوزاقلاشماغیمیزی گؤره بیله. هر زادی کی، اونودا بیلمیریک بیز. آخی قوجاآتا جان وئرنده، بوتون مال – داوار و بیزیم هامیمیز، اونون گؤزو ائوینده اولمالیدی، پس بیرینیز تئز گئدین مال ـ داوارین قاباغینی قایتارین کی، گئدیب گؤزدن ایتمهسین و قوجا آتانی دا قایانین دیبینه یوخ، بلکه اولدوغو قدهر ان اوجا یئره قویمالیییق.
ساکیت اوغلان اورهیینده دئدی:
– احسن سنه منیم یاخشی عمیم کی، هئچ اولماسا قوجا آتاوین، سنین یانیندا بیرآز حؤرمتی وار.
آنجاق اونون اورهیینده دئدییی سؤزو ائشیدن اولمادی. اوغلانین آتاسی دئدی:
– نه اوچون بئله قارغ اولوبسوز؟ اونو قویاریق قایانین اوستونه کی، اوردان راحاتجاسینا، هم مال ـ داوارین اوزاقلاشماغینی، هم ده بیزیم اوزاقلاشماغیمیزی گؤره بیلسین. آخی، او آرواد – اوشاغین، کؤر- کؤرپه چپیشین، قوزونون دا فیکیرینده اولون جانیم. آی چیخاناجان چاتاریق چایین کنارینا. مال ـ داواری، آرواد ـ اوشاغی چایدان ساغلام کئچیرمهلیییک. هاردان بیلک کی، سویون آخاری شیدتلنمییهجکدیر؟ چون کی، زیروه ده قارلار باشلاییبدیر اریمهیه.
جاوانتوو عمیسی قارلی زیروهیه باخاراق دئدی:
– کئشکه اونو دا زیروهنین اتهیینهجن آپارا بیلئیدیک. اورانی چوخ سئوَردی.
خیردا اوغلان اؤز ـ اؤزونه دئدی:
– اورالاری گؤر، نئجه آغ ـ آپباقدیر، آمما بیر آزدان سونرا، بورانی قارانلیق بورویهجکدیر.
آنجاق، اوغلانین اورهییندن کئچنی بیلن اولمادی، ایللاۀ دا اوغلانین آتاسی؛ چونکی، بئله زادلار هئچ اونون وئجینه دئییلدی. او دئییردی کی، قوجانی قاطیردان ائندیریب، ائله اورداجا، قایانین دیبینه، یا دا کی، اوستونه قویوب، گئتسینلر. سوروشدوکی:
– قوجانین سویونا ـ چؤرهیینه دهیَن اولماییب کی؟
جاواب وئردیلر:
– اوچ گئجه ـ گوندوزلوک قدهر، اونون اوچون، یاریم «بیزح(کوزه) سو و بیر الجن ده، قور- تاقاناق چؤرهک واردیر.
او قورولدویاراق دئدی:
– آخی اؤلمک کی، بیر بئله چکمز! اوچ گوندورکی یوکون اوستونده اوتوروب هئچ نهیه ده دیلینی ویرمیر. هامینی دا یوباندیریبدیر. داها بسدیر. مومکوندورکی، بیز قارلی زیروهیه چاتاناجان، اودا اؤلوب قورتارا. نییه اونو اؤزوموزونن سورویوب آپاراق اورا؟ ائله بورداجا بیر تهر ائلهریک کی، اونون اوزو، زیروهیه ساری اولسون. تئز اولون، دوشورون یئره.
سینهسینی قاطیرین بوینونا سؤیکهین قارداشلاری، او بیریلره باخاراق سانکی سوروشماق ایستهدی کی، «آتالارینی یوکون اوستوندن ائندیرسین آشاغی یوخسا یوخ ؟» اونلارین هامیسیندان بؤیوک قارداشلاری و ساکیت اوغلانین آتاسی، گؤزلرینی بیر به بیر اونلارا برلدرهک، دئمک ایستهدی کی: «مهیر قوجا اؤلندن سونرا، طایفانین بؤیویو او دهییلمی؟ و هامیسی دا اونون امرینده اولمالی دهییللرمی؟» خیردا قارداشلار باشلارینی آشاغا سالاندا، گؤردولرکی، ساکیت اوغلان دا، ایتین بوینونون یالینی چنگهلییهرک باشینی سالیب آشاغی. بیر آنلیق سوکوت اولدو و بو سوکوتون ایچینده، قوجانین بؤیوک اوغلونا باخان گؤز، تکی اوغلانین ایتینین گؤزلری ایدی. قوجانین بؤیوک اوغلو، ایتین هوروت ـ هوروت باخیشلاریندان بیرزاد آنلامادان، قاطیرا ساری گئدهرک قوجانی چوخ یونگولجهسینه یوکون اوستوندن ائندیریب، گتیریب قایانین اوستونده، دونبلن ـ دوز اوتوردوب و اوزونو ده قارلی زیروهیه ساری دؤندرهرک دئدی: «بیتدی!»
ایندیهجن، ساکیتجهسینه، قاطیرین بوینونا سؤیکهنن قارداشلاری، قولپوسینیق «بیزهیین» بوغازیندان توتاراق، خورجوندان قورو چؤرهک پارچاسینی چیخاریب آپاردی آتاسینین الی چاتا بیلجهیی یئرده قویدو اونون قاباغینا. باخیشلاری قارداشلارینا ساتاشاندا، اوتاندیغیندان دیزلری اوسته چؤکوب، آتاسینین آلنیندان اؤپه بیلمهییب، ائله اوجور ده قاییدیب قاطیرین یانیندا دایاندی؛ آنجاق ائلیینمهدی کی، کیشییه باخماسین. سانکی کیشی، قورو پالیددان یوغرولموشدو. دوشوندو کی، «ایر کیشی اؤلمهلی اولسایدی بوجور شاققاواتلی و دومبلن ـ دوز اوتورا بیلمزدی. اوچ گوندورکی، اونون دیلینه بیرزاد دهیمهییبدیر.»
جاوانتوو قارداشلاری اینانا بیلمهدی کی، قوجانین گؤزلری، هله ده بو مسافهدن زیروهنین آیدینلیغینی گؤره بیله. اورتانجیل قارداشلاری هئچ نه دئمیردی. اونون اورهیی بو دارلیقدان قورتارماق ایستهییردی. آنجاق ایندییهجن حرکتسیز دایانیب دینمهین او بیری قارداشلاری دئدی:
– قوجا اوشویور. بیز اونون اوچون، بیر اؤرتویه ده فیکیرلشملیییک.
ساکیت اوغلانین آتاسی اونا باخمادی کی باشا سالسین، اؤلوم آیاغیندا اولان قوجانین یوکو، لاپ یونگول اولمالیدیر. بورادا قالان بیر اؤلوم، بیرده کی مال ـ دولتیندن، ائل طایفاسیندان آیریلمیش قوجا اولاجاق. سونرا دئدی:
– ایندی گلین گئدهک. قوجا آتا … قال اللـه آمانیندا!
ساکیت ا وغلان ائله بیلدی کی، آتاسی هامینین عوضیندن قوجا باباینان ویدالاشدیغی اوچوندورکی، او بیری دؤرد قارداشینین سسی ائشیدیلمهدی. تکه نه اؤز سسینی ائشیتدی؛ نه ده قاطیرین سسین. اؤز باشینا یولا دوشوب، مال ـ داوارا ساری گئتمهسینی ده بیلمهدی. دئمهلی، او حئیوان دا چوخ یوبانمیشیمیش.
قاطیرین دالیسیجا، آداملار دا قوشا- قوشا یولا دوشوب، گئدیردیلر. داغین اتهیینه گئدهن یولاغین دارلیغیندان، نئچه نفرین چییین ـ چییینه وئریب بیرگه گئتمهسینه ایمکان یوخودور. اودور کی، تکهنین آتاسی ساکیتجهسینه هامیدان قاباقدا، اونون دالیسیجا قاطیر، اونلارین دالیسیجا دا او بیری قارداشلاری بیر- بیرینین دالیسیجا یولا دوشوب گئدیردیلر. هامیدان آخیردا دا تکه اولمالیدی کی، یوخ ایدی. تکه اونلارا قوشولمامیشدی. او ایتسیز کی، گئده بیلمزدی. ایت تکهنین آتاسینین غضبلی گؤزلریندن یاییناراق، آستاجا قایانین اوستونه دیرماشیب کیشینن اوز به اوز چؤنبهلیب، قوجا پالیدا باخیردی. تکه ده آستاجا قایادان یوخاری قالخیب، بئلیندهکی شالینی آچیب، پالیدین قورویوب چاتیلمیش چییینلرینی باسدیردی. تکه بیلیردی کی قارغالار تئزدنچیلدیلر؛ قوردلار دا گئجه یاریسیناجان چاتارلار. او آرزولادی کی، آی چیخیب زیروهیه ایشیق ساچاناجان و او واختا قدهرکی، ایتی و اؤزو اوردادیر، قوجا بابا اؤلوب قورتولسون. او بیلیردی کی، اونسوز دا، قوجانین گؤزلرینده، زیروهیه یاییلان آی ایشیغینی گؤرمهیه داها گوجو قالماییبدیر.
اونلار بئش نفر ایدیلر. بئش قارداش بیر قاطیرینان، داغ یولاغیندا ایرهلیلهییردیلر. بیر آز آرایلا دا، سوسقون اوغلان اؤز ایتی ایله بیرلیکده، ائله همان یولاغلا گئدیردی. آنجاق ایَر باشی قارلی زیروهنین اوجالیقلاریندان باخسایدین، گؤره بیلردین کی، آی ایشیغیندا، قیچلاری چیلییه بنظر بیر قوجا دا، ایری ـ اویرو ال آغاجینین بیر باشینی اوغلانین چینینه سؤیکهیهرک، هوندور قایالارین آراسیلا کئچیب گئتمکدهدیر و دئییردین بس کی، لابید تکه آدلی اوغلان، اؤز اؤزلویونده دوشونوردوکی، باشی قارلی زیروهیه، ائله بیر یول قالماییبدیر و بیلیردی ده کی، کیمیسه، اونون دوشونجهلرینی ائشیتمیر…
ع. آغ گونئیلی
محمود دولتآبادی
چئویرن: ع. آغ گونئیلی
ترجمه: ع. آغ گونئیلی
سسلندیرن: ع. آغ گونئیلی
- حئکایه
- اوخوماق زامانی: 4 دقیقه
- https://ishiq.net/?p=37144
محمود دولتآبادی
چاپ