بئش گنجین مانیفئستی
(قارالاما مانیفئستی)
دوشونجه منم. بو تعریف گؤتورمه‌ین بیر جومله‌دیر. ساده‌جه آچیقلانا بیلر. آچیقلاماغین نئچه یؤنو اولدوغو اوچون، سفسطه‌یه مئیلی اولان بیری اولاجاقجاسینا، تهلوکه‌لی و دوزلودور. اصلینده شئیطنت باشلانقیجدا، قورخونون تملینی سارسیتماق اوچون یارانان بیر دوشونجه‌نین، اویوندان لذت آلابیلمه گوجونون ،ساده‌جه قورللارینین نئچه‌سیندن بیری‌دیر. قورخو دوشونجه منم دئین بیرینه سوروملولوق گتیرمه‌ییر آنجاق، بو دوشونجه‌نین درینلییینی دوشونوب ده، اؤز قوراللارینی تهلوکه‌ده گؤره‌ن آیدین‌لارین بیلینج آلتیندا یاشایان وارلیق‌لارینا، آچیلان بیر ساواش‌دیر.
دوشونجه دئدیییمده، ایلک اینسانین یئر اوزونه آیاق قویماسیندان توتون تا بو چاغین هر هانسی دورومونون قوتسال دووارینا یازیلان یئنی بیر ایزدیر.
ایز هر زامان ایمگه‌سینی یارادان بیر وارلیق‌دیر. ها دوشونجه ده قالا، ها دوشونجه‌دن یولا چیخا، ها دوشونجه‌دن آتیلیب یئریمه‌یه باشلایا، ها یئریمک‌دن سونرا بیر دورومون، نسنه‌نین، آلتیندا قالا. سونوجو گؤزه آلان بیر دوشونجه، باشلانقیجدا دور- آخساسا بئله، یولا دوشموش بیر وارلیق ساییلیر منده.
ایمگه، ساده‌جه ایمگه دئییل. بیر دوشونجه‌نین نئچه دؤنه آجی چکدییی آنلاردان ساده‌جه بیری‌دیر. دوشونجه‌دن دوغان بو تابلو، تابو دان تابوت‌لارا قدر دییشمه گونلوغوندن، گئچمیشه بورونوب، گله‌جک‌لرده پارچالانا بیلر. پارچالانماق دا هدف تیکه پارچا اولماق دئییل. تیکه‌لرین هر هانسی بیرینده یئنی‌دن سانجی‌یا بورونموش بیر دوشونجه‌نین عاجیزلییه مئیدان اوخویان بیر وارلیق‌دیر.
مئیدان دئدیییمده، هئیکل‌لشمیش بیر تاریخدن توتون تا دووارلاریندا سلوقان لاختالانمیش چاغین ایزلریندن ایمگه‌لره بویلو اولان بیر دوشونجه‌دن سؤز آچیرام.
بیر شئی‌لر تیکه پارچالاناجاق.
بیرده ایمگه وار بو جومله‌نی سئویرم
سئودیییم بیر جومله‌نین،کاراکتئرین، دورومون، دوشونجه‌نین قاباغینا نوقطه قویمارام
دوشونجه سایقی‌نین سارسیلماز قورالی‌دیر.
شئعیر شئیطنت‌دیر. آنی بیر جننت. آنی بیر لذت ده باشلانیب سونسوز بیر داددا گولومسه‌مک‌دیر دئمک ایستردیم، آما نه یازیق کی منیم تعریف ائله‌مکدن آجیغیم گلیر. تعریف اولان بیر تمل سورونلار یاشایا بیلر.
من ایسته‌دیییم زامان هر بیر قالیبه حؤکم وئره بیله‌رم . چونکو قالیب مندن باشلاییر. مندن باشلایان بیرینه بویون ایمک آوانقاردا قارد توتماق‌دیر. آوانقاردلارا قارد توتماق قالیب‌لرین ایشی‌دیر. من دوشونجه‌یه‌م. اولدوغوم بیر شئیی تعریف ائله‌مک من‌لیک‌دیر. آچیقلاماق ایسه آیدین‌لیق‌دیر. من هر ندن، هر کیمدن اؤنجه یازدیقلاریمین لذتینی اؤزوم دادمالی‌یام. شعیریمین دادی داماغیمدا قالمالی. من موخاطب اوچون لذتیمین قاباغینا سینیر چکه بیلمه‌رم. موخاطب داد آلسا نه موتلو اونا. آلماسادا بونون سوروملوسو من دئییلم. من اؤز لذتیمین سوروملوسویام. اگر یازدیقلاریم منی سرخوش ائله‌ییرسه زامان ایچینده موخاطب ده لذت آلابیلر. آلماسادا،نه موتلو موخاطبه. دوروم‌دا مندن کئچیر، آخیم‌دا. من اؤزومده اولان بیر آنی تعریف ائله‌مک‌له اؤزومو آلداتا بیلمه‌رم. من مجهول بیر زامان اوچون یاشامایی سئومیرم. مجهول بیر زامانا اؤزونو ساخلایان اینسان تکرارلاردا قالمایا محکومدور.
اصلینده ایمگه دوشونجه‌نین دورولماسی اوچون،ایلغیملار ایله آنلاشا بیلر. بیر دوشونجه‌نین نئچه یؤنلو ایمگه‌سل بیر وارلیق اولدوغونو گؤرمک ده اولار، حیس ائتمک ده. دوشونجه حاکیم یئرینه مغلوب اولانین ذهنینده داها چوخ آجی ایمگه‌لرله اؤزونو قاندیرا بیلر. بیز بیر دوشونجه‌نین پیس یادا یاخشی اولماغینا باخمایاراق، او دوشونجه‌نین دوروموندان کئچن ایمگه‌لرله باخیشیمیزا یؤن وئره بیلمه آوانتاژینا مالیک بیر دوروم ساییلا بیله‌ریک. دوروم دئدیییمده هر هانسی بیر آن اولا بیلر. ایمگه‌لر بیزلره یئنی کیملیک‌لر قازاندیرا بیلن بیر وارلیق ساییلاراق دوشونجه‌دن دوشوب بیزلری یئنی بیر آلان ایله تانیش ائدندن سونرا – آنلاشیلان یادا آنلاشیلمایان – بیر سارسینتی ایله دور آخسادا بیلر. بو دور آخساما اوستوموزده اولان باخیشلارین بیزلردن اومودونو کسمه ایمگه‌سینی ده جانلاندیرا بیلر، اومودونو کسمه ایمگه‌سینی ده. هر حالدا بیز دوشونجه اولدوغوموز اوچون و یئنی ایمگه‌لری مغلوب بیر توپلوما حاکیم ائتدیییمیز اوچون آجی بیر تاخما آدایله اوز به اوز گلدیییمیزی دوشونه‌رک بو ایلغیملاری آچیب آشماق فیکریندن دالی چکیلسک بئله آجی بیر ایمگه دوشونوله‌جک بیزلری.
ایمگه‌ده تمل بیر تابو اولمادیغی اوچون من ایمگه‌لرین وار اولوشونداکی آنلاری لذت آلماق اوچون باشقا بیر دوشونورون دوشونجه‌سینه احتییاجیم یوخدور.
سیلگی‌لرین سیله بیلمه یئته‌نه‌یینی دوشونجه‌نین ذهنینده‌کی ایمگه‌لردن آلسانیز اگر، سیلگی ساده‌جه سیلگی کیملییینی داشیماق ایله ، داشینیب گئتمک زوروندا قالاجاق.
باشلاماق باش آلیب گئتمک دئییل. گئتمه‌یین باشینا باشقا بیر سورون یوکلمک‌‌دیر.
بیز سیندیرماق فعلینه باغلی بیر آخیم آخیتمالی‌ییق. دوشونجه‌نین ایمگه‌سینده هانسی جانلانیرسا جانلانسین
دوشونجه‌دن دوغوب حیاتا یئریکله‌ین ایمگه‌لره بیرده تئکنیک ایچیرتسک بام باشقا بیر لذت دولار روحوموزا. تئکنیک دوشونجه‌نین اوست یاپیسیندا دایانیب آلت یاپیسینی گؤزله‌ییب درین یاپیسیندا ایمگه‌نی قوجاقلاییب آیری بیر حیات ایله قارشیلاشدیرار بیزلری. آیری بیر حیاتا گؤز آچان اوخوجو، قیرخینی یئنی آشمیش بیر اوشاق کیمی اؤنجه باخیشلاری ایله ایمگه‌لره شاشقینلیق باغیشلایار؛ سونرا ایمگه‌نی دادماق ااوچون ایستر ایسته‌مز اونو آغزیندا دادماق ایسته‌یه‌جک. بو صافلیق من یازارا بوتون لذتینی دادمیش بیر حیاتین قایتارماسینی یئنی گؤسته‌ره‌جک. تئکنیک ایمگه‌نین فیطرتینده اولدوغو اوچون ساده‌جه منی گؤزله‌دییینی اعتیراف ائده‌جک‌جه‌سینه آلچاق گؤیول بیر وارلیق‌دیر. تئکنیک دئدیییمیزده دوشونجه تاریخینه یئنی‌دن بیر باخیش آتمامیز گرکیر. دوشونجه تاریخی دئدیییمده ماغارالاردا یاشایان ایلک اینسانین ایمگه‌سینی ذهنیمیزین قویوسوندان چیخاریب گون قاماشدیران گؤزلرینده جانلاندیرمایا گلن دوشونجه‌نی یئنی‌دن دوشونمه‌میز گرکیر. ایلک اینسان دوشونجه‌دن عیبارت‌دیر .ناقص اولسا بئله و قورخو بورادان باشلایار.
دوشوندویوم ایمگه‌لره تئکنیک باغیشلاماق منیم ایشیم‌دیر
آلت دان آلماق آلمانین وار اولوشونا شوبهه آرتیریر.
تئکنیک اینسانین دوشونجه‌سینده ایمگه‌له‌نن هر بیر نسنه‌یه، دوروما، آخیما، یئنی‌دن اولما یئته‌نه‌یینی باغیشلایار
ایلک اینسان
ماغارا
دوشونجه
قورخو
ایمگه
یولا دوشمک
یورولماق
دور- آخساماق
اوره‌تمک
ایلک اینسان آرابالارلا یول گئدیردی ایندی ایسه
تئکنیک دئدیییمده،دوشونجه ایمگه‌نین یؤنلرینی دییشدیردیکدن سونرا بیر دوروم دا قالماماسی‌دیر. دوروم دویغوسوز قالدیغیندا گئت گئده هئچ بیر شی ایفاده ائتمه‌یه‌جک و بو ایفاده هر کسین ذهنینده دورقونلوغا ندن اولاجاقجاسینا تکرار اولموش بیر دوروم ساییلاجاق. اؤرنک اوچون: “سنی سئویرم”
بو دورقونلوقدا قالمیش بیر دورومدو ساده‌جه. تکرارلانمیش اولدوغو اوچون ده، هئچ بیر شی ایفاده ائتمیر منه آرتیق. بیزلری بو دورقونلوق دوروموندان ساده‌جه دوشونجه‌نین ایمگه‌لره یئنی یؤن باغیشلاییب،تئکنیک ده قابیق دییشمه‌سی قورتارا بیلر. قورتارا بیلر دئییرم چونکو مطلق بیر دوروم اولمامالی .اولدو ایسه دورقونلوق دوروموندا تکرارلاناجاییق.
باشقا بیر اؤرنک داها:
Seviyorum seni
ekmeği tuza banıp yer gibi
ناظیم حیکمتین شعیرینده کی بو دیزه، دوشونجه‌نی دورقونلوغدان اویادیب، یئنی بیر ایمگه‌نی قوجاقلایاراق، دورومو آخارلیغا یؤنلندیریر.
– دوروم شئعیرده دورقونلوق یاشاییرسا سوروملوسو منم.
دوروما آخارلیق باغیشلاماق دوشونجه‌نین دونوق ایمگه‌لرله یئنی‌دن ایلگیلنمه‌سی ایله آیدینلاشار.
منه دوشونجه‌نین ایمگه‌لره باغیشلادیغی تئکنیک دن سونرا، قارالاماق دوشر.
قارالاماق،چاغین ناخوشلوقلارینین قاباغیندا آشیلاناجاق آخار دوروملاردان ساییلا بیلر
من “بیر” چوخونلوغام
قارالاماق دئدیییمده، هر ندن اؤنجه بوتون چاغلارین قالیجی اولان آدلارینا بیر باخیش آتدیم. هر کیمی ایسته‌ییرسه‌نیزسه دوشونون. دوشونجه‌سینی قورخوسوزجاسینا آختاریب ایمگه‌لردن گئچیرمک اوچون تئکنیک ده قالماییب دا قارالاماغا یول آچیب و ایزلرینی حیاتین یؤن وئرمک‌ده اولدوغو بیزلرین باخیشلاریندا سوردورمکده‌دیرلر. قارالاماق بیر دوشونورون ایستر ایسته‌مز دوشونجه‌سینین درین یاپیسیندا وار
زاهیدین بیر بارماغین کسسن دؤنر حق دن کئچر
گؤر بو مسکین عاشیقی سراپا سویورلار آغلاماز
بورادا اولان دوشونجه ایمگه ایله تئکنیکین بیر آرایا گلمه‌سی اوچون قارالاماغین نه قدر درین بیر ایز قویماسینی بوتون آجی‌لارا باخمایاراق گؤرمک اولار.
زاهید اوصاف جهننم قیلیر ای اهل ورع
وار اونون مجلیسینه گؤر کی جهننم نه ایمیش
یا بو بیت‌ده کی قارالاماق تکجه شاعیرین یوخ، بوتون چاغلارین آوانقارد دوشونجه‌سینی حئیرتده ساخلامیش بؤیوک بیر ایزدیر.
قارالاماق دئدیییمده، ساده‌جه بیر ایمگه دوشونولسون دییه یانلیش‌دیر.
دوشونجه‌نین ایمگه‌یه یئنی بیر روح باغیشلادیغینی، تئکنیک‌لرده دوشونولموش قارالاماق، جانلی ساخلایا بیلر.
ایندی ایسه،”قارالاما” مانیفئستینی بو بندلرله ادبیاتیمیزین دورقون تینینه سونولور.
“قارالاما”
-یئنی بیر آلان دیر.آلانی وارسا گلسین
-اسکی‌سی یانیق لارا ایندی‌دن گله‌جه‌یی سونور
-یئرلری بللی اولمایان اینسانلارا بیر دعوت‌دیر
-هر ندن اؤنجه لذتی اؤزونه سونور
-قورخونون تملینی سارسیتماق اوچون یارانان بیر شئیطنت‌دیر
-آیدین لارین -وار ایسه-بیلینج آلتیندا یاشایان وارلیغینا بیر ساواش‌دیر
-سونوجو گؤزه آلمیر.سونوج دور.دور آخساسا بئله
-عیبه جر بیر یاراتیق‌دیر
-مجهول بیر زامان اوچون یاشاماغی سئومیر
-سیندیرماق فعلینه باغلی بیر آخیم‌دیر
-یئنی بیر باشلانیش‌دیر
باشلاماق باش آلیب گئتمک دئییل.گئتمه‌یین باشینا باشقا بیر سورون یوکله‌مک‌دیر.
بهروز اسماعیل زاده
امین حاجیلو
پینار شاکر
وهاب حاجی زاده
آتیلا سرخوش
***
دقت:
«ایشیق» – آذربایجان ادبیات و اینجه صنعت سایتی بو “قارالاما مانیفئستی”نده ایره‌لی سورولن فیکیرلره دایر هر هانکی بیر باخیش و یازیلاری یایماغا اؤز حاضیرلیغینی بیلدیریر.
***
شعرلر:
۱- پینار شاکر
من
بیر تیکانام
ساعاتدا بیر تیک / آنام
تیک تیک
باغریمی، تیک آنام
من بیرآز دلییه‌م
سنه بیر یاز دلییه‌م
گل منی
دل، تیک
جیبیمده تانری اؤلومسه نسین
منه بیر یاز گل
گونشین قیش – قیریغیندا
سن گیر قیلیغینا
قیر قیلیغینا
قاش قاباغینا
قاش قاباغیما
قاش قاباغینا
قاش قاباغیما
قاش قاباغینا
قاش قاباغیما
قاش قاباغینا
قاش قاباغیما
قاش قاباغینا
قاش قاباغیما
..
قیش، قیرا یاز چیچک‌لریم
من بیر آز دلییه‌م
گل منه
قیرجانما
گیر جانیما
قیرجان جانیما
اول جان جانیما
ایچیمده تانری گولومسه‌نسین
یاز، گولومسه‌نسین
یاز،، گولوم سن سین
یاز،،گولوم
گول اؤلوم
من بیر آز دلییه‌م
گل
دل تیک منی
تیک
تیک
تیک
قیریلا عقربه‌لریم،،
۲- واهاب حاجی‌زاده
شئعریم گلیر
قاچا قاچا
سن گلدیگینی موژده‌له‌مک اوچون
گلیرسن سه
یازقاندیر منی
یازلاندیر منی
یارلاندیر منی
یاز منی
یار منی
بیر نوقطه قویوب گؤتورمگیمه گؤز قویما منه
ایللرجه گؤز قویمادا دادیخدیردیغیمیز داریخمانی شوبهه‌لرله شوبهه یه چئوردیکسه یئتر سئوگیلیم
سئو گیلیمین گیله‌مدن چیخسین
گیله‌لرین گیل گیلله‌نسین
گیله‌لریم گیل گولله‌نسین
گیله‌لری گیل گوللله‌لنسین چیخسین
چیخارلی چیخسین شئعریم
چیخار نه اولدوغونا باش قوشما
بو ایل قار قوش باشی قوش باشی یاغسادا
بو ایلقار باش قوشمام اولاجاق
سئوگیلیم گلیرسنسه بیر ایچیم من گتیر
سن بیلمزسن آدام اولمادیغیمی
بیر باغایام
اؤزومده نفس چکیب سن ده یاشاییرام
گلیرسنسه بیر ایچیم ده سن گتیر
بورداسا سیزسنله‌میشم
بورداسا بویونا بویلو اللریم وار
بیر آخشام اوستو
آخشام آذانیندا
یقین بیل دوغاجاق سنی
قابیله‌لر گؤزوندن ایراق
۳- بهروز اسماعیل‌زاده
گؤزلریمده
گئدیردیلری آخساتدیلار
دور آخسایا آخسایا
منه یاخینلاشدی
بیر دور آخ چکدی مندن گئچدی اوتورماقدا نفس چکدی
هاردان باشلاسا باشیندا بیر آغیز آچماقدا گؤزلرینی یومودو سؤزجوک‌لر
بیر داش آتدی اورتایا
داشیندی گئتدی داشا پاخیرلاندی حیات
باغریما باسدیقلاریمین هامیسی
آغریدا آغارتدیلار ساچلارینی
باغریما باسدیقلاریمین هامیسی
آغیرلاندی دا آغیز آچدی منی ترک ائتمه‌یه
بیر داش آتدیم اورتا اته‌یینه
بیر سئودا سولاندی گؤوده‌سینده گؤینه‌یه‌ره‌ک
گؤزلریمده
داشینماق‌لاری داش قالاق قالیردی منه
داشینان سئودالارین داشینی باغرینا چالان اینسانلارین اللری
بالدیرلاریندا سورتوندو
صاباح
گلیردیلرین بیرینده سئودایا دادای دوران بیر حیات دادانیب دور آخسایاجاق منده
صاباح
باشینیزا دوشن بیر شئعیر داشلاناجاق سیزدن
تله‌سمه‌یین دئدیییمده تله‌سرمه‌یین
تلسمه‌یین دئدی ده دینلندیرین اؤزونوزو
گؤیدن دوشن اوچ داشا
یوخولارینیزدا آلدانیب
یارینلار گیله اومودونوز اولسون دئیه
۴- امین حاجیلو
سارسیل جانینا ساریلدیم
بیر جوزام ماهنیسینی ازبرله‌ییب اوفله‌دیم قارا نی ده
یوخ اولدو
اوفله‌دیم
نفسیم قووت‌لی‌دیر
هله بیر توکورسم!
مین جنت‌لی ماهنی جینته دوچار اولار
آغیل‌لاری ماغیل سوزجویونو باغیراجاق قدر شاشقین‌دی
ماغیل!
بیر جوزام ماهنیسینی ازبرله‌دیم
بیر سیچان گلیب سئچ آندا اوزگورلویه بوراخیلدی
سارسیل جانینا قوجاق اولدوم
بیر جوزام قرنطینه ده ماهنی‌لاشدی
نتالاری تن تن تنیمه توتولدو
بیر تنو زیلیمه زیبیللشدی
بیر تنو بمیمده دئپرم دوشدو
بیر جوزام ماهنیسینی ازبرله‌ییب اوفله‌دیم
سیچان‌لار آنلادی و یولدان گئچن ایکی دیلنچی
بیری چئیندی بیری دیشینه ووروب آتدی
ساختا اولدوغونو بیلینجه
بیر ماهنی درمان تاپدی منده
دیشیمه جان بیر یول اوزاندی منده
دیش آتدیم سوت گولوندن چیخمیش بیر جوزام ماهنیسینی
بایراقلاری سانجاق اولمادان اوچوب گتدی حوس‌لریم
آغیل‌لاریمیز ماغیل سوزجویونون شاشقینلیغینی اودوب قیشقیریغینی باغیردی
قیش قیریق قیریق توکولدو آغاج لاریمیزا
آغ آجسا
قارا آجسا
و بوتون رنگ‌لر آجسا
بیر یاشیللیق دوشوندوم جوزام ماهنی‌سینا
مین جننت‌لی سوزجوک جینته دوچار اولدولار
۵- آتیلا سرخوش
آیدین‌دیر گله‌جک دئدیلر
دینه بیلمه‌دیم
آآآآی
دین دیم دیک دوردو باشیمدا
دیمدیکله‌دی بئینیمی آپاغ قارقالار
آیدین دیر دئدیلر
بو آیدی سنیندیر دئدیلر
ایتیلدیم نول-بیرلر ایچینده
ایناندیم کاغیذ آچارلارا
قالدیم قاپی دالیندا
ایچریده سئوگیلیمین بنیزین ده‌ییشدیلر
چالدیلار مندن
من دن له مه یه اوغراشدیم
یولداشیم پیچاغینی ایتیلتمه یه
آخی آیدین‌دیر گله جک دئمیشدیلر
