اوجادان دوشونورکن … (۱): آرابسک
س. سیداوالی
دواملی اولاراق نشره وئرمه‌یه چالیشدیغیم بو یازیلار، کئچن اوچ- دؤرت ایلین عرضینده مجازی دونیادا گؤردوکلریم، ائشیتدیکلریم و اوخودوقلاریمین معین تاثراتی کیمی قلمه آلینمیشدیلار.
یازیلارین چوخونلوغو، آنا دیلیمیز آذربایجان تورکجه‌سینده یازیلمیشدیلار. لاکن استثنا اولاراق و وضعیتده ن آسیلی، بعضا فارس دیلینده‌ده یازماق مجبوریتینده قالمیشام. یازیلارین بیر چوخو، اوجادان دوشونر کیمی، اؤزوم- اؤزومه و یا یاخین بیر دوستا یازیلدیقلاری اوچون، اوخوجولارا تقدیم ائتدیکده، اونلاردا کیچیک دئییشیکلر آپارمیشام.
***
(۱): آرابسک
فرقلرینه بیر آز گؤز یومماق شرطی ایله، تورکیه‌ده «آرابسک» و شمال آذریایجاندا ایسه «میخانا» آدلانان ترانه‌لره، بیزیم طرفلرده، کوچه – بازار تصنیفی دئییلیر. دئدییم کیمی، آرابسک و میخانا ترانه‌لری، بیر- بیرلریله فرقلی اولدوغو حالدا، بیزیم کوچه بازار اوخوماغی ایله‌ده، معین فرقلری واردیر. آمما هر اوچ اوخوماق طرزی، عین زاماندا، آذربایجان کلاسیک موغام موسیقیسی و تورک صنعت موسیقی ایله‌ده فرقلنیرلر. منجه بو اوچ نوع ترانه طرزینه، «میخانا» آدی داهادا اویغوندور. چونکی بو نوع ترانه‌لر، اساسدا میخانالاردا و عرق ایچمک مجلسلرینده اوخونورلار.
بیزیم آذریایجاندا دا بو نوع اوخوماقلار چوخ یایقیندیر. شاه دؤرونده جنوبی آذربایجانین بیر چوخ شهرلری کیمی، تبریزده‌ده دوره‌گرد خواننده‌لر بو اوخوماقلاری شاهگلی‌ده و یا جماعتین پیک‌نیک یئرلرینده – او جمله‌دن یای فصلینده جمعه گونلری سیداوا چمنی‌نده اوخویاردیلار. بو نوع تصنیف‌لرین سؤزلری، خالقین دیلینده ازبر اولان شعرلردن آلیندیغی اوچون، اونلاری کیم قوشدوغونو و یا کیم یازدیغینی، چوخ زامانلار معلوم ائتمک ممکن دئییل. بعضا‌ده، سؤزلری قوشان، موسیقینی بسته‌له‌ین و خواننده، عین شخص‌دیر.
بیریلری زحمت چکیب و یاواش- یاواش بو تصنیف‌لری ییغماغا چالیشیب و عمومون استفاده‌سی اوچون اینترنته قویموشدولار. بو ایش اؤزلویونده بؤیوک بیر آددیمدیر. هر حالدا بو نوع موسیقی، ایستر-ایسته‌مز بیر خالقین فولکلور و مدنیت خزینه‌سینه عایددیر.
گنج چاغلاریمدا بو نوع موسیقینی خوشلامادیغیم اوچون، من بو موسیقی ایله ایلگیلنمیردیم.
بو اوخوماقلاردان بیر نئچه‌سی، نئچه مدت بوندان اول بیر دوستومون واسیطه‌سیله الیمه چاتمیشدی. من اونلارین بعضی‌سینه قولاق آسدیم. البته ایندی بو نوع موسیقی‌یه باشقا گؤز ایله باخدیغیم اوچون، بو تصنیف‌لرین بعضی‌سینین سؤزلرینه داهادا دقت ائله‌دیم. ایندی گؤرورم کی بو نوع ترانه‌لر، بیر فولکلور آراشدیرماچیسی اوچون، خالقین یاشاییش طرزی، آرزولاری و دونیایا نئجه باخدیغینا یاخشی قایناق اولا بیلرلر.
من بو اوخوماقلارین بیرینین سؤزلرینی کؤچورمه‌یه چالیشیب و سیزلره تقدیم ائدیرم.
خواننده‌نین سسینه گؤره، منه ائله گلیردی کی، بو ترانه شاه دؤرونده تبریزین خورشید کاباره‌سینده صحنه‌یه چیخان کوچه- بازار خواننده‌لریندن بیری اولان، عالیه خانیما منسوبدیر. لاکن تصنیفی اینترنته قویان حؤرمتلی وطنداشیمیز، خواننده‌نین آدینی «نوبار اسدی» خانیم وئرمیشدی. بو ضربی ترانه‌نین سؤزلری، البته تبریزلیلر اوچون داهادا تانیش و دوغمادیر.
اوخوماق، آشاغی کیفیت‌ده ضبط اولدوغو اوچون، سؤزلری باشا دوشمکده بعضا چتینلیک چکدیم.
هر حالدا بو سیز و بو «الینده شاللاق، ویرما سن آللاه» تصنیفی:
تهرانا گئدیرسیز، داغلارا باخین
آچین اوره‌گیمی، یاراما باخین
قیزلار آلوده‌یم، آللاها باخین
الینده شاللاق، ویرما سن آللاه
امیدیم سن سن، پناهیم آللاه
تهرانین یولونا سو باغلامیشام
آلوده‌م یوخلویوب، من آغلامیشام
او منی آتیبدی، من آتمامیشام
الینده شاللاق، ویرما سن آللاه
امیدیم سن سن، پناهیم آللاه
گلستان باغی‌نین دؤره‌سی سیمدیر
دوشرسن دالیمجا، دئییللر کیمدیر
گلستان باغی‌نین دؤره‌سی سیمدیر
گئدیرسن، گلیرسن دئییللر کیمدیر
قورخورام آنامدان دئیم سن کیمدیر
قورخورام ننه‌مدن دئیم سن کیمدیر
الینده شاللاق، ویرما سن آللاه
امیدیم سن سن، پناهیم آللاه
آخشام تیر دیبینده گؤزله‌یه‌جاغام
سئوگیلیم عکسینی وئریب، بؤیوده‌جاغام
سئوگیلیم گلنده گؤزله‌یه‌جاغام
آلوده‌م گلنده گؤزله‌یه‌جاغام
الینده شاللاق، ویرما سن آللاه
امیدیم سن سن، پناهیم آللاه
سئوگیلیم منی گؤردو، چرخی دؤنده‌ردی
گئتدی پستخانایا، نامه گؤندردی
نامه اوره‌گیمی قانا دؤندردی
الینده شاللاق، ویرما سن آللاه
امیدیم سن سن، پناهیم آللاه
