حمید محمدزاده ۱۳۰۲ ده تبریزده آنادان اولماسینا باخمایاراق آذربایجان ملی حکومتی دئوریلدیکدن سونرا، آذربایجان جمهوریتینده تحصیلات و یارادیجیلیغینی داوام ائدیر. او، آخوندزاده، نسیمی، شهریار و… اوزره تدقیقاتی ایشلرینه گؤره داها چوخ بیر تدقیقاتچی کیمی تانینیر. آنجاق اوندان قالان حکایه و نثر اثرلری، اونون بو ساحه‌ده ده مشغول اولدوغونو گؤستریر. “فوتبالچی” پووئستی بو سیرا اثرلریندن‌دیر. اثر ایلک دفعه ۱۹۶۰.جی ایلده باکیدا آذربایجان دولت نشریاتی طرفیندن کیریل الیفباسیندا چاپ اولور.
فوتبالچی پووئستینده اولان حادثه‌لر استانبول و سونرا دا ایکی شمالی و جنوبی کره آراسیندا باش توتان ساواشلارلا اولایلاشیر. جمال استانبول کلوبوندا مشهور بیر فوتبالچی‌دیر. اونون هئیکلینی استادیونون قارشیسیندا دیکلدیب‌لر. آنکارا و استانبول کلوب‌لاری‌نین مدیرلری آراسیندا اولان ایرنج آلیش‌-وئریش‌لری قبول ائتمه‌ین جمال، سئوگیلیسی مریم‌له تانیش اولدوقدان سونرا، حیاتینی دا فوتبالدان آییراراق سیاسی و باریش اوغروندا مبارز بیر آداما چئوریلیر. او، دونیادا گئدن ساواشین علیهینه اولاراق «باریش» بیان‌نامه‌سینی امضالایاراق بو آدلا دا بیر فوتبال کلوبو یارادیر. آنجاق اونو آمریکا عسگرلری گئییمی آلتیندا زورلا “کره” ساواشینا آپاریرلار. او، بونا اعتراض ائدیر. اوندا اولان بو دوشونجه‌نین اؤزه‌یی، سئوگیلیسی مریم‌له باغلی‌دیر.
جمال ساواشدا یارالانیر و ایکی قیچینی الدن وئره‌رک استانبولا قاییتدیقدا یئنه ده باریش ائلچیسی اولاراق ساواشین علیهینه مبارزه‌لر ائدیر. بوتون بو ایش‌لرین آرخاسیندا اونون سئوگیلیسی مریم دورور. مریم بیر معلم کیمی، هم ده باریش اوزره فعالیت گؤسترن سیاسی بیر فعال‌دیر. فوتبالچی جمالین‌ دوشونجه طرزینی دَییشدیرن ده ائله او اولور. مریم سیاسی فعالیتی اوزره دوستاغا دوشور. دوستاقدان چیخارکن، جمال دا ساواشدان علیل شرایطده قاییدیر. اونلار استادیونون قارشیسیندا یئنه ده باریش یولوندا مبارزه ائدرکن بیر-بیرینه قووشورلار.
فوتبالچی پووئستی‌نین ساده سوژئت خطی ایله دئییلمه‌سینه باخمایاراق اونون سیمبولیک چالارلاری دا واردیر. یازیچی اثری یازارکن (۱۹۶۱) تالان اولموش و اوزرینده آلیش-وئریش‌لر اولموش بیر ملی آماجین نیسگیلینی ده اؤزونده داشییر. اثرین ایلکینده فوتبال اوزره گئدن ایرنج آلیش‌ـ‌وئریش‌لر، ایران‌لا روس (شوروی) آراسیندا «آذربایجان ملی حکومت» حاقدا سوودالاشمالار سیمبولونو داشییر. یعنی اثرین حادثه‌لری، ایکی کره (شمالی و جنوبی کره) آراسیندا باش وئرمیش ساواشدان گئدرکن، یئنه ده یازیچی دوغما یوردونو و یوزلرله اؤزونه تای دیدرگین دوشموش، سورگون و یاخود اعدام اولموش انسانلارین طالعینی سیمبولیزه ائدیر. اثرین بیر یئرینده کره‌لی بیر قوجا بابا ایله نوه‌نین دانیشیغیندا سانکی آذربایجان ملی حکومتی‌نین قوردوغو سئوینج یاشانیر:
«سن فلهیین ایشینه بیر باخ، آتامین، بابامین قامچی آلتیندا ایشله‌ییب، ایللر اوزونو آلین تری ایله سوواردیغی یئره ایندی اؤزوموز صاحیب اولموشوق. ایندی گؤروم ایشله‌مکدن بویون قاچیردارام، یوخ، اؤز یئریمیز، اؤز ایشیمیز، بیرجه او ائوی تیکیب باشا چاتدیرساق داها دردیم اولماز» (ص ۷۷).
بونونلا بئله اثرده سولچو دوشونجه اساسیندا اؤزونون «باریش‌سئور» اولدوغونو گؤستریر یازیچی. یازیچی بو دوشونجه‌نی سیمبولیزه ائدن سوژئت‌لردن ده فایدالانیر:
«جمال اوجابوی اولدوغونا گؤره اونو سیرانین باشینا قویموشدولار. او، ساغ الی یورولوب بارماغی قابار اولدوغونا گؤره توفنگی سول الینه گؤتورموشدو. یانیندا گئدن عسکرلر بونو گؤروب گولوشدولر. گروهبان [سئرژانت] جئمس نه‌قدر چالیشسا دا بو گولوشلرین سببینی باشا دوشه بیلمه‌دی. او، سیرانین قاباغینا کئچدی، جمالین ساغ الینی بوش گؤردو. سیرانی ساخلادی، گلیب جمالین قارشیسیندا دوراراق، وار گوجو ایله قیشقیردی:
-نه اوچون توفنگی سول اللی توتموسان؟!
جمال سویوق‌قانلیلیقلا:
-ساغ الیم یورولوبدور،- دئدی. (ص۶۶).
«سول» اَله توفنگی آلماق، یازیچی‌نین فیکرینجه هر نه‌یی سول دوشونجه‌سی، ایستر گوج، ایستر خوشلوقلا اولسون دئیه حل ائده‌جه‌یینی سیمبولیزه ائدیر.
اثرین اساس موتیوی سئوگی و ساواش اوزره قورولور. بورادا، فوتبال اویونو یازیچی اوچون ساده‌جه بیر بهانه‌دیر. باش اوبراز مشهور فوتبالچی اولماسینا باخمایاراق ساواش اولدوغو اؤلکه‌ده ساواشا گئتمه‌سی قاچینیلماز اولور. بونون کناریندا او سئوگیلیسیندن ده آیریلیر. دئمک ساواش هر بیر کیمسه‌نی اؤز ایسته‌دییندن آییریر. حتتا اثرده باش اوبرازین فوتبالی سئودیینی نظره آلساق، یئنه ده ساواش اونو سئودییی فوتبالدان اوزاقلاشدیریر. ساواش، بوتون ایش‌لری داها چوخ سئوگینی یاریمچیق قویور. اونون تاماملادیغی ایش واردیسا او دا اؤلوم‌دور. ساواش، یالنیز اؤلومو تاماملاییر.
اثرین محکم و مرکب تحکیه قورولوشو یوخدور. آنجاق اونون چاپ زامانینی (۱۹۶۱) نظره آلدیقدا، گونئی نثری‌نین تاریخی گلیشمه‌سینه بیر اؤرنک اولماسی باخیمیندان اؤنملی‌دیر.
کیتاب، سونرالار دوزه‌لیش ائدیلمیش کیریل الیفباسی ایله یوخ، ایلک قبول اولونموش کیریلجه چاپ اولوبدور. بونا گؤره دوستوم ائلیار پولاد بی‌یین نه قدر اذیت چکدیینه یاخیندان شاهید اولموشام. کیتابی دوستوم ائلیار پولاد جنابلارینا وئررکن اونون کؤچورولمه آرزوسونو دا دئدیم. هر زامانکی کیمی بوتون انرژی ایله قبول ائدیب ایشله‌یه‌جه‌یینی دئدی. کتاب، بوتا نشریاتی طرفیندن ۱۳۹۵ ده ایشیق اوزو گؤردو.
موغان – ۱۴۰۰/۱۲/۲۵