ماوی گؤزلو دئو:]ناظیم حکمت
جمال ثریا – چئویرن: همت شهبازی
ناظیم حکمتین چیخیشینی اؤزوندن اؤنجه‌کی بیر تورک شاعیرینه باغلاماق اولدوقجا چتین‌دیر. حال بو‌کی چاغداشی «نجیب فاضیل»-ه بیر یئرده «یونوس امره»نی، بیر یئرده ده «سلیمان نظیف»ی‌کؤک اولاراق قبول ائتمک مومکوندور. حتا نجیب فاضیلی «نفعی»یه بئله گؤتوره بیله‌ریک. بیر آز زورلایاراق ناظیم حکمت اوچون سؤیله‌سک «پیر سلطان آبدال»ی سؤیله‌یه‌جه‌ییک بودا چوخ ضعیف، حتا بلکه ده یانیلدیجی اولاجاق. اونون شعری تورک صنعتی ایچینده یئنی بیر گیریشیم گتیریرکن یئنی بیر بیچیمی ده گؤستریر.
ناظیم حکمت داها چوخ ۱۹۱۷ انقلابی‌نین همان اؤنجه‌سینده مشهور اولموش‌روس شاعیرلری‌نین، اؤزه‌للیکله مایاکوفسکی‌نین ائتکی‌لری وار. بو آنجاق بو ائتکی خارجی بیر ائتکی‌دیر. بعضی شعرلری‌نین بیچیمی ایله، عومومی پلانلاریلا ایلگیلی‌دیر. شعر دوروملاری‌نین ایچه‌ریسینده ایکی شاعیر قطعی اولاراق آیریلیرلار. مایاکوفسکی‌نین شاللاقلایان بیر دیلی،کلمه‌لری تاختا‌رف‌لردن تئز-تئز چکن گئومئتریک[هندسی] بیر چالیشماسی واردیر. ناظیم حکمت ده ایسه یوموشاقلیق حاکیم‌دیر. بوتون گؤزه‌ل شعرلرینده بؤیله‌دیر. مایاکوفسکی ده دویارلیق چوخ آزدیر. ذکادا عقلین بویوروغو آلتیندادیر. ناظیم حکمت ایسه آشاغی پلاندا بیر دویغو شاعیری‌دیر یئنه ده. منجه مایاکوفسکی‌نین اوندا‌کی ائتکیسینی بو باخیمدان آرتیق بؤیوتمه‌مه‌لی. شعرینده مایاکوفسکی‌یه بیر حئیرانلیغی واردیر او قده‌ر. هله‌روسیایا دؤنوشو یازدیغی بیر نوع شعردن سونرا دورومونون یاخشیجا ده‌ییشیدییی گؤرولمور. ناظیم حکمت،روس شاعیرلریندن ائتکی‌لنمیشدیر، آمما ائتکی‌لندییی حیصه‌لرده‌روس شاعیرلریندن چوخ دوغو (شرقی) آوروپا اؤلکه‌لری شاعیرلری‌نین، سؤز گلیمی «نئزوال»-ین هاواسینی داشییر. یالنیز نئزوال، اسلاو شاعیرلریله فرانسیز شاعیرلری آراسیندا‌دیر. ناظیم حکمت دئییل.
ناظیم حکمتین أن بؤیوک اؤزه‌للییی دیلده گؤرولور. بؤیوک بیر تورکجه یوروشو واردیر. استانبول‌لهجه‌سی‌نین دادینی چیخاریر، داها چوخ یئرلی شرقی‌لرده‌کی دویارلیقدان حرکت ائده‌ر. شعره خالق شاعیرلری‌نین تکامولو دئیه بیله‌جه‌ییمیز بیر شکیلده یاخینلاشدیغی حالدا، یئرلی ماهنی‌لاردان چوخ شرقی‌لره یاخیندیر. ناظیم حکمتی اؤز نسلی‌نین دوروملاری ایچینده دوشونوروکسه ایشلتدییی دیل یوروشونو چوخ اؤنمسه‌مه‌میز گره‌کدیر. هرچند فاروق نافیذله، یوسوف ضیا اورتاچ لا، ائنیس بئهیچ قورو اوره‌ک‌له، فاضیل احمدآیقاچ لا، دانیشیلان تورکجه ده بعضی امکانلار تجروبه ائدیلمیشدیر، آمما بو شاعیرلرین هامیسی دا آز دانیشان آداملاردیلار. هئجانین قلیب‌لرینی قزئت بولماجاسی‌کیمی دولدورما قایغیسی شعرین تمل و اصیل قایغیسیندان اوستوندور اونلاردا. کند شیوه‌سیله یا دا بوغازیچی( تنگه) ساحیل‌لرینده اوتورانلارین آغزیلا‌راحات بیر شئی‌لر سؤیله‌مکدن باشقا تاماهی یوخدور. ناظیم حکمت ایسه تورکجه‌نین أن حرارتلی امکانلاری ایچینده بؤیوک بیر چتین تجروبه‌سینه گیرمیشدیر. طبیعی‌کی بونو، اونون بوتون شعرلری اوچون سؤیله‌مک چتین‌دیر. سربست یازییا ایلک‌کئچدییی‌سیرالاردا چوخ پلتک و توتوق حتا ذوقسیزدیر. قیسا و اوزون مصراعلار آراسیندا قافیه‌لرله، زوراکی سسلرله بیر‌ریتم قورما أییلمه‌سینده‌دیر. مایاکوفسکی قافیه‌نین شعرده تمل‌لی بیر بیچیم عنصرو اولدوغونا اینانیردی. قافیه‌سیز شعرین توپال حالا گله‌جه‌یینی سویته‌ییردی. سانکی بو گؤروش ناظیم حکمتین ایلک شعرلری اوچون ده دوغرودور. ایلک دؤنم‌لرینده توتارلی، ایچدن بیر دیل باغلانتیسیندان محروم اولدوغونو گؤروروک. هئجادان سربست نظمه یئنی‌کئچن بیر منظومه‌چی‌نین گره‌کسیز‌ریتم چیرپینیشلاری ایچینده‌دیر. آمما بیرده داها سونراکی شعرلرینه باخایین، نئجه دورولدوغونو، شرقی‌لری نئجه ایسیتدیینی، دانیشیق دیلینی نئجه انکشاف ائتدیردیینی گؤره‌جه‌ییک. ناظیم حکمتین سونرادان اولاشدیغی دیل بیه‌نیلمه‌سی بوگون ده بیزی ائتکی‌له‌یه‌جک، جوشدوراجاق قده‌ر بیر زنگینلیک‌دیر. من اونون بؤیوکلویونو شعرده ائتدییی باشقا یوروشلره دئییل، داها چوخ دیل جاذیبه‌سینه باغلاییرام. تعصبلی، چوخ حرارتلی بیر شعر دیلی یاراتمیشدیر. یونتامسیز، قالین قالین آمما دولو دولو بیر شعر دیلی یاراتمیشدیر. بوسبوتون ایفاده‌یه باغلی بیر شعردیر ناظیم حکمتین شعری. بونونلا بیرلیکده ایفاده‌نین گتیردیکلری دیشاریندا دا شعرین آلانینی یاخشیجا گئنیشلتدییی گؤرونور. عینی نسیل و داها اؤنجه‌کی نسیل شاعیرلری‌نین شعرین‌کیچیک و آلتون بیر دوزه‌نی واردیر؛کلمه چاغیریشیملاری (تداعی معانی) بللی بیر موازنه‌نی گؤزه‌تله‌یردی؛ یا مطلق ده‌یرلرین چئوره‌سینده، فیرلانار یا دا‌کیچیک شئی‌لری آنلاداردی. طبیعی بو آرادا قافیه‌نین و وزنین چوخ چتین و سرت یاساسینا دا اویولوردو. ناظیم حکمت تفرعاتلاردا‌کی موازنه‌نی‌ییخمیشدیر. بو یالنیز سربست وزنه‌کئچیشیندن اؤترو دئییلدیر. شعره باشلانیشی او شکیلده‌دیر. هئجا ایله ده یازسایدی ائله حرکت ائده‌جکدی. بوردان بو گئرچه‌یی چیخارا بیله‌ریک: ناظیم حکمتین سربست ایفاده‌یه‌کئچیشی بوسبوتون اؤز شعر باشلانیشی‌نین بیر سونوجودور. اؤز شعر دیالئکتی‌لیی‌نین یاراتدیغی بیر قاتی‌دیر. تورک شعری دیرچلمک‌له ایلک اولاراق ناظیم حکمتین مصراعلاریندا سربست بیر ایفاده‌نین گره‌ک‌لیینی یا دا زورلوغونو دویموشدور. بونونلا شعریمیزده‌کی یئنی‌لییی ناظیم حکمته باغلادیغیم، کؤکده اونو تاپدیغیم آنلاشیلماسین. اصیل یئنی‌لیک، و ماهیت‌جه اصیل ده‌ییشیک‌لیک غریبه حرکتی ایله باشلاییر. ناظیم حکمت بیر جارچی‌دیر. گتیردییی یئنی پاریلتی‌یا قارشی یئنه ده اسکی شعرین چئوره‌سینده فیرلانار. اؤز شعرینده‌کی یئنی عنصرلرین اؤنمینی سانکی قاورامامیشدیر. کفایت قده‌ر بیر یؤنو واردیر. دیلده یاراتدیغی و ائروتیک دئیه بیله‌جه‌ییمیز ایفاده‌نین دادینا اؤیله دالمیشدیرکی داها یئنی بیر شعرین یؤره‌لرینده دولاشماغی عاغلینا گتیرمه‌مکده‌دیر. اؤز دولغونلوغو اؤزونه یئتمکده‌دیر. شعرلری‌نین چوخوندا ایفاده‌نین بوتون عینی شئی‌یه دؤنوشدویونو ده بللندیره‌ردیم. دسته دسته دونموش بیر ایفاده دئیه بیله‌ریک بونا. ایلک چاغلارین شاعیرلری کیمی هر شئیی عینی‌ریتم و بیچیم ایچینده سؤیله‌میشدیر. سانکی آیری شعرلر قارشیسیندا دئییل، عینی شعرین بیر چوخ پارچالاری قارشیسیندا کیمی‌ایک. گرچی «یئنی شعرلر» آدیلا یاییملانان‌کیتابینداکی « سامان ساریسی» آدلی اوزون شعرده اولدوغو کیمی، باشقا ایفاده امکانلاری آرادیغینا شاهید اولوروق، بعضن، آمما ذاتا اوندا اصیل اولان تک، حتا بیر دوزومه بیر ایفاده‌دیر. بونلار ناظیم حکمت ده بعضن بیر قصور اولاراق گؤروندویو کیمی بعضن ده اؤزونه مخصوصلوغونو مئیدانا گتیرمیشدیر اونون.
بوتون بونلارا قارشی ناظیم حکمت شعریمیزه یئنی بیر چیخیش نوقطه‌سی، یئنی بیر زنگین‌لیک قاتمیشدیر. «انسان منظره‌لری»-نده‌کی چیخیش یوللار و گؤرونتو پاریلتی‌لاری تنظیمات آیدینی‌نین فیکرینی قاریشدیراراق، وصف ده یئنی ده‌ییشیک شعر قایناغی ایله دولودور. یالنیز یوخاریدا سؤیله‌دییم کیمی ناظیم حکمتین شعر سورولاری اوزه‌رینه آرتیق دوشونمه‌دیی آنلاشیلیر.
تورکیه‌دن آیریلانا قده‌ر دونیا شعرینی یاخشی ایزله‌دییندن شوبهه‌لییم. بو باخیمدان اونون سون یوز ایل دونیا شعری‌نین اؤنجه مئیل‌لرینی اؤنجه اؤزونده بیرلشدیره‌رک سونرا کئچدیی فیکرینه قاتیلماییرام. سئوگی‌نین سؤیلتدییی آشیری و گئرچک‌له ایلگی‌سیز سؤزلر اولاراق قارشیلاییرام بونلاری. ناظیم حکمت داها چوخ روس فوتوریست‌لری‌نین بیچیم چالیشمالاریندان یارارلانمیشدیر. تورکیه دن چیخدیقدان سونرا یازدیقلاریندا ایسه غرب شعری‌نین، اؤزه للیک‌له فرانسیز شعری‌نین دادلارینا یئریئر قاپیلدیغی آنلاشیلیر. یئنه ده فرانسیز شعرینده ۱۹۱۸- ۱۹۰۰ ایل‌لری آراسیندا چیخان و دونیا شعری‌نین دیرچه‌لیشینده أن بؤیوک ده‌ییشیم‌لردن، قاتلاردان بیری اولان یئنی روحون ایشیلتی‌لارینی تاپا بیلمه‌ریک اونون یازیلاریندا.
«تریستان تزار»ا اون « لورکا »یا بنزه‌دیر. خالق صنعت‌لریندن یارارلانمالاری گره‌کلییی ایله ده اولسا بو بنزه‌تمه‌نی دوغرو بیلمه‌ییرم. ناظیم حکمت شعری‌نین قورولوشو ایله اولسون، انسانا و طبیعته دادانمالاری ایله اولسون، فردی قاوراییش و سئچیمی ایله اولسون لورکا دان یاخشیجا آیریلماقدادیر. لورکا، فردی بیر تراژیک ایچینده قاوراییر؛ گؤرونتولری اوزاق چاغریشیملاردان یا دا گئرچه‌یین درین‌لریندن کئچیره‌رک گتیریر. بیر درجه آشاغی دئییمله، ظن ائدیلمه بیر یوخودا گزمه‌سی (ساییقلاماق) صاندیغی واردیر اوندا. ناظیم حکمت ایسه فردی، اجتماعی چرچیوه‌سینده یاخالاماق ایسته‌ییر؛ » وئریته »یه سورغولار یاغدیران لورکایا قارشیلیق او‌رئالیته‌نین دولایلاریندا دولاشماقدادیر. دیگر شرط‌لر عینی قالدیغیندا، ناظیم حکمت « پابلو نرودا » یا داها یاخیندیر. پابلو نرودانین جغرافیا اوزه‌رینده قوردوغو‌جهانشمول‌لوغو او پلانسیز بیر موازنه ده قوتارماغا چالیشیر. بو پلانسیزلیق ناظیم حکمته بعضی یئرلرده داها راحات بیر حرکت ائتمه امکانی دا وئرمیشدیر. نرودانین شعری اجتماعی چئوره ده اقتصادی تمل آلیر، انسانین آلین یازیسی ساواشی اجتماعی بیر ساواشدیر اوندا. شعری تام آنلاماقلا مارکسیست بیر پلان ایچینده دیرچه‌لیر. تاپدیغی گؤرونتولر موضوعلارینا اویغون اوصول‌لار مئیدانا گتیریر. حال بو‌کی مارکسیست پلاندا گؤرونن بیر چوخ شاعیر بونون عؤهده‌سیندن گله بیلمه‌میشدیر.
ناظیم حکمتین شعری‌نین تاریخی مادده‌چی‌لیک (ماتریلیسم تاریخی) قارشیسینداکی دورومو نه‌دیر عجبا؟ مارکسیست عنصرو، شعرینده نئجه بیچیمله‌نیر؟ منجه اونون شعری اوچون « ماتریالیست‌دیر» دئیه قاوراییب آتماق، ایشی ساده توتماق‌دیر. تمل ده بیر دویغو آدامی‌دیر ناظیم حکمت. اؤزو ایله حئسابلاشماغا جسارت ائتمه‌سینه، عثمانلی دویارلیغینی پارچالاماغا چالیشماسینا قارشی یونه‌ده او دویارلیغین چرچیوه‌سینده‌دیر. شعرینده ماتریالیست اولماق اوچون انسان – طبیعت ایلیشکی‌لری‌نین حیماسه‌سینی یازماق یئتمز. انسانین انسانلا ایلیشکی‌لرینده، مارکسیست بیر یؤن یاخالاماق لازیم‌دیر. مارکسیزم، انسانین تکامولونو اجتماعی ایلیشکی‌لرین بوتونونه برابردیر. ناظیم حکمتین شعرینده مارکسیسزم و تاریخ ماتریالیزم سویه‌سینده، پولئتیک‌لر اویونجاق حالیندادیر. ماتریالیزمه یاخشیجا دایانماق ایسته دییی حالدا مصراعلاری‌نین قورولوشوندا دا، ماهیتینده ده آییریجی اؤزه‌للیک ماتریالیزم دئییلدیر. اوندا ماتریالیزم دن و مارکسیزم ده چوخ ماتریالیست و مارکسیست قایناقلاردان سؤز ائتمک داها اویغون اولور. بونونلا بیرلیکده شعریمیز ده ایلک تاریخی ماتریالیست ده ایلک مارکسیست ده اودور.
ناظیم حکمتین اؤزونه مخصوص جاذیبه‌سینده داشیدیغی بعضی اؤزه‌للیک‌لر اونون ساده‌جه ماتریالیست تانینماسیلا سونوجلانمیش، ماتریالیزمه قارشی اولان اؤزه‌للیک‌لری اونودولموشدور. بیر‌کره مطلق ده‌یرلر (اؤلوم، تانری، یالنیزلیق و . . . ) یوخدور اوندا. حال بو کی اؤزوندن اؤنجه‌کی شاعیرلرده ده چاغداشی اولان شاعیرلرده ده اساس موضوعلار هامیسی بو ده‌یرلرله اؤلچولوردو. باشقا یؤندن ناظیم حکمت‌جهانشمول‌لوغا سایریشیان ایلک شاعیردی. بو ایکی اؤزه‌للیک اونون ماتریالیست ساییلماسی اوچون یئتمیشدیر. بونلار بیرده سوسیالیست اولدوغونودا علاوه ائدیرم.
حال بو‌کی سؤز گلیمی «روباعی‌لر» ده کی ایلکین تناسخ حئکایه‌سی‌نین یؤره‌لرینده دولانان توتوم تاریخی ماتریالیزم اوچون یئتمه‌دییی کیمی، «ماوی گؤزلو دئو »کیمی شعرلری ماتریالیست یا دا‌کی مارکسیست بیر دونیا گؤروشو ایله باغداشدیرمانین دا امکانی یوخدور. «روباعی‌لر» ده ماتریالیزم بیر دوکتورین ( تئز، فیکیر) اولاراق تمله سیزدیریلماق ایسته‌نیر. آمما باجارا بیلمیر. «گویللئویچ» -ین « قایالار» شعرینده ده بئله بیر ایستک واردیر. آمما عؤهده‌سیندن گلمیشدیر او. منجه ناظیم حکمتین مارکسیزمی شعرینده داها چوخ‌سیاسی بیر سوییه اولاراق قالمیشدیر. بئینینده مارکسیزمی بسله‌بیله‌جک ایشیلتیلی بیر جؤوهر( ماهیت) میستیک دئیه بیله‌جه‌ییمیز ایکینجی بیر ماهیت‌له بیرلشه‌رک شعرسل بیر آغینتی مئیدانا گتیرمیشدیر. ناظیم حکمتین بو اؤزه للییی اؤزوندن سونراکی شاعیرلری و سوسیالیست آیدی‌لاری یانلیش یولدا ائتکیله‌میشدیر. اوزون مدت علوی علوی ( شیعه ) شاعیرلرین شعرلرینی میتلشدیرمیشلر( اوسطوره) ، اونلارا پارودی‌لر( تقلیدچی) اتهامی وورموشدولار؛ بیر آز تعجبلودور، آمما چوخ دفه میستیسیزم‌دن ماتریالیست و مارکسیست دادلار، حتا اوصول‌لار چیخارماغا چالیشمیشدیلار. حال بو‌کی بو ایکیلی یؤنو ناظیم حکمتین ترقی دوروملارینا باغلاماق لازیم‌دیر. اوشاقلیغینی چئوره‌له‌ین اؤزونه ایلک شعر دادینی وئرن دوروملار، اؤزونه قده‌ر ترسینی ایسترسه ایسته‌سین، ناظیم حکمتین پیسخولوژی‌سینده یئر ائتمیشدیر. سونرا بودا وار: ناظیم حکمت نه اولسا یئنه ده اسکی دویارلیغین ایچینده حرکت ائدیردی. اسکی شعرین بعضی ده‌یرلرینه باغلی ایدی. بونا گؤره شعری ایله حیات گؤروشو آراسیندا بیر آرا (فاصیله) قالمیشدیر.
محمد قاپلان «شعر تحلیل‌لری » آدلی کیتابی‌نین ایکینجی جیلدینده ناظیم حکمتی اینجه‌لرکن « ماکینالاشماق» آدلی شعرینی اله آلمیش، او شعرله آچیقلاماغا گیرمیش اونو. یوخاریدا سؤیله‌دییم کیمی، ناظیم حکمت ایلک ماتریالیست شاعیریمیزدیر، آنجاق اونون تام آنلامی ایله ماتریالیست اولمایان ، ایسته‌سه ده اولمایان بیر طرفی واردیر. اونون اوچون ناظیم حکمتی ساده‌جه ماتریالیست آچی دان اله آلماق آچیقلاماسی دوغرو بیر سونوجا گتیریب چیخارمایاجاقدیر. ناظیم حکمتین شعرینده آیریجی اؤزه‌للیک ماتریالیزم دئییلدیر. سؤز گلیمی اورهان ولی و ملیح جئودت اوندان چوخ داها ماتریالیست‌دیرلر. سونرا «ماکینالاشماق» شعری ناظیم حکمتین أن پیس شعرلریندن بیری‌دیر. اؤزوندن چوخ مایاکوفسکینی آندیریر. ناظیم حکمتی بو شعری قایناق اولاراق آلیب آچیقلامایاجاغیمیز فیکرینده‌یم. اوندا اولان أن اؤنملی شئی «ماکینالاشماق» شعرینده اولمایاندیر؛ ایفاده گؤزه‌للیی‌دیر، دیل‌دیر، اسکی دویارلیغی‌سیلکه‌مه‌سیدیر؛ ایفاده‌نین سؤیله نن حئکایه‌نی اؤز حرکتینه چکیب گتیره ن دیالئکتی‌دیر. ناظیم حکمت ده مکانیک یانلار واردیر، حتا لاپ چوخدور، آمما شعرینی اصیل قورتاران عنصر چوخ چاغریشیملی بیر دیله، اورقانیک بیر ایفاده‌یه دایانیر.
اؤزوندن سونرا گلن شاعیرلر اوزه‌رینده‌کی ائتکی‌لری موضوعسوندا بیر ایکی یازی یازیلدی. محمد قاپلانا گؤره: «بعضی‌لری‌نین ایره‌لی سوردوک‌لری‌کیمی ناظیم، تورک شعرینه آرتیق مؤثر اولموش دئییلدیر». اوختای رفعت ده اؤز نسلی اوزه‌رینده بیر ائتکیسی اولمادیغینی بللندیردی. اوختای‌رفعت داها ایره‌لی گئده‌رک اصیل ناظیم حکمتی، اؤزلری‌نین تأثیری آلتیندا اولدوغونو سؤیله‌دی. گئرچکدن ده ناظیم حکمتین اؤز چاغیندا‌کی شاعیرلر اوزه‌رینده ده داها سونرا گلن‌لر اوزه‌رینده ده آرتیق ائتکیسی اولمامیشدیر. نه وار‌کی بورادا بیر آز دورماق لازیم‌دیر. تورک شعری ۱۹۴۰ ایللرینده اؤزونو چوخ بؤیوک بیر پلاندا یئنی‌له‌دی، بیچیمی، منطقی، دوغرولاری بؤیوک ده‌ییشمه اوغرادی؛ یئنی شاعیرلر او یئنی‌لیین، او ده‌ییشیمین اورتاسیندا دیرچلدیلر داها چوخ. یئنه ده ناظیم حکمتین ایفاده‌سیندن چوخ یارارلاندیقلاری بللی اولور. اوختای‌رفعته، ملیح جئودته بعضی دئییم‌لری ایشلتمه سئوگیسی‌نین ناظیم حکمت‌دن کئچدیینی سؤیله‌یه بیله‌ریک. هله بو شاعیرلرین شعر چئویرمه‌لرینده ایشلتدییی دیل اوچون بو سؤزومه آشیری بیر جسارت قازانا بیلر. اوختای‌رفعتین ایکینجی سؤیله‌دیینه تام اولاراق قاتیلماغا امکان یوخ. ناظیم حکمت ده اونلارین ائتکیسینی گؤره بیلمه‌ییرم.
ایندی‌لرده ناظیم حکمتی ده‌یرلندیرن ایکی آشیری سرحد بللندیرمک اولار:کیمی یازیچی اونو دونیانین أن بؤیوک شاعیرلری سیراسینا قویارکن کیمی یازیچی دا ساده‌جه سیاسی بیر بیلدیری‌نین (اعلانیه، بیانیه) داشییجی اولاراق گؤرمک ایسته‌ییر. یا پرستش ائدیلیر یا دا‌کیچیلیر. شوبهه‌سیز بو ایکی طرفین ایکیسی ده دوغرو دئییل. ایکیسی ده سیاسی بیر حالدان چیخیر. هله سوسیالیزمه قارشی اولانلار ناظیم حکمتین اوستونو جیزارکن ایره‌لی سوردویو دلیل‌لر بوتونو ایله غیر شعر و چوخ ایلندیریجی شئی‌لردیر. بونونلا بیرلیکده ناظیم حکمتی پرستش ائدیله‌جک بیر شاعیر گؤرمه‌یی ایسته مک ده، سانیرام اؤنجه گئرچک‌لیک آچیسیندان، اونون خاطیره‌سینه خائن‌لیک ائتمک اولاجاقدیر. ناظیم حکمتین شعرینی سئویریکسه، ایلکین اونو تانیماغا، تورک شعری و دونیا شعری ایچینده‌کی گئرچک یئرینه اوتورتماغا چالیشمالییق.
اصیل بیر شاعیر ناظیم حکمت. بو گونه قده‌ر اریمه دن گلمیش بیر شاعیر. ساغلیغین گونشه شرقیسی دئییرم اونا. « دادال» -ین آسلان شرقیسی. اوره‌یین و جسارتین آسلان شرقیسی. هر گنج شاعیرین اوندان اؤیره نه‌جه‌یی وار.
«ر. گارودو» نون پیکاسو اوچون ایشلتدییی سؤزو من ده اونون اوچون سؤیله‌یه‌جه یم : تورک شعری‌نین N ویتامینی. اوخودوقجا اوزوموزه رنگ گلیر.
