معاصر ادبياتيميزين دلي دولو قونچاسي
افراسیاب نوراللهی
صديار وظيفه(ائل اوغلو) جنابلارينين قونچا شعري اوزهرينده
“آچما آغزيني آي قونچا
بيرده، قان اولار قان اولار
دئييرلر كي، سيز آچيلان
يئرده، قان اولار قان اولار
اؤرتويون ايپك سئوينجيم
اميدلريمله بير بيچيم
ياشيلليغيندان وئر ايچيم
شعرده، قان اولار قان اولار
سن باهار دولو گؤي بوقچا
آچما آرزولار آچينجا
“ائل اوغلو” دوشر آي قونچا
درده، قان اولار قان اولار”
بيلديينيز كيمي گليشميش اؤلكهلرده، شاعرلرين يادداشيني هر گون تزهلهين سببلر، فضالار و يئرلر بول اولور. اونا گؤرهده همشه يادداشلاري تزه، عيني حالدا يادداشت قابليتلريده يوخاري اولور. اؤرنهيين، من اؤزوم بونون ايكران شاهيدي اولموشام؛ توركييه دوولت كاناللارينين بيرينده يوسف خيال اوغلونون مثلا بير هفتهليك شعر پروقراملاريني آچيقلاييبلار؛ صاباح هانسي شهرده، هانسي يونيوئرسيتهده، هانسي اوشاق باغچاسيندا و داها هارالاردا چيخيشلاري اولاجاق –دئيه. دئمك ايستهييرم، بونونلا مقايسهده بيزلره صيفير دئمك اولار. اونا گؤرهده، كسينليكله اعتراف ائده بيلريك كي؛ ائله اولور حتي اؤز شعرلريميزده اؤزوموزه يابانجي گلير، هله قالسين او باشقا بيريسينين شعرلريني ازبردن بيله بيلمهييميز يا بيلمهمهييميز…
آما بونلارين هاميسيلا بئله، شخصا منيم اؤزومون يادداشيمدا شعرلر واركي، اؤزومدن، اؤزگهدن، … هئچ واخت پوزولمور. حتي بير ميصراعسيدا اولموش اولسون، بئله يادداشيمدان سيلينمير. سانكي قان يادداشيم، جان يادداشيم، جان يولداشيم كيميديرلر و مني هر زامان دوشوندورن، ذوقوما، نئشهمه هر زامان سيغال گلن، جلا وئرن دوستلاريمديرلار سانكي؛ و دوشونورم هامي شاعرلر بير تورلو بئلهديرلر.
صحبت آپاراجاغيميز بو شعرده منيم اوچون او شعرلردن بيريسي اولوب هر زامان. يعني او سيرادان بيريسي. داها دوغروسو، سيرادان بيريسي دئييل، او سيرادان بيريسي. اونا گؤرهده اوندان دانيشماغيم نه قدر آسان اولسادا، بير او قدرده چتيندير. و منه سانكي بير دوستومدان دانيشاجاغيم قدر سوروملو گلير. آما دانيشاجاغام! چونكو يئريني بوش گؤرورم. چونكو بو گون گونئييميزده او قدر بئله اثرلر واركي، هاميسينيندا يئري بوش گؤرونور تاسفله! يعني بؤيوك، توتوملو و اولوملو اثرلر طلب ائديركي، اونلارين حاققيندا دؤنهلرله دانيشيلسين، يازيلسين و تنقيد اولونسون. اونداديركي، بو خالقين قان يادداشينا، جان يادداشينا و بير سؤزله دئسك؛ گئنئتيك يادداشينا هوپا بيلير و سونراكي نسلين ذؤوقونو و شعورونو تربيه ائدير. يوخسا، بئله اولمازسا، طبيعيديركي، گون گلهجك اؤزوموز اؤزوموزه يابانجي گلهجهييك و نه يازيق كي، ايندي ائله بئله بير دورومداييق.
گلهليم شعره:شاعر “آچما آغزيني آي قونچا ” دئيينجه، چوخ آيدينديركي، قونچاني خطاب ائدير. ايندي بورادا بئله بير سورو ايرلي گلير؛ طبيعتده كي قونچامي بو مخاطب يوخسا جمعيتدهمي هانسيسا بيريسي؟
يئري گلميشكن، فارس اونلو يازاري محمود دولت آبادينين بير سؤزونو خاطيرلاماق ايستهييرم؛ دئيير: “سئنسورا بيزدن بير شئيلر آپارسادا، بيزه يعني ادبياتيميزا چوخ شئيلرده گتيريبدير.” دوشوندوروجو بير سؤزدور و عيني حاكميت ادارهچيلييينده اولدوغوموزا گؤره بو سؤز كسينليكله بيزهده صدق ائدير. دئملي، بيز ائلاوغلو جنابلارينين بو اثرينده همن او سئنسورا ايزلريني آپآچيق گؤره بيليريك. شعرين بوتؤوونو نظره آلينجا، گؤروروك كي، بو مخاطب طبيعتدهكي، قونچا دئييل، بلكه عكسينه، جمعيتده بيريسي يا بير طيفيدير و جالب بوراسيديركي، شاعير بورادا “تشبيه” صنعتيندن دئييل، ” مئتافورا” دان ائله مهارتله و باشاريلي بير شكيلده يارارلانيبديركي، هم دوشوندوروجو اولسون همده او سئنسورا فيلتئريندن كئچه بيلسين.
مخاطب جمعيتدن اولونجا، ديگر بير سورغونوندا جاوابيني دوشونملي اولوروق؛ شاعر جمعيتده كيمي و يا هانسي طيفي نظرده توتوبدور -دئيه؟ و بوراداديركي، او وجه شبهلر اوزونو گؤسترير و بليرتير. بيلديينيز كيمي قونچا هله گول اولماييب، يعني هله او ايينيندهكي كؤينهيي يئرتماييب. يعني هله بير ياش داها بؤيومهييب. تجربهسيزدير هله. يعني جاواندير هله. بئيني قاندير. يعني آغزيندان قان اييسي گلير هله و … دوشونورم، آرتيق معلوم اولاركي، جمعتيميزده هانسي قشره صدق ائدير.
“آچما آغزيني آي قونچا، بيرده …” “بيرده” دئيينجه نه دئمك ايستهيير؟! اولا شعردن بئله چيخير كي، شاعر بو شعري قلمه آلديغيندا، آز ياشلي بيريسي دئييل بلكه تجربهلي و آرتيق دلي دئييل، دولو ياشلاريندا بيريسيدير. يعني شاعر بو قونچا نسليندن قاباقكي قونچا نسلينين طالعينين شاهيدي اولوبدور. و او اوزدنده بونلاريندا عيني طالعي ياشاياجاقلاريندان قورخور و “آغزيني” آچما دئيير و ايكينجي بيت ده گتيردييي “حسن تعليل” له، چاليشيركي، دئديينه بير داها تاكيد ائتميش اولسون؛”دئييرلركي سير آچيلان/ يئرده قان اولار قان اولار.”
آما قونچا آغزيني آچماليدي، طبيعتدهده، جمعيتدهده. يعني گول اولماليدي. يعني بير ياش داها بؤيومهليدي. بير كؤينك داها يئرتماليدي. آما شاعير دئيير؛ آغزيني آچ، كؤينهييني يئرت آما دئيير، سنده نه قدر قيرميزيليق وارسا، بير او قدر ياشيلليقدا وار. نه قدر دليقانليليق وارسا، بير او قدر يئشرمك و طراوتليليك ده وار و دئيير، عيني حالدا بيزلرين اميدلريسينيزده. دئيير؛ آغزيني آچ، آما ائله آچكي، يئشره بيلسن. او دلي قانليليق اوزرينده دئييل، ياشيلليقا، يئشرمهيه دوغرو آچ؛ “ياشيلليغيندان وئر ايچيم/شعرده قان اولار قان اولار”
سوندا شاعر يئنهده امين دئييل. يعني ياشيلليق اوزره آچاجاغيندان امين دئييل و او اوزدنده قونچاني ديله توتور و بير داهادا ياشيلليق قابليتلريني اوزه چكير. حيات عشقيني، يئشرمه ايمكانيني اوزه چكير؛
“سن باهار دولو گؤي بوقچا” دئيير. آما يئنهده سؤزلرينين تاثير ائده جهييني گؤرمهيينجه باري بير آز گئجيكسين دئيير.بير گونده بير گوندور، بير آز داها يوبانماغيني ايستهيير؛ “آچما آرزولار آچينجا” آما آرتيق او واخت و زامان مسالهسي شاعرين الينده دئييل. زاماني گلينجه، قونچا گول، گول ايسه سولماليدي. زاماني گلينجه آرتيق هئچ نهيي دوردورماق اولماز.اونا گؤرهده الي الدن اوزولور، اميدي هرياندان كسيلير و اورتادا اولان سئوگينين اتييندن توتور. يعني شاعيرين، و شاعير ياشلي بير چوخ آتا آنالارين اونلارا، او قونچا نسلينه اولان سئوگيسينه توخونور بلكه آزاجيقدا اولموش اولسون اورهكلريني يوموشالتدي –دئيه. و حزونلو و اوزونتولو بير لحنله “ائل اوغلو دوشر آي قونچا /درده، قان اولار قان اولار” دئيينجه، سانكي “آي بالا اؤزونوزه يازيغيز گلمير باري بيزه يازيغيز گلسين” دئيير.
11/7/93