اوزاق کئچمیشلرده غددار بیر پادشاه وارمیش؛ بو پادشاهین قویدوغو قانونا گؤره، اؤولادلار ال آیاقدان دوشموش آتا – آنالارینی بیر سبده قویوب، داللارینا آلیب و آپاریب آل چاتیلمایان سیلدیریم قایالارا قویارمیشلار.
قالانین هر هانسی سمتینه باخیلسایمیش قالاق – قالاق اینسان سوموگو گؤرسنردی.
بو آچیق یوکسک قایالیقلار، اینسان اتینه دادانمیش چؤل قوشلارین مسکنی ایدی.
بوتون قوشلار زیروه‌‌ده دایانیب و یئنی گتیریلن اینسانی آج گؤزلری ایله گؤزله‌ییرمیشلر. سبدده قوجا گتیرن اینسانین باشی اوستونده دؤوره وورار و هئیبتلی سسلر چیخاردارمیشلار.
آدام دیری قوجانی یئره قویوب آرالانان کیمی قارا قوشلار، قوزغونلار و لئش یئیه‌نلر گوجسوز قوجانی‌دیده‌له‌ییب یئیه‌ر و قوروجا سوموکلرینی ساخلایاردیلار. قوجا و یاشلی آداملار‌ی بئله‌جه دفن ائتمک کوتله ایچینده عادت و عنعنه‌یه چئوریلمیشدی.
غددار پادشاهین قویدوغو بو قانوندان هئچ کیم امتناع ائده بیلمزدی.
گونلرین بیر گونونده ابراهیم آدلی بیر اوغلان آتاسینین الدن آیاقدان دوشدویونو گؤروب دئدی: گئده‌ک آتا، آرتیق سنین ده واختین چاتیب، سنی بیرآزدا گئجیکدیرسم ائل اوبا منی قینایار.
آتاسی علاجسیز قالیب دئدی: «مصلحت سنین دیر آی اوغول!» عاییله‌نین اۆیه‌لری و ائوده‌‌کیلرین هامیسی قوجا ایلا حالاللاشدیلار.
ابراهیم قوجا آتاسینی سبده قویوب دالینا آشیردی. او آغیر – آغیر کدرلی بیر دورومدا اینسان قبرستانلیغینا اوز قویوردو. آز گئتدی چوخ گئتدی دره تپه دۆز گئتدی…
یولدا قوجا دریندن بیر آه چکدی، ابراهیم آتاسیندان درین آه چکمه‌‌سینین سببینی سوروشدو. قوجا دئمکدن امتناع ائتدی. ابراهیم اوندان ال چکمه‌دی. اصراری بو ایدی کی دئسین. سونوندا آتاسی دئدی:
– هئچ اوغلوم هئچ، یادیما کئچمیش گونلر دوشدو. بیر واخت من ده سنین کیمی آتامی سبده قویوب ائله بو یوللا قبرستانلیغا آپاریردیم. ایندی سن ده منی آپاریرسان.
قوجانین بو سؤزلری ابراهیمین اۆره‌یینه اوخ کیمی سانجیلدی؛ آتاسینی ائوه قایتارماق ایسته‌دی، آنجاق ائل عادتینی پوزماقدان چکیلدی. یولونو یاواش – یاواش داوام ائتدی. قبرستانلیغا چاتاندا قوشلارین دهشتلی سسلری ابراهیمی واهیمه‌یه سالیردی. آتاسینی یئره قویوب بیرآز دینجلمک ایستدی، آنجاق آج – گوج قوشلار دؤوره ووروب آتا و اوغلونون باشی‌نین اوستونده فیرلانیردیلار و ابراهیمین آرالانماسینی گؤزله‌ییردیلر. قوجا آج قوشلارا باخیب اوغلونا دئدی:
– گئت اوغلوم، گئت… بوندان بویانا بیر منم بیرده آج قوشلار. سنه جان ساغلیغی آرزولاییرام. آنجاق سبدی ده اؤزوندن آپار.
ابراهیم جاواب وئردی:
– آتا، من آنامی بو سبدله گتیرمیشدیم، ائویمیزده سونونجو قوجا سن د‌ین؛ سنی ده کی گتیرمیشم، داها سبد نه‌ییمیزه لازیمدیر؟
قوجا دئدی:
– یوخ اوغول، آخی سنین ده اوغلون وار. او بؤیویه‌جک، سن ایسه قوجالاجاقسان، بیر واخت او دا بو سبدله سنی گتیریب قوشلارا یئم ائدهجک. آپار اوغول، آپار… او سبد سنه ده قیسمت اولاجاق.
ابراهیمین بوتون وارلیغی تیتره‌دی. سانکی غفلت یوخوسوندان آییلدی، بیردن آتاسینی قوجاقلاییب قیشقیردی: «یوخ آتا یوخ من سنی بو وحشی قوشلارا یئم ائتمه‌یجم، من سنی ساخلایاجاغام.»
ابراهیم داش‌لا آغاج‌لا قوشلاری قوودو. بیردن گؤردو قایانین دیبینده بیر ماغارا وار. ابراهیم آتاسینی ماغارایا قویوب دئدی:
– آتا سن بوردا یاشا، من سنه یورغان دؤشک، هر گون ده یئمک- ایچمه‌یینی ده گتیره‌جه‌یم.
ابراهیم ماغارانین آغزینا داش دوزدو. داشلارین آراسیندان ایچه‌‌ریه ایشیق دوشوردو. او دئدیگی کیمین ده ائله‌دی. آتاسینین یئمک ایچمه‌‌یینه یاخجی فیکیر وئریردی. گونلرین بیر گونونده شهره گلن سویون باشیندا اژدها گؤرسندی. اژدها سویون قاباغینی ائله کسمیشدی کی شهره بیر دامجی سو دا گلمیردی، اونون الیندن بوتون جاماعات زارا گلمیشدی. اژدها ایلا پهلوانلار ووروشسالاردا اونا غالیب گله بیلمیردیلر. پادشاه جار چکیب اعلام ائتدی کی: «هر کیمسه بو دهشتلی اژدهانی اؤلدورسه یا قووسا اونو دونیا مالیندان غنی ائدهجک.»
هر کیم بو ایشه گیریشدی ایسه اژدها آغزیندان پؤسکوردویو آلوولا اونو کوله دؤندردی. داها هئچ کس اونونلا اوز – اوزه گلمه‌یه جرئت ائده بیلمیردی. ابراهیم یئمک گؤتوروب یئنه ده آتاسی اولان ماغارایا یولا دوشدو، آتا گؤردو کی یئمک وار، آنجاق ندنسه اوغول سو گتیرمه‌ییب. سوروشدو:
– اوغول به ندن سو گتیرمه‌ییب‌سن؟
ابراهیم جاواب وئردی:
– جاماعات سوسوزلوقدان قیریلیر. بو لعنته گلمیش اژدهانین الیندن زارا گلمیشیک. هئچ کس اونا باتیشا بیلمیر.
قوجا بیرآز فیکیرلشیب دئدی:
– اوغول من او اژدهانین عهده سیندن گله بیلرم.
ابراهیم بوتون سئوینجله دئدی:
– آتا سن بو اژدهانین عهدهسیندن گله بیلسن بوتون بو خالقی خوشبخت ائده بیلرسن. اوسته‌‌لیک پادشاه خزینه‌سینین یاریسینی بیزه باغیشلایار.
قوجا دئدی:
– اوغول سن پادشاهین یانینا گئت، اونا دئنن کی: اوزونلوغو اون آرشین، ائنی دؤرد آرشین بیر گوزگو حاضیرلاسین؛ جاماعات او گوزگونون آرخا طرفیندن دوتاراق اژدهایا دوغرو گئتسینلر. اژدها گؤزگوده اؤز شکیلینی گؤروب واهیمه‌یه دوشوب و قاچاجاق. او قاچدیقجا سیز ده اونو گوزگو ایله قوون. اژدها سیزین تورپاقدان ایلیم – ایلیم ایته‌جک.
ابراهیم پادشاهین یانینا گئدیب دئدی:
– پادشاه ساغولسون. من او اژدهانین عهدهسیندن گلرم، آنجاق بیر شرطله کی وئردیگینیز سؤزه عمل ائده‌سینیز.
پادشاهین سوسوزلوقدان دیل دوداغی قوروموشدو. چاره‌سیز قالیب آند ایچدی کی، «خزینه‌نین یاریسی سنین‌دیر. ایسته‌سن ایندی‌دن داشیتدیرا بیلرسن. تکجه بیزی بو بلادان قورتار.»
ابراهیم دئدی:
– پادشاه ساغولسون: بؤیوک بیر گوزگو دوزلتدیر!
پادشاه ابراهیمین دئدیگی کیمین بؤیوک بیر گوزگو دوزلتدیردی. گوزگونون یانلاریندان آرخا طرفه ال توتما یئری قویدولار. جاماعات گوزگونو اژدها طرفه آپاردیلار، اژدها گؤردو کی اونا طرف آغزیندان اود پؤسکورن پیس صیفت حئیوان گلیر. بئله ساندی کی بو حئیوان بونو یئیه‌جک. باشلادی گؤتورولمه‌یه. جاماعات آرخا طرفدن اونو گوزگو ایله قووردولار. اژدها هر دن بیر گئری دؤنوب باخاندا گؤروردی کی پیس هئیبتلی حئیوان یئنه ده گلیر، باشلاییردی داها برک قاچماغا. قاچا – قاچا پادشاهین تورپاغیندان چیخدی. سونرا جاماعات دؤشندیلر سویون جانینا، هامیسینین گؤزلرینه شفا گلدی، سئوینج دن شادلیقدان هامی ابراهیمی آتیب دوتوردو. پادشاه ابراهیمی چاغیتدیریب دئدی:
– اوغول شرطیمیز شرط‌دیر، آنجاق دئه گؤروم بو فیکیر، بو تدبیر سنین فیکرینه هاردان گلدی؟
ابراهیم دئدی:
– شاه ساغولسون! بو منیم تدبیریم و باجاریغیم دئییل، گنج لر نقدر آغیللی اولسالاردا قوجالارین مودروک مصلحت‌‌لرینه، نصیحت‌‌لرینه احتیاجلاری وار. بیز بوتون قوجالاری گؤز ببک‌لریمیز تک قورومالیییق. اونلاری قوردا قوشا یئم ائتمه‌ملیک. بوتون اینسانلاری خیلاص ائدن و بو تدبیری منه اؤیره‌دن آتام اولدو.
ابراهیم بوتون احوالاتی، اولدوغو کیمی پادشاها سؤیله‌دی، جاماعات حئیرت‌له قولاق آسیردیلار. پادشاه امر ائله‌دی بو ساعات قوجانی بورایا گتیرین. جاماعات سئوینجله داغا ساری قاچدیلار. قوجانی ناز عشوه ایله شهره گتیردیلر. پادشاه خزینه‌سینین یاریسینی ابراهیمه وئریب، چیرکین و موردار عادتینی لغو ائله‌دی. او گوندن بری اؤز عجل‌لری‌‌له اؤلنه قده‌ر قوجالارا حؤرمت و سایغی گؤستریلدی. قوجالارین دا سئوینجی یئره گؤیه سیغمیردی.
سون
*آذربایجان افسانه‌لری اساسیندا نشره حاضیرلاندی
سعید صادقی‌فر
چئویرن: سعید صادقی‌فر
ترجمه: سعید صادقی‌فر
سسلندیرن: سعید صادقی‌فر
- حئکایه
- اوخوماق زامانی: 4 دقیقه
- https://ishiq.net/?p=35067
چاپ
