ایزی شالوار
علی تقی‌زاده لاریجان

۱۳۵۲ نین یازیدی. او گون سحرچاغی چوخ گؤزه‌ل بیر یاز گونو باشلامیشدی. اؤتن گئجه‌نین یاغیشی کوچه‌نی یویوب تمیزله‌میشدی. کوچه‌نین گیره‌جه‌یینده‌کی حوسینی حامینین مازوت ایسی هرگونکی کیمی اذیت ائله‌میردی. ایی آزالمیشدی. اصلینده من تبریزی بو اییله تانیمیشدیم. بیرینجی دفعه تبریزه باجیم‌گیله گلنده، کوچه گیریشینده مازوت اییی ائله بورنوما گیردی کی گویا من عؤمورلیک او ایی‌له تبریزی یادیمدا ساخلامالییام.
ثریا خیاوانیندان آدلادیم، ارمنی دونن کوچه‌سیله حافظ خیاوانینداکی بدر مدرسه‌سینه گئتدیم. راهنمائی ۳ اوخویوردوم. ۱و۲‌سین تهراندا اوخوموشدوم. منی ساخلایان قارداشیم، سوردیگی ماشینلا تصادف ائدیب، ایکی سرنشینی اؤلندن سورا ایکی ایلدن چوخ حبسه محکوم اولوب تورمه‌ده‌یدی. اؤلنلرین بیری ائله باجیمین اریدی کی اونون ائوینده درس اوخویوردوم.
مدرسه‌نین حیطینه گیردیم. گؤز گزدیردیم، بیرکونجده همکیلاسلاریمین یئددی سکگیزین گؤردوم. اونلارا یاخینلاشیب سلام وئریب، هامیلا گؤروشدوم. چوخ ماراقلا بیر شالواردان دانیشیردیلار.
پوللو همکیلاسلارین بیری، تزه بیر شالوار آلمیشدی کی هامینی حئیران ائله‌میشدی. تکی منی ماراقلاندیرمیردی.! دئییردیلر چوخ گؤزه‌ل همده باهالیدی. آخی آمریکا استحصالیدی، آدیدا ایزی دی!
فلان کس ۴۰۰ تومنه آلیب!! ۴۰۰تومنی ائشیدنده ائله بیل منی ایلدیریم شاخدی. چوخ اوجادان گولدوم. هامی منیم گولوشومه حئیرتله باخدی. شالواری گئینله اونون دوستلاری گولوشومدن یامان اینجیدیلر. من کی اینانمیشدیم او پوللو گده باشقالاری اله سالیب، یالاندان پوز وئریر دئدیم: آی بابا بو بیرکاری شالواردی دنه‌سی بازاردا ۱۳ تومندی. یالانین، گوپوندا حددی وارآخی !!
ایزی گئین اوغلان چوخ غضبله اعتراض ائله‌دی: سن بونا کاری شالوار دئییرسن؟ بو ایرانا تزه گلیب، اؤزوده آمریکا مالیدی…. منکی بو سؤزلر نه قولاغیما گیرمیردی،نده بئینیمه باتان دگیلدی، قطعیتله نظریمی تکرار ائله‌دیم: کاری دی قیمتی ده ۱۳ تومن وسسلام.!
ایزی‌نین طرفدارلاری کی منیم جهلیمدن چوخ عصبانی اولموشدولار،منی قانع ائتمک اوچون مرجه (شرط باغلاماقا ) دعوت ائتدیلر. منده کی تام امینیدیم حاقلییام مرجی قبول ائله‌دیم.
مرج بئله ایدی: من گرک همان ایزی شالواردان بیرین ۱۳ تومنه آلیب گئییب، او گونون سحری مدرسه‌یه گلم. یوخسا گرک ۵۰ تومنلیک نه ایسته‌سه‌لر آلام، اوشاقلارا پایلییام. اگر من حاقلی اولسام نئچه تومنلیک دئسم، پوللو اوغلان بوتون همکیلاسلارا خرجله‌مه‌لیدی.
بو های کویه توپلانان باشقا همکیلاسلارین نئچه‌سی‌ده منه طرف اولدولار. اونلارین چوخی اؤزوم کیمی کتدی ایدیلر. پولونان پوز وئرنلردن یامان آجیقلاری گلیردی. سورا بیلدیم ائله او پوللو اوغلانا آجیق وئرمک اوچون مندن حمایت ائدیرمیشلر، یوخسا هر زاددان خبرلری وارایمیش.
درس ساعاتلاری آراسی تفریح چاغیندا، ایزی‌چیلر دومه‌لندیلر کی بیرده شالواردان، مرجدن صؤحبت آچسینلار، منیم چوخ جدی و حاقلی گؤرونوشومی گؤروب چکیندیلر.
مدرسه تعطیل اولدی. قاییتدیم ائوه. باجیم ناهارا گؤی خوروش (قوورما سبزی) بیشیرمیشدی. بو خوره‌یی منجه باجیم کیمی هئچ کس دادلی بیشیره بیلمز. اودا ذهنیمده حک اولوب. گؤی خوروش همیشه جاوان اؤلن باجیمی سالار یادیما. دؤرد ایل قاباق بیر یای گونو ائله‌بیل قفیلدن اونو یئل آپاردی. یازیق باجیم !
ناهاری یئدیک. من تلویزیوندا والت دیزنی دونیاسیندان بیر حیصه‌یه باخدیم. بیر آز دینجه‌لیب یازین سرین آخشامی بازارا یوللاندیم. تله‌سیردیم تئزلیکله او مغرور پوللو گدیه حاقلی اولماقیمی ثابت ائدم.
کاری شالوار داها ائله چتین تاپماجا دگیلدی کی !!. ائله اؤز کندیمیزده آزی نئچه نفرین اینینده گؤرموشدوم. مشهد تمیر اوغلو عزیزاله، نبی اوغلو قریب و…. زمیده باغ باغاتدا ایشله‌ینده کاری شالوار گئیردیلر. آدیندان بللیدی کی ایش اوچوندی دا!. ائله بازارین گیره‌جه‌ییندن گؤی کاری شالواریدی کی دوکانلارین ائشیگیندن آسلانمیشدی. بیر آز آرتیق دقیق اولدوم گؤردم بو کاری شالوارلارین رنگی او اوغلانینکیندان موختصر آچیقدی. دوغروسو بیر آز شککه دوشدوم. اولمویا من سهو ائیله‌میشم، اونلار دوز دئییر؟ ۴۰۰تومن یادیما دوشنده شککی مککی بئینیمدن آتدیم. بیر آز بازاردا دولاندیم، گؤردوم کاری شالوارلارین رنگی بیرجور دگیل. آچیقیدا وار، توتقونودا. توتقونلاری گؤردوگجه سئوینیردیم. دئییردیم آخیر او شالوارین عینین تاپیب آلاجام. چوخ آختاردیم هاما اونون عینین تاپمادیم. یعنی جیبلری، زیپی اوخشار دگیلدی. آخیردا بیرین کی چوخ اوخشاریدی به‌یندیم، قیمت ائله‌دیم. ساتیجی ۱۵ تومن دئدی. من کی هئچ چنه‌لشمه اهلی دگیلدیم (هئچ ایندیده دگیلم) او ایکی تومن اوسته چوخ چنه‌لشدیم. آخیر ۱۳ تومنه شالواری آلیب ائوه قاییتدیم. ائوه گیرنده باجیم سوروشدی: او ندی؟ دئدیم: کاری شالوار آلمیشام. باشین تولادی. گولومسه‌دی، داها بیر شئی دئمه‌دی.
گیردیم اوتاقا، شالواری گئیدیم. اینیمده دوز اوتوردی. بیر آز کمری گئنیدی. قاییشلا دوزلدی.
او اوغلانین ایزی‌سینه اوخشاییردی. آمما فرقی واریدی. هم بویاسی آچیق، همده جینسی یوموشاق ایدی. یئنه منی اذیت ائدن شک بئینیمده یاراندی. اولمویا او اوغلان دوز دئییر؟ بیرده ۴۰۰ تومنی خاطیرلاییب اوزومه تسللی وئردیم. اوزومو زوران ایناندیردیم کی ۴۰۰ تومنله ایکی دست کت شالوار تیکدیرمک اولار، اینساندا عقل یاخشی شئیدی !!
سحر تئزدن یوخودان آییلدیم. شالواری گئییب مدرسه‌یه گئتدیم. دئییردیم بس هامیدان تئز چاتارام. گؤردوم بیزیم کیلاسین اوشاقلاری مندن قاباق گلیبلر. منی گؤرن کیمی هامیسی گولمه‌یه باشلادی. گولوش سسی مدرسه‌نین حیطین بورودی. ۳ جور گولوش سئچمک اولاردی. پوللو اوغلانلا دوستلاری غضبدن گولوردیلر!! بیر دسته ده کی اونلارین غضبیندن کئف ائدیردی اورکدن شاققا چالیب گولوردیلر، همده دئییردیلر :بویورون بودا ۱۳ تومنلیک ایزی. یازیق دوز دئییردی دا!!. منده کی گیج قالمیش کیمی گولوردوم. گولوشلر بیتدی. دئدیم: من مرجی اودماق اوچون یوخ، یالنیز سیزین یالانچیلیقیزی ایثبات ائتمک اوچون گئتدیم بو شالواری آلدیم اؤزوده دوز ۱۳ تومنه.
ایزی گئین اوغلان کی قولاقلارینا کیمی قیزارمیشدی دئدی :یعنی سنجه او شالوارلا بو عینی‌دی؟!
منده چوخ جیددی  دئدیم: البته کی عینی‌دیلر. یعنی کاری شالوارلارین هامیسی عینی‌دی !
ایزی‌نین طرفدارلاری چوخ استدلال ائله‌دیلر، هاما من اؤز سؤزومده مؤحکم دایانموشدوم.
زنگی چالدیلار. گئتدیک کیلاسا. ایکی ساعاتدان سورا کی سیاحته چیخدیق، تعجوبله گؤردوم شالوار دیز سالیب. یئریینده دیزلریم مندن قاباق گئدیر، دوراندادا یئرینه قاییتماق ایسته‌میر. زیغلی جورابین دابانی کیمی دورور. ایزی‌چیلر بونو گؤرمه‌سین دئیه، بیر پیلله‌ده اوتوردوم. یئنه همکیلاسلارین نئچه‌سی یاخینلاشدی ایزی‌دن سوز آچماغا، منی هم جیددی، همده حوصله‌سیز گؤروب گئتدیلر. زنگ چالیندی منده جمعیتین قاریشیغیندا کیلاسا گیردیم کی کیمسه قاباقجیل دیزلریمی گؤرمه‌سین!!
تقریباً ایناندیم کی بو کاری اوکاری دن دگیل. هاما اؤز اؤزومه دئییردیم البت اودا آمریکا کاری‌سی دی دا! هاما ۴۰۰ تومن ؟ یوخ!. ذهنیمده ایزی‌نین قیمتین ۷۵ تومنه قالدیردیم.
هئچ بیلمه دیم آخیر زنگ نئجه کئچدی. تعطیل زنگین‌ده چالدیلار. او قده‌ر کیف کیتابلا اوینادیم تا هامی گئتدی. کیلاسدان ائوه قده‌ر بیر باشا قاچدیم. آخی عادی یئریینده دیزلریم ۱۰-۱۵ سانت مندن قاباق دورودی. منیم قاچاراق ائوین حیطینه گیرمه‌ییم باجیمی قورخوتدی. هاراسان سوروشدی :نه اولوب ؟ دئدیم هئچ نه. مدرسه‌دن ائوه‌جن قاچدیم گوروم نئچه دیقه‌یه قاچماق اولار؟
گئتدیم اوتاقا. نحس شالواری چیخارتدیم، قاتدادیم قویدوم کیفیمه. سحرینه باشقا شالوارلا مدرسه‌یه گئتدیم.
ایزی گئین همکیلاسدا بلکه قاباقکی گون باهالی شالواری چوخ تحقیر اولدوقدان باشقا بیر تزه شالوارلا مدرسه‌یه گلمیشدی
تئزلیکله یازین قالان گونلری قورتاردی. مدرسه تعطیل اولدی. من‌ده کندیمیزه گئتدیم. یایلاقا کوچ آپاراردیم، یادا یای اوزونو باغدا، زمیده قارداشیما کؤمک ائیلردیم.
بیرگئجه قارداشیم دئدی: سحرآخشامدان بیزیم سو نؤوبه‌میزدی. دویمه‌چه زمی‌ده پامبوق سووارمالییق. سن ده گلمه‌لیسن. او ایللر لارجان دره‌سی‌نین گور سویی اولاردی. آراز قیراغیندا کی یئرلرده یای یاز اکینی، خصوصیله بستان، مکه، پامبیق اکیب، او دره‌نین سویی ایله سوواراردیلار.
سونکی گون،گون باتان چاغیندان سویی تحویل آلدیق. دویمه‌چه زمی دوز آرازین قیراغیندایدی. اوتای شوروی‌نین خلفلی آدلی مرزی کندینین قاطار ایستگاهیدی.(ایندی ایشغال آلتدا تام خارابالیغا چئوریلیب). سویوق محاربه ایللرایدی. اوتایدا ایله نورلو چیراقلار یانیردی کی بوتای گوندوز کیمی ایشیق اولموشدی. من فانوسو سؤندوردوم. اؤزمده بیر بئل گؤتوروب کؤمک ائیله‌دیم. تراکتور شوخومیندا درین زیغا باتیب زمی سووارماقدان خوشوم گلیردی. اؤزومی کیشی کیمی حیسس ائدیردیم.
او گئجه همان معروف کاری شالواری گئییب دیزدن یوخاریاجان قاتلاییب،زمی سوواریردیم. دان یئری سؤکولنه‌جن یوخویا غلبه ائله‌دیم، کیشی کیمی ایشله‌دیم. قارداشیم منی چوخ یورقون گؤروب دئدی: بیرکوز قالیر. قالانین اؤزوم سوواررام. سن گئت ائوه یات دینجل.
گئتدیم آرازدا اوست باشیمی یووام. شالوارین قاتی آچیلمیشدی، دیزدن یوخاریاجان زیغا باتمیشدی. اوز گؤزومی، شالواریمی، قیچیمی تمیز یودوم. بئلیمی ده گؤتورب کنده طرف یولا دوشدوم. آزی اوچ دؤرت کیلومتر تقریباً یوخوش یول گئتمه‌لیدیم. ایلان، چه‌ین قورخوسودا بیر یاندان، یورقون و ایضطرابلی گئدیردیم. کیپریکلریم آغیرلاشمیشدی.گاهدان یئریه یئریه یاتیردیم. ائله حیسس ائدیردیم کی قیچلاریما یوموشاق یون کیمی، ساپ کیمی شئی‌لر دولاشیر. قبریستانا چاتاندا دای یوخو آمانیمی کسدی. بیر تزه تعمیر اولموش قبری کی اوزی سیمانلا صاف اولموشدی باشقا کوللوق یئرلردن یاتماغا عاغیل کسن گؤردوم. اوستونده اوزاندیم. درحال شیرین یوخو منی آپاردی. یوخودا بیر آت قاطیر یئریشینین سسین ائشیتدیم کی اوستومه طرف گلیردی. دیک قالخیب اوتوردوم. بیر یوکلو قاطیر مندن هورکوب نئچه متر دالی قاییتدی. قولاقلارین شاخلاییب تعجوبله منه باخدی. مشهدی تمیر اوغلو عزیزالله قاطیرینان همدملی دگیرمانینا بوغدا آپاریردی. اؤزوده قورخموشدی. نئچه یول اوجادان بیسسم ایللاه بیسسم ایللاه دئدی. قاطیرین یده‌یین الینده مؤحکم ساخلادی. دئدیم: عزیز منم. یوخو قویمادی کنده‌جن گئدم. بو قبیر اوسته مورگوله‌ییردیم کی سیز گلدیز!. عزیزالله قاطیرین یده‌یین چکه چکه اودولاندی: آللهین کرمینه شوکور. عیال دگیل کی ممده وئریب. کور قیز بوندان یاخشیدی.! قاطیر منه چپ چپ باخا باخا آرالاندی. سحرین آلاتورانیندا باخیب گؤردوم عزیزالله‌نین دیزلری آزی ۱۰-۱۵ سانت ا‌زوندن قاباق گئدیر. نییه ایندیه کیمی بونو گؤرمه‌میشدیم !!؟؟
یوخوم قاچدی. غریبه بیر حالا دوشدوم. ائوه طرف حرکت ائله‌دیم. یئنه قیچلاریما یوموشاق ساپ دولاشماسین حیسس ائله‌دیم.
اییلدیم باخدیم، گؤردوم شالوارین زیغا باتان یئرینه‌جن ارقجلری آچیلیب گئدیب فقط اریش ساپلاری قالیب، یئریدیکجه دولاشیر قیچلاریما. تام ایناندیم کی او یازیق دوز دئییرمیش. اونون ایزی‌سی آمریکا استحصالی، کیفیتلی همده چوخ باهالیمیش. هاما ۴۰۰ تومن یوخ !!!!

۱۳۸۵ تهران