جاذبه‌های گردشگری اورمیه
حسین واحدی

با شرایط اقتصادی حاکم بر کشور، شاید مسافرت کردن برای خیلی‌ها آسان نباشد. ولی بازهم می‌شود با برنامه‌ریزی مناسب و کم کردن تشریفات زندگی به فکر مسافرت افتاد. البته بعضی‌ها در هر شرایطی اهل مسافرت هستند و برخی دیگر به قولی از کمربندی شهرشان آن طرف‌تر نمی‌روند. در این میان اکثر مردم کشورمان حتی از دیدنی‌ها و مکان‌های گردشگری شهر و یا استان خود نیز بی‌خبرند. اگر از این افراد آدرس نقاط دیدنی محل زندگیشان را بپرسید به طور قطع راهنمای خوبی برایتان نخواهند بود.

 ساکنین استان کوهستانی، سرسبز و دیدنی آذربایجان غربی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. شاید بتوان گفت این استان، یکی از مظلومترین و یا ناشناخته‌ترین استان‌ها، از لحاظ گردشگری باشد. در این میان شهر اورمیه، مرکز استان آذربایجان غربی بیشترین رفت و آمد‌های مسافرتی و غیر مسافرتی را دارد. در این نوشته سعی خواهیم کرد شما را از ویژگی های مسافرتی این شهر زیبای دیار آذربایجان آشنا سازیم.

اگر قصد مسافرت به دیار آذربایجان را دارید حتما سری هم به شهر اورمیه بزنید، چون پشیمان نخواهید شد. مهمترین جاذبه دیدنی اورمیه، را “دریاچه اورمیه” تشکیل داده است. این عروس زیبای آذربایجان که صد در صد به کمک اورژانسی همه نیازمند هست، در فصل تابستان بهترین مکان برای گشت و گذار و پیدا کردن آرامش است. لجن این دریاچه برای برخی بیماری‌های پوستی نیز بسیار مفید است. امیدواریم با سعی و تلاش مسئولین و عنایت پروردگار متعال، دریاچه نیلگون و نمکین اورمیه به دوران پر آبی و دیدنی خود بازگردد.

به تازگی در شهر اورمیه اولین باغ وحش استان آذربایجان غربی شروع بکار کرده است. خوب است جهت حمایت از این باغ وحش تازه تاسیس و نیز دیدن حیوانات مختلف آن به آنجا هم سری بزنید. باغ وحش ارومیه در کیلومتر ۲۰ جاده اورمیه-تبریز قرار دارد. تفرجگاههای “بند” و “قاسیملی دره‌سی” ( دره شهدا ) و “باراندوز چایی” نیز جزو نقاط پرمسافر شهر اورمیه می‌باشد. به ویژه در فصل بهار و تابستان و خصوصا در ایام تعطیل این تفرجگاه‌ها پذیرای انبوه شهروندان اورمیه‌ای و یا مسافرین این شهر است، تفرجگاه‌هایی که مسیر سرسبز و زیبا دارند. از تفرجگاه بند “شهر چایی”  و  از تفرجگاه باراندوز نیز رودخانه “باراندوز” گذر می‌کند.

روزهای جمعه در کنار این رودهایی که جاری هستند تا خود را به معشوق خود یعنی دریاچه اورمیه برسانند ، خانواده‌ها سفره‌های خود را پهن می‌کنند و معمولا هم با فامیل و یا آشنایان خود به آنجا می‌روند.

اگر فصل زمستان گذرتان به اورمیه افتاد بهترین جا برای داشتن لحظاتی به یاد ماندنی به پیست اسکی “خشاکو” سری بزنید. البته در تابستان نیز این منطقه زیباست و در نزدیکی‌های خوشاکو از دریاچه “مارمیشو” نیز نمی‌توان چشم پوشی کرد و دیدن و اتراق کردن در کنار آن خالی از لطف نیست.

جاده‌های روستایی اورمیه نیز حال و هوای خاصی دارد. با نمای زیبا و سرسبز، روستاهای متعدد و دیدنی که خوردن نهار در مسیر این روستاها نیز میتواند جذاب باشد. در میان این روستاها، به طور یقین روستای “گمی چی” با همه متفاوت بوده و به خاطر فروش مستقیم محصولات کشاورزی و سفره‌خانه‌های رو باز، شکل و شمایل متفاوتی را داراست. این روستا در نزدیکی دهکده ساحلی چی چست در کنار دریاچه اورمیه قرار دارد. بعد از خرید و خوردن آش محلی در روستای گمی‌چی میتوانید در ادامه و امتداد جاده سری به روستای امامزاده و زیارتی نیز از امامزاده این روستا داشته باشید. معمولا در فصول سرد نیز بازار کشاورزی این منطقه دایر است. برای رسیدن به روستای گمی چی هم از جاده اورمیه- مهاباد و هم از جاده چی چست میتوانید بروید.

در بیست و پنج کیلومتری جاده اورمیه-سلماس و در نزدیکی شهر کوچک نوشین شهر روستای تاریخی “داغ عسگر‌آباد” قرار دارد که دیدن این روستا نیز میتواند برای مسافران عزیز شهر اورمیه جالب باشد. قسمتهایی از حصار قله وار این روستا، به مرور زمان و در اثر بی اعتنایی مردم و مسئولین تخریب شده است.

از روستاهای دیگری که برای گردش و دیدن، نمی توان از ذکر نامش گذشت روستای “سوپور قان” می‌باشد که سر‌دری های خانه‌های قدیمی آن با طبیعت زیبای اطراف روستا، چشم هر بیننده‌ای را مجذوب می‌کند.

تقریبا اکثر نقاط اورمیه زیباست و طبیعت منحصر به فردش مورد توجه خاصی باید قرار گیرد. تالاب “گوله مرز” در روستای گوله مرز نیز مکانی دیگر برای بازدید و تفریح و گردش است. این مرداب که نقاطی از آن محلی آرام برای ماهیگیری است، مکانی مناسب برای علاقه‌مندان به ماهیگیری می‌باشد. البته شهرچایی نیز بعد از ایجاد سد، جایی شده برای تفریح ماهیگیران و نیز دشمنی برای دریاچه اورمیه!

مکان دیگری که، آنجا را بیشتر علاقه‌مندان به کوهنوردی بهتر می‌شناسند و دوست دارند، “سیر داغی” می‌باشد که در مسیر تفرجگاه بند است. از بلندیهای سیرداغی چشم اندازی زیبا از روستای بند و نیز قسمتی از شهر اورمیه را میتوان مشاهده کرد. اگر تصمیم دارید چندین روز متوالی در اورمیه بمانید حتما سری هم به “دالامپر” آن منطقه که راه منتهی به آن هم جاده بند است، بزنید.

اگر پول کافی به همراه دارید  میتوانید به مرکز توریستی « باری” رفته و لحظاتی به یاد ماندنی داشته باشید. باری، در نزدیکی شهر قوشچی و در بخش انزل شهرستان اورمیه ساخته شده است که با احیای دریاچه اورمیه بازار گردشگری این مکان نیز رونق خوبی پیدا خواهد کرد. در اطراف باری سنگر دفاعی “کاظم داشی” وجود دارد که تماشای آن، رشادتهای مرد غیور آذربایجان، کاظم خان قوشچی را که در برابر اشرار زمان خود مبارزاتی داشته و نام خود را برای همیشه در تاریخ دیار آذربایجان زنده نگه داشته است را در یادها زنده میکند.

اگر اهل آب گرم هستید میتوانید در چشمه “ایستی سو” در نزدیکی قوشچی نیز سری بزنید. در کنار شهر قوشچی، قولونجی قرار دارد که مرحوم “دده کاتیب” شاعر بلند آوازه  آذربایجانی اهل آنجاست. مزار آن مرحوم نیز در قولونجی می‌باشد.

در داخل شهر اورمیه نیز، قدم زدن در خیابانهای امام، خیام، استادان برای هر مسافری میتواند خوشایند باشد.  مغازه‌ها و پاساژهایی رنگارنگ و متفاوت با ترکیبی از ساختمان‌های قدیمی و نو، در نوع خود جذاب و دیدنی است. در خیابان امام و کوچه‌های منتهی به آن آثار تاریخی‌ای همچون، «سردار مسجدی» ، «مناره مسجدی» ، « هدایت مدرسه‌سی» ، «جمعه مسجد‍ی» ،«اورمیه بازاری» ، کلیسای «ننه مریم» قرار گرفته‌اند. دو میدان بزرگ، یکی موسوم به “مرکز” و دیگری “ایالت” نیز وجود دارد که در دو سر خیابان امام واقع شده‌اند. در میدان ایالت ساختمانهای قدیمی ارتش، شهرداری و میراث فرنگی قرار دارد. میدان ایالت زیباترین میدان شهر اورمیه می‌باشد. در نزدیکی میدان مرکز و در خیابان مهاباد نیز مسجد «سوننولر» قرار دارد که اهل تسنن اورمیه اعم از ترکهای سنی مذهب و غیره نماز جمعه خود و مراسماتشان را در آنجا برگزار میکنند. لازم به ذکر است، اکثر مردم اورمیه شیعه بوده و نماز جمعه‌شان را نیز، در مصلای بزرگ امام خمینی (ره) اقامه می‌کنند.

“اوچ گونبز” که در فارسی سه گنبد گفته می‌شود، از دیگر آثار تاریخی اسلامی شهر اورمیه هست که در خیابان راهنمایی امروزی قرار دارد. این بنای مقبره‌ای شکل متعلق به دوره سلجوقیان و در دوره اتابکان آذربایجان ساخته شده، مقبره به صورت استوانه‌ای شکل در دو طبقه ساخته شده که بخشهای آن عبارت است از سردابه و عبادتگاه.

موزه شهر اورمیه نیز که در خیابان بهشتی (دانشکده) واقع است، همیشه ایام پذیرای مسافران و علاقه مندان به تاریخ بوده و محل دیگریست برای بازدید شما مسافران عزیز.

اگر وقت نهار یا شام است و می خواهید غذایی سالم و ارزان قیمت صرف نمایید، می توانید به خیابان امام و به کوچه مخابرات (نزدیکی خیابان خیام) رفته و در مغازه‌های ارائه کباب سیب زمینی (یئر آلما کابابی) و دوغ خوشمزه محلی، میل کنید. معروفترین و قدیمی‌ترین مغازه “یئر آلما کابابی” متعلق است به آقای حسن آیرانچی، ایشان حدود چهل سال است که به این شغل مشغول می‌باشد. با نوشیدن دوغ محلی حسن آیرانچی هیچ دوغ دیگری را پسند نخواهید کرد.

پس از صرف غذا، اگر بعد از ظهر است و وقت دارید، می‌توانید به پاساژهای معروف شهر رفته و خرید کنید. پاساژهایی همچون “آذربایجان” واقع در میدان خیام و  پاساژ “صدر” واقع در خیابان خیام. خرید از بازار قدیمی و یا بازار نیکخواه و بازارچه آذربایجان را نیز از یاد نبرید. در این میان علاقه مندان با محصولات تاناکورایی، به بازار روز تاناکورا هم مراجعه می‌نمایند. بازار تاناکورا در ابتدای جاده اورمیه-اشنویه و بازارچه آذربایجان نیز در ابتدای جاده اورمیه-تبریز قرار گرفته است.

اگر پس از میل “یئرآلما کابابی”، خورشید جایش را به ماه داده، می توانید به “پارک جنگلی” رفته، هم آنجا اتراق نمایید و هم منظره شبانه شهر را تماشا نمایید.

از پارکهای بزرگ اورمیه نیز، می توان پارک های “ائللرباغی”، “الغدیر”، “ساعت” و “ملت” را نام برد. پارک بزرگ “ائللرباغی” و “الغدیر” در ساحل رود “شهر” یا همان شهرچایی قرار دارند. در کنار پارک “ائللرباغی”، می توانید به سینمای پنج بعدی، “دنیای بازی” و “پارک ترافیک” نیز سری بزنید.

اگر اهل سینما هستید، خود را به زحمت نیاندازید، چون علاوه بر نبودن فیلم‌های سینمایی بومی، رفته-رفته سینماهای اورمیه به جای نوآوری و خلاقیت در جذب بیننده، جای خود را به سالن مراسمات و یا پارکینگ!! می‌دهند.

در ضمن در این شهر دنبال خانه‌ها و عمارت‌های تاریخی نیز نباشید، چون یا مانند خانه “مجیدی افشار” در انحصار بانک است و نمی‌توان آن را از نزدیک مشاهده کرد و یا مثل خانه “سیاوش دیزج” دور تا دورش را آپارتمان گرفته و شاید یک روز دیگر اثری از آن بنا نباشد، شاید هم بمانند عمارت “فتحی افشار” خرابه بیش از آن برجای نمانده باشد.

قبرستان قدیمی هم نداریم، چون روی اکثرشان، مدرسه‌ها و ساختمانهای عام المنفعه، ساخته شده است.

از سایر مناطق گردشگری، دیدنی، مذهبی و تاریخی نیز می‌توان به، خانه انصاری، حمام اتحادیه، قلعه بدلبو (در ۱۴ کیلومتری جاده اورمیه-سرو)، بازار دوشابچی خانا، کاروانسرای شرکت نفت، باشی قالا، گؤی تپه (با تاریخی چند هزار ساله)، اسماعیل آغا قالاسی، قلعه دم دم، حیران خانیم قالاسی، امامزاده سراج الدین دیزج تکیه، اژدها بولاغی و … اشاره کرد.

با اوصافی که شد، شهر اورمیه آن قدر جای دیدنی و گردشگری (اکثراً خدادادی) دارد که شاید برخی از آنها از قلم افتاده باشد، ولی هدف از نگارش این مطلب، نشان دادن پتانسیل گردشگری، شهر تاریخی و زیبای دیار آذربایجان می باشد تا مسئولین توجه بیشتری نسبت به بهبود موقعیت گردشگری آن داشته و زمینه های لازم را برای جذب هر چه بیشتر گردشگر داخلی و خارجی فراهم نمایند و نیز جلب توجه خوانندگان محترم، جهت مسافرت به شهر اورمیه می باشد. به طور قطع برخی استانها و کشورها در حسرت داشتن، فقط یکی از آثار و جاذبه های گردشگری اورمیه هستند.

امیدوارم هر وقت گذرتان به اورمیه اوفتاد سفری خوش و خاطراتی همیشه ماندگار با خود ره توشه ببرید. موقع خداحافظی از شهر نیز سوغات اورمیه که همان نقل بیدمشک، حلوی گردویی و عرقیات گیاهی مختلف است را فراموش ننمایید.