خودونون توتهیی
ع. م. آغداشلی
گونش چیخار ـ چیخماز اولاغی تؤیلهدن چیخارتدی. آروادلا یاغی، پئندیری و یومورتانی چاتا ـ چاتا شهردن نه آلاجاغینی بیر داها یادداشینین سیاهیسیندا قید ائتدی: چای، قند، کیشمیش، بیر آز دا اوشاقلارا آیین ـ اویون. آرواد خصوصیله تاپشیرمیشدی کی، قند یادیندان چیخماسین. چونکی، کؤرپه آدیگؤزهلین قارنی اینک سودونو گؤتورموردو. سلمی خالا دئمیشدی کی، گون آشیرا قندداغ وئرسهنیز اوشاق دوزهلر.
آتاسینین صاباح شهره گئدهجهییندن هامیدان چوخ خودو سئوینیردی. بؤیوک بیر ارکیانالیق و یالواریش ایفادهسیله آتاسیندان ایستهمیشدی کی، اونا توتک آلسین. آخی آرتیق بؤیوموشدو و بو ایل قویونلارینی اؤزو اوتاراجاقدی. او، دفعهلرله اؤزوندن سوروشموشدو کی، توتکسیز قویون اوتارماق اولارمی؟ سونرا اؤز سؤالینا اؤزو جاواب وئرمیشدی: البته اولماز! چای قیراغیندا اوتوروب بللهسینین بیر تیکهسینی اؤزو یئییب بیر تیکهسینی ده قاباغیندا شؤنگویوب گؤزلرینی اونا دیکن داغباسانا آتا ـ آتا اؤز ـ اؤزونه دوشونموشدو کی، آللاه ائلهمهمیشکن جاناوار گلسه داغباساندان چوخ توتکدن قورخوب قویونلارا سوخولمایاجاق. حتی بو گئجه یاتاقدا گؤزلرینی یومانا کیمی «توتک یادیندان چیخماسین» دئیه آتاسینا تاپشیرمیشدی. دونن آخشامچاغی آناسینا خبردارلیق دا وئرمیشدی:
ـ من نئینیم، توتک آلماساز، قویونلاری جاناوار یئسه تاقصیر اؤز بوینوزادیر.
دئمک آتاسی شهردن توتکسیز قاییتسایدی، عؤمرونون سونونا کیمی باغیشلانمایاجاقدی.
آرواد ایکی آناجین قیچلارینی باغلاییب اولاغین اوستونه قویدو و «گئت، آللاها تاپشیردیم» ـ دئییب کیشینی یولا سالماق ایستهینده «دورنا» خالا الینده بیر فئره حیط قاپیسیندان ایچهری گیردی:
ـ باشووا دؤنوم، آی حهتم قاغا، بونو وئررسن بیر آز اییده، بیر آز دا چاینان کیشمیش آلارسان. کیشینین چایخورلوغو بیزی دیرریکدن سالیب.
ماهی قیمیشا ـ قیمیشا دورنایا ساتاشدی:
ـ یاخشی ائلهییب دئمیرسن، او قدر گؤزو گؤتورمهین وار کی.
ـ آی باجی، نهیین دئیهجهیم، قیزین دا دئمهیی وار؟
ـ ویی، باشیما خئییر، نه اولسون کی، آللاها آجیق گلر. بو دؤنه قیزی اولوب، گلن دؤنه ده آللاه اوغول وئرر.
دورناینان ماهی‌نین دانیشیغی هله بو تئزلیکده قورتاراسی دئییلدی. حهتم فئرهنی اونون الیندن آلیب اولاغین اوستونه قویدو و قاپیدان چیخدی.
«بهدل» یولو تامامیله امین ـ آمانسیزلیق ایدی. او گونلر هر بیر کولون دیبینده نئچه اوغرو پوسوردو. بیر هفته بوندان قاباق یازیق «بهری»نین نهیی واردیسا، الیندن آلیب یولا سالمیشدیلار. ظالیملار اگنینین پالتارینا دا قییمیشدیلار. سلمی خالا «یئنه آدامین اؤزونو اؤلدورمورلر، چوخدو» دئمیشدی.
نه ایسه، حهتم اولاغین آغزینی «یئکهلی»یه طرف یؤنلتدی. «گیلاندو»وو کئچیب پوچت یولونا یئتیشنده آرخایینلاشدی. کؤکسونو اؤتوروب آلاجاغی شئیلری بیر داها بئینینه حک ائتدی. خودونون توتهیی هامیسیندان اولده ایدی. «تهکی درد بیر دنه توتک دردی اولسون، اونا ـ بونا یالوارماقدان اوزومون سویو تؤکولوب…» دئیه اؤز ـ اؤزونه دوشوندو و «آخیر کی، یونجا بیتدی، اؤکوزوم اؤلمهدی» ایفادهسینی آز قالا اوجا سسله دئمک ایستهییردی
حهتم خوش بیر احوال روحیه ایله گیلاندو کؤرپوسونو کئچیب «سالتاوار» تورشونا یئتیشدی. هله ده اؤز عالمینی سئیر ائدیردی: «خودو بالام صاباح قویون اوتارماغا گئدهجک. ائه، بیر دلی شیطان دئییر یاریم چهرک «آغایی» آل آخشاما سودلو پلو بیشیرک، جهنمه کی…»
بیردن، «کیشی کارسان؟ ساخلا گؤروم»، سسی اونو سئیر ائتدیگی دونیادان آییردی. قاباغینی ایکی نفر الی بئرنولو شایسهون کسمیشدی. آمما وضعیتین نه یئرده اولدوغونو بیلمیردی. «اشکارلیق» دؤرو اولدوغو هله ده یادینا دوشموردو. اودور کی، اؤزونو ایتیرمهدن اولاغی ساخلاییب دئدی:
ـ نه دئییرسیز بالا؟
ـ هارا گئدیرسن؟
ـ گؤرمورسوز، شهره گئدیرم دههه. ائوه آیین ـ اویون آلماغا.
ـ هانسی کندلیسن؟
ـ «یئیجه»لی.
شایسهونلر حهتمی اله سالماغا باشلادیلار:
«یئیجهلی، قودوغو اؤلر دینجهلی»
هله ده هئچ زاد سئزمهین حهتم دیللندی:
ـ باشووا دؤنوم، دهدن یئریندهیم، نیه اله سالیرسیز؟
شایسهوهنین بیری حهتمی یاخالادی:
ـ کس سسینی، ایت اوغلو ایت. گؤر اؤزون نه ده تولکولویه ووروب…
او بیری شایسهون آجیقلی بیر ایفاده ایله دئدی:
ـ اویونون اؤیرهنمهمیش داغاللیغین اؤیرهنیر ولدالزنالار. بس بهدل یولوینان نیه گئتمیرسن؟
حهتم «باشووا دؤنوم، آخی بهدل یولو اوغرو ـ موغروینان دولودور. اوردان گئتمک اولار؟»، دئمک ایستهینده بیردن هر شئیی باشا دوشدو. اول بئینیه ووردو کی، بههرینین ده آجیغینی بونلاردان چیخسین. آمما ایکیسینه گوجو چاتمایاجاغینی، اولاغی یوکو ایله ایتیرهجهیینی و خودونون توتکسیز قالاجاغینی خاطیرلاییب آجیغینی چتینلیکله اوددو. اؤزونو اله آلیب دئدی:
ـ باشوزا دؤنوم منه گؤره قوللوغونوز؟
ـ یوکون نهدی؟
ـ یاغ، پئندیر.
شایسهوهنین بیری اولاغین اوستوندهکی یوکو آرادیقدان سونرا یولداشینا دؤندو:
ـ دوز دئییر. آمما یئمهلی تویوغو دا وار آآآ.
حهتمین اورهیی بیر آز یئرینه گلدی. اؤز ـ اؤزونه «ایت آپاران اولسون، بیر آز یاغدان، پئندیردن وئریب سووشارام دئدی و دؤرد ـ بئش لاواشین آراسینا بیر چالخام یاغ، بیر ایکی دیلیم پئندیر قویوب دئدی:
ـ آلین یئیرسیز، حالالیز اولسون، اؤز راضیلیغیمنان وئریرم.
شایسهونلر گولوشدولر:
ـ آللاه کؤمهیین اولسون، یاخشی کی، حالال ائدیرسن، یوخسا بوغازیمیزدان گئتمز.
هر شئی اؤز قایداسیندا گئدیردی. بیر قولدورا چاپیلان آدام او گون مقصده کیمی امین ـ آمانلیقدا اولمالی ایدی. چونکی آیری بیر قولدورون اونا ساتاشماسی اولکی قولدورو تحقیر ائلهمک دئمک ایدی.
قولدورلارین بیری آلدیغی باغ ـ پئندیری یئکه بیر دستمالا باغلادی. او بیریسینین گؤزو سبدین ایچینده سامان آراسیندا سلیقه ایله یئرلشدیریلمیش یومورتالارا دوشدو. فیکریندن نه ایسه کئچدی و یولداشینا دؤندو:
ـ یومورتالاردان یاخشی نیشانا اولار آآآ.
ـ دوز دئییرسن کئچل.
اونلار یومورتالاری سبددن چیخاریب اللی مئترلیکده سیرا دوزدولر. بیری او باشدان، بیری ایسه بو باشدان وورماغا باشلادیلار. بئرنو گوللهلری یومورتالارین هامیسینی تورپاق کیمی سوووردو.
حهتمین گؤزلریندن یاش سوزولوردوسه ده یاغ ـ پئندیرین قالانی ایله تویوقلاری ساتیب بیر آز آیین اویون و البته خودویا توتک آلا بیلهجهیینه گووهنیردی. بلکه ده اولاغی سوروب یولونو داوام ائتدیرسهیدی، قولدورلارین ایشی اولمایاجاقدی. آمما حهتم دایانیب اونلارین اجازهسینی گوددو.
قولدورلار یئنه اولاغا ساری گلدیلر. بیری او بیریسینه دئدی:
ـ ایه کئچل، گلسنه تویوقلاردان بیرینی گؤتوروب دیشیمیزی دهییشک؟
ـ بس نههه.
حهتم اؤزو آناجین بیرینی آچیب وئرمک ایستهدی. آمما آرتیق ایش ـ ایشدن کئچمیشدی. شایسهون فئرهنی گؤتورموشدو. حهتم اونا یاخینلاشیب فئرهنی آلدی و دئدی:
ـ باشووا دؤنوم، بو آماناتدی، آناجلاردان بیرینی گؤتور.
اونون بو داورانیشی شایسهونه آغیر گلدی:
– آده، قانجیغین بالاسی قانجیق، اوتانمیرسان؟ فئرهنی الیمدن آلیرسان؟
ـ قادان اورهییمه، آخی بو آماناتدی. وئره بیلمهرم. آناجلارین لاپ ایکیسین ده گؤتور، سنین اولسون.
ـ ویی، کیشیده اوزه باخ سن آللاه. بس منیم دؤیو سنیندی؟
حهتمین دیشی بوغارساغین کسیردی. آماناتا خیانت ائتمهیی غیرتینه سیغیشدیرا بیلمزدی. سون سؤزونو دئمهلی ایدی:
ـ اؤلدورسن ده فئرهنی وئرمهرم!
قولدور بئرنووو قاریشدیردی و حهتمی نشان آلدی:
ـ آت یئره فئرهنی، اؤزون ده گل آیاغیمنان اؤپ. یوخسا گوناهیندان کئچمهرم.
ـ من آماناتا خیانت ائده بیلمهرم.
او بیریسی قولدور دیللندی:
ـ ایه کئچل، بیر گولله چاخ بئینینه، گؤرهک آخماق آداملار نه جور جان وئریر.
قولدورون بارماغی قورخولوغون ایچینه، تهتیه ایلیشدی و…
حهتم قیوریلیب ییخیلدی. سودان چیخاریلان بالیق کیمی چابالاماغا باشلادی. هله ده فئرهنین آیاقلارینی اووجونون ایچینده برک ـ برک سیخمیشدی. قولدور فئرهنی اونون الیندن چیخارماق ایستهدی، لاکین ممکن اولمادی. یولداشینا دؤندو:
ـ ایه کئچل، او سن اؤلهسن بو تاتلاردا لاپ ایت جانی وار.
گولله قارنیندان دهییب کورهیینین اورتاسیندان چیخمیشدی. بئینینده، کئچیردیگی بوتون گونلر جانلانماغا باشلادی. تای ـ توشلاری، آتا ـ آناسی، حتی ماهی ایله ائولنمهسی و اوشاقلارینین، خودونون اولماسی بئله بعضا سیرا ایله بعضا ده قاریشیق شکیلده گؤزونون اؤنوندن سووشوردو. قان گئتدیکجه بئینینده تجسم ائتدیردیگی آداملار و اشیالار یاواش ـ یاواش کوبود فیقورلارا دؤنوردو. سون گوجونو توپلاییب گؤزلرینی یاز سماسینا دیکدی و فئرهنین آیاغینی مؤحکم توتموش بارماقلاری آچیلدی.
شایسهون اگیلیب فئرهنی گؤتورنده گؤزلری حهتمین گؤزلرینه ساتاشدی. آرتیق دونیادا هئچ نهیی گؤرمهین او گؤزلرین درینلیگینده حک اولونموش سونسوز نیفرت قولدورو سارسیتدی. انسانی تویوق قدر سایا سالمایان شایسهوهنین بدنینه اسمهجه دوشدو. یولداشی اونون وضعیتینی گؤروب، «ایه، سنده سرچه اورهیی ده یوخموش کی» دئییب مییتی آغزی اوسته دؤندردی…
×××
قویونلار نهدنسه اورکدو و قیچلارینی یارغاندان ساللاییب اوتوران اون اوچ یاشلی خودو او گوندن دوز آلتی ایل اوزاقلاشدی…
بالیقلی کوکرهییردی. یاز هاواسیندان سرخوش اولموش بیر سیچان یوواسینین قاباغیندا ائشهنک آتیردی. ساوالانین اتهییندهکی قار هله ده یازا تسلیم اولماق ایستهمیردی. کؤرپه قوزو سون درجه احتراصلا آناسینی امیردی و خودونون «امام قوشو» دئیه سون درجه سئودیگی توراغایلار اوخوشا ـ اوخوشا یازین ماوی سماسینا هوپوردولار… هوپوردولار
