قارا دومان
سید ناصر ساجدی

داغین اته‌یینده‌کی چرپلنگ هله یئریندن ترپنمه‌یه ماجال تاپمامیش، ائله‌جه اونو ساکین گؤرن اوغلان باباسیندان سوروشدو:
-بابا، او ندیر؟ – سونرا بارماغین اوزاقلاردا سوزولن چرپلنگه نیشانلادی.
-او قارتالدی اوغول. – باباسی جاواب وئردی.
اوغلانی بو باباسی دئدییی چرپلنگ کیمی گؤی اوزرینده قالخ-دوش اولان قارتال قوشو سون درجه ماراغا گتیردی.  “– بابا، بابا، نییه اورمییه‌ده قارتال اولمور؟” – دئیه اولو آتاسیندان سوروشدو. سانکی باباسینین  فیکری داغین  اته‌یینده گزن قارتالدا یوخ، اوندان چوخ اوزاقلاردا اولان خاطیره‌لر اوزرینده ایدی.
-قارتال شهرده یاشاماز، اوغول. -باباسی دئیه‌رک گؤزون داغین زیروه‌سینه قییدی. اما قارا نقطه‌دن باشقا بیر شئی سئزمدی.
اوغلان سئوینه-سئوینه آتاسینین یانینا قاچیب باغیردی:
-آتا بیلیرسن او ندیر؟
– چرپلنگدی.
-یوخ! بابا دئییر قارتالدی او.
-بابان گؤزلری اوزاغی سئزمیر. -آناسی آتاسینا خیار سویا-سویا دئدی، – بو گون چرپلنگ موکافاتی اولا‌جاق بیرازدان چوخا‌لارلار.
-من ده چرپلنگ اوچوردانلارا قاتیلماق ایستییرم.
اوغلانین بو سؤزون سانکی کیمسه دویمادی. آتاسی گؤز اوجو باباسینا باخیب “- بو یاز سحری لاپ او آتام دئدییی قارا دومانلی سحرلره بنزه‌ییر، گؤره‌سن بو ایل او گله‌جک، او لعنته گلمیش دومان؟!” – دئییب گولومسوندو. آتاسی اوغلونون بو اله سالماسین دویوب اوزونه گتیرمدی. نوه‌سینی چاغیریب “- ایستییرسن قارا دومانین ناغیلین سنه تعریفله‌ییم؟” – دئدی.
-یوخ! – اوغلان دئدی.
-بیلیرسن قارا دومان اؤزو ایله منه نه گتیردی؟ بیر قارتال بالاسی. – باباسی دئییب یاز هاواسین کؤکسونه چکیب سانکی ائله اورداجا ساخلادی.
-بیر چرپلنگ کیمی قارتال بالاسی؟
-یوخ اوغول دوغرو بیری‌سین…
اوغلو آتاسینین سؤزون کسدی “- بوراسین دوز دئییر… سن یاشدا اولان زامان او قارتالین سؤزون آنام دا منه آنلاتمیشدی” – دئدی.
-اوندا بس او قارتال ایندی هاردا؟ – اوغلان سوروشدو.
-قارا دومان اونو نئجه گتیرمیشسه ائله ده آپاردی. – باباسی دئدی.
-اوندا بس قارا دومان داها نه‌لر گتیردی، ثابیت بابا؟ – اوغلان سوروشدو.
باباسی نفسین دریب سونرا هاچاندان بری کؤکسونه چکدییی هاوانی سیگارئت توستوسو ایله برابر چؤله وئریب دئدی:..
بئش ایلین هر گلدییی یاز کنده قارا دومان چؤکدو. ایلک دفعه گلن زامان منیم ۲۰ یاشیم واردی. بیر گئجه‌نین سحری داغدان کنده دؤننده دیک ‌اوچورومدان او قارا دومانی گؤردوم. قوردلار اولاشدی، ایتلر هوردو، سورو هورکندی، قارا دومان بیر آن ایچینده کندی بورودو. یوخ، ایلک بیر غریبه سس گلدی سونرا قوردلار اولاشدی، ایتلر هوردو، سورو هورکندی، کند زیم بیر قارا دومان ایچینه دالدی. گوجله سورونو بیر یئره توپلاییب هئچ ده بیلمدیم بو قارا دومان هاچان یولون آلیب کندن چیخیب گئتمیشدی. یولو آشاغی یئننده کندین جیغیریندا بیر توکتپه قیزی اوست تپه‌یه قاچیر، گؤردوم. سونرا اوست تپه‌نین باشیندا قوردلار بولاشدی. سانکی قیز او قوردلاری گؤرمزدن اؤلوم قوجاغینا قاچیردی. من اولماسایدیم قوردلار قیزی یاریقلاییب دیری قویمازدی. ایتلری کوشکورتن کیمی اینسانین آغلینا سیغینمایان بیر شکیلده هاردانسا، نه بیلیم گؤزه گؤروشمز، اینسان یول آلا بیلمز بیر جیغیرلا ایتلر اوست تپه‌یه یئتیردی. قوردلار ایتلری گؤرن کیمی قویوب قاچدیلار. قیز دا ایتلری گؤروب گئری دؤنوب منه باخدی. بیر آن ایچینده ایتلرده اوست تپه‌دن یوخ اولدو. اوست‌لردن ائنیب باییرا چیخاندا قیزی بیر آنلیغا گؤزومدن ایتیردیم. دوشوندوم بو غریبه گئییملی قیز هانسی کندلینین ائویندن قاچمیش اولا بیلر؟ اگر قاچمیشسا نییه بئله چیلیم-چیلپاق؟! بو سوال‌لاری اؤز-اؤزومله سوروشا‌راق قیزی قارشیمدا گؤردوم. دیکسینیب بسم الله دئییب اوز-گؤزومو یئره تیکدیم. آلتدان-آلتدان اوتانا-اوتانا اونون قورخودانمی، سویوقدانمی اسن چیلپاق قیشلارینا باخدیم. ال-آیاق آتیب قیش-قولوما دوشدو. اؤزوندن غریبه بیر سسلر چیخارتدی. ضنن ائله‌دیم لال اولموش اولا؛ سونرا گؤردوم آغلاییر. اوزونه باخدیم، گؤزونه باخدیم، سسینه فیکیر وئردیم؛ ایناندیم بو قیز بیزیم کندین قیزلاریندان دئییل. منه ائله گلدی بو قیز گرک ائلات-عشاییر قیزلاریندان اولموش اولا. گؤزلری دهشتله باخان بو غریبه گؤزل قیزا داغدان گتیردیییم یوما‌لی پالتار بوغچاسیندان بیر چییینلیک تاپیب اؤرتوکلدیم. کند اها‌لیسی گؤرمه‌سین دییه اوست یولو قاباغیما آلدیم. قیز دینمز-سؤیلمز منیمله یولا دوزولدو. بیر آن بو اؤزگه قیزین یانیما قوشوب ائوه آپارماغیما گؤره بئله آناما نلر دئیه‌جه‌ییمی دوشوندوم. اگر بو قیز اوردان گلدییی یئره گئری دؤنمک ایستمه‌سه نئجه؟ ائل-اوباسیندان آرخاسینجا گلن اولسا!  یا بونلارین هامیسین‌دان پیسی بو کی گلدییی یئرین بیابیرچیسی اولسا نئجه؟ یوخ، من اونون جانینی قورتاریب ایندی ایسه اونو آناما، کندین اها‌لیسینه بوراخما‌لییام. نه مصلحت بیلرلر یا بیلمزلر اونو ائدرلر؛ بونلاری دوشوندوم.
یولو ایره‌لیله‌ییب اؤزومو ائویمیزین آرخاسینداکی آخیندا گؤردوم. قیزا بیر نظر سالیب هله ده اسیم-اسیم اسیر گؤردوم؛ گؤزلری‌نین قاراسی بیر یئرده دورماییردی ائله‌جه اونلار دا اسیردی. سورو اؤزون سویا ووردو. قیزا ایشاره وئردیم آرخامجا گلسین. بویلانیب ائوین قیسا دیواریندان حیطه باخیب آنامی یاواشدان سسلدیم. بیر ایکی دفعه ده چاغیردیم اما سسیمه سس وئرن اولمادی. دیواردان دیرماشیب حیطه ائننده قیزا باخیشیملا دئدیم “من گلینجه قال بوردا”. آنام ائوده دئییلدی. کئچیب آنامین پالتار بوغچاسیندان بیر دست قادین گئییمی گؤتوروب قوناق اوتاغیندا گؤز قاباغینا قویدوم. حیطه دؤنوب قیسا دیواردان بویلانیب قیزی دوردوغو یئرده گؤردوم. کئچیب دوققازی آچیب کند محله‌میزده کیمسنی گؤردوم‌مو، گؤرمدیم. چاشدیم اما قیزی گؤزدن اوزاق ائوه آپاراجاغیما سئویندیم ده. ایکی ائو او یاندا ائویمیزین آرخاسینا چیخان بیر دار کؤچه‌دن قیزی کئچیرتیب کیمسه گؤرمزدن ایچری سالدیم. بو اؤزگه قیزین قوناق اوتاغینا کئچیریب آنامین پالتارلارین اونا گؤرستدیم. پالتارلاری الیمه آلیب قیزا طرف توتدوم. باشین ترپتیب گئری چکیلیب باشینداکی چییینلییی یئره آتدی. پالتارلاری قایتاریب گؤتوردویوم یئره قویوب درحال اوتاقدان چیخیب قاپینی قیفیللادیم. قاپینی بیر نئچه دفعه دالدان ترپتیب آچماغا چالیشدی اما آچا بیلمه‌دی. دوققازدان چیخاندا آغلاماسینین سسینی ائشیتدیم. کندین کوچه‌لرینده اینسان اثر-علامتی بئله یوخ ایدی. یانلیز هردن‌بیر کند ائولرینین قاپیسیندان کئچنده ایویندن بیر قادین باشین اوزالدیپ سسلیردی:
-آی ثابیت، آی ثابیت، او دیو حیوانی گؤردونمو؟
-هانسی دیو حیوانی ننم-باجیم؟ یوخ گؤرمدیم، منیم آنام سیزده دئییل؟
-یوخ، مش قوربانین سورسو ده اؤزو ده بئله یوخ اولوب، کندین ایییدلری آرخاسینجا چیخیب‌لار، گئت احمدین قهوه‌سینه گنج‌لر اوردا دیو حیوانی ساخلاییبلار.
نه باش وئردییینی هله بئله باشا دوشمه‌میشدیم. مش قوربانی اؤزوم دیک‌اوچورومدن ائننده باییرده گؤرموشدوم! بو دیو حیوان ایسه نه دئمک ایدی؟!
کندین اها‌لیسینین خئیله‌یی احمدین قهوه‌خاناسینین قنشرینده هوندور بوی بیر حئیوانین دؤورونه دورموشدولار. بو عنتیقه بدن مووجود او عئیبجر صیفتی ایله ترپنمه‌دن اها‌لیدن هئچ هورکنمه‌میشدی ده، ائله‌جه کندین اوشاقلاری دؤورونه دولاشیب هاردا اولسا اونا توخونماغا جهد ائدیردیلر. احمد قهوه‌نین قاپیسینا دایانیب آلت دوداغینان سیبیلین گمیریردی. ال آتیب قولونا توخوناندا سانکی بیر درین فیکیر باشیندان اوچوب ندنسه اونو دیکسیندیردی.
-آی احمد منیم آنامی گؤرمه‌میسن؟ – سوروشدوم.
-دیکسیندیم اوغول، نه دئییرسن؟ آنانمی، او دا یوخ اولوب؟ کندین معلیمی ده بئله، مش قورباندا دا بئله یوخ اولوب. اؤزوم قهوه‌نین پنجره‌سیندن قوربانی دا سوروسون ده ساغ سالامات گؤردوم. سونرا دومان گلدی، هر شئی گؤروشمز اولوب گئدندن سونرا مش قوربان یوخ اولموش، یئرینه بو غریبه حیوان گلمیش. بیلیرسن بو ندیر؟ – دئییب یئنه آلت دوداغین سالدی سیبیللرینین اوستونه.
-یوخ، هئچ دوه‌یه ده بنزمیر! نئجه آنام دا یوخ اولوب؟ هارا گئده بیلر بو دول-کیمسه‌سیز آرواد؟ احمد گرک‌کی ایندی بیزه گله‌سن، سنه بیر شئی گؤسترمه‌لییم.
-غریبه بیر مووجود ائویزدن چیخیب؟
-یوخ، غریبه بیر اینسان چیخیب. بئله من هئچ دیلینده قانمیرام. بیر توکتپه اؤزگه قیزیدی. سانیرام ائلات-عشایر قیزی اولا. اونو قوناق اوتاغینا سالیب قاپینی باغلامیشام.
بونو احمد ائشیدن کیمی گؤزلری آز قالیب کلله‌سینه چیخا “- منی آپار او قیزی گؤروم.” – دئییب قهوه‌نین قاپیسین باغلادی.
یولدا هئچ بیریمیز دانیشماغا بئله ماجال تاپمادیق. احمد هیجانا گلمیش‌لر کیمی او پؤرتموش صیفتی منی ده هیجانلاندیریب گاه قاچماغا گاه برکدن یئریمه‌یه جهد ائدیردیک. قوناق اوتاغین قاپیسینا یئتیرنده احمد دئدی: “- ال ساخلا.” سونرا گئدیب تؤوله قیراغیندان زوپانی گؤتوروب منه ایشاره وئردی. زوپانی الیندن آلیب بیر قیراغا توللادیم “- بو ایش لازیم دئییل، او بیر سیسقا قیزدی.” دئییب قیسا دیواردان بویلانیب داوارلاری یئرینده گؤردوم. قاپینین قیفیلین آچیب ایچری گیرنده قیز بیزی گؤروب بیر قیراغا سیغیندی. گؤردوم‌کی آنامین بوغجاسیندان تکلیف ائتدیییم گئییم‌لری اه‌ینینه تاخیب تومانین دا ترسه گئییب. احمد بو دورومو گؤروب “- بو قیز لاپ بئله بیزیم کندین قیزلارینا اوخشاییر، دئ گؤروم هانسی بختورین قیزین قاچیردیبسان؟” – گوله-گوله دئدی.
-آی کیشی آغلین باشیندان چاشماسین گؤرک! نه قیز قاچیرماسی فیلانی، بو گئییم‌لری آنامین بوغچاسیندان اونا وئردیم. باشی-بوینو آچیق چیخارتماق اولاردی‌می؟ قوی گؤروم قیز اؤز پالتارلارین هارا قویوب. دئیه آختاریب بوغچانین آلتیندان اونون بوکولموش قیسا دون و شلته‌سین تاپیب احمده گؤستریب تئز یئرینه قویدوم.
احمد اوزون قیزا چؤندریب “- دئ، دئ گؤروم بیر آی قیز کیم‌لردنسن؟ بورا‌لاردا نه ایشین وار؟” – سوروشدو. قیز ائله‌جه بیر آز لال-کار یئرینده قالیب احمده باخیب-باخیب بیر شئی دئمه‌دی. سونرا او غریبه سس-دیل ایله آزجا بیر شئی‌لر دئییب آنامین گئیدیغی گوللو تومانین قیریش‌لارین سیخا-سیخا آغلامایا باشلادی.
-هارا‌دان چیخدی بو؟ – احمد پریشان-پریشان مندن سوروشدو.
-دیک‌اوچورومدان یئنئنده اوست تپه‌یه قاچیر گؤردوم. بیلمیرم نه باش وئرمیشدی، قوردلار اوست تپه‌یه‌جن ائنمیشدیلر، اولماسایدیم بونو دیدیب دیری قویمازدیلار.
-قوردلار! گؤره‌سن اونلاری نه چکیب بورا‌لارا …!
-ایندی نه ایش گؤرمه‌لییم؟ سوبای اوغلانین بیرییم بو قیز بوردا قالسا صاباح کندده سؤز چیخارارلار. احمد نه اولار بونو سن اؤزون آپار اها‌لییه گؤستریب هر نه‌یی آچیقلا…
هله سؤزوم سونا چاتمامیش یئنه او غریبه سس قولاغا ده‌یدی. بیر آن ایچینده دومان تین کیمی هر یئری بوروماغا باشلادی. گؤردوم قیز یئریندن قالخیب اؤزونو چوله ووردو. آرخاسینجا قاچیب قاپیدان چیخاندا قارا دومان ایچینده اونو بیر آنلیق اولسا دا گؤزومدن ایتیردیم. دوققازدان چیخیب، اوندان بیر اثر-علامت گؤردومو، یوخ بئله گؤرمدیم کی گؤرمدیم.
یاواش-یاواش هر شئی اوز ده‌ییشدی. بو زیم توستو-دومانین ایچینده اینسان تینی کیمی بیر هئیکل کؤلگه‌له‌نیب آناما چئویرلنیب منه ال اوزاتدی. دارتینیب الیندن یاپیشماغا چالیشدیم، آمما توخونا بیلمه‌دیم. آنام منی بو حالدا گؤروب نارین بیر گولوب مندن فاصیله آچدی. بیر دفعه ده قالخیب اونون آرخاسینجا قاچاندا آتامین سسین آرخامدان  ائشیتدیم.
-ثابیت بالام گل، گل. – دئدی!
آنلادیم بونلارین هامیسی یالاندیر. بو فیکر باشیما قونماق همن هئیکللر یوخ اولدولار. گؤردوم قیز کوچه‌نین باشینداکی تایانین دیبینه سیغینیب، الینن نه ایسه هاوادا توتماق ایسته‌ییر.  گئدیب باشی اوسته دایاناندا، منی گؤروب تئز اللرین آشاغی سالیب گؤزلرین یئره دیکدی. قارا دومان هاچاندان بری یولون آلیب چیخیب گئتمیشدی هئچ بیلمه‌دیم ده. قیز ذکالی ایدی سانکی بئله؛ اوولجه من دؤننده ائوه تئز یئریندن قالخیب دالیمجا گلدی. احمد یوخا چیخمیشدی. یئرینه بیر قوجا کور عرب قولو اوسته بیر قارتال بالاسی بارداش قورموشدو.
اولجه هئچ بیلمه‌دیم او قارتال بالاسیدی، سونرا‌لار کور قوجا اؤزو بونو آنلاتدی، یالنیز بونو یوخ، هر نه قارا دوماندان بیلجه‌ییمیزی بئله. او، قارا دومان ایله یاشاییب دونیانین هر بوجاغین گزیب دولانیب بوتون دیللره بلد ایدی. ائله‌جه او گون بیلدیم قریبه قیزین آدی سایاکادی، ژاپون آددا بیر اؤلکه‌دن بورا چیخمیش…
حکایه بورا چاتاندا اوغلان دئدی:
– قالانین اؤزوم بیلیرم، بابا.
– نئجه؟ – باباسی اوغلانا باخما‌دان سوروشدو.
– سنله سایاکا ننه ائولندیز! – اوغلان دئدی، سونرا تلسیک یئریندن قالخیب، “من کور عربم، من کور عربم ” دئیه-دئیه آرا‌دان چیخدی.
– سن کور عرب دئییلسن، سن کور عربین نوه‌سیسن. باباسی آلتدان-آلتدان میزیلداندی.