سیاسی مرزلرین آغری‌لاری (سندلی حئکایه)
ارسطو مجرد
۱
آوروپالی‌لار قدیم عصرلردن بری بیر- بیریله اوزون – اوزون محاربه‌ده ایدیلر. ان سون فاجعه‌لی محاربه‌لری ایسه بیرینجی و ایکینجی دونیا ساواشی آدلانان محاربه‌لر ایدی. او محاربه‌لر کی اون میلیونلارلا گوناهسیز انسان جانینی آلدی. شهرلر، کندلر وئرانا قالدی…
اونلار نهایت اوتوروب دوشوندولر. سئزدیلر کی ییرمینجی عصرده اولماقلارینا باخمایاراق، ان ابتدایی انسان فورمونا چئوریلیبلر! اورتاق بیر مخرجه چاتدیلار: چیخیش یولو آنجاق بیرلشمک و انسانلیق نامینه یاشاماق و ایره‌لی‌له‌مکده‌دیر. ییرمی سککیز اؤلکه اؤز آرالاریندا «شنگن» مقاوله‌سی باغلادیلار؛ ویزا و گمرک دوراجاقلارینی آرادان قالدیردیلار و…
گونو گوندن سیویلیزاسیانین سیمووللاریندان اولان بئله تیپلی بؤیوک آددیم‌لار آتدیلار. باخمایاراق کی شرق هله ده اؤز دسپوتیسمینده چالیقلاییردی…
۲
آتام «شوروی»ده دونیایا گؤز آچمیشدی. گنج یاشیندا عایله‌وی اولاراق «ایران»آ کؤچورلر.
1325-جی ایلده ملی حؤکومت دئوریلدیکدن سونرا، عایله، ایکی یئره بؤلونور! یاریسی سرحدی کئچیب شوروی‌یه قاییتماغا موفق اولورلار؛ لاکین، یاریسی(آتام و بیر باجیسی) سیم‌خاردارین ایران طرفینده قالیرلار!
آیریلیق اوزون چکیر. بو مدت‌ده اؤلن اؤلور، قالان قالیر بیر-بیریندن خبرسیز؛ بیر-بیریندن سوراقسیز…
۳
بیز اوشاق ایدیق، آنجاق دقیق یادیمدادیر بیردفعه آتام «سربند پاسگاه»یندان آرالیدا بیر دیکین اوستونه چیخیب، آراز چایی‌نین قوزئی ساحیللرینی سوزوردو. او منظره‌نی اونودمورام. صحنه، بیر رمانتیک رسم اثرینه بنزه‌ییردی. آتام اورادان آستا-آستا کئچن پاسلی قاتار واقونلارینا اوغرون-اوغرون باخیب، پیچیلتی‌یلا بیزه، «اوشاقلار! باخین، اورالارا شوروی دئییرلر، عمینیزین ائوی آرازین او تاییندا اولور…» دئدی.
او واختی، او نیسگیل دولو باخیشلاری دویماق، درک ائتمک بیزه چتین ایدی. اوشاق ذهنیمیزده چوخلو سورغو-سوآل یارانسادا جوابی سانکی اهمیتسیز ایدی؛ چونکو فرقینده دئییلدیک. آخی هاردان بیله‌جکدیک؛ «آغاج مینیب آت گزدیرن گونلریمیز» ایدی.
او گونلردن ایچیمده، روحومدا، حوجئیره‌لریمده بئله دالغالانیب داییما آخان تکجه شئی، اوشاق ایکن معناسینی ائله بیلمه‌دیگیم بیر بیت شعردیر؛ آتامین هر سؤیله‌یرکن گؤزونو یاشاران شعر:
من آن مرغ سیه بختم که افتاده‌ام در دام تو،
یا مرا دانه دِه، یا بکش یا ازین قفس آزادم کن.
باشقا سیاسی مرزلر نه قدر غدّار اولسادا، کئچمیش شوروی‌نین سیاسی مرزلری قدر نیسگیللی، هم ده غدّار مرز چتین تاپیلاردی…
۴
1357-جی ایلدیر. ایراندا انقلاب اولوب. آنجاق، یئنه سیاسی مرزلر یئرینده‌‌دیر و هله ده عایله‌لری ایکی‌یه بؤلن تیکانلی تئل‌لر، دره‌لرین، تپه‌لرین بزه‌یی‌دیر… اوزون زاماندان سونرا، آتامدان دؤرد-بئش ایل بؤیوک اولان غلامرضا آدلی عمیم، گنجه شهریندن مکتوب گؤندریر و بیر تئلفون نومره‌سی. مکتوب عین حالدا یئنی نسلین سیمالاری‌نین عکسلرینی داشییر. عمیم اوغلان‌لاری و قیزلاری‌نین عکسینی!
«شاهلیق رژیمی» دئوریلدیکدن آز سونرا ، ۱۳۵۸- ده، «شوروی» اؤز یان-یؤره‌سینه چکمیش«دمیرپرده‌لر»ی نیسبتن قیراغا چکیر. آتام قارداشیم‌لا بیرلیکده تهرانا یولا دوشورلر. (او واختی کیچیک یئرلرین «کد»لا نومره ییغماق امکانی یوخ ایدی. بوندان علاوه امنیتی مسئله‌لره گؤره شوروی‌یه تکجه تهراندان زنگ وورماق اولورموش). اوتوز نئچه ایل آیریلیقدان سونرا تهران مخابراتی «گنجه»یه عمیم‌گیله زنگ وورور. عمیم قیزی -عارفه-تئلفونا جواب وئریر:
– آلو! بویورون!
«سالام قیزیم!» دئییر آتام.
تانیشیرلار! گؤز یاش‌لاری آمان وئرمیر. بیرآزدان آتام قارداشینی ایسته‌ییر. عارفه دئییر: «عمی، جانیم قوربان! آتام تاسسوفله اون دقیقه قاباق ائودن چیخدی…
او، ایل‌لر بویو سیزین حقینیزده بیزه دانیشیب!»
سونرا توتولوب قالیر. آتام بیر قدر دانیشاندان سونرا، دئییر: «قارداشیما دئنن ائوده اولسون، زنگ ائده‌جه‌یم یئنه!» موقتاً ساغوللاشیرلار.
مخابرات ادا وئریر؛ ایکی گون لنگیدیر ایشی. سونرا یئنه ایلگی قورورلور. تلفن آرخاسیندا یئنه آتام، یئنه عمیم قیزی‌دیر! طالع، قسمت، اراده، سرنوشت، یا بلکه همن انسان اوغلونون پوچ عمل‌لریندن اولان «سیاسی مرزلر» حؤکمودور، نه‌دیر بیلمیرم، دانیشماق ایکی قارداش آراسیندا یئنه میسّر اولمور.
عمیم قیزی دئییر: «آتام ایکی گوندور اوتوروب تئلفون یانیندا گؤز یاشی تؤکه‌رک سیزین زنگینیزی گؤزله‌ییردی عمی‌جان! آنجاق بیر آز قاباق، اومیدسیزجه‌سینه ائودن چیخدی!»
عمیم ایکی گون گؤزله‌دیکدن سونرا چیخیر گئدیر «شمکیر» چایی‌نین قیراغینا، سیگارا ساریلیر… آتام ایسه گؤزو یاشلی، تهراندان موغانا دوغرو قاییدیر.
۵
1364-ده، یئنی‌دن گنجه‌دن مکتوب گلیر؛ قارا مکتوب: «… آتام دونیاسینی دییشدی!… امضاء: ائلخان. م»(عمیم اوغلو)
او مکتوبدان دؤرد ایل سونرا، ۱۳۶۸- ده شوروی‌نین «دمیر پرده‌لر»ی سؤکولدو. لاکین گؤروشمه‌یه قارداشلاردان بیری یوخ ایدی…
