سهندین اته‌یینده یئرلشمیش « قیرخ بولاق » کندینده، ایللر بوندان اوّل بیر گنج چوبان یاشارمیش.بیر سویوق قیش آخشامی گنج چوبان بیر قیز سئودی. تکجه چوبان سئومه‌دی، ایکی گنج سئویشدیلر. او گوزه‌لین آدی « پری » ایدی. نئچه گوندن سونرا گنج چوبان اؤز عئشقی‌نین ماجراسینی آناسیله آرایا قویدو. آنا کیشی‌سیله دانیشدی، قیز ائوینه ائلچی گئتدی، پری‌نین آتا- آناسی راضی اولوب، اونلاری آداخلادیلار. قرار قویولدو اوزلرینه گلن پاییزدا توی توتولسون و پری ار ائوینه گئتسین.
قیشین داریخمالی، گونش‌سیز گونلری گلیب کئچدی. بایراما ایکی هفته قالمیش آغ یئللر اسمه‌یه باشلادی. قارلار اریدی، سولار آخماغا باشلادی، یاز آچیلدی. گنج چوبان یور- یوکون توتوب، کندین سوروسونو قاباغینا قاتیب داغا چیخدی. داغلارین آشناسی اولان، گنج چوبان، گئجه‌لی گوندوزلو سورونو داغدا دره‌ده اوتاریب و آخشاملار گؤلون اطرافینا آپاریب و اوردا یاتیرداردی. بو زامان کندلی‌لر، کیشی‌دن، قادیندان، قوجادان، جاواندان اؤز آت- قاطیرلاری ایله گؤلون طرفینه گلیب، سورونو ساغاردیلار. آیین چیخماسیلا اونلار ایشلرین قورتاریب گنج چوباندان آیریلیب و اونو باشی اوجا داغلارلا تک قویاردیلار.
گئجه گلردی، سیکوت گلردی، آی گلردی و گنج چوبان وصال حسرتی‌ایله محزون و کدرلی نغمه‌لر اوخویاردی. گنج چوبانین نغمه‌لری، ماهنی‌لاری، حزین و ملال‌¬لی اولسادا اونون اوریینده سئوینج وار¬ایدی. آخی او پاییزی گؤزله‌ییردی و بو اومید اونون اوره‌یینی اوجاق کیمی ایستی ساخلایاردی. یازین آخشامیندا اوزاقلاردا دورموش آی، گلین گیمی گؤیه چیخیردی. گنج چوبان گؤلون قیراغیندا اؤز سوفره‌سینی آچیب شام یئیه‌ردی. او شادلیقدان و سئوینجدن بیلمیردی کی نئیله‌سین. آخی اونون پری‌سی اؤز اینجه اللری¬ایله اونون اوچون خیتاب بیشیریب و گؤبه‌لک قیزاردیب، گؤندرمیشدی.
چوبان شامینی قورتارمامیشدی کی ایتلرین سسی گلدی. او ایتلر هورن طرفه باخیب بیر غریبه گؤردو.
– سلام علیکم! غریبه دئدی.
– کیم سیز؟!
– غریبم… درویشم، اوزاق یولدان گلیب، اوزاق دیارا گئدیرم. گؤردوم هاوا قارانلیقلاشیر، فیکیر ائله‌دیم کی گئجه‌نی سنله سحر ائدیم. ایذن وئریرسیزمی؟!
– خوش گلیبسیز! گؤزوم اوسته یئریز وار.
قوجا درویش سوفره‌نین باشیندا اوتوروب یئمه‌یه باشلادی. اونلار یئییب، ایچیب، صحبته باشلادیلار.
چوبان: مقصدینیز هارادیر؟ هارا گئدیرسینیز؟
درویش: منیم یوردوم بللی اولماز. هارا اولسا اورا گئدرم؛ هارا یئتسم اوردا قالارام.
– ائوین، ائشیگین یوخدورمو؟ چوبان سوروشدو.
– یوخ.
– عؤمور یولداشین نئجه؟
– یوخ.
چوبان اوندان اؤترو کی اؤزونو همدرد گؤسترسین دئدی:
– آللاه قادیردیر.
درویش گولوب دئدی: من اؤزوم بئله‌سی سئویرم، یوخسا من دونیا مالیندان بی‌نیازام. من بو آلچاق دونیادا هئچ بیر شئیه بئل باغلامامیشام، بو دونیا باشدان باشا یالان¬دیر. فانی‌دیر، پوچ¬دور.
چوبان،درویش بابانین سؤزلرینی باشا دوشمه‌دی.
– سنین نئجه؟ آرواد اوشاغین وار؟- درویش سوروشدو.
– من نیشانلییام، پاییز گلسبن توی ائده‌جه‌یم، سیزده گلین تویا.
درویش دئدی: من؟!
– البته، چوبان دئدی.
– یازیق! درویش جاواب وئردی.
چوبان تعجبله سوروشدو: من؟! یازیق منم؟ نییه؟ نه اوچون؟
– بنی آدم دوغرودان‌دا یازیق¬دیر. ائی چیی سود اممیش! سونرا او علاوه ائتدی: سن فیکر ائدیر¬سن کی، سنین سئوگیلین همیشه‌لیک سنی سئوه‌جک ؟! البته کی یوخ. هئچ بنی¬آدمین سئوگیلی¬سی آخیره‌دک اؤز عشقینه صادق قالماز. قادینلار کی وفا اییی بیلمزلر. بو شعری‌ده یادیندا ساخلا: « سگ وفا دارد، ندارد زن وفا »! او بو گون سنی سئوه‌ر صاباح اؤزگه‌سینی. گئجه سنله باش یاسدیغا قویار گوندوز آیریسی ایله. تامام قادینلار بئله دیرلر. آمما اگر سن بیر پری ایله سئویشه‌سن، او سنی اؤلنده‌ده اونودماز . من اؤزوم بیر دریا پری‌سی ایله ائولنمیشدیم، هر واخت ایسته‌سم او دنیزدن سیلکه‌نیب چیخار، منی ( بو قوجا درویشی ) قوینونا آلیب منه تزه حیات، سئوینج و فرح باغیشلار. سونرا او اؤز دیارینا، یورد- یوواسینا، گئدر. درویش علاوه ائتدی:
– بلی بونا معنوی حیات آد وئریبلر. من بئله بیر حیات سورورم و دؤوران کئچیریرم. چوبانی بو افکار، غم و خیال دنیزینه آپاردی و اونو غرق ائله‌دی.
چوبان: ایلاهی بو غریبه نه دئییر؟… پری تکجه دنیزلرده یاشایار؟
درویش جاواب وئردی: سن اگر یئر انسانلاریندان الینی اوزسن، اوندا گؤره‌جکسن کی بیر پری سنله اولفت باغلادی، او دریادان و همین بو گؤلون آراسیندان یا گؤیدن سنین قوللوغونا گلیب سنله دوستلوق ائده‌جکدیر. اوندان سونرا، سن هر واخت ایسته‌سن او سنین یانینا گله‌جکدیر. آی اونلارین باشی اوستونه گلمیشدی . درویشی یوخو آپارمیشدی، چوبانی اویغو و خیال. سحرین سازاغی اسنده درویش، چوبانی یوخودان اویادیب و اوندان وداعلاشیب، یولا دوشدو. چوبان یوخودان اویانمیشدی، لاکین اونون اوزونو غم توزو آلمیشدیر. مئیلسیز سورونو داغا سوروب بیر قارا داش تاپیب، اونا سؤیکندی. بالاجا، نئیی¬نی چیخاریب، بیر هاوا چالدی. هر¬گون کی کیمین قوشلارین سسی اونو سئویندیرمه‌دی. او صمیمی داغلار یاد و غریبه گلیردی. گوللرده بویاقلارینی دییشدیلر. چوبان قوماردا شرکت ائدیب و عقل و سرمایه‌سینی اودوزموشدو. آخشام گؤلون باشینا گلن ساغیچی‌لار، چوبانی خسته گؤردولر. قویونلارین دؤشلرینده آزجاسینا سود ییغیلمیشدی.
یایین ایستی گونلری بیربیر‌ینین آردینجا گلیب گئدیردیلر. پاییزا آز قالیردی. چوبان گونی گوندن خسته¬‌لنیردی. بیر گون آخشام قاش قارالاندا چوبان گؤردو بیر دسته دورنا قاطاری گونئیه ساری کؤچوردولر .همان آناسینا پیغام گوندردی:
– آنا جان توی بساطی تدارک ائتمه؛ منیم گلین گتیرمک فکریم یوخدو.
آنا آغلادی، باجی آغلادی، قیز ائوینه خبر گئتدی. پری‌نین گؤزو دولدو. گول رنگی سولدو.
ایلاهی! بو نه خبردیر؟- پری دئدی.
دورنالار کؤچدو سهندین اولو زیروه‌سینی قار آلدی، سورو کنده قاییتدی، تا طووله‌یه گیریب یازی گؤزله‌سین. یاشیل اوتلاری گؤزله‌سین. پاییزین یئللری کند ائولریندن قالخان گؤی توستولری کنده داغیدیردی. کندلی‌لر بو توستولری آلقیشلادیلار. آخی بو توستولر توی یئرلریندن قالخان توستو ایدی. هانسی ائوده آداخلی قیز اوغلان واریدی اوردا توی چوره‌یی یاپیردیلار. چوخ ائولردن بئله توستو گؤیه قالخیردی. لاکن نه چوبانین و نه پری‌نین ائولری‌نین باجاسیندان بئله توستو چیخمیردی.
گنج چوبان خسته؛ کهربا رنگلی اوزله یوروغان دوشه‌یه دوشموشدو. او خولیا دونیاسیندا پری گزیردی، اونون پریسی یئرده اولارکن او پری‌نی گؤیده گزیردی.
گونلر کئچیردی، چوبان سس‌سیز سمیر‌سیز یاتمیشدی، اونون گؤروشونه دوست تانیش گلیردی لاکین او بیر کلمه‌ده دانیشمیردی. اونون پری‌سی‌ده اونون گؤروشونه گلدی. حالینی سوروشدور. اوره‌یی چیرپارکن آغلار گؤزله چال چاغیردان دانیشدی. آنا ایکی گنجی باهم اوتاقدا قویوب ائشییه چیخدی.
پری: منیم عزیزیم سنه نه اولوبدور؟
چوبان جاواب وئرمه‌دی. پری آغلادی، اصرار ائتدی، سئوگیلی‌سی دردینی اونا دئسین. چوبان گؤزلرینی یوموب دئدی: من انسانلاری سئومیرم. سنی ده سئومیرم. من دنیز پری‌لرینه عاشیق اولموشام.
پری: من قانمیرام…
چوبان دئدی: من سنی سئومیرم!
قیز آغلادی، اونو اوپوب اوتاغی ترک ائتدی. قانادی سینمیش قوش کیمی او ائوی ترک ائله‌دی.
قیش سویوق و آغیر، گونلر گئدنه اوخشامیردیلار. لاکین هئچ قارانلیق هئچ سویوق ابدی دئییل. بایراما ایکی هفته قالمیش قارلار اریمه‌یه باشلادی. آغ یئللر حیات نفسی یئره گتیردیلر.
بیر گون آنا اؤز بالاسینا اوزون توتوب دئدی:
– یازدیر، بالا! بایرام گلیب دیر.
– یاز
– بلی یاز، گوللو یاز… ایندی سهندین باشیندا قمری‌لار اوخویور، تورخایلار، باغری قارالار یومورتلاییب بالا چیخارداجاقلار.
– دوغرودان¬دا بو ایل یاز گله¬جک آنا؟
– بالا نه دئییر¬سن، چیخ یاماجلارا گؤر نه خبر¬دیر. ایندی قیزلار قوجاق – قوجاق نوروز گولو توپلاییرلار.
چوبان آه چکدی، آنا آغلادی.
– سن¬سیز داغلار قار گئیینسین گؤروم بالا. قویونلارین، گئچی‌لرین سودو قوروسون. – آنا دئدی.
چوبان آسقیردی، یئریندن دوردو و دئدی: آنا! قوی اؤلسم ده داغلاردا اؤلوم. من باهار¬دا بو اوتاقدا قالانمارام.
سورو داغا چیخیردی، قویون – قوزونون ملشمه‌سی کندین کوچه‌لرینی بوروموشدو. گنج چوبان، خسته حال‌لا داغا چیخیردی. دام اوستوندن آل گئیینمیش پری، چاشقین¬لیقلا اؤز سئو¬گیلی‌سینی گؤروب و اونا تبسّوم ائتدی. گنج چوبان اونو نظرده‌ن کئچریب باشینی آشاغی سالدی. قیز اونا بیر سو‌فره فتیر وئریب دئدی:
ائی منیم عشقیم، ائی داغلارین یورلماز قهرمانی، منی اونوتما! خسته چوبان فتیر دسمالینی آلیب بیر سؤز دئمه‌دی. اوندان بیر آز اوزاقلاشاندا بو سؤزلری تکرار ائتدی:
بوندان سونرا منی هئچکس، هئچ زامان آلدادا بیلمز.
الوداع ائی منیم کهلیگیم… الوداع ائی یارالی گؤیرچینیم!… الوداع
قارا یاز قورتارمامیشدی. دورنالاردان خبر یوخ ایدی. آنجاق بعضن یاسلی نئچه قارا قوش و قارتال گؤرونوردو کی جنوب‌دان شیمالا ساری گئدیردیلر. چوبان سورونو داغا- دره‌یه یاییب، بیر قارا داش اوسته اوتورموشدو و بالاجا توته‌یینی چالیردی. توتک‌ده بیر عاشیق هاواسی سیزیلدیردی. یارب بو« دیلغمی » دیر؟ یوخ… « غربتی » دیر؟ یوخ… اوشاقلیقدان اؤیرنمیش هاوادا چوبانین یادیندان چیخمیشدی. یئنه‌ده توتک سیزلادی. هاوا یادینا دوشدو: « یانیق کرمی… کرم، او یازیق کرم، بو یانیق کرمی‌نی چالمیشدی.»
ایلاهی زیاد خان اوغلونون دردی نه آغیر ایدی، چوبان دئدی.
گؤز یاشلاری اونون اوزونو ایسلاتدی.
سنین آهین‌دا خوش، آمانیندا خوش
داغلا سینه‌میزی، داغلا کرمی
زیادخان اوغلونون ناکام عشقینی
یامان آغلاییرسان، آغلا کرمی
او ایل بوتون سهندین داغی داشی یاس توتدو، ناله اولدو، اینیلتی سسلری یالا- یاماجا یاییلدی، یای تزه گیرمیشدی . بیر گون، گون اورتاچاغی چوبان سورونو سووارماق اوچون هر گون¬کی کیمی گؤلون دؤوره‌سینه ییغمیشدی. و اؤزوده بیر بولاغین باشیندا داغین اته¬یینده اوتورموشدو. بیردن گؤردوکی بیر پریزاده سویون ایچینده اوزور. باشینی گؤیه قالدیریب دئدی: ایلاهی چوخ شوکور بو پرینی منیم اوچون گؤندرمیسن، حتمن بئله¬دیر. بونو دئییب داغدان گؤلون باشینا گئتمه‌یه باشلادی. لاکین پری سودان چیخیب یئنه‌ده اونو تنها بوراخدی. بو ایش نئچه گون تکرار اولدو. چوبان بیر گون سورونو گؤلون باشیندا سویا اؤتوروب، اؤزو بیر چالی کولونون دیبینده گیزلندی. گونش چوبانین باشی اوسته گلنده یئنه‌ده پری گؤلون باشیندا سویا دوشوب اوزه- اوزه چوبان اولان طرفه گلدی. اونون قارا ساچلاری، آغ اندامی گونشین شعالارینین آلتیندا دوغرودان‌دا گؤزل¬ایدی. قیز گؤلون کنارینا یئتیشنده باشینی قوزادی کی ، داغ باشینداکی چوبانا باخسین، آمما پوسغو¬دا یاتمیش چوبان اونا فرصت وئرمه‌دی. کول دیبیندن قالخیب اوزونو اونا ساری چئویریب دئدی:
– ائی پریزاده، ائی دریانین نازنین پریسی. منی بو یازیق چوبانی گزیرسن؟!
– دور یئرینده، یاخین گلمه! قیز دئدی.
– گؤزوم اوسته، هر نه امرین اولسا باش ایه‌رم. ائی منیم عقلیمی زاییل ائدن. ائی منیم خیالیمی پریشانلیغا سالیب آشفته ائدن.
– سن کیم سن؟ نه ایسته‌ییرسن؟
– من بو داغلارین چوبانییام و آیلاردیرکی سنین انتظاریندایام.
– سن همان چوبانسان کی اؤز ایستکلی سئوگیلی¬سینی بوراخیب و اونون الیف قدین، بوینو بورولموش بنؤوشه‌تک ائتدین؟ سن اونون نرگیز گؤزلرینی ابدی‌لیک آغلار قویدون؟ عار اولسون سنه… عار… ائی نانکور…
چؤبان دئدی: ای پریزاده آخی من سنی سئویرم!
پری دئدی: سن منی گؤرمه¬میش نه جور سئوه بیلرسن؟… سن اؤز معشوقه¬نی آغلار قویدون ای وفاسیز. سن خیالیله آلداندین.
پری یئنه اوزمه¬یه باشلادی.
چوبان باشلادی هؤنکؤر- هؤنکؤر آغلاماغا. اونون سسینه داغلار آغلادی… قایالار تیتره¬دی.
چوبان لعنت سنه ای درویش… لعنت. سن منی آلداتدین. سونرا دئدی: منی تک قویما من یازیغام!
پری دئدی: آند ایچرسن کی منی تک قویمایاسان؟
چوبان دئدی: من بو داغلارین چوبانی دئییلم اگر سندن بیر گون ده آیریلسام!
پری: سؤیون پالتارلارینی اؤزونو سویا آت!
گنج چوبان پالتارلارینی سویونوب اؤزونو سویا آتدی. پری اونون الیندن توتوب گؤلو با هم اوزدولر. سونرا گؤلدن چیخیب بیر سؤیود آغا¬جینین دیبینده اؤتوردولار. چوبان یاخشی باخدی اؤز پری¬سی¬نی گؤردو. اونون اوزوندن اؤپوب دئدی:
منیم گناهیمی باغیشلا! من نه قانماز¬ایدیم. باغیشلا منی. پری اونو قوجاقلاییب قولونو بوینونا سالدی و دئدی: تویوموزا آز قالیر. پاییز یئتیشیر. چوبان دئدی: پاییزدا یوخ، ائله بوگون. اونلار هر ایکیسی گولوب، قوجاقلاشدیلار.
چاراویماق- ۱۳۵۹