تجلیل از دکتر عباس زریاب خویی، در زادگاهش خوی
شنبه بیست و سوم خرداد ۱۳۹۴ به همت مجمع خویی‌های مقیم تهران، خانه‌ی دانش و فرهنگ زریاب خوی و با همکاری فرمانداری شهرستان خوی مجلس بزرگداشتی برای دکتر عباس زریاب خویی، در سالن اجتماعات فرمانداری این شهرستان برگزار شد.
در این بزرگداشت یاران دیرینه‌ی دکتر زریاب، دانشورانی همچون دکتر محمدعلی موحد، دکتر آذرنگ، دکتر معصومی همدانی، دکتر ترابی، دکتر ژاله آموزگار، دکتر سید طه میرقاتی، تنی چند از اعضای دایره‌المعارف اسلامی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی و اعضایی از هئیت تحریریه‌ی فصلنامه‌ی بخارا حضور داشتند.
جلسه با قرائت پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افتتاح شد. در این پیام ضمن اشاره به جایگاه علمی دکتر عباس زریاب خویی به امکانات تأسیس یک بنیاد علمی به نام این دانشمند پرآوازه در زادگاهش خوی تأکید شده بود.
پس از قرائت پیام وزیر، نماینده‌ی خوی در مجلس شورای اسلامی، امام جمعه و فرماندار خوی سخنانی ایراد کردند. دکتر حسین سیوانی فرماندار این شهرستان در سخنان خود تأکید کردند: «امروزه بسیاری از مفاخر و مشاهیر ما مجهول‌القدر هستند. به‌ویژه جوانان و دانشجویان و بعضاً حتی اهل علم و ادب نیز از وجود این بزرگان یا بی‌اطلاع هستند و یا آنگونه که فراخور ایشان است یادی از آنان نمی‌شود. مایه‌ی تأسف است که در راستای شناخت و شناساندن این نامداران پهنه‌ی دانش و دانشوری اقدام درخوری صورت نمی‌گیرد. بی شک تکریم و معرفی مفاخر و مشاهیر کشور نقش بسزایی در ایجاد خودباوری، اعتماد به نفس، انگیزه و غرور ملی مردم ما دارد. نخبگان و سرآمدان علم و ادب از جمله‌ی سرمایه‌های ملی هر کشوری در جهان بشمار می‌آیند. تردیدی نیست که این ذخایر فرهنگی نقش مهمی در توسعه‌ی پایدار و اعتلای فرهنگی جامعه دارند»
دکتر محمدعلی موحد ضمن سخنان خود به آشنایی‌اش با «میرزا عباس خویی» اشاره کردند. آن زمان میرزا عباس خویی عنوان «زریاب» را که نام موسیقی‌دانی در دوران حکومت عباسیان بود را، هنوز بر اسم خانوادگی خود نیافزوده بودند. دکتر موحد در ادامه‌ی سخنانش به چهار نامه اشاره کردند که دکتر زریاب برای او نوشته بود. وی بخشی از این نامه‌ها را همراه با اشعار فارسی و ترکی، که زریاب در روزگار جوانی در دفتر یادداشت سخنران نوشته بود، برای حضار قرائت کرد.
سپس دکتر آذرنگ، دکتر معصومی همدانی، دکتر ترابی، دکتر ژاله آموزگار، دکتر سید طه میرقاتی هر یک در خصوص وجهی از وجوه علمی زریاب سخنانی ایراد کردند. دکتر آذرنگ با اشاره به نقل قول بزرگی گفت: «زریاب دایره‌المعارفی بود که سرانجام دایره‌المعارف نویس شد.»
دکتر معصومی همدانی و دکتر ترابی دانش فلسفی و احاطه‌ی زریاب به علوم مختلف و نیز معرفت چند وجهی وی را یادآور شدند. دکتر ژاله آموزگار با اشاره به تاریخچه‌ی فعالیت‌های علمی دکتر زریاب از شکوه و زیبایی شهرستان خوی، زادگاه این دانشمند، سخن به میان آورد.
دکتر عباس زریاب خویی (۱۳۷۳- ۱۲۹۷) مورخ، ادیب، نسخه‌شناس اهل خوی بود که پس از تحصیلات حوزوی با معرفی سیدحسن تقی‌زاده، رئیس وقت مجلس سنا، به آلمان رفت و مدت پنج سال در شهرهای ماینز، مونیخ و فرانکفورت در رشته‌های تاریخ، علوم اسلامی، فلسفه و فرهنگ تطبیقی به تحصیل، تحقیق و مطالعه پرداخت. در سال ۱۳۳۹ از دانشگاه یوهانس گوتنبرگ شهر ماینز موفق به اخذ درجه‌ی دکترا در رشته‌های تاریخ و فلسفه شد. از سال ۱۳۴۱ در دانشگاه برکلی آمریکا به تدریس پرداخت. اما پس از دو سال پست دائمی استادی را نپذیرفت و به ایران بازگشت. از ۱۳۴۴ صاحب کرسی استادی تاریخ در دانشکده‌ی ادبیات تهران شد. متاسفانه پس از انقلاب، دانشگاه از وجود این دانش‌مرد سترگ بی بهره ماند.
در دهه‌ی ۶۰ با توجه به جایگاه علمی دکتر زریاب دوباره جهت همکاری با دایره‌المعارف اسلامی دعوت بکار شد و مقاله‌های پر ارزشی از خود به یادگار گذاشت. دکتر عباس زریاب خویی در۱۴ بهمن ۱۳۷۳ به سبب بیماری درگذشت.
بیست سال پس از مرگش در ۱۴ بهمن ۱۳۹۳، صد و پنجاه و چهارمین شب از نشست شب‌های فصلنامه‌ی بخارا به نام شب زریاب، به این عالم فرهیخته اختصاص داده شد.
منبع: گزارش رسیده به سایت ایشیق از طریق ایمیل
