آذربایجانین میللی گئییم‌لری تاریخن اوزون و چوخ مورککب اینکیشاف یولو کئچمیشدیر.گئییم‌لر خالقین تاریخی ایله سیخ باغلی اولاراق، اونون مادی مدنیتینی اؤیرنمک اوچون قیمتلی منبعلردن حساب اولونور. گئییم‌لر مادی مدنیتین عونصورو کیمی، خالقین میللی خصوصیتینی عکس ائتدیریرلر. میللی گئییم‌لر ائتنوگئنئز مسئله‌لرینی آیدینلاشدیرماق باخیمیندان، خالقلار آراسیندا مدنی-تاریخی علاقهلری مسئله‌لری موعینلشدیرمک اوچون یاردیمچی واسیطه رولونو اویناییر.
خالقلارین اینکیشاف تاریخی، ائتنوقرافیک و بدیعی خصوصیتلری اؤز عکسینی اونلارین گئییم‌لرینده تاپیر. بو خصوصیتلر اؤزونو هم گئییم‌لرده و اونلارین بزکلرینده، هم ده بدیعی تیکیم، توخوما و توخوجولوقدا اؤزونو بروزه وئریر.
آذربایجاندا آپاریلان آرخئولوژی قازینتیلار زامانی تونج دؤورونون اوللرینه عایید ائرادان اوول اوچ مین‌ایللیکده تونجدان حاضیرلانمیش ایینه و بیز تاپیلمیشدیر. بو تاپینتیلار ثبوت ائدیر کی، قدیم اینسانلار پالتار تیکمهگی باجاریردیلار.
آذربایجان خالقی چوخ قدیم زامانلاردان یوکسک مادی مدنیته مالیک اولموشدور. باکی شهرینده‌کی شیروانشاهلار سارایینین یانینداکی مقبره‌ده آپاریلان تدقیقات ایشلری زامانی قیمتلی خارا و ایپک پارچا قالیقلاری آشکارا چیخاریلمیشدی.
شوبهه‌سیز کی، پارچا خالقین مدنیتینی عکس ائتدیرن اساس ائلئمئنتلردن بیریدیر. پارچالارین ناخیشی و رنگلری هم بیر خالقی باشقاسیندان آییرماغا کؤمک ائدیردی؛ همچنین گئییم‌لر خالقین موختلیف صینفی طبقه‌لرین نوماینده‌لرینی فرقلندیرمه‌یه ایمکان وئریردی.
قادین پالتارلاری اساسن ایپک پارچا و مخمردن تیکیلیردی. کیشی گئییم‌لری ایسه اکثر حاللاردا ماهوتدان و ائوده توخونان شال پارچادان حاضیرلانیردی. ایستر قادین و ایسترسه ده کیشی آلت پالتارلاری کتان و پامبیق پارچالاردان حاضیرلانیردی.
اون آلتی – اون یئددی عصرلرده آذربایجان گئییم‌لری زنگین اینکیشاف یولو کئچمیشدیر. بو دؤورده آذربایجاندا میللی گئییم مکتبی یارادیلمیشدیر.
اون آلتی عصرده آذربایجان گئییم‌لری ایچریسینده ان دیققت جلب ائدهنی باش گئییم‌لری ایدی. اون آلتی-اون یئددی عصرده آذربایجاندا چالما ایله یاناشی، اوریژینال کیچیک شاپکایا بنزر پاپاقلار دا ایستیفاده ائدیلیردی. اون آلتی-اون یئددی عصرلره عایید آذربایجان قادین باش گئییم‌لری ده موختلیفلیگی ایله سئچیلیر. بو باش گئییم‌لری اؤز فورمالارینا، مورککبلیکلرینه گؤره سئچیلیردی. اساس ایستیفاده اولونان قادین باش گئییم‌لریندن بیری آراقچین حساب اولونوردو.
اون آلتی-اون یئددی عصرلرده آذربایجاندا ایستیفاده اولونان اوست گئییم‌لری ده چوخ موختلیف و رنگارنگ اولموشدور. بو دؤورون گئییم‌لری اوولکی ایللرین گئییم‌لرینه بنزسه‌ده، گئییم فورمالاریندا یئنیلیکلر ده وار ایدی. زامان کئچدیکجه گئییم‌لر داها دا تکمیللشیر و یئنیله‌نیردی. دهییشیکلیک اساسن آیری-آیری دئتاللاردا، ناخیش و بزکلرده حیس اولونوردو. بو دؤوره عایید قادین اوست گئییم‌لری ده موختلیف اولموشدور. اساس اعتیباری ایله گئییم‌لر بیچیمینه گؤره همین دؤورون کیشی گئییم‌لرینه بنزه‌ییردی.
اون سککیزینجی عصرده آذربایجان میللی گئییم‌لری اؤز رنگارنگلیگی ایله سئچیلیر. بو دؤورده اؤلکه‌ده باش وئرن سیاسی پروسئسلر گئییم‌لرده اؤز عکسینی تاپمیشدیر.
آذربایجان اراضیسینی شرطی اولاراق بیر نئچه تاریخی-ائتنوقرافیک زونایا بؤلمک اولار. بو تاریخی-ائتنوقرافیک زونالاردا یاشایان آذربایجانلیلارین گئییملرینین اساسن عینی اولماسی اونلارین تاریخن واحید ائتنیک قروپا منسوب اولماقلارینا بیر ثوبوتدور. بو زونالارین اهالیسینین یالنیز لوکال خصوصیتلرینی عکس ائتدیریردی. بو دؤورده ده گئییم‌لر اونون صاحیبینین هانسی طبقه‌یه مخصوص اولدوغونو گؤستریردی.
موعاصیر دؤوروموزده بو دؤورلرده ایستیفاده اولونان آذربایجانین میللی گئییم‌لرینه موختلیف موزئیلرده راست گلمک اولار. آپاردیغیمیز تدقیقاتلار، الده ائتدیگیمیز معلوماتلار، بیر سیرا تکلیفلرین مئیدانا گلمه‌سینه ایمکان یارادیر. آذربایجان گئییم‌لری اؤزونه مخصوص و فرقلیدیر. دیزاینئرلر میللی ده‌یرلردن، تیکمه نؤولریندن ایستیفاده ائتمکله یئنی گئییم طرزلری یارادا بیلیرلر. بو گئییم‌لر اؤزونده یالنیز موعاصیر ائلئمئنتلری دئییل، قدیم گئییم نومونه‌لرینی ده بیرلشدیریر. میللی گئییم‌لریمیز اولدوقجا موختلیف و اسرارانگیز اینجه‌لیکلرله زنگیندیر.
بزک عونصورلری گئییم‌لری تاماملایان و اونون میللی خصوصیتلرینی اؤزونده بیرلشدیرن بیر واسیطه‌دیر. بزک اشیالارینین موعاصیر دؤوروموزده یئنی تئخنولوژی آوادانلیقلار واسیطه‌سیله یئنیدن جانلاندیریلماسی و گئییم‌لری یئنیدن دئکور ائدیلمه‌سی مقصده اویغون حساب ائدیله بیلر.
منبع: «ایشیق» درگیسی، نومره ۱ ، اردیبهشت و خرداد ۱۳۹۷
آنلاین ساتیش و آبونمان:
www.ishiq.ir
info@ishiq.ir
۰۹۳۷۹۹۹۹۶۳۷
