«حافظ خیاوی»نین «آلچا گؤزوندن گلسین» آدلی رومانی اینترنتده یاییلدی
(صمد رحمانی – همت شهبازی – سلیم زحمت‌دوست)
یازیچی «حافظ خیاوی»نین «آلچا گؤزوندن گلسین» آدلی رومانی اینترنتده یاییلدی. ۱۷۸ صحیفه‌دن عبارت بو رومانی بوتون آذربایجان ادبیاتی سئونلری ایشیق سایتی‌نین «کیتابخانا» بؤلوموندن پولسوز الده ائده بیلرلر. کیتابی آشاغیداکی آدرس‌دن ائندیره بیلرسینیز:
https://ishiq.net/wp-content/uploads/2020/03/hafiz-xiyavi.pdfhafizxiyavi
«آلچا گؤزوندن گلسین» آدلی رومانین اینترنت نشری ایله علاقه‌دار، اوچ یازینی اوخوجولاریمیزا تقدیم ائدیریک
دوقتور صمد رحمانی
اؤنجه جناب حافظ خیاوی‌نین بو کتابی‌نین نشریندن اؤز درین شادلیغیمی بیلدیریرم. حقیقتا آجی اؤلوم خبرلری ایچینده بو موبارک دوغوم خبری منی چوخ- چوخ سئویندیردی.
حافظ بیزیم ادبیاتدا او نقشی وار کی سلینجرین آمریکا ادبیاتیندا واریدی. شاید ساعدی و بهرام صادقی دن سونرا بو اوچونجو یازیچی‌دیر کی ائلییه بیلیب، آزاد یازی اوسلوبونو بیزیم ادبیاتیمیزا گتیرسین.
حافظین رفتاری کاراکترلری ایله بیزیم بدیعی نثریمیزده نادر بیر افاده‌دیر کی بوراجان تایی گؤرسنمه‌ییب. او کاراکترلرین حقیقی اشخاص کیمی آدام حسابینا قویور و جالب بوراسی‌دیر کی بعضا اوخوجو حس ائدیر کی کاراکتر قلمی حافظ دن آلیر و اوز بیلدیگین کاغذ اوستونه گتیریر. (معمولا حافظ خییودا کاراکترلری‌نین چوخونو سید قهوه‌خاناسیندا زیارت ایدیر)
بیر نکته ده کی حافظین اؤزللیگینه علاقه تاپیر بودور کی حافظ داستاندا استعاره‌نی چوخ مهارتله ایشله‌دیر. چوخ قودرتلی یازیچیلار وار کی استعاره صنعتیندن ائلییه بیلمیرلر نئجه فایدالانسینلار و جمعیتده‌کی چیرکینلیگی نئجه اوخوجولارینا چاتدیرسینلار. نه جور قصاب اتین صاف یئرین گؤسترر و ضایع طرفلرین مهارتله گیزله‌در، حافظ ده ایسته‌دیگی «ضایعاتی» سطیر آراسی بیزلرده یئتیریر و بو خلاقلیق، استعاره‌نی چوخ باجاریقلا داستاندا ایشه توتماغی‌نین اوجباتینداندیر. یازیچیمیزا اوغورلار اولسون.
همت شهبازی
حافظ خیاوی ایله ایلک تانیش اولدوغوم گوندن (۱۳۸۰ دان) اونو ساوادلی، ایشی‌نین تکنیکی اوصول و جیهازلارینا بلد اولان بیر یازار کیمی تانیدیم. هله ایلک کیتابی چاپ اولمامیشدان اؤنجه او، یازار اوچون عاید اولان باشقا علمی‌لرین او جومله‌دن فلسفه و سوسیولوژی کیمی علم‌لرین نظریه‌لری ایله تانیش اولاراق بو نظریه‌لری اؤزو اوچون ایچ ائتمیش بیر یازار ایدی. بونا گؤره ده یازدیغی ایلک یعنی «مردی که گورش گم شد» اثری ایله، ایلک باشلانغیجدان اؤزونه مخصوص اوسلوب صاحیبی اولان بیر یازار کیمی اؤزونو تقدیم ائتدی. ایلک اثرین اوغورو تکجه اؤلکه داخیلینده یوخ، همی ده دونیا سوییه‌سینده اونو پروفسیونال بیر یازار اولدوغونو تصدیقله‌دی. بونلار هامیسی اونون دوشونجه یئنی‌لییی قایناغینا، بیر ده خام ماتئریال اولان سوژئت خطینی حکایه‌چی‌لیین تکنیکی اوصول‌لارینی یاخشیجا اؤیره‌نیب اونو اثر بویو ایشلتمه‌سینه قاییدیر. تاسوفله بیزیم تورکجه یاییلان نثر اثرلریمیزین بیر چوخلاریندا بونو رعایت ائتمه‌دن خام سوژئت‌لری اوزرینده ایشله‌مه‌دن، حکایه تکنیک‌لرینی اوزرینده یوروتمه‌دن استفاده ائدیرلر. حافظ خیاوی بونو یئترینجه بیلیر و ایشینده ده یورودور. کیچیک بیر اؤرنک وئریرم:
«اگر به مادر می‌‌گفتم می‌روم خانه‌ی سومان، حتم دارم که می‌گفت که به زن‌دایی بگویم برگ مو نمی‌خواهد؟ اگر می‌خواهد چه قدر می‌خواهد، یا می‌گفت که ازش بپرسم، خوب نیست دوتایی، با هم، ده کیلویی بخرند و بیندازند تو شورآب؟» (حافظ خیاوی، مردی که گورش گم شد، ۱۳۹۰:۸).
(ترجمه: اگر آناما دئسه‌ایدیم گئدیرم سومان‌گیله، یقین منه دئیه‌جکدی کی داییمین خانیمینا دئییم کی اوزوم یارپاغی ایسته‌میر؟ اگر ایسته‌ییر نه قدر ایسته‌ییر، یا دئیه‌جکدی کی اوندان سوروشوم، ایکیمیز بیرلیکده اون کیلو آلیب شوراب قویماق یاخشی اولمازمی؟)
بورادا دیالوگ‌لار، راوی‌نین اؤز دیلی ایله دئییله‌رک ایضاح اولونور. بونون آدینی بلکه ده «ایضاح‌ائدیجی» راوی قویماق اولار. دیالوگ‌لار بلاواسیطه کاراکتئرلرین آغزیندان چیخمیر. اونلار، راوی‌نین راویت دیلینه گیره‌رک دولاییملی و واسیطه‌سیز داها دوغروسو، فیزیکاسی اولمایان دانیشیغا چئوریلیر. یازیچی‌نین یاجاریغی اوندادیر کی بو دیالوگ‌لاری بیر یئره توپلایاراق ییغجاملاشدیریر.
منجه ایشینه نابلد اولان یازیچی اولسایدی ایچ‌ایچه کئچن نئچه دیالوگچو بو روایتی آشاغیدا کی غیربدیعی بیر دیالوگا بؤله‌جکدیر:
-آناما دئدیم: گئدیرم سومان گیله.
-آنام دئدی: داییمین خانیمینا دئییم کی اوزوم یارپاغی ایسته‌میر؟ اگر ایسته‌ییر نه قدر ایسته‌ییر؟
سونرا دا آرتیردی:
– اوندان سوروش، ایکیمیز بیرلیکده اون کیلو آلیب شوراب قویماق یاخشی اولمازمی؟
بو ایکی روایتین فرقی اوندادیر کی حافظین دیالوگا وئردییی خط، روایت خطی‌دیر. آنجاق کیچیک کیچیک دیالوگ‌لارا بؤلدویوم دیالوگ‌لار «فیلم» دیالوگ‌لاری‌دیر. فیلمده، راوی یوخدور. هر شئی دیالوگ‌لارلا ایره‌لی گئدیر. آنجاق حکایه‌ده راوی وار. راوی هر ایش گؤره بیلیر. حتتا کاراکتئرلرین دیلی ایله ده دانیشا بیلیر. فیلم دیالوگ‌لارینا اوخشایان دیالوگ‌لار، حکایه‌نین هم سرعتینی آزالدیر، هم اونون «حشویاتینی» چوخالدیر. یعنی اوزونچولوغا سبب اولور. همی ده حکایه‌ده راوی‌نین وارلیغینی و اوندا اولان اؤنملی رولونو ایتیریب باتیریر. بئله حاللاردا یعنی فیلمه بنزر دیالوگ‌لاردا، راوی اؤز گوجونو گؤستره بیلمیر. او، بونو چؤزمک اوچون (حافظ خیاوی‌دن یوخاریدا گتیردییم نمونه کیمی)، دیالوگ‌لاری اؤز روایتینه قاتاراق اوخوجویا چاتدیریر.
حافظ خیاوی‌نین آنا دیلیمیزده یاییلان ایلک اثری‌دیر بو اثر. ایشینه بلد اولان یازاریمیزین بو اثرینی، نثریمیزه یئنی روح و جان باغیشلایاجاغی اومید ایله عزیز دوستومو تبریک ائدیرم.
موغان- ۱۳۹۸/۱/۸
دوقتور سلیم زحمت‌دوست
«حافظ مانده آذر» معروف به «حافظ خیاوی»
در شهر ما یعنی مشکین شهر، متولدین سالهای ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۵ انگار یک نسل جداگانه‌ای هستند، یک تعداد و گروهی که در ادبیات و هنر واقعا حرفی برای گفتن دارند، اگر بخواهیم نام ببریم شاید خیلی‌ها از قلم بیافتند اما میتوان گفت نسلی که با «توکل کیان خیاو» شروع شده با «حافظ» و «کامیل قهرمان اوغلی» و «نصرالله کیشی‌زاده» و «منصور مظلومی» و «اسد یعقوبی» و «احمد رستم اوغلی»، «غفور امامی‌زاده» و «عمار احمدی» و خیلی های دیگر ادامه پیدا میکنند که اگر همه‌اینها را بچه‌های دنیز ( کتابفروشی جلیل مقدسی) یا بچه‌های وراوی ( هفته نامه وراوی) بنامیم، خیلی بیراه نخواهد بود، یعنی پاتوق اصلی‌اینها کتابفروشی دنیز است و اکثر‌این دوستان با انتشار هفته نامه وراوی، جرات یافته و قلم به دست گرفته اند.
در میان‌این بچه‌ها «حافظ خیاوی» شخصیت ویژه‌ای است، اول از‌این جهت که وقتی همه شعر مینوشتند او نثر نوشت و دیگر‌اینکه نثرش اندیشمندانه است در هر جمله و هر پاراگراف نوشته‌هایش حرفی برای گفتن دارد.
حافظ خیلی جوان بود که در دومین یا سومین شماره وراوی مطلبی نوشت با عنوان ( مرگ و مرگ اندیشی) – تقریبا در‌این مضمون- و با همان یک مقاله نشان داد که حرفی برای گفتن دارد و زمانیکه اولین اثرش با عنوان «مردی که گورش گم شد»، جایزه «فستیوال روزی روزگاری» را کسب کرد، برای خودش در ادبیات‌ایران جای مخصوصی حاصل نمود که نامش از مرزهای کشور گذشت و آثارش به زبانهای انگلیسی و فرانسه ترجمه شد.
حافظ در نوشتن داستانهای بومی خود هیچ تکلف و تصنعی ندارد، خیلی ساده و بی غل و غش و بی ریا می نویسد، ماجرای بسیار ساده‌ای را که اغلب اتفاق افتاده به زبان زیبای داستان روایت میکند اما در عین سادگی متن، بسیار وقت میگذارد، خودش میگوید که جمله‌ها را چندین بار و چندین بار عوض میکنم و تا وقتیکه جمله دلخواهم را نیافته‌ام آرامش ندارم.
طبیعت و سرشت حافظ برای داستان نویسی خیلی مناسب است، به هر ماجرای ساده‌ای با دقت تمام گوش میکند و میتواند از هر ماجرای ساده‌ای داستان بسازد، مخصوصا ماجراهای روزمره‌ای که در محیط مشکین شهر رخ میدهد.
خودش میگوید که محیط و اتمسفر مشکین شهر شبیه آمریکای لاتین است و جان میدهد برای نوشتن داستانهایی در شیوه رئالیسم جادویی.
با اینکه بسیار آرام است و کمتر در جمع حاضر میشود، اما بسیار تیزهوش و کنجکاو است، هر فردی از ساکنان این شهر در نظر حافظ یک کاراکتر کامل برای نوشتن داستان است. اغلب شخصیتهای داستانهایش افراد عادی کوچه و خیابان است، همسایه‌ها، اعضای فامیل، حتی برادر و خواهرهایش برای او شخصیت داستانی هستند.
من فکر میکنم حافظ بیشتر از آنچه در عالم واقعیت زندگی کند در داستانهایش زندگی میکند، وقتی راه میرود، غذا میخورد، استراحت میکند، میخوابد، بیدار میشود، در عالم داستانهایش سیر میکند، زندگی حافظ داستانهایش است و اطرافیان او شخصیتهای داستانی او هستند.
خلاصه اینکه حافظ نابغه‌ای است در عالم داستان نویسی و مطمئنا در آینده آثار بزرگتری از حافظ خواهیم دید.
چند وقتی است که در انجمن شعر و ادب مشکین شهر کارگاه داستان نویسی برگزار میکند، که در حقیقت این کارگاهها نیز داستانهای بسیار جذاب و خواندنی هستند، افسوس می‌خورم که چرا از آغاز شروع این کارگاهها، نتوانستیم جلسات را فیلمبرداری کرده در اختیار علاقمندان قرار دهیم، که واقعا هر لحظه این کارگاههای آموزشی ارزش بسیار زیادی دارند.
یک پاسخ
چوخ گوزل .