“حیات ترانه”سی‌نه اؤن سوز
یحیی شیدا
امید وئریجی و آیدین گله‌جه‌یه ایناندیریجی بیر سوز وارسا، اودا بو یاخینلاردا گنج شاعرلریمیزین شعرلرینین توپلانماسی و آردیجیل نشر اولوب یاییلماسی‌دیر.
بوندان اول، اقتدارلی یاشلی شاعرلریمیزین شعر مجموعه‌لری چاپ اولوب، ادبیاتیمیزین زنگین‌لی‌یینه علاوه اولماسی بیزلری سئویندیریردی و گنج شاعرلریمیزین مطبوعات سویه‌سینده تزه حرکت‌لری بو زمین‌ده ادبیاتیمیزا محبت بسله‌ینلرین گوزلرین ایشیقلاندیردی، ایندی اونلارین شعر مجموعه‌لرین گوروب، نهایت سئوینجله اوخویوروق و اونلارین دویغولارین و دوشونجه‌لرین آرتیق دویوروق. بو حادثه بؤیوک امیدی و آیدین گله‌جه‌یی موشتولوق وئریر.
الینیزده اولان مجموعه دویغولو و صمیمی گنج شاعریمیز “زین‌الدین هریسی‌نژاد”دان‌دیر کی، شعرده “هریزلی” تخلص ائدیر. اونون شعرلری اولدوقجا صمیمی، محتوالی و خلقی‌دیر. منه ائله گلیر‌کی، اوندا شاعرلیک‌دن اوستون بیر فضیلت وارسا، اودا اونون انسانلیغی و انسان سئورلیک “اومانیست” صفتی‌دیر.
“هریزلی”نین بو اؤنملی و گؤزهل سجیه‌لرین شعرلرینین هر سطری و هر بیتی ترنم ائتمکده‌دیر. او همیشه چالیشیر کی، اوره‌یی ایسته‌دییی کیمی شعر یازسین، تفرعات و صنعی‌لیکدن اولدوقجا یان دورسون. او، کاذب عشقدن سوز آچماییر، بلکه‌ده عشقین حقیقی و درین معناسین دویدوقدا، اونون یاراشیقلی قیافه‌سین، گوزه‌ل کلمه‌لرله کاغذ اوزره بئله توکور :
او گوندن کی، دویدوم عشقین معناسین،
منیم آنا وطن سئوگیلیم اولدو.
او گوندن تانیدیم هنر دونیاسین –
کی ، دویغو سیرداشی اوز دیلیم اولدو.
“هریزلی” عشقین نه اولدوسون یاخشی باشا دوشور؛ آنا وطن، آنا دیل‌دن باشقا بیر گؤزهل پری هارادادیر کی اوره‌یی صاف و صمیمیت‌له دولو بیر شاعری اؤزونه مفتون ائله‌سین و فیکرین، خیالین قیزیل ایپک‌لی تئللرینه باغلاسین، و عظمتی‌نین برابرینده قهرمانلاری دیزه چؤکدورسون؟ نئجه‌کی گورورسونوز بو کتابدا “هریزلی” اوز باشلانغیجی‌سیندا بو سئوگی و بو سئوگیلی‌یه حصر ائتمیشدیر. ائله بو سببه، اونو ائلیمیز اؤزوندن بیلیر و اؤز اوره‌یینده اونا محبت و علاقه بسله‌ییر؛ و خلق ایچره بوؤوک حؤرمته مالک‌دیر.
چالیشدیم نهایت، چاتام ساحیله،
شعریمی حصر ائتدیم وطنه، دیله؛
سئویب – سئویلمکدن سوز آچدیم ائله
سئودالی اوره‌کلر منزیلیم اولدو.
اگر بو مجموعه‌نین عنوانی “حیات ترانه‌سی”دیر، بو عنوان بوش بوغاز و لاغلاغی بیر سوز دئیلدیر و چونکی بو گنج شاعرین شعرلری دوغروداندا یاشاییش نغمه‌لری و حیات ترانه‌سی‌دیر – اوخویانا امید وئریر، و اونو آیدین گله‌جه‌یه چاغیریر.
“هریزلی”نین اوره‌ک دویونتولری ناله‌یه چئوریلیر؛ بو ناله گئت-گئده اودلو-آلوولو فریادا، سونرا ایسه “هایا” ده‌ییشیلیر. نئجه‌کی بو شعرده :
ده‌نیزدن اؤیرندیم گور چاغلاماغی،
شیمشک‌دن اؤیرندیم شاققیلداماغی،
اوگوندن بوشلادیم من ، آغلاماغی،
سیزیلتی‌یدیم، ایندی هایا دؤنموشم.
او، سوکوتو، تسلیم اولماغی، حقسیزلیک برابرینده نفی ائدیر؛ ائله ، هایا دؤندویو حالدا، خوش خبر قاصد کیمی سسین اوجالدیر، اودلو بو مصراعلاردا اؤزونو بئله تانیتدیریر :
بسله‌ییب قویندوندا منی ائل – اوبا،
منه یول گؤسته‌ریب کوراوغلو بابا؛
بابک ائولادییام، یادام سوکوتا،
دائیما عصیاندان خبر آل منی.
اگر بؤیوک شاعریمیز “حکیم نظامی گنجوی” شعرینده دئییر : “بیر قرن‌دن سونرا هر کس مندن سوراغلاسا، اثرلریمین هر بیتی (او بورادادیر) دئیه‌جکدیر : “هریزلی”ده بیلیرکی اوندان خبر توتان، گره‌ک ائل – اوبادان خبر توتسون؛ نه‌دن کی، او آدسیز-سانسیز، کوکسوز-تمل‌سیز بیر انسان دئییل، او کوراوغلو و بابک ائولادیدیر. او اصیل و دوغما ائولادلاردان‌دیرکی، سوکوتو آتیب، خائن‌لر قارشیسیندا عصیانا قالخیر کی اولو بابالارینین، گورکمکی آتالارینین الده ائتدییی افتخارلاری بیر عزیز میراث و باهالی امانت کیمی قوروسون و دونیا‌یه بیلدیرسین‌کی آذربایجانلی باشی اوجا یاشاییب، اولمه‌ییب و اولمه‌یه‌جکدیر !!
دئدیگیمیز کیمی “هریزلی”نین آذربایجان وزنینده اولان شعرلری ساده، دولغون و زنگین‌دیرسه، اونون عروض اولچوسونده، یاخود کلاسیک سبکینده اولان شعرلری گؤزهل، آنلاملی و اویغون‌دور. او غزل‌لرده چالیشیرکی، سؤزلری صمیمی مصراعلاری احتواء ائده‌ر و اوره‌یه یاتان اولسون.
نئچه نمونه بو ژانردان، دئدیگیمیزی ثبوت ائده‌ر:
یالنیز آدیم جاهاندا تمیز قالسا اولمه‌رم،
عشقیم، محبتیم لکه‌سیز قالسا اولمه‌رم.
بیلسم‌کی عشقه سن‌ده منیم‌تک وفالی‌سان،
داغ هئچ‌کی، اورتامیزدا ده‌نیز قالسا اولمه‌رم.
و دیگر غزلینده صمیمیت و مهربانلیق اوستون حالدا تجسم اولونور. گؤرون بو سؤزلر نه قده‌ر اوره‌یه یاتان و روحو اوخشایان‌دیر:
ببر نشئه‌لی سئودا آراییب، دهری دولاندیم،
هر یئرده و هر لحظه‌ده آنجاق سنی آندیم
سس وئر سسیمه، بلکه سسین بیر نفس اولسون،
چات دادیما، امداد ائله یاندیم، یئنه یاندیم.
“هریزلی” بیلیرکی دونیادا هر‌کس‌دن بیر سس قالیر، آنجاق بیر پارا سسلر قولاغی آغریدان، و بیر حصه‌سی روحو اوخشایان‌دیر … و قولاغی اوخشایان، ابدی‌لیک دیری و یادلاری همیشه ساخلایاندیر.
اگر “هریزلی”نین شعرلریندن اؤرنک عنوانیله شاهد گتیره‌ک، گره‌ک بوتون شعرلرین بورادا کؤچوره‌ک، چونکی اونون شعرلریندن نمونه وئرمک و سئچمک، “خال انتخاب بیر داغ عیب” دور. آنجاق سؤزو بیر یئرده باغلاماغا مجبوریت وار. نه یاخشی‌کی سؤزلریمیزین سونوندا اونون سمبولیک بیر شعریندن فایدالانیب، بو باشلانیشا سون قویاق.
گنج شاعریمیز “زمانه‌سی بولبولون” شعرینده بولبولو سمبول توتاراق، اونا خطاب ائده‌رک بئله سو‌یله‌ییر :
چمن ایچره اود توتوب اودلانیب، نه‌دن آشیانه‌سی بولبولون ؟
پوزولوب، سوسوب بو تحسره، دئه نه‌دیر بهانه‌سی بولبولون؟
غمین آچماقا یوخدور کسی، کسیلیب اودورکی حزین سسی.
ائله بیل دونوبدو دونرگه‌سی، قارالیب زمانه‌سی بولبولون.
بیز بو احساسلی و بویاسیز گنج شاعریمیزه بو اون تجربه‌نی عشق اولسون دئیه-اونا ادبیات ساحه‌سینده و گونده‌لیک حیاتیندا باشاریلار دیله‌ییب، آرزو ائدیریک‌کی، سایر گنج شاعرلریمیزین اثرلرینین نشر اولماغی‌نین شاهدی اولاق، و گوندن گونه بئله اینجی‌لر توکنمز و زنگین ادبیات خزینه‌میزه علاوه اولسون.
باهار – ۱۳۷۰
ایضاح:
بو یازی ۲۲ ایل بوندان اول شاعر هریزلی‌نین “حیات ترانه‌سی” کیتابینا اوستاد یحیی شیدا طرفیندن مقدمه عنوانیلا یازیلمیشدیر.
