تبریز نغمه‌لی سطیرلر
توپلایان: ائلدار موغانلی
آذربایجان خالقی‌نین ایران تاریخینده قویدوغو قهرمانلیق ایزلری خالقلارین یادداشیندان پوزولماز ایزلر اولوبدور. آذربایجانین کئچمیش یوزایللیک ایران سیاسی، اجتماعی تاریخینده اونودولماز رولو اولوب و بیر سیرا تاریخی حادثه‌لرده اوینادیغی رول اعتباریله بوتون شرق اؤلکه‌لرینه اؤرنک کیمی اؤزون تانیتدیریبدیر.
معاصر تاریخیمیزده شرف گونشی کیمی پارلایان بؤیوک اجتماعی و سیاسی دگیشیک‌لیک‌لر، آذربایجان خالقی‌نین و ائله‌جه‌ده قهرمان تبریزین آدی‌لا باغلیدیر. مشروطه حرکاتی، شیخ محمد خیابانی نهضتی، ۲۱ آذرده یارانان ملی- دموکراتیک قورولوش، ۲۹ بهمن حماسه‌سی و ۲۲ بهمن انقلابی کیمی اجتماعی سیاسی حرکتلرین اوزه‌رینده قویودوغو تعیین ائدیجی ایزلر اوچون، آذربایجان خالقی و قهرمان تبریز، ابدی‌لیک ملی غرور حیسی کئچیره بیلر.
۱۳۵۶نجی ایل بهمن آیی‌نین ۲۹نجی گونو آذربایجانلی‌لارین ظولم و شاهلیق استبدادی علیهینه گؤستردیک‌لری قهرمانلیق یئنی بیر حماسه‌نین یارانماسینا سبب اولدو. بو حماسه ایران سویه‌سینده آزادلیق و باغیمسیزلیق شعارلاری آلتیندا یارانان خالق حرکاتی‌نین ان قووه وئریجی عامیلینه چئوریلدی.
تبریز اهالیسی شاه مامورلارینین قم شهرینده اعتراض سسی قالدیران جاماعاتین علیهینه تؤرتدیکلری تضییقلره اعتراض اولاراق، شهرین مسجیدینه توپلاشماق ایسته‌ییر، آنجاق شاهلیق قورولوشونون کئشیکچی‌لری یول وئرمه‌یه‌رک، بیر گنجی اؤلدورورلر. انقلابچی گنجین شهید اولماسی تبریز خالقی‌نین عصیانینا سبب اولور. خیابانلاردا باشلانان نئچه مین‌لیک اعتراض نمایشی شاه رژیمی علیهینه اوجالان دئوریلمه شعارلاریلا داوام تاپیر. مامورلارین ائتدیگی جنایتلر ملتی قورخوتماییر، عکسینه خالق، انقلابین درینلشمه‌سی اوغروندا آپاراجاغی مبارزه‌نین داوامینا داهادا ایناملا یؤنه‌لیر.
۲۹ بهمن حرکاتی‌نین ان اؤنملی تاثیری، ایران سویه‌سینده گئده‌ن مبارزه‌نین دوز استقامته یؤنلمه‌سینه یول گؤسترمه‌سی اولور. شاه رژیمی‌نین دئوریلمه‌سی و پهلوی خاندانی‌نین آرادان قالدیریلماسی، اساس انقلابی مقصده چئوریلیر. شاهین سوسقون آداسینا ولوله دوشور؛ بیر یانداندا بو انقلابی حرکت، ایرانین باشقا شهرلرینده گئده‌ن مبارزه آخیمی‌نین گوجلنمه‌سینه سبب اولور. ساواک، شهربانی و دیگر استبداد قوه‌لری‌نین ”شکست ناپذیر“لیک افسانه‌سینه بیر یوللوق سون قویولور.
تبریز حرکاتی‌نین تاثیری آلتیندا ایستر انقلاب گونلری ایسترسه‌ده اوندان سونراکی گونلرده خالقین دیلینه یاخین اولان یئنی مضمونلو ادبیات یارانیر. مختلف ادبی ژانرلاردا اؤز عکس صداسینی تاپان مبارزه روحلو، آزادلیق ایستکلی صنعت اثرلری، خالقین دیلینده ازبر اولور. دؤیوشچولرین سنگرلرینده هیمن‌لره و بیر سیرا یارانان نظم اثرلری خالقین اؤز آرتیرمالاریلا، نمایش شعارلارینا چئوریلیر. نئجه کی، شاه رژیمی طرفیندن ۲۹ بهمن حرکاتی‌نین آذربایجانلی‌لارا یوخ، اجنبی قوه‌لره منسوب ائدیلمه‌سی، شاعر ذولفقار کمالی‌نین قلم محصولونا آرتیریلان خالق سؤزلریله، بئله جوابلانیر:
شنبه گونو سحرچاغی
ائل اله آلدی چوماغی،
تیتره‌دی قورخودان یاغی،
گؤرن‌تک بره‌لدی گؤزو،
بهمنین ییرمی دوققوزو.
دئدیلر یالاندی یالان،
خارجه‌لی دئییل اینان
تبریزلی‌ایدی قویدو جان
وطنین اوغروندا اؤزو،
بهمنین ییرمی دوققوزو.
جام سیندیران غلامعلی،
اروجعلی‌ایله پنجعلی
هاردان اولدو خارجه‌لی؟
تبریزلی اؤزویدو، اؤزو
بهمنین ییرمی دوققوزو.
۲۹ بهمن حرکاتی تاثیری آلتیندا یارانان ادبیاتدا، خصوصیله شعر نمونه‌لرینده، هر بیر اجتماعی- سیاسی حرکتین قیزغین اتموسفرینده یارانان ادبی اثرلر کیمی، داها آرتیق رئال حادثه‌لرین صنعت دیلی‌ایله اوخوجویا چاتدیریلماسی اساس گؤتورولوبدور. باخمایاراق کی، بو ادبی اثرلرین یارادانلاری‌نین بیر چوخو ادبی جمعیتده سؤز اوستالاری سویه‌سینه یوکسلن و باشقا بیر زامان مؤوقعینده چوخ پوئتیک اثرلر یارادان صنعتکارلار اولموشلار.
۲۹ بهمن حرکاتی تاثیری آلتیندا همن گونلرده اذربایجان شاعرلریندن: سهند، شیدا، عباس صابری، هاشم ترلان، مظفر درفشی، آلاو، حبیب فرشباف، مجدفر، عباس بارز، کریم باریش، رضا ایتگین، سلیمان ثالث، قافلانتی، مفتون امینی، ناصر داوران، کریم گول‌اندام، شامی، شهرک، تورک اوغلو، آغ چایلی و بیر چوخلاری طرفیندن یارانان صنعت نمونه‌لری اجتماعی- سیاسی شعریمیزین دقته لاییق نمونه‌لری سیراسیندادیرلار. بلکه‌ده بو شعر نمونه‌لرینین بیر گون بیر یئره توپلانیب نشر ائدیلمه‌سی، معاصر ادبی تاریخیمیزله ماراقلانان ادبیات‌شناسلاریمیزین دقتینی خصوصی اولاراق جلب ائده بیلسین.
آذربایجان خالقی‌نین معاصرایران سیاسی- اجتماعی تاریخینده شرفله قویدوغو مبارزه ایزلری و آزادلیق اوغروندا ترسیم ائتدیگی دؤیوش لؤحه‌لری او جمله‌دن ۲۹ بهمن حماسه‌سینی عزیزله‌یه‌رک، آدلارینی چکدیگیمیز شاعرلرین بیر سیراسینین بو افتخارلی گونله باغلی شعرلرینی بیرلیکده اوخویوروف:
من تبریزدن گلمیشم
بولود قاراچورلو (سهند)
بیلمیرم آغلاییم، بیلمیرم گولوم،
بیلمیرم آچیلیب، یا سولوب گولوم!
دانیشماغا توتمور آغزیمدا دیلیم،
آخی دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
مندن سوروشمایین تویدان، بایرامدان،
نغمه‌دن، ماهنی‌دان، باده‌دن، جامدان،
اوغول اوشاغیمدان، بالا ـ بولامدان،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
سؤز آچمایین منه یازدان، باهاردان،
یا ایستی اورکلی، ایستکلی یاردان،
سورمایین او عزیز آنا دیاردان،
آمان، دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
سورمایین، سورمایین یاشیل داغلاردان،
شاختا قارسیلایان بارلی باغلاردان،
یادا، باغریمداکی چارپاز داغلاردان،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
عاریفلر دردیمی آنلایار ـ قانار،
آلیشقانلار آلوولانار، اودلانار،
بعضیلر سؤزومو افسانه سانار،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
یارادان دیل وئریب انسان دانیشا،
ال ـ قول وئریب حیات اوچون ووروشا،
اوره‌ک وئریب سئوه، کوسه، باریشا،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
گناهیم: ثروتیم دوشونجه‌م، دیلیم،
ال ـ قولوم زنجیرده، یورد، دیلیم ـ دیلیم،
اوره‌گیم شان ـ شاندیر، باغلیدیر دیلیم،
آمان، دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
شاعرین سیلاحی کلمه‌دیر، سؤزدور،
یاخان شاپالاقدیر، یاخیلان اوزدور،
گؤیرن یاناقدیر، قیزاران گؤزدور،
آمان، دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
قلم سونگو ایله قارشی دورا؟…هئی…
کاغاذ قالخان اولا، جان قورویا؟…هئی…
ناحاق قان قورویا، قورومایا؟…هئی…
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
سؤز دوستلارینا من دایانانمیرام،
بوش بوغاز سؤزونه اینانانمیرام،
جان قویماقلا، سؤزو، بیر سانانمیرام،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
باده مجلیسینده، ایستی اوتاقدا،
اؤیونمکده اولار، بلکه جوشماق دا،
ایش مرره باشینا یئتیشن واختدا،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
لاله‌نین توتولدو باغری قارالدی؟
بولبولون نه اولدو رنگی سارالدی؟
قان قارداشلاریم بس هایاندا قالدی؟
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
طالعیم بللی‌دیر دوستا، دوشمانا،
دئمیرم او باشی دومانلی آنا،
لاله‌یه بورونوب یا باتیب قانا،
آمان دوستلار من تبریزدن گلمیشم!
***
ساوالان اوره‌کلی تبریز آناسی،
اللری اوستونده قالیب بالاسی،
تویو چالینارکن باشلاییب یاسی،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
دیرناخلانیب گلینلرین یاناغی،
گردکلر اولوبدور ” قاسم ” اوتاغی،
قیرمیزی گئیینیب عینالی داغی،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
دومان چولقاییبدیر داغلاری، دوزو،
شهرین آغزیندا قالیبدیر سؤزو،
آنجاق، سحر ـ آخشام قیزاریر گؤزو،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
دؤنوم ـ دؤنگه‌لرده قوردلار اولاشیر،
سومسوک‌ـسومسوک گزیر،گاه قودوزلاشیر
بعضاًده دیشلری قانا بولاشیر،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
درین دنیز کیمی ساکتدیر شهر،
سس‌سیز ییرقالانیر قالین لپه‌لر،
بو سکوتدا نه‌لر گیزلنیب، نه‌لر؟…
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
سهندین ایچینده کوپسونور وولقان،
باشیندا گاه دومان، گاه‌داکی، توفان،
بویلانیر شهره باخیر نگران،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
***
وطن دمیرده‌دیر، وطن داردادیر،
گؤزلری یول چکیر، انتظاردادیر،
”شهریار“ قارداشیم گؤرسن هاردادیر،
آمان دوستلار، من تبریزدن گلمیشم!
تهران، اسفند ۱۳۵۶
قهرمان‌تبریز!
مفتون امینی
ایکی گون قالاندا بؤیوک چله‌دن،
آغ گونش چیخاندا قارلی قله‌دن.
قیزارتدی عینالی اؤز یان- یؤوره‌سین،
اونون شؤوقو آلدی ارکین دؤوره‌سین.
اوجا بیر سس دوشدو ساعات زنگینه،
قیزیل شفق چؤکدو شهرین رنگینه.
تبریزین قلبینه ایشیق ساچیلدی،
آغیر بیر یوخودان گؤزو آچیلدی.
مینلر سماوارتک خلقین سینه‌سی
قاینادی، قاینادی داشدی کینه‌سی.
دورولدو رنگلری توتغون اومیدلر،
قول- قاناد آتدیلار یورغون ایگیدلر.
هر کوچه‌دن بیر سئل آخدی میدانا،
میدان دولدو سولار چیخدی ایوانا.
اوز گتیردی شهره داغلارین یئلی،
قاریشدی تبریزه کندلرین تئلی.
داشلار اله دوشدو میدان چاییندان،
داش ووران، داش یئین چیخدی ساییندان.
هرنه اله یاتیب ووروب ییخدیلار،
دویونجا دوشمندن آجیق چیخدیلار.
ییخیلمیش بوتلرین بوینو سیجیمده،
توزلو- توپورجکلی چوخ پیس لیجیمده.
ملت گئتدی نوزولچولار جنگینه،
آلوو تپدی یوز اوتوزدؤرد بانکینا.
×××
پولا حسرت کاسیب ال- ایاق یالین،
شق اسکیناسلارین آسدی تونقالین.
ملت نه ایستردی؟ – آزاد یاشاماق،
دولت نه ایستردی؟ – اونو تالاماق.
دوروب آیاق اوسته دردین باغیریب،
اؤز قارا گونونه شاهد چاغیریب.
یارالی- یارالی چکیب بایراغین،
آنجاق کی بیلدیریب دیری قالماغین.
خدمته باغلانیب اوجا همتین،
باشلاییب قورتاریب ایشی چوخ چتین.
هدفلری آیدین، گوجلری ییغجام،
بیر مرامدان آلمیش هامیسی الهام.
نظملی –نقشه‌لی دوزگون انقلاب،
تاریخده یازماییب بونو هئچ کتاب.
آی قوجامان تبریز اوزون آغ اولسون،
دوشمنی یومشالتدین الین ساغ اولسون.
ایرانا اؤیرتدین عصیان ائتمه‌گی،
آزادلیق یولوندا آییق گئتمه‌گی.
اولوردو هی سنه ییرتیجی قورتلار،
بیلیردیم کی، بیرگون دؤزومون پاتلار.
هی تاریخین چرخی چؤندو- دولاندی،
دئییردین کی هاچان بو ایش اولاندی؟
ییرمی دوققوز کئچمیش بهمن آییندان،
نشان گئتمیش اوخون چیخدی یاییندان.
بو ایش سنه چوخدا حؤرمت قازاندی،
اوندان بری دوشمن حقینی قاندی.
آسدیلار شوشقاسین یوغون بئلیندن،
چیرکین یامانلاری دوشدو دیلیندن.
ووردولار، ازدیلر یئللی بورنونو،
وئرمه‌سین قاباغا زیغلی قارنینی.
قویماسین حق سؤزو آیاق آلتینا،
دئمه‌سین مین یالان بیر یوزآلتینا.
حق دئییبدیر تبریز ناحق ائشیتمز،
حق یولوندا کیمسه اونا یئتیشمز.
خالص بیر سؤزوم وار ییرمی دؤرد عیار،
هامی دایاناندا تبریز باشلایار.
تبریز یئنه باشدیر، بو سؤز دوغرودور،
خلقی ستارخانین خلف اوغلودور.
هر یئنی بهمنین ییرمی دوققوزو
آرتیق تانییاجاق دونیا تبریزی.
قوی ایگیدلر بوگون چیخسین چاپاغا،
آتیلسین آلمالار، گوللر قاباغا.
قوی چالیب اویناسین بوگون قیز- گلین،
آرزوسو گؤیلونده قالسین دوشمنین.
بزه‌سینلر ارکی بایرام آدینا،
خوش گونونو تبریز سالسین یادینا.
قوی دئسینلر بوگون صمد یئرین بوش،
دئسینلر ”چای‌اوغلو“ اونون شعرین قوش.
بیر گؤزل ایش گؤرسون هرکیم باشارا،
قیزیل گول گؤندرسین اولدوز، یاشارا.
ائل شاعیری ”اوختای“ بوگون یاد اولسون،
ائلین شاد ایستردی ائلده شاد اولسون.
قوی بئله گون شهره چیخسین کارناوال،
ماراقلی پنجه‌لر توتسون تار- قاوال.
قوی بو گونو دئسین قوجا عاشیقلار،
ائل ایچینده باشی اوجا عاشیقلار.
ظفرلر قازانسین قوجامان تبریز،
یاشاسین. یاشاسین قهرمان تبریز!
ایکی گون قالاندا بؤیوک چله‌دن،
آغ گونش چیخاندا قارلی قله‌دن.
قیزارتدی عینالی اؤز یان- یؤوره‌سین،
اونون شؤوقو آلدی ارکین دؤوره‌سین.
اوجا بیر سس دوشدو ساعات زنگینه،
قیزیل شفق چؤکدو شهرین رنگینه.
تبریزین قلبینه ایشیق ساچیلدی،
آغیر بیر یوخودان گؤزو آچیلدی.
مینلر سماوارتک خلقین سینه‌سی
قاینادی، قاینادی داشدی کینه‌سی.
دورولدو رنگلری توتغون اومیدلر،
قول- قاناد آتدیلار یورغون ایگیدلر.
هر کوچه‌دن بیر سئل آخدی میدانا،
میدان دولدو سولار چیخدی ایوانا.
اوز گتیردی شهره داغلارین یئلی،
قاریشدی تبریزه کندلرین تئلی.
داشلار اله دوشدو میدان چاییندان،
داش ووران، داش یئین چیخدی ساییندان.
هرنه اله یاتیب ووروب ییخدیلار،
دویونجا دوشمندن آجیق چیخدیلار.
ییخیلمیش بوتلرین بوینو سیجیمده،
توزلو- توپورجکلی چوخ پیس لیجیمده.
ملت گئتدی نوزولچولار جنگینه،
آلوو تپدی یوز اوتوزدؤرد بانکینا.
×××
پولا حسرت کاسیب ال- ایاق یالین،
شق اسکیناسلارین آسدی تونقالین.
ملت نه ایستردی؟ – آزاد یاشاماق،
دولت نه ایستردی؟ – اونو تالاماق.
دوروب آیاق اوسته دردین باغیریب،
اؤز قارا گونونه شاهد چاغیریب.
یارالی- یارالی چکیب بایراغین،
آنجاق کی بیلدیریب دیری قالماغین.
خدمته باغلانیب اوجا همتین،
باشلاییب قورتاریب ایشی چوخ چتین.
هدفلری آیدین، گوجلری ییغجام،
بیر مرامدان آلمیش هامیسی الهام.
نظملی –نقشه‌لی دوزگون انقلاب،
تاریخده یازماییب بونو هئچ کتاب.
آی قوجامان تبریز اوزون آغ اولسون،
دوشمنی یومشالتدین الین ساغ اولسون.
ایرانا اؤیرتدین عصیان ائتمه‌گی،
آزادلیق یولوندا آییق گئتمه‌گی.
اولوردو هی سنه ییرتیجی قورتلار،
بیلیردیم کی، بیرگون دؤزومون پاتلار.
هی تاریخین چرخی چؤندو- دولاندی،
دئییردین کی هاچان بو ایش اولاندی؟
ییرمی دوققوز کئچمیش بهمن آییندان،
نشان گئتمیش اوخون چیخدی یاییندان.
بو ایش سنه چوخدا حؤرمت قازاندی،
اوندان بری دوشمن حقینی قاندی.
آسدیلار شوشقاسین یوغون بئلیندن،
چیرکین یامانلاری دوشدو دیلیندن.
ووردولار، ازدیلر یئللی بورنونو،
وئرمه‌سین قاباغا زیغلی قارنینی.
قویماسین حق سؤزو آیاق آلتینا،
دئمه‌سین مین یالان بیر یوزآلتینا.
حق دئییبدیر تبریز ناحق ائشیتمز،
حق یولوندا کیمسه اونا یئتیشمز.
خالص بیر سؤزوم وار ییرمی دؤرد عیار،
هامی دایاناندا تبریز باشلایار.
تبریز یئنه باشدیر، بو سؤز دوغرودور،
خلقی ستارخانین خلف اوغلودور.
هر یئنی بهمنین ییرمی دوققوزو
آرتیق تانییاجاق دونیا تبریزی.
قوی ایگیدلر بوگون چیخسین چاپاغا،
آتیلسین آلمالار، گوللر قاباغا.
قوی چالیب اویناسین بوگون قیز- گلین،
آرزوسو گؤیلونده قالسین دوشمنین.
بزه‌سینلر ارکی بایرام آدینا،
خوش گونونو تبریز سالسین یادینا.
قوی دئسینلر بوگون صمد یئرین بوش،
دئسینلر ”چای‌اوغلو“ اونون شعرین قوش.
بیر گؤزل ایش گؤرسون هرکیم باشارا،
قیزیل گول گؤندرسین اولدوز، یاشارا.
ائل شاعیری ”اوختای“ بوگون یاد اولسون،
ائلین شاد ایستردی ائلده شاد اولسون.
قوی بئله گون شهره چیخسین کارناوال،
ماراقلی پنجه‌لر توتسون تار- قاوال.
قوی بو گونو دئسین قوجا عاشیقلار،
ائل ایچینده باشی اوجا عاشیقلار.
ظفرلر قازانسین قوجامان تبریز،
یاشاسین. یاشاسین قهرمان تبریز!
دومانلی تبریز!
هاشم ترلان
ندیر آلنینداکی او قیریشیقلار
ای باشی بلالی دومانلی تبریز؟
ندیر کؤکسونده‌کی کؤزرن یارا
ایگیدلر بئشیگی ایمانلی تبریز؟
***
هنرین قلمله گلمز تصویره،
دؤزمه‌دین بهتانا، نه‌ده تحقیره،
باخمادین قولوندا پاسلی زنجیره،
دئدین: من تبریزم، طغیانلی تبریز!
***
چالدیغین ظفره ائللر گووندی،
اولدوزلار آلقیشا، تورپاغا ائندی،
بیلیرم هر زمان صبرین توکندی،
اولورسان دریاتک توفانلی، تبریز!
***
چوخداندیر گؤرموروک سنی بیز گولن،
فقط اؤز ائلیندیر دردینی بیلن،
سؤیله نه وقته‌جن مرکزدن گلن-
حاکمین اولاجاق تهرانلی، تبریز!
***
جلادین نفسین کسدین دریندن،
آخدی قان بولاغی کوچه‌لریندن؛
بؤیوک ستارخانین فرمانی‌له سن
اولدون دؤیوشلرده فرمانلی تبریز.
***
اوغلون شهریاری سسله اویانسین،
الده حیدربابا، اؤنده دایانسین،
شعریمیز وطنین عشقیله یانسین،
سن ای شهریارلی، قطرانلی تبریز!
***
کاوه‌تک چکیلجک هر زمان آدین،
ضحاکین لرزیه سالیر بنیادین،
آزاد کؤنوللره انصافین،دادین
ظالمه غضبلی دیوانلی تبریز.
***
ای دوغما ائللریم، ای تبریزلی‌لر،
قربانی اولدوغوم امیرخیزلی‌لر،
وورون دامغالانسین ایکی اوزلولر،
دئسینلر آدینا داستانلی تبریز.
***
ضربه‌لر ائندیکجه جلاد اوستونه،
قان تؤکوب میندیلر عناد اوستونه،
یاد ائللی قویدولار بیر آد اوستونه،
اؤزونسه آذری عنوانلی تبریز.
***
سانما اوز چئویریب تبریزدن فلک،
سنین قلبین یانیر، تهرانین اتک،
هانسی بیر اؤلکه‌دیر سؤیله سنین‌تک
اولوبدور ائللری زیانلی تبریز.
***
دانسالاردا سنین دوغما دیلین وار،
اذربایجان آدلی بیر سئوگیلین وار،
ظلمتی بوغماغا جوشان سئلین وار،
اغ گونه بویلانان عصیانلی تبریز.
***
بیر یانین عینالی، بیر یانین سهند،
خائن‌لر بوینونا سالیبدیر کمند،
دوستلارا هر سؤزون، دیلین شکر- قند
یادلارین گؤزونه تیکانلی تبریز.
***
بیر سپر اولموسان سن استبدادا،
ائللرین دار گونده گلیب امدادا،
قارانلیق یول‌لاری قویوب آرخادا،
شرقه دوغرو گئدن کروانلی تبریز.
***
گئدیکجه بوغولان سسلر اوجالیر،
دشمن ائل گوجونه باخیب قوجالیر
سنین ساغلیغینا ایندی ال چالیر
سئوینیر هر یئتن ایرانلی، تبریز!
***
نبی‌نین آتی‌دیر میندیگین کهر،
او دوشمان باشینی کؤکوندن اوزر،
بیلیرم قالخاجاق ائلین بیر سحر
اللری نیزه‌لی، قالخانلی تبریز.
***
بیلیرم اولماسان آچیلماز بو گون-
خلقین بوغازیندان آسیلان دوگون؛
عشق اولسون ای وطن سنین گئتدیگین-
مقدس یوللارا ای شانلی تبریز!
۱۰/۱۲/۵۶
تبریز!
احمد شایا(آلاو)
آلوولاردان یارانیبسان،
زلف‌لرتک دارانیبسان،
ظلمه قارشی دایانیبسان،
گؤزل شهریم، آنام تبریز!
***
ستارخانین شهری‌سن،
قوجا شرقین سحری‌سن،
تاختدان سالدین قجری سن،
قویما اودا یانام تبریز!
***
باسغینچی‌لار سنده باتدی،
سنی گؤرجک تاجین آتدی،
سنده اؤز منلیگین ساتدی،
اولار سنی دانام تبریز؟!
***
قوچاقلارین قوچاغی‌سان،
ایستی آنا قوجاغی‌سان،
مدنیت اوجاغی‌سان،
دئدین ائله جانام تبریز!
***
مین ایگیددن نشانین وار،
دوز عهدین وار، پیمانین وار،
گولوستانین، ریحانین وار،
گؤلوم، چشمه‌م، سونام تبریز!
تبریز حماسه‌سی
مظفر درفشی
قالخیر اودلار وطنیندن یئنه اود شعله‌لری
یئنه یوردوم آلیشیب؛
خالقیمین صبر و تحمل کاساسی لبریز اولوب
سانکی شدتله داشیب.
یئنه زرتشت اوجاغیندان اوجالیر شانلی آلوو
یوکسلیر نور حیات؛
یئنه بابک وطنینده یارانیر قانلی قیام
اویانیر شور نجات.
سس دوشوب عالمه: “تبریز یئنه دوردو ایاغا-
قانلی تورپاقلاردان؛
انقلاب بایراغی اللرده، بیر الده یوموروق
دیریلیب ستارخان.
یئنه قووزاندی خیابانی ائلینده عصیان
یئنه قوپدو توفان؛
یئنه غاصبلره، ظالیملره توتماق دیوان
یئنه عصیان، عصیان.
×××
بوغونوق سسله هارایلار اوجالیر، همهمه‌لر:
“غصبکار شاهه اؤلوم!”
تیتره‌دیر یئر- گؤیو بیر لحظه‌ده مین سسلی ندا:
“قانلی دسگاهه اؤلوم!”
“سلطنت محو اولا، کؤکدن قازیلا استبداد
گره‌ک اعدام اولا شاه!”
“گره‌ک استعمارا، استثمارا سون قویماق اوچون
ائله‌یک ظولمی تباه.”
×××
بو شعارلار، بو هارایلار اوجالیر، عرشه چاتیر
خالق دورموش ایاغا؛
جلادین تاختینا تهراندا اودور لرزه دوشوب
باشلاییب تیتره‌مگه؛
“سؤندورون بو اودو!”- دستور یئنیشیر تهراندان
“یوخسا نابود اولارام”
“ژنرالار! منیم اوچ قوببالی سرکرده‌لریم،
ائدین اقدام، اقدام!”
×××
تانک‌لار، توپلو زره‌لر، کامیون‌لار، جبپ‌لر
صف چکیب قووزاندی؛
یوز سیلاحلارلا مسلح تپه‌دن دیرناغادک
قوشون حاضرلاندی؛
چیخدی تیمسار اوتاغیندان ایپک الجک الده
دؤشو بیر پارچا مدال؛
زرلی کاسکت پاپاغی، برق وورور چکمه‌لری
اؤزو لاکین بد حال؛
سؤیله‌ییر غیضیله سربازلارا: “لازیمدی تلاش،
سسلری سوسدوراسیز!
قورقوشونلارلا، باریتلا شاها پیس سؤیله‌ینین
دیلینه اود ووراسیز!
ماشانی چکمه‌ده تردید ائله‌سه هر سرباز
اؤزو اعدام اولاجاق؛
بو مدال‌لار کی گؤرورسوز بیری بیر قان ایزی‌دیر
یوخدو رحمیم آنجاق”
×××
یولا سالدی بو جنایت، بو اؤلوم کاروانینی
او شرفسیز غسال؛
تؤکه قارداش قانینی قارداش الی‌له بلکه
آلا بیر تازه مدال.
چاتدی او لحظه کی دوردو اوز- اوزه سربازلار
قهرمان ملت‌ایله؛
بیر داها دفعه مقابل دایانیب تاریخده
سونگو حریت‌ایله.
قوشونا امر اولونور خالق اوزونه آتش آچین
ایلدیریم سانکی شاخیر؛
گولله، ال بومباسی بیر لحظه‌ده خالقین اوزونه
بورلاغان سئل‌تک آخیر.
سریلیر تورپاغا اونلارلا مبارز انسان
سیچراییر هر یانا قان؛
ایستی قانلا بویانیر یئر، آسفالت، دیوار
یول آچیر میدانا قان.
قان توتوب گؤزلرینی خالق چکیلمیر دالییا
گؤتوروب ملتی شور؛
یئنه آتش آچیلیر اودلو مسلسل‌لردن
یئنه بیر عده دوشور.
پوسکورن یئل کیمی شهری بورویور خالق سسی
نعره‌لر اوج توتور؛
“قان ایچن شاهه اؤلوم، شاهه اؤلوم، شاهه اؤلوم”
سؤز بودور، ویرد بودور.
×××
یئنه حمله، یئنه گولله، یئنه سینه، یئنه قان
یوخ، بو اولماز ایشدیر؛
داها ایستکلری، نهضت‌لری قاندا بوغماق-
زامانی کئچمیشدیر.
کهنه قانلارلا بو گونده تزه قانلار قاریشیب-
قوجامان یوردومدا؛
جوجریب بوی آتاجاق قانلی قیزیل گول وئره‌جک
قهرمان یوردومدا.
من امینم کی بوتون ایرانا شانلی وطنیم
یئنه سرمشق اولاجاق؛
تاپدالانمیشلارا: فارسا، بلوچا، کورده، لورا
او آزادلیق آلاجاق.
قیش ۱۳۵۶
تبریزیم!
مرادعلی قریشی (م. قافلانتی)
آنا یوردوم گؤزل وطن!
هر بوجاغین یاشیل چمن،
گؤزللیکده بیر دنه‌سن،
سنسن منیم ایکی گؤزوم،
آ تبریزیم، آ تبریزیم!
***
بسلدیگین آذر ائلی-
سنده آچدی شیرین دیلی،
ائولادلارین ائل بولبولو
سنینله اولدو آغ، اوزوم،
آ تبریزیم، آ تبریزیم!
***
گول- چیچکلی چؤللرینه،
آدلی- سانلی ائللرینه،
بالدان شیرین دیللرینه-
فرحلندیم نغمه دوزوم،
آ تبریزیم، آ تبریزیم!
***
ایگیدلرین عرصه یئتیر،
دوزلرینده لاله بیتیر،
حق یولوندا جاندان کئچیر،
غیرتینه قوربان اولوم،
آ تبریزیم، آ تبریزیم!
***
باشی قارلی داغلاریندا،
گول- چیچکلی باغلاریندا،
او بختیار چاغلاریندا
“قافلانتی”یام فالیب ایزیم،
آ تبریزیم، آ تبریزیم!
غیرتلی تبریز
حبیب فرشباف
گونش دان یئریندن بویلاندی سحر،
داغلار آل شفقه بویاندی سحر،
خالقیمیز یوخودان اویاندی سحر،
کئچدی ائللر آرا صحبتین سنین!
***
سن بیزیم ائل لرین پاک وجدانی‌سان!
قهرمان یوردومون قهرمانی‌سان!
صمدین، بهروزون جوشان قانی‌سان!
بابک‌دن چاتیبدیر غیرتین سنین!
***
خالقی‌نین قدرتی دایاغین اولدو،
گونشلی بیر صاباح مایاغین اولدو،
عدالت بایراغی بایراغین اولدو،
یاییلدی عالمه شهرتین سنین.
بهمنین ییرمی دوققوزو
ذولفقار کمالی
ائللر دئییردی تبریزی
کؤینک گئیمیشدی قیرمیزی
آذربایجانیمین اؤزو
طولمدن قورتارسین بیزی
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
شنبه گونو سحرچاغی
ائل اله آلدی چوماغی،
تیتره‌دی قورخودان یاغی،
گؤرن‌تک بره‌لدی گؤزو،
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
سسلندی آزادلیق آدی
ایگیدلر قوردو بوساطی
داماقلاردا قالدی دادی
جوشغویا گتدی تبریزی
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
هامی کی وئردی ال- اله
دربارا دوشدو ولوله
کندلی‌لرده گلدی دیله
سؤیله‌دیلر وور دینسیری
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
دئدیلر گلدی ستارخان
نظمیه چکدی ال- امان
لئچک اؤرتموشدو پاسبان
دؤلتین عرضه‌سیز قیزی
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
بارینج کندی یئریدی ائل
آلمیشدی اله قازما، بئل
حیرصی داشیردی مثل سئل
قوی دوشمانین چیخسین گؤزو
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
اود توتدو بانک صادرات
یاندی تؤکولدو هر بیر زاد
شیشه و تابلو قات با قات
دولدو خیاوانین دوزو
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
بابک بابامبز اویانیب
ووقارلی داغ تک دایانیب
آذربایجانا گووه‌نیب
سئویندی آغ اولدو اوزو
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
دئییش‌لر یالاندی یالان،
خارجه‌لی دئییل اینان
تبریزلی‌یدی کی قویدو جان
وطنین اوغروندا اؤزو،
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
جام سیندیران غلامعلی،
اروجعلی‌له پنجعلی-
هاردان اولدو خارجه‌لی؟
تبریزلی اؤزویدو، اؤزو
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
دئیین یاتانلار اویانا
ظولم الیندن گلدیک جانا
ظالیمی بویادیق قانا
قوی هامی بیلسین بو سؤزو
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
دئییرلر کی پوللولاری
باندیردیلار هر نه واری
آغلاتدیلار اوستانداری
گؤز یاشی گولدوردو بیزی
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
گولله سسی گورولدادی
دئولر کیمی نریلده‌دی
میللت باخیب گولومسه‌دی
دیش قیجیرتدی قوردا قوزو
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
گولله آخدی دوزوم- دوزوم
میللتی قورخوتماق اوچون
دوشمان بیلدی ائلین گوجون
فاتلانیب سست اولدو دیزی
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
آذرین اؤز قهرمانی
چکیب یاخینا زامانی
روشن ائدیبدیر جاهانی
ایشیقلی پارلاق اولدوزو
بهمنین ییرمی دوققوزو.
***
دایانما دوغرولدو زامان
ظالیمه وئرمه‌یین آمان
خائنه ولوله سالان
بو میللتین اوره‌ک سؤزو
بهمنین ییرمی دوققوزو.
بهمن ۱۳۵۶
آنا تبریز
ناصر داوران
سئوگیلی یورد، آنا تبریز!
سنسن منه جاندان عزیز.
حیاتیمین شیرینلیگی،
ایلقاریمین درینلیگی،
چیچکلی باغیم،
وقارلی داغیم،
شرفلی تورپاغیم.
ستارخانین بئشیگی‌سن،
ظفرلرین کئشیگی‌سن،
ائل- اوبانین گؤزو سنده،
شیرین دیلین سؤزو سنده.
گوللو باهاریم،
گؤزه‌ل دیاریم،
ای مهربان یاریم
