کنایه‌لر، دئييملر
مير هدايت حصاري
|
کنایه‌لر، دئييملر |
ایضاح |
|
ائله بيل يئردن تاپميشيق |
چوخ اوجوز ايسته‌يير، ائله بيليرکي بونو تاپميشيق |
|
آغزي آجيليق سالماق |
ائوده داعوا سالماق |
|
آلتدان اوستدن آچيلماق |
قيدادان زهرلنه‌رک هم قوسوب هم اسهالا دوشن آدام |
|
اينديکي کيمي ياديمدادي |
نقل ائتديگيم قضيه‌نين دوز اولدوغونا هئچ شوبهم يوخدور. اؤزوم اؤز گؤزوم ايله گؤرموشم |
|
ايکي گؤيوللو اولماق |
شک‌ده, شوبهه‌ده اولماق, تصميم توتا بيلمه‌مک |
|
باباليني يودوق |
اونا تهمت ووردوق. بو ايشي او گؤرمه‌ميشدي |
|
باباليني يومورام |
دئديگيم سؤز باره‌ده چوخدا مطمئن دئييلم. اونا نسبت وئرديگيم سؤزه چوخدا امين دئييلم |
|
باختيوا داش آتما |
اله‌گلن موقعيتين قدريني بيل, الد‌ن وئرمه |
|
باشي الحد داشينا ده‌يمک |
پئشمان اولماق |
|
باشيني پيچاغا سورتور |
اؤزونه اؤلوم, خلقه دردسر آختارير |
|
بال کيمي |
چوخ شيرين… بير قووون آلميشديم لاپ بال کيمي‌ايدي |
|
برکت‌دير |
قوتاريب, بيرزاد قالماميشدي |
|
بوغاز اولماق |
ديشي داوار يا مالين حاميله اولماسي |
|
بوغاز دان کسمک |
قناعت ائتمک |
|
پئهين کيمي |
توت چوخ بوش اولاندا دئيه‌رلر |
|
پاپاغين اوجا قوي |
سن‌کي بو مسله‌دن خيجالات چکميرسن, غئيرتـين يوخدور |
|
پاپاغي‌نين آلتي بوش اولماق |
آغيلسيز |
|
پادار (دي) |
وضعي چوخ ياخشيدي, دولتلیدي |
|
پامبيق‌کيمي |
چوخ يوموشاق |
|
پمبلوت کيمي |
چوخ دولودور |
|
پوفله‌سن ييخيلار |
چوخ ضعيف و آريقدي |
|
پول- پول اولماق |
بيرشئيين سينيب, نارين- نارين اولوب داغيلماسي |
|
پول‌کيمي |
اوددا قيزارميش فيليز پارچاسي, سينيب نارين تيکه‌لره بؤلونموش شوشه قاب. |
|
تاباق اوروجو |
اوروجلوقدا اوشاقلارين دمبه‌دم گليب چوره‌ک ايسته‌مکلرينين قاباغيني آلماق اوچون, اونلارا دئيه‌رلر کي کيچيک اوشاقلار ناهارا جان اوروج توتماليديرلار. بونا تاباق اوروجو دئيه‌رلر |
|
تابيت (تابوت) زينقيرووو |
قوجا واختيندا اوشاق صاحابي اولماق. بو اوشاغي بئله آدلانديرارلار |
|
تات کيمي |
ساده و دوشونمز و ديل قانماز (اوشاق). |
|
تلبه‌کيمي |
تلبه قاوالا بنزه‌ر بير شئي دير آمما دريسي توکلودور زير- زيبيل ييغيب آپارماغا ايشله‌نر. قارني تلبه کيمي دير. قولاقلاري تلبه کيمي دي |
|
تني يئلله‌نيب (يا يئليني شيشيب) |
اينه‌گين دوغماق واختي ياخينلاشديقدا تني (آلت-ي- تناسولو‌سو) شيشر |
|
توپ وورسان داغيلماز |
چوخ اثاث‌لي بير ائودن تعريف ائدنده دئيه‌رلر |
|
توپونا وورماق |
نئچه نفر لازيم اولان آداملاري يا دوستلاري بير يئرده جمع اولدوقلاري حالدا گؤرمک |
|
تورک سؤزو (تورکون سؤزو) |
بعضي کلمه‌لر اصل معنالاريندان علاوه آيري پيس و رکيک معنالاردا وئریلسه بو عبارت ايله سؤزو قبيح معنايه يورماغا مانع اولارلار. مثلن «چايين سويو چوخ ايدي اوشاقلاري تورکون سوزو داليما مينديريب گئچيرتديم» يا: «من بو امانتي نئجه‌کي تورک سؤزو سيزين اليزه وئريرم. سيزده او جور ساليم گتيريب, منيم اليمه وئرمه‌ليسيز». |
|
توکون پوزمادي |
بو خبردن هئچ‌ده ناراحات اولمادي… |
|
جئيران کيمي |
ماشاللاه اوشاقلاري وار جئيران کيمي, گوزلري جئيران کيمي دير |
|
جان به‌سر اولماق |
اولو جان وئره‌نده سس کوي سالينسا جان قاييديب بير نئچه دقيقه آرتـيق قالاراق زجير چکيب اؤلر |
|
جان جاندان آيريلماق |
آرواد دوغاندا چوخ درد چکر. چونکي جاني, جاندان آيريلير |
|
جانيم بوغازيما ييغيشيب |
داها زارا گلميشم |
|
جانيمي بوغازيما گتيريب |
چوخ اذيت ائديب, مني زارا گتيريب |
|
جانيمي توتدوم ديشيمه |
ناچار قاليب, هر زحمته حاضير اولاراق فيلان ايشي گؤردوم |
|
جانيمي ييغديم بوغازيما |
آخير رَمَقيمي و گوجومو ايشه توتوب, بو ايشي گؤردوم |
|
جوهود کيمي |
چوخ پوللودور |
|
جين کيمي |
چوخ شيطان, جوواللاهي بير اوشاق |
|
جين‌لي اولماق |
ده‌لي اولماق |
|
جين‌لي باخمالي اولماق |
ده‌لي اولماق (گويا جين‌لر بو ايشه‌سبب اولموشلار) |
|
جيياريم اود توتوب(پوشله‌نيب) |
چوخ سوسوزام, اوره‌ييم يانـير |
|
چوره‌کدن‌ده واجيب‌دي |
ان واجيب اولان |
|
چيچه‌گي چاتدادي |
چوخ خوشحال اولدو, سئويندي |
|
چيراق يانديرماق |
هامان جان به سر اولماق, بير نئچه دقيقه ديريلمک |
|
چيراغ کيمين (يانير) |
فرش‌دن تعريف ائدنده دئيه‌رلر |
|
حاتم‌طايي اولوبدور |
اؤزونه لازيم اولان شئيي اوزگه‌يه باغيشلايير. الينده اولاني اونا- بونا وئرير |
|
حاشا بوردان |
رکيک يا توخونان سوز دئيه‌نده حاضير اولانلارا توهين اولماماق اوچون دئيه‌رلر (سيزدن ايراق). |
|
حامام کيمي |
چوخ ايستي يئر |
|
خزل کيمي |
چوخلو آدام گوﻟﻟﻪله‌نيب قيريلاندا دئيه‌رلر: خزل کيمي تؤکولدولر |
|
خلعت |
کفن |
|
خوروزلانما |
جاوان اوشاقلار کيشي‌ليگ ائدنده دئيه‌رلر |
|
دئمک اولمور قاشين اوسته گؤزون وار/ دئمک اولمور يئرين ايري‌دي دوز اوتور |
سوز تئز ديير. توقّعسي چوخدور |
|
دابان چکمک (قورشاماق) |
بيري‌نين قولتوغونا قارپيز وئره‌رک داعوايا سالماق |
|
داش قيزلار باغيرينا |
آز بير ناراحات ليقدان شکايت ائدنده دئيه‌رلر کي بلکه بيزيم يئريميزه اولاسان… |
|
داش کيمي |
برک و قيشا ساخلامالي قووون. چاي ايچمه‌يه صرف اولان برک قند |
|
داشدان يوموشاق |
هئچ خوره‌گه ايراد توتمايان, دئيه‌رلر داشدان يوموشاق هر نه اولدو يئيه‌رم. |
|
داشين آتماق |
کيمسه‌نين ترکيني قيلماق و رابطه‌ني کسمک |
|
دامارلي‌دي |
عنادلي و لج بازدي |
|
دامارينا دوشوب |
لج بازليغا دوشوبدور |
|
دامدا باجا گلدي |
اوشاقلاري قورخوتماق اوچون دئيه‌رلر |
|
دده‌سي‌نين قانيني ايسته‌يير |
چوخ باها دئيير |
|
دميرين گئديب يا کومورون؟ |
بير توکانچي آسانليقلا اله گلن بير شئيي چوخ باها دئيه‌نده مشتري دئيه‌ر |
|
دوره جاناب (دور از جناب) |
بودا حاشا بوردان, تورک سؤزو کيمي کومکچي کلمه‌دير. يعني سيزدن ايراق |
|
دولدوروبلار |
کيمسه‌ني کيمسه‌نين عليهينه چوخلو غيبت ايله دولدوروب، دوشمان ائتمک |
|
دونيانين اوزو قره اولسون |
احتياجين آزليغينا باخماياراق يئنه‌ده تأمين اولمور. مثلن مين تومنيميز اولسا هامي ايشلريميز دوزه‌لر آمما دي‌گل کي, دونيانين اوزو قره اولسون اودا يوخدور |
|
ديبينه آند ايچمک |
يئمه‌لي شئيي کيمسه يئييب بير آز ديبينده قويموش اولسا دئيه‌رلر. مثلن: بير زاد قالماييبدي ديبينه آند ايچيب‌لر. |
|
ديشي‌نين ديبيندن چيخاني دئمک |
هر نه سؤيوش وارسا آغيزا گتيرمک |
|
زهر کيمي(زهر مارکيمي) |
چوخ آجيدي |
|
زورلاماق |
تجاوز به عنف- جينسي تجاوز ائتمک |
|
زيرنا چالما |
آرتيق دانيشما, موفته سؤز دئمه |
|
زيرناچينين بيري زيرناچي |
بوش بوغاز آدام, بوش سؤز دانيشان. |
|
زيندان کيمي |
اوره‌ک داريخديريجي بير يئر. |
|
ساعاتلار(ين) اولسون |
حامامدان چيخان آداما دئيه‌رلر. اولسون کي «صيحتلرين اولسون» دور |
|
سامان کيمي (ساپ ساري…) |
ساري رنگين تشبيهي |
|
سندن ايراق (سيزدن ايراق) |
حاشا سيزدن, دوره جاناب کيمي کؤمکچي کلمه‌دير |
|
سو کيمي |
دادسيز, سويوق شئي, آسان ايش, درسي ازبر اولماق |
|
سوموک سينديرماق |
تجروبه اله گتيرمک |
|
سون بئشيک |
آخيرينجي ائولاد |
|
سويو قيمتينه |
چوخ اوجوز, ده‌يرينه- ده‌يمزينه ساتماق. |
|
سويود يارپاغي کيمي |
تيتره‌مک, اسمک, اوچون گتيريلن تشبيه |
|
شوه کيمي |
قپ قره |
|
عاغلان(آغلينا) دوعا يازيم/ عاغلي پرسک (پارسنگ) آپارير |
عاغيليسيز دير |
|
عاغلي توپوغوندادير |
عاغلي يوخدور ظاهيره آلدانير. ياخشي پيسي آراييشت (آييرد) ائده بيلمير |
|
عزراييل ايله البه ياخا ايديم |
برک ناخوش ايديم |
|
عزراييل ايله پاسور اويناييرديم |
مهلکه‌يه دوشموشدوم. ناخوش ايديم |
|
عزراييل کيمين دي |
چوخ ساواشجيل و قورخونج آدامدير |
|
عزراييله جان وئرمز |
چوخ خسيس دير |
|
فلک‌دن گون اوغورلاماق |
خوش و شادليق بير وضعييتين قاباغا چيخماسي |
|
قاخ کيمين |
قورو |
|
قارداش کيمي |
بير- بيرينه مهربانديلار |
|
قارکيمين |
آغ |
|
قاش- قاباق ائله‌مک |
اوز- گؤز تورشوتماق- اوز وئرمه‌مک |
|
قان ائله‌مه ميشيک کي |
آدام کي اؤلدورمه‌ميشيک بير ايش دي اولوب گئچيب, ال چکين |
|
قان آپارماق |
چوخ قان گئده‌رک تهلوکه‌يه دوشن بير آدام |
|
قان کيمي |
گون قاباغيندا قاليب يئتيشميش قارپيزين ايچي. |
|
قره باسماق |
قورخولو يوخولار (کابوس) گؤرمک |
|
قره دوغراماق |
موهوم خطرلر ايله قورخوداراق بير نفرين تصميميني ده‌ييشديرمک |
|
قره‌چالي کيمي |
آراني کسن, گؤروکن مطلوب منظره‌ني گورمگه مانع اولان شخص |
|
قولاق کسمک |
بورج آليب وئرمه‌مه‌ک |
|
قوو کيمين |
چوخ يونگول |
|
قيبله دووارينا بير چوپ تاخين |
گون هاياندان چيخيب بيزي گليب تاپميسان |
|
قيرغي کيمي |
چوخ يئيين و زيره‌ک |
|
قيزيل کيمي |
قيمت‌لي شئي |
|
گوپ دان باسما |
يالاندان دئمه |
|
گؤزون سو ايچمه‌مه‌سي |
بير ايشين نتيجه وئرمه‌سينه اومودلو اولماماق. |
|
گول, گولو, دينديرير |
ناغيللاردا صفالي چيمن‌لري گولوستانلاري تعريف ائدنده دئيه‌رلر |
|
منيم شاققيمي سينديرما |
منيم خواهشيمي يئره سالما- منيم سؤزومو قبول ائت |