بئله- بئله ایشلر
رامیز روشن – کؤچورن: حمید بخشمند

حسن کیشی‌نین بو دونیادا نه‌یی وار ایدی؟

بیر کَه‌هر آتی وار ایدی.

نه‌یی یوخ ایدی؟

آروادی یوخ ایدی، اوشاقلاری یوخ ایدی.

حسن کیشی بو دونیادا نه‌دن قورخوردو؟

اؤزونون اؤلمه‌ییندن قورخوردو. قورخوردو کی، بیر گون اؤلر، که‌هر آت بو دونیادا تک- تنها قالار. کیم بیلیر اوندا یازیغین گونو نئجه کئچر؟

حسن کیشی بو دونیادا دای نه‌دن قورخوردو؟

که‌هر آتین اؤلمه‌ییندن قورخوردو. قورخوردو کی، بیر گون که‌هر آت اؤلر، حسن کیشی بو دونیادا تک- تنها قالار. کیم بیلیر اوندا یازیغین گونو نئجه کئچر؟

حسن کیشی نه دئییردی؟

دئییردی کی، بو کُلِ عالم عبارتدی خیردا- خیردا دونیالاردان. یعنی هر آدامین اؤز بالاجا دونیاسی وار. اؤزو ده، بو دونیالار اوچ‌طرفلی- اوچ‌طرفلی‌دی. بیر طرفینده آدام اؤزو دورور، بیر طرفینده اؤلوم، بیر طرفینده ده که‌هر آت. هر کس دونیایا گلن کیمی باشلاییر اؤز که‌هر آتینا ساری قاچماغا، او یاندان دا اؤلوم باشلاییر که‌هر آتا ساری قاچماغا. ائله کی، اؤلومدن قاباق چاتیب آتیلدین که‌هر آتین بئلینه، چاپیب- چاپیب چوخلو اؤزگه دونیالار گؤره‌جکسن و اؤلوم سنی هاخلایاناجان لذّت آلاجاقسان. یوخ، ائله کی، اؤلوم سندن قاباق چاتیب آتیلدی که‌هر آتین بئلینه، قالاجاقسان پای پیادا اؤز بالاجا دونیاندا، اؤز بالاجا دونیاندا دولاشا- دولاشا دا آخیردا چَرله‌ییب اؤله‌جکسن.

حسن کیشی دئییردی کی، من اؤز که‌هر آتیما اؤلومدن قاباق چاتمیشام.

آنجاق حسن کیشی‌نین آتیندا چوخلاری‌نین گؤزو واردی. آنجاق جاوانلار حسن کیشی‌یه گؤز وئریب ایشیق وئرمیردیلر. ایللاه اَفراییل. ایللاه کی، ایسماییل. ایللاه دا کی، ایسرَه‌فیل.

حسن کیشی اؤزو ده باشا دوشوردو کی، که‌هر آت اونون بابی دئییل. که‌هر آت یئرنن- گؤی‌نن ال‌لشیردی. حسن کیشی‌نین یئرنن اولسا- اولسا ایکی متره‌لیک ایشی قالمیشدی، گؤی‌نن حاقّ- حسابی دا روحو چوروده‌جکدی.

حسن کیشی بونو باشا دوشه- دوشه بیر ده نه‌دن قورخوردو؟

بیر ده اوندان قورخوردو کی، بیردن که‌هر آت دا بونو باشا دوشر. باشا دوشر کی، حسن کیشی اونون بابی دئییل، دای حسن کیشینی اؤز یَه‌هرینده ساخلاماز.

… آنجاق که‌هر آت بونو چوخدان باشا دوشموشدو.

… آنجاق که‌هر آتین حسن کیشی‌یه یازیغی گلیردی.

همیشه سفردن قاباق که‌هر آتین بئلی قاشیناردی. همیشه بئلی قاشیناندا که‌هر آت دویاردی کی، صاباح حسن کیشی‌نین هاراسا سفری وار. و بیر دفه که‌هر آتین بئلی قاشینان آخشامین صاباحی داعوا باشلادی.

… حسن کیشی سوروشاردی کی، بو دونیادا اَن دهشتلی حئیوان هانسیدی؟

دئیَردیلر:

– پلنگ.

حسن کیشی دئیردی:

– یوخ، آغجاقاناددی. فیکیرلشین کی، پلنگ خیردالاشیب- خیردالاشیب اولوب آغجاقاناد بویدا، کیمه نئیلَیه‌‌جک؟.. ایندی ده فیکیرلشین کی، آغجاقاناد بؤیویوب- بؤیویوب اولوب پلنگ بویدا!..

… و دئمه‌لی، که‌هر آتین بئلی قاشینان آخشامین صاباحی داعوا باشلادی.

جاماعاتی ییغدیلار کندین اورتاسینا. صدر شریف‌نن وایِنکوم vayenkom دانیشدیلار.

صدر شریف دئدی کی، جاماعات، قوشونوموزا ایگید- ایگید جاوانلار لازیمدی.

حسن کیشی ده لاپ قاباقدا، جاماعاتین آراسیندایدی. حسن کیشی گؤزوینن آختاریب صدر شریفین گؤزونو تاپدی، سونرا اونون گؤزونو ده اؤز گؤزونون آرخاسینجا سورویه- سورویه دؤنوب باخدی اَفراییلا، دؤنوب باخدی ایسماییلا، دؤنوب باخدی ایسره‌فیله.

وایِنکوم دئدی:

– جاماعات، konni armiya یا، یعنی آتلی قوشونوموزا بئلدن نازیک، آیاقدان قیوراق آتلار لازیمدی.

صدر شریف گؤزوینن آختاریب حسن کیشی‌نین گؤزونو تاپدی. بوتون جاماعات گؤزونو زیلله‌دی حسن کیشی‌یه. حسن کیشی گؤزونو زیلله‌دی آیاغی‌نین آلتینا، گؤردو دونیا آیاغی‌نین آلتیندان قاچیر. دونیا حسن کیشی‌نین آیاغی‌نین آلتیندان قاچا- قاچا بالاجالاشدی، بالاجالاشدی، گئدیب دوردو که‌هر آتین آیاغی‌نین آلتیندا …

و بیر گون جاماعات یئنه ییغیلدی کندین اورتاسینا. عسگر گئدن جاوانلاری یولا سالیردیلار.

اَفراییلین آناسی اَفراییلین بوینونو قوجاقلاییب آغلاییردی.

ایسماییلین آناسی ایسماییلین بوینونو قوجاقلاییب آغلاییردی.

ایسره‌فیلین بوینونو گون یاندیریردی.

آتلی قوشونا گؤنده‌ریلن آتلاری دا بیر طرفده هؤروکله‌میشدیلر.

هر آت گئدن ائودن بیر جاوان دا گئدیردی و جاماعات هامیسی ییغیلمیشدی جاوانلارین باشینا.

آتلارین آراسیندا تکجه حسن کیشی‌نین باشی گؤروکوردو …

… که‌هر آتی یولا سالاندان سونرا حسن کیشی لاپ آدامایوووشماز اولدو.

هامی عسگر گئدن جاوانلاردان مکتوب گؤزله‌ییردی، حسن کیشی‌دن ساوایی. آنجاق حسن کیشی‌یه بیر- بیری‌نین دالینجا اوچ مکتوب گلدی.

اَفراییلدان مکتوب گلدی: حسن کیشی، آتلی اوردویا دوشموشم. معلومون اولسون کی، سنین که‌هر آتین دا بوردا چیخیب منیم راستیما. ایندی که‌هر آتین بئلینده‌یم. ساغلیق اولسون، بیر یئرده قاییدیب گله‌جه‌ییک.

ایسماییلدان مکتوب گلدی: حسن کیشی، آتلی قوشونا دوشموشم. دئسم اینانمازسان، بوردا راستیما بیر آت چیخیب، عینن سنین که‌هر آتیندی. ساغلیق اولسون، بیر یئرده قاییدیب گله‌جه‌ییک.

ایسره‌فیلدن مکتوب گلدی: حسن کیشی، qonni armiyaیا دوشموشم. آللاهین گؤستریشی‌نن سنین که‌هر آتین دا بوردا چیخیب منیم اورجاهیما. ایندی که‌هر آت منیم آلتیمدادی. اینشاللاه، آللاه دئین اولسا بیر یئرده قاییدیب گله‌ریک.

حسن کیشی ها گؤزله‌دی، که‌هر آتدان مکتوب گلمه‌دی.

… سونرا اَفراییلین قارا کاغیذی گلدی.

… سونرا ایسماییلین قارا کاغیذی گلدی.

… سونرا ایسره‌فیلین قارا کاغیذی گلدی.

تکجه که‌هر آتین قارا کاغیذی گلمه‌دی.

و بیر گئجه حسن کیشی یوخودا ائشیتدی کی، کیمسه اونو چاغیریر. قاپینی آچیب حیطه چیخدی، دئدی:

– آ منی چاغیران کیمسن؟

بؤیوردن سس گلدی کی، قورخما، حسن کیشی، بیزیک …

حسن کیشی دؤنوب گؤردو کی، اَفراییلدی. اَفراییلدن بئش آددیم او یانا ایسماییل دایانمیشدی، ایسماییلدان بئش آددیم او یانا ایسره‌فیل. حسن کیشی ها بویلاندی، که‌هر آتی گؤرمه‌دی.

حسن کیشی دئدی:

– بالالاریم، حیطده نییه دایانمیسیز، ائوه کئچین.

سونرا بیردن یادینا دوشدو کی، آخی بونلارین قارا کاغیذی گلیب، آخی بونلار اؤلوبلر. و حسن کیشی قورخدو.

حسن کیشی دئدی:

– بالالاریم، منیم گوناهیم نه‌دی، نییه منه بئله باخیرسیز؟

ایسره‌فیل دئدی:

– حسن کیشی، گوناهکارین بؤیویو ائله سنسن. واختیندا یوز یول دئدیک کی، که‌هر آت سنین بابین دئییل. آللاه دا گؤتورمه‌دی کی، که‌هر کیمی آت سنه قیسمت اولسون. بونلار هامیسی آللاهین سنه گؤندردی‌یی جزالاردی. اگر واختیندا که‌هر آتی بیریمیزه ساتسایدین، نه داعوا دوشردی، نه بیز گئدردیک، نه ده که‌هر آت.

سؤزون بو یئرینده حسن کیشینی آغلاماق توتدو. اَلی‌نین دالینان گؤزونون یاشینی سیلیب باخدی کی، نه اَفراییل وار، نه ایسماییل وار، نه ده، ایسره‌فیل. فیکیرلشدی کی، اگر بو یوخودو من گؤرورمسه بس حیطین اورتاسیندا نئینیرم؟ یوخ، اگر یوخو دئییلسه، بس بونلار نه اولدولار؟..

حسن کیشی آللاهدان قورخان آدام ایدی. یازیغی تیتره‌مه توتدو، تیتره‌یه- تیتره‌یه گلیب یورغان- دؤشه‌یه گیردی، او گیرن دای یورغان- دؤشکدن قالخمادی. آیلار اؤتدو، حسن کیشی‌نین ناخوشلوغو قورتارمادی. و بیر سحر گون چیرتلاییب عالمی ایشیقلاندیراندا حسن کیشی‌نین نفسی قارالماغا باشلادی …

حسن کیشی بو دونیاینان اوزولوشوردو کی، قولاغینا آت تاپپیلتیسی گلدی. حسن کیشی او تاپپیلتینی یوز سسین ایچینده تانییاردی. بیر ته‌هر یورغانی ایتله‌ییب قالخدی، بیر ته‌هر قاپینی ایتله‌ییب آچدی.

که‌هر آت حیطین اورتاسیندا دایانمیشدی.

که‌هر آتین یه‌هرینده کیمسه واردی، آنجاق حسن کیشی‌نین گؤزونده ایشیق قالمامیشدی، یه‌هرده‌کینی تانییا بیلمه‌دی. دیزینده هئی ده قالمامیشدی، که‌هر آتا ساری بیر آددیم دا آتا بیلمه‌دی.

ائله- بئله قاراسینا سسله‌دی کی، اَفراییل!..

یه‌هرده‌کی جاواب وئرمه‌دی.

یئنه سسله‌دی کی، ایسماییل!..

یه‌هرده‌کی جاواب وئرمه‌دی.

بیرده سسله‌دی کی، ایسره‌فیل!..

یه‌هرده‌کی یئنه جاواب وئرمه‌دی.

حسن کیشی دولوخسونا- دولوخسونا دئدی کی، آی انصاف‌سیز، اؤلورم آخی، هر کیمسن که‌هری یاخین سور، هئچ اولماسا اؤلَنه ماجال که‌هرین بوینونو قوجاقلاییم …

حسن کیشی بو سؤزو دئینده که‌هر آتین یه‌هریندن بیر اَل اوزاندی. او اَل حیطین اورتاسیندان دوز ائوین قاپیسیناجان اوزاندی، یاواشجا حسن کیشی‌نین بیله‌ییندن یاپیشدی و او اَلین صاحبی دئدی کی، حسن کیشی، یوخسا منی تانیمادین؟ من سنین اؤلومونم، سنی آپارماغا گلمیشم. گؤرورم بو دونیادا پیادا اولماق سنه اَل وئرمیر.

او اَل حسن کیشینی قالدیریب که‌هر آتین بئلینه میندیردی. حسن کیشی که‌هر آتین بئلینده، اؤز اؤلومونون ترکینده بو دونیادان چاپیب گئتدی. و حسن کیشی‌نین بدنی قاپی‌نین آغزیندا اوزوقویلو یئره ییخیلدی.

حسن کیشی‌نین بدنینی آپاریب باسدیردیلار.

جاماعات دانیشیردی کی، حسن کیشینی که‌هر آتین دردی اؤلدوردو، که‌هر آت داعوایا گئتمه‌سیدی، بلکه او دا اؤلمزدی.

آنجاق حسن کیشی اؤلن گونون سحری صدر شریف دئدی کی، که‌هر آت هئچ داعوایا- زادا گئتمه‌میشدی.

جاماعات آغزی آچیلا قالدی کی، نئجه یانی گئتمه‌میشدی؟

صدر شریف دئدی:

– گئتمه‌میشدی، والسلام. او واخت آتلاری کنددن چیخاریب آپاراندا که‌هر آت یولدا الیمیزدن بوراخیلیب قاچدی. ها قوودوق توتا بیلمه‌دیک. آخیردا دؤرد طرفدن آرایا آلیب باشلادیق قامچیلاماغا. ظالیم اوغلو وایِنکومون قامچیسی که‌هرین بیر گؤزونو تؤکدو. کور آتین داعوادا نه ایشی واردی؟ کنده ده قایتارا بیلمزدیم. حسن کیشی که‌هری او گونده گؤرسَیدی گؤزومو تؤکردی. اودور کی، که‌هری یول‌اوستو بیر کندین مکتبینه ساتدیق. او بیری ایل یولوم اوردان دوشنده اؤیرندیم کی، که‌هر بوتون قیشی مکتبه اودون داشیییب. اوشاقلاری یازا چیخاریب، اؤزو یازا چیخماییب …

صدر شریف بو سؤزدن سونرا بیر جاماعاتا باخدی، بیر گؤیه باخدی و باشینی ییرغالاییب دئدی کی، بئله- بئله ایشلر …