«ستار گول‌محمدی» ادبیات عالمینده سؤیکنملی بیر دیرک‌دیر.
علی تقی‌زاده لاریجان
بیر گون شاعیر دوستوم فیروز محمدخانی زنگ ائله‌دی و ستار گول محمدی حاققیندا مطلب یازیب تبریزه گوندرمگیمی ایسته دی. بو مطلبی یوللادیم کی اورا بوراسیندان حذف اولموش ویژه‌نامه ده چاپ اولموشدی.
***
۲۷ایل بوندان اوول ایلک دفعه شاعر ستارین «سروان» پوئماسین اؤز سسیله ضبط اولونموش کاست‌دن ائشیتدیم. اوندا جاوان چاغلاریم ایدی. سون درجه ده منیم روحومدا اثر قویدو. نئچه ایلدن سونرا طالئع ائله گتیردی کی بیر سویوق قیش گئجه‌سی شاعرایله بیرلیکده، بیر قوهوم یاسینا گئتمک اوچون تبریزدن کنده قده‌ر یولداش اولدوق. او منیم، شاعرایله ایلک گوروش، تانیشلیغیم ایدی. او گئجه شعردن، ادبیات دان، موسیقی دن دانیشدیق. شاعرین منی خوش قارشیلاماسی سبب اولدو اؤز یازدیغیم «آتش بس» آدلی پوئمانی اونا اوخودوم. منی یازماغا، اوخوماغا تشویق ائله‌دی، بئله‌لیکله دوستلوغوموز بین توتدو، اورکدن شاعره باغلاندیم و اونون شعر دوشونجه‌سین و حتتا یاشادیغی کندی بیر ادبیات اوجاغی کیمی ائحتیراما لاییق آنلادیم. ایندی هر آذربایجان سفریمده شاعرین گوروشونه گئدیب و شیرین صؤحبتیندن و شعریندن پای گؤتوره‌رم.
نئچه ایلدن سونرا بیر گون منی تشویق ائتمک قصدی ایله دئدی: سن تنبلسن؛ یازمیرسان. یازسان یاخشی چیخار.
دئدیم: شاعر! یقین کی بعضی مینی‌بوسلارین شوشه‌سیندن ساللانان پلاستیک اوزوم سالخیملارین گؤروبسن؛ سن یازاندا حقیقی، شیرین، دادلی و طراوتلی اوزوم اولور. من یازانلار او پلاستیک اوزومه بنزه‌ییر. ائله شکلی اوزوم اولور، دادی یوخ. گله‌سن، ائله سن یازاسان!…
ستار گول‌محمدی هم مضمون و معنی ساحه‌سینده، هم عروض قایدالاری و موختلیف هئجالی شعرلر یازماغا قادیردیر. شاعرین قصیده و بحر-ی طویل دن باشقا بوتون شعر قالیب‌لرینده او جومله‌دن: غزل، مثنوی، ترجیع بند، چارپارا، روباعی و باشقا گوجلو اثرلرین اوخویوب یا ائشیتمیشم. قصدیم شاعرین ان گوجلو و ظریف روحلو شعر دونیاسینا باش چکمک و اونون ها بئله ایقتیدارلی باجاریغینا ایشاره ائتمکدیر.
«سروان» پوئما‌سینا قولاق آساندا یا اونو اوخویاندا، آدام بیردن بیره، بیر میللی موحاریبه مئیدانینا دوشور. بیر جانلی، قانلی، دهشتلی و هیجانلی دؤیوشده ایشتراک ائدیر. ائله قودرتلی نیظامی دیققتلر و ائله شاعرانه تشبیه‌لر بو پوئمادا وار کی حقیقتن اینسان والئح اولور:
نارین بیر شئه قویموش اه‌ینینده شینئل
قار کیمی سویوموش قیچیندا دولاق
دؤشونه دؤیدوکجه سازاقلی بیر یئل
تیتره‌دیب اوره‌یین اسدیریر زاغ- زاغ
الیله چیخاریب آستا، جیبیندن
اووجونون ایچینده فنده‌یی چاخیر
گئجه‌دن نه قالیر دئیه گؤره‌سن؟
دیققتله قولوندا ساعاتا باخیر
موحاریبه باشلانارکن سروان، هم بیر نیظامی فرمانده کیمی، هم ده بیر اومانیست اینسان کیمی دؤیوش یولداشلارینا سیفاریشلر ائدیر. عسگرلرین قورخو حیسّینده، نظره آلیر و بیر بیرینه یاردیم ائتمه‌لرینی خاطیرلاییر :
دؤیوشدور گؤز اولسون یولداش یولداشا
سارسیلان جیبهه‌نی کؤمکلندیرین
بو بیر وظیفه‌دی هر وطنداشا
اورکسیز یولداشی اورکلندیرین
بعضن بیزلره بئله گلیر کی ناغیل یا حیکایه نه قده‌ر اوزاق ایللرده اوز وئرمیش اولسا، یادا کی اصلا افسانه اولسا، داها شیرین اولار. لاکین شاعر «ماناس» پوئماسیندا ائرمنی ماناسین نیسگیللی آنلارین کی هئچ، ۵۰ ایلدن اوزاق اولماز، ائله رومانتیک نظمه چکیب کی شهریار دئمه‌لی «بیر سینما پرده‌سی‌دیر گوزومده».
ماناسین یوخسوللوقدان چکدیگی چتینلیگی، ژاندارم‌دان قورخماسین و عینی حالدا «قییاس» و «آباس» کیمی موتظاهیر موسلمانا نئجه دئیرلر (دندان شکن) جاواب وئرمه‌سین تام قودرتله یازیب، اوخوجونو اونا قایغی‌کش و سیرداش ائدیر و بیر اخلاق درسی ده وئریر:
اگر اوچ گونه جن گله بیلمه‌سم
دینیمدن یولومدان دونوم، یان اولوم
وئردیگیم وعده‌مدن قاچیرتسام آیاق
منده آباس کیمی موسلمان اولوم!
بو ایکی پوئمادا شاعرین رومانتیک حیسسین و باجاریغین آیدین گورمک اولار.
منجه «سئوه‌جه‌یم من سنی، سن منی سئو‌مه‌سنده» شاعرین ععاشیقانه مضموندا شاه اثری‌دیر. بو شعرده صداقتلی بیر ععاشیقین سئوگی عالمی اینجه، ظریف سؤزلرله بیر صمیمی فضا یارادیر. ععاشیق اؤز عینادلی سئوینجین ناتورالیستی دویغولارلا یاناشی بیر محببت چلنگی کیمی معشوقونا تقدیم ائدیر :
شفقلردن آل گونش پنجره‌سین آچاندا
داغلارقئزیل لاله‌دن گول دؤشونه ساچاندا
زمیلرده سونبوللر یئلکن کیمی اوچاندا
سرین یئللر اؤپنده گول یاناغین چیمنده
سئوه‌جه‌یم من سنی، سن منی سئو‌مه‌سنده
شاعرین عاشیق صنعتی و ادبیاتینا دا گنیش ایحاطه‌سی وار. اونون گؤزل موخممس، بایاتی، تجنیس، گرایلی‌سی وار. او قاراباغ موحاریبه‌سینده اوز وئرن تراژیک جینایتلری خان کرمین و سارانین نیسگیلی ایله اویغون دوشونوب و بوگون منه بیر کرمی چال عاشیق شعرینده عکس ائدیب:
سؤیله خان چوبانا ساخلا ال بیرآز
داها بوندان سورا آز سارادان یاز
مینلرله سارامی آپاردی آراز
هامیسی گول یاناق، اینجه بئل عاشیق
بوگون منه بیر کرمی چال عاشیق
کیلاسیک شاعرلر گوزل ائحساسلارین غزلده سویله‌ییبلر و تغززول یا غزلسرالیق اصیل شعرییت معناسیندا گئدیر و ان گوزل شعر فورمالارینین بیری ده غزل‌دیر. ستارین قابیل غزلسرا اولماغینا غزللریندن نئچه بیت بؤیوک سنددیر:
غملی سوفرمده کبابیم نه مئییم وار منیم
قوروموش جاندا نه طاقت نه هئییم وار منیم…
اودلو سینمده یئنیلمز قوجامان بیر قالا تک
درد- و موحنت دولوسو بیر موزه‌ییم وار منیم
یا
اینتیظارین نه بیلیم لحظه‌لری بیر ایل ایمیش
هر اؤتن آنلاری قلب ایچره قیزارمیش میل ایمیش…
قانه دؤنموش هر اورکدن یارانیب عالم-ی عشق
هر قاریج تورپاغی بیر خاطیره‌دن نیسگیل ایمیش
اوندان علاوه «نئیلر جانی جان، جانیله جانان آراسیندا» میصراعیله باشلانان غزل شاعرین عرفان دونیاسیلا تانیشلیغین گؤستریر.
انقلاب ایل دؤنومو و باشقا موناسیبتلره قورولان شعر مجلیسلرینده، شاعر ستار گول‌محمدی همیشه بیر پارلاق اولدوز کیمی گؤزه گلردی. داییم یئنی بیر شعر تؤحفه‌سی ایله مجلسلره معنا وئرردی. بیر کندلی کیمی کند یاشاییشینا گره‌ک اولان، حصار چپر چکمه‌یه لازیم، قره تیکاندا اونون قلمیندن سوزوب و «دؤزگینن گولوم، دؤزگینن» آدلی گؤزل ساتیریک اثر اولوب:
کسیلمه‌سه اوچ ایل، دئمک
پالید کیمی یوکسه‌له‌جک
بار وئره‌جک لئچک – لئچک
دؤزگینن گولوم، دؤزگینن!
منجه موعاصیر تورک شاعرلر آراسیندا ستارین بیر بؤیوک باجاریغی اونو باشقالاردان آییریر، شعرین ظریف و گوجلو گؤستریر. اودا شاعرین بعضن اونودولموش یا اونودولماغا اوز قویان اینجه اصیل کلمه‌لردن فایدالانماسی‌دیر. نومونه اولاراق:
کیملیییمی سوروشورسان، سویا حسرت اؤزه‌یم من
اؤزه‌ک کوک آنلامیندا او اینجه کلمه‌لردن بیری‌دیر.
شاعر ستار گول‌محمدی ادبیاتیمیزدا و شعر صنعتیمیزده، سؤیکنملی بیر دیرک‌دیر. اونا جان ساغلیغی، اوغورلو گله‌جک و داها آرتیق یازیب یاراتماغی اورکدن آرزولاییرام.
۱۳۸۸
