معرفی کتاب: “نظریه‌های ادبیات و نقد”
کتاب“نظریه‌های ادبیات و نقد” اثر برنا موران، استاد دانشگاه استانبول و از پیشروان نقد ادبیات مدرن در ترکیه، توسط ناصر داوران به فارسی ترجمه و در ۴۰۷ صفحه و در شمارگان ۱۱۰۰ نسخه و با قیمت ۷۵۰۰ تومان، توسط انتشارات نگاه منتشر شده است.
کتاب «نظریه‌های ادبیات و نقد» برای اولین بار در سال ۱۹۷۲ در ترکیه منتشر و در سال‌های بعد با حذف و اضافاتی در چندین نوبت تجدید چاپ شده است.
برنا موران با این اثر نشان علمی «بنیاد زبان ترکی» را به دست آورده و کتاب او تاکنون مورد توجه بسیار صاحب‌نظران قرار گرفته است.
این منتقد ترک در مقدمه کتاب خود نوشته است: «در یک حادثه‌ی هنری چهار عنصر نقش بازی می‌کنند: هنرمند، اثر، مخاطب و جهان بیرون (جامعه). با کمی دقت درمی‌یابیم که هریک از نظریه‌های هنری متوجه یکی از این چهار عنصر است. در کتاب حاضر نظریه‌های بنیادینی را برگزیده‌ام که می‌توانند نمونه‌هایی باشند برای این چهار درک هنری متفاوت و سعی کرده‌ام که ادعاهای هریک را در رابطه با جوهر هنر و کارکرد آن توضیح دهم. به‌رغم وجود نظریه‌های دیگر، فکر می‌کنم که هریک از آن‌ها با اندک تفاوتی، موافق یکی از چهار روشی باشند که یادخواهد شد.»
مفهوم «هنر» و نظریه‌های راجع به نقد آن در مرکز ثقل کتاب این نویسنده ترک وجود دارد. به عنوان مثال می‌شود با مفاهیم و نظریه‌هایی چون «نظریه محاک»، «نقد اکسپرسیونیستی»، «نقد امپرسیونیستی»، «نقد فرمالیستی»، «نقد مخاطب محور»، «نقد با رویکرد به اثر»، «نقد کهن‌الگو گرا»، «نقد ساختارگرا»، «رابطه روان‌کاوی و نقد»، دیدگاه‌های عینی یا ذهنی در زیبایی‌شناسی، وجود یا عدم رابطه ادبیات با حقیقت و کارکرد ادبیات و قابلیت یا عدم قابلیت تعریف آن، آشنا شد.
ناصر دوران – مترجم این کتاب- در مقدمه‌ای که برای ترجمه خود نوشته، تاکید می‌کند: «کتاب در زمان حیات مولف هشت بار تجدید چاپ شده و در هر نوبت یافته‌های جدید بدان افزوده شده است. موران مطالبی را که در این مدت اهمیت خود را از دست داده یا از اهمیت‌شان کاسته شده، به تناسب پیراسته است. ترجمه فارسی از چاپ آخر کتاب (۱۹۹۴) انجام گرفته است.»
وی همچنین در این یادداشت بر علمی بودن این کتاب تاکید کرده و نوشته است: «توضیحات مولف و یادداشت عزیز نسین [نویسنده ترک]، که در پشت جلد آمده، این نکته را تایید می‌کند. از سوی دیگر در ایران کتاب درسی مرتبط با این موضوع، که در عین سادگی از جامعیت نسبی نیز بهره برد، اگر هم وجود داشته باشد، کم است. یکی از انگیزه‌های مترجم در ترجمه این کتاب رفع این کاستی است.»
