مدرسه، وارلیق، کیملیک و اجتماعی سرمایه!
دکتر مرتضی مجدفر
وارلیق، کیملیک یا عربجه‌ده دئییلن «هویت» سؤزجویو، بیر چوخ مادی و معنوی زادلاردان آسیلی اولا بیلر، آنجاق تعلیم و تربیه علملر ساحه‌سینده چالیشان عالیم‌لر، مدنیت صاحیبی اولان میللتلرین ان بؤیوک کیملییینی مدرسه‌لرله باغلی گؤرورلر. مدرسه، هر بیر اینکیشاف تاپمیش یوردون، اجتماعی سرمایه‌سی دیر. آنجاق مدرسه دئدیکده، هر نئچه ایلدن بیر، آدینی یا خود یئرینی و حتی هانسی دوره‌یه عایید اولدوغونو(میثال اوچون ابتدایی یا متوسطه یا قیز- اوغلان اولدوغونو) دییشدیرن مدرسه، اؤزو ایله اعتبار داشییا بیلمه‌ییب، زامان اوچوروم‌لاریندا آردان گئتمه‌لیدیر.
یازی‌نین آردینی وئرمه‌دن، بو قیسا یادداشتی اوخویانلارا بیر سورغو وئرمک ایسته‌ییرم: اوشاقلیغینیزدان ایندئیه قده‌ر اورالاردا اوخودوغونوز مدرسه‌لرین آد‌لارینی‌سیرا ایله بیر کاغاذ اوستونده یازین. سونرا بیر بالا آختاریش باشلایین و دئیین ایندی‌لیکده او مدرسه‌لرین نئچه‌سی،سیز درس اوخودوغونوز کیمی، همان آدلا، همان بینا ایله و همان گؤرکمله، هله ده دورورلار.
من تبریزلی‌یم و ائله متوسطه‌نین اورتا‌لارینا قده‌ر بو شهرده درس اوخوموشام. منیم کیمیلیک‌لریمدن و کئچمیش وارلیقلاریمدان بیری ده، اورالاردا درس اوخودوغوم مدرسه‌لر دیر. ابتدایی دؤوره‌سینی، تبریزده «صبا» مدرسه‌سینده درس اوخودوم. او مدرسه، ۱۳۲۵۰ نجی ایلین اورتا‌لاریندا، مدرسه‌لر مهر آییندا آجیلمادان، تبریزن سامان مئیذانیندا دوشن بیر اسکی قبیرستانلیغین آرادان آپاریلماسی ایله برابر، دؤرد باشقا مدرسه ایله بیرلیکده، دوزه‌لینمیشدی. من بو مدرسه‌ده درس اوخوماغا باشلایان زامان، اونون دوزلیشیندن ۲۳ ایل کئچیردی. ایندی ایل‌لر دیر بو مدرسه آرادان گئدیب، دوز منیم کئچمیشیم، کیملیییم و وارلیغیم کیمی و من تبریزه گئتدییم واختلار حسرتله، بو مدرسه‌نین یئرینده دوزه‌لینن بیر هویت‌سیز مدرسه ایله اوز- اوزه گلیرم و جالیب بو کی ائله کئچمیش ایییرمی ایلده، بو یئنی مدرسه‌نین آدی، اوچ دؤنه دییشیلمیشدیر. اورتا مقطع یا همان راهنمایی مدرسه‌م ده ائله بو بلایا اوغراییب و آرادان گئدیبدیر. حتی قیز مدرسه‌سی اولدوغو اوچون، اونون دییشیلمیش بیناسی‌نین ایچینه گیریب، بئله دویونجان، دولانا دا بیلمیرم. آنجاق، شوکورلر اولسون متوسطه مدرسه‌م بئله دئییل.
کئچن ایل اردیبهشت آییندا، تبریزین فردوسی مدسه‌سی‌نین یوز ایللییی آغیرلاندی. بو مدرسه ۱۳۱۳- نجی ایله قده‌ر، «مدرسه متوسطۀ تبریز» آدی ایله آدلانیردی. اوندان قاباق ایسه، فردوسی‌نین آدی «مدرسه متوسطۀ مبارکۀ محمدیه» ایمیش. بؤیوک اوستادیمیز حبیب ساهیرین یازی‌‌لاریندا، خصوصیله« قیز سسی، قیزیل سسی، قازان سسی» رومانیندا یا « خاطره‌لر، باشا گلن چکیلیر» ال یازما‌لاریندا، آیدینجاسینا و دفعه‌لرله بو مدرسه‌نین آدی گلمیشدی. ۱۳۱۳- نجی ایلده، فردوسی‌نین یوز ایللیینی رضاخانا توی- دویون توتان شاهچیلار طرفیندن، مدرسه فردوسی آدلانمیش و بو گونه قده‌ر دوام ائتمیشدی.
بیر مدرسه‌نین یوز ایللیک حیاتی، طبیعی دیر او مدرسه‌یه و اونا باغلی اولانلارا بیر کیملیک الده ائده‌جکدیر. بو مدرسه‌نین یئری، ائله ایندیکی یئری و بینا‌لاری‌نین بیر چوخو همن بینالار اولموشدو. بو مدرسه‌ده آذربایجانیمیزین بؤیوکلری، او جمله‌دن استاد شهریار، استاد حبیب ساهر، میرزا یحیی آریانپور، استاد سلطان‌القرایی، دکتر جواد هئیت، دکتر حمید نطقی، دکتر حسن عشایری، پروفسور هشترودی، دکتر علی‌اکبر ترابی، دکتر علی‌اکبر شعاری‌نژاد، دکتر محمد حسین مبین‌تبریزی(شیمشک)، دکتر رحیم رئیسنیا، کریم مشروطه‌چی(سونمز) و بیر چوخ دیگر تانینمیش آدلیم اینسانلار درس اوخوموشلار. بو مدرسه تبریزین و آذربایجانین کیملییی دیر.
بئله بئله مدرسه‌لر، دئدییمیز اجتماعی سرمایهنین ان گؤرکملی نمونه‌لریندن دیرلر. بو مدرسه‌لر، اؤزه‌لری کیملیک صاحیبی اولارکن، شهرین، اوستانین و اؤلکه‌نین باشقا مدرسه‌لرینه ده بیر اولگو کیمی اؤرنک اولا بیلرلر. ایران آموزش‌وپرورش وزارتخاناسی‌نین طرفیندن تصویب اولونان «سند تحول بنیادین» مانیفستینده، اؤرنک مدرسه‌لرین، نهایتده محلی توسعه‌نین مرکزی اولماسینا تاکید اولونموشدور. تعلیم‌وتربیه و اجتماعی علملر عالیم‌‌لری‌نین دئدییینه گؤره، ایکی- اوچ ایللیک ایشه باشلایان بیر مدرسه، هله اؤزونه بیر کیملیک قازانمادیغی اوچون، یقین تاثیر بوراخان دا اولمایاجاقدیر. ایندی دونیانین ان تانینمیش مدرسه‌لری، لاپ آزی یوزاللی ایل سابقه‌یه مالیک‌دیرلر. البته بو مدرسه‌لر، اؤز کئچمیش و وارلیق‌لارینی قوروماق اوچون، یورولمادان ایشله‌ییب، کیملیک‌نیشانه‌لری اولان‌سیمبوللاری توپلاییب، مدرسه‌لرین موزه‌لرینده ساخلامالی‌دیرلار. حئییف اولسون کی فردوسی مدرسه‌سی، بوشهرین سعادت مدرسه‌سی کیمی، بیر موزه‌یه مالیک دئییل. بو مدرسه‌نین موزه‌سی، اینساندا افتخار و وارلیق دویغوسو یارادیر، آنجاق طبیعی دیر بو وارلیغین قوخوسو، آذربایجان قوخوسو و تبریز قوخوسو دئییل. تبریز، بیرینجی‌لر شهری دیر، فردوسی مدرسه‌سی ده اؤلکه‌میزده یئنی سبکده یارانان بیرینجی مدرسه‌لردن دیر. ایندی بو مدرسه، ایرانین، شاید ده دونیانین یوز یاشلی مدرسه‌لر کلوپونا گیرمیش اولسا دا، هله‌لیک بوتون کیملیکلرینی گؤسترن بیر واقعی مدرسه‌یه چئویریلمه‌میشدی. اؤرنک اوچون، مدرسه‌نین ایندیکی مسئوللاری طرفیندن، بو مدرسه‌ده درس دئین معلم‌لرین، هم ده تحصیل آلان بوتون فارغ التحصیل اولان‌لارین اطلاعاتینی بیر یئره توپلاییب، اؤزه‌ل کیتابچالاردا یا بیلبوردلاردا بو گونکو درس اوخویان اوشاق‌‌لارین گؤزه‌لری‌نینین اؤنونده قویماق، اون‌لاردا یئنه ده بیر یئنی شهریار، ساهیر، هشترودی، عشایری و … اولماقدا نه کیمی تاثیرلر بوراخاجاقدیر.
کیملییه مالیک اولان مدرسه‌لر، هر بیر ائلین و یورد- یووانین کیملیینی اوزه چیخاران اجتماعی ارگان‌لارین ان اهمیته مالیک اولان اؤرنک‌لری و اجتماعی سرمایهنین نمونه‌لری دیرلر. بئله- بئله مدرسه‌لری تانیتدیرماقدا چالیشالیم.
منبع: «ایشیق» درگیسی، نومره ۱ ، اردیبهشت و خرداد ۱۳۹۷
آنلاین ساتیش و آبونمان:
www.ishiq.ir
info@ishiq.ir
۰۹۳۷۹۹۹۹۶۳۷
