نوروز بایرامی‌نین ان بؤیوک شنلیک مراسملریندن بیری آخرچرشنبه آخشامی و آخرچرشنبه گوٍنو مراسملری‌دیر، نه زماندان کی، نوروز بایرامی برپا اولونوب و اود یاندیرما مراسمی نوروز بایرامیندا باب اولوبدورسا, او زماندان بو شنلیکلر توٍرک ائللرینده وارایمیش, ممکن‌ایدی آدی چرشنبه اولمویایدی آیری آد اولایدی، آنجاق بو مراسملر تامامی‌ایله و عینا” اجرا اولارمیش. بو اود یاندیرما شنلیکلری نوروز مراسملریندن آیریلمایان بیر مراسم‌دیر. مینلر ایل دوام ائدیب و هئچ دؤلت، حاکم، دین و اعتقادلار اونو آرادان آپارا بیلمه‌ییبلر، بلکه‌ده اؤزوٍنوٍنکولشدیریبلر، اونا گؤره بو مراسم ده او پایدار و دائمی مراسملردن بیری اولوبدور.
ایندی ایسه گوٍنئی ماحالیندا آخرچرشنبه‌نین نئجه اجرا اولونماسیندان بیر پارا مراسملری تقدیم ائدیرم‌کی، اوشاقلار, یئنی یئتمه‌لر و گنج‌لریمیز بو مراسملری یاددان چیخارتماسینلار.
ایراندا هفته‌نین ۵ نجی گوٍنوٍنو چرشنبه و ایلین سونونجو چرشنبه‌سینی آخر چرشنبه آدلاندیرارلار.
ایللر بویودور، گونئی ماحالیندا هفته بازارلار قورولار، مثلا مرند‌ده، صوفیان‌دا، خامنه‌ده، سیس‌ده، شیندواردا، تسی‌ده و باشقا شهرلرین هر بیرینده هفته‌ده بیر دؤنه بازار گوٍنو و شبسترین بازار گوٍنوٍسوده هفته‌نین بئشینجی گوٍنو یعنی چرشنبه گوٍنلری اولار. شبسترلیلرین طالعینه و بختینه اویغون اولاراق ایلین آخرچرشنبه‌سی‌ده شبسترین بازار گوٍنو ایله مصادف و برابر اولار.
شبسترده آخرچرشنبه گوٍنو بازار گوٍنو اولورسادا، اونون قاباقکی گوٍنو یعنی بازار آخشامی، اوشاق بازاری آدلانار، بو ایکی گوٍنده (بازار گوٍنو و بازار آخشامی) گوٍنئی ماحالی‌نین تامام شهرلریندن و سایی۸۰ دان یوخاری اولان کندلردن عائله‌لر شبستر بازارینا گلرلر.
شبسترین بازار آخشامیندا (اوشاق بازاریندا) تعریفه، توصیفه سیغمایان شنلیکلر اولارکی گل‌گؤره‌سن. آل وئرچیلرین چوخو توکانلارینین ائشیگینده ماتاهلارینی اوجا سسله اوخشایارلار، چیراغلار یانار، گل-گئد چوخالار، توکانلارینین قاباقلارینی پارلاق پارچا و کاغاذلارلا بزه‌یرلر، توکانچیلارین آرتیق یاردیمچیلاری اولار، آل وئرچیلر بیر آی قاباقدان بو گوٍنلره لازیم اولان شئیلری هر هارادان اولموش اولورسا, آلیب حاضرلایارلار.
اوشاقلارین بازارا گئتمک‌لری و چرشنبه‌لیک آلماقلاری:
بو گوٍن، بازار آخشامی (سه شنبه گوٍنو) آتا- آنالار، بؤیوک قارداشلار، باجیلار و قیساجا دئسک ائوین بؤیوگو گوٍنوزدن بو مراسملرده لازیم اولان شئیلری آلماق اوٍچون، یئنی یئتمه‌لره پول وئررلر و لازیملری اولدوغو شئیلری تاپشیرارلار و اونلاری دوستلاری‌ایله بیرلیکده بازارا گؤندَررلر، اوغلان اوشاقلاری تازا پالتارلارینی گییَر، کیچیک باجی و قارداشلارینین الیندن توتار، بازاردا ساتیلان ماتاهلاری گؤستره-گؤستره، آلا-آلا، بازارین بو باشیندان او باشینا آپارار و گوٍن اورتایا قدر دولاندیرار، آنجاق ناهارا ائوه قاییدارلار.
اوشاقلار او گوٍن آخشام‌چاغی و بؤیوکلر صاباحکی گوٍن (آخر چرشنبه گوٍنو) او آلینان شئیلری یئری گلدیکجه مصرف ائدرلر. اونلاردان بعضیسینین آدینی گتیریریک: «ساخسی سوٍسک (سو بوٍلبوٍلو)، تاختادان چاخچاخی ، چاخماق‌داشی، مازالاق، کیچیک‌کوٍزه (دنگیله)، بالاجا قاوال (قطری ۱۰ سانتیمتر)، توتک(نئی‌لبک)، اؤزلرینه دستمال، جوراب و آنالاری تاپشیردیغی شئیلری‌کی، اونلارین هر بیری بیر یئرده لازیم اولاجاق، مثلا تازا و سو دیمه‌میش سو کوٍزه‌سی، آینا- داراق، اننیک- کیرشان ، سوٍرمهدان و بعضی بزک شئیلری آلارلار.
آخر چرشنبه گوٍنو و بؤیوکلرین بازارا گئتمه‌لری:
بو گوٍنده عائله‌نین بؤیوگو شبستر بازارینا گئدر و آخـرچرشنبه‌یه و نـوروز بایرامینا هرنه لازیم اولورسا آلار ائوه گتیرر. اگر بیر عائله‌نین تازا نیشانلی کوٍرکنی و نیشانلی گلینی اولورسا، اونلارا تاباق آپارماغا لازیم اولان شئیلری آلارلار، اوغلانا پنجک، شالوار، کؤینک, باشماق, جوراب، دستمال و کلّه قند. قدیم زامان کندلرده، کوٍرکن‌لره بئل‌باغی (قورشاق)، دولاق، بیلَک دولاغی و تیفتیکدن بؤرک آلاردیلار. تازا گلین اولورسا، اونا دا چئشیتلی بویالارلا پالتار، رنگی آچیق بویالی چادیرا، چارقد (کلاغایی)، باشماق، بزک وسایلی، قیزیل قولباق، کلّه قند و یئمه‌لی شئیلر آلارلار.
کوٍره‌کنه و گلینه تاباق اوٍچون لازیم اولانلاری آلاندان سونرا اؤزونه، عائله‌سینه و هر کیمسه‌یه هر نه بایراملیق وئرمه‌لی‌دیرلرسه، اونو و آخرچرشنبه گوٍنو و بایرام گوٍنلری‌نین یئمه‌لی شئیلرینی آلارلار. بو یئمه‌لیلر زمان - زمان، کند به کند و شهر به شهر بالاجا فرقلری اولار. مثلا قدیم زامان میوه اولان کندلرده اریک، آلما، آرموت، آلی، هئیوا قاخی (قوروسو)، شور بادام ایچی، قوز، کشمش، انجیر و قورو توت، اییده، نوخودچی، اورمو دوشابی، قوز حالواسی و یئددی لوینلر(شیرینیات) اولاردی. لیکن میوه اولمایان کندلرده هدیک(پیشمیش بوغدا، نوخود، مرجی) حالوا ویا بازاردا ساتیلان شیرینیات دان فایدالاناردیلار، آمما شهرلرده صنعتله حاضرلانان شیرینیات، ایره‌لی گلدیکجه چوخلو یئمه‌لی شیرینیلرده آرایا گلیری‌وخلق اونلاردان فایدالانیرلار. بو شیرنیلردن نئچه‌سینین آدینی گتیریریک: شکلات، نوغول، راحت‌الحلقوم، باسلیق، پشمک، شکر‌حلواسی، قوز حالواسی، کانفئت، مامپاس، اطلسی، شکر پنیر، یئددی لوین، (قرص شکری) و سایر…
آخرچرشنبه آخشامی یاسلی(عزالی)آدامین ائوینه گئتمک:
آخرچرشنبه‌نین آخشامی اود یاندیرماغا گئدنده، محلّه‌نین آداملاری ییغیشار، بیرلیکده گئدرلر، یاسلی و عزالی آدامین ائوینین قاباغیندا اود یاندیراندان سونرا، اؤز ائولرینین قاباغیندا اود یاندیرارلار. بو مراسمدن سونرا کی اود یاندیرما شنلیگی قورتارار، یئنه قوهوم قَبله (طایفا- تابین) ییغیشارلار او یاسلی آدامین ائوینه. اونون ائوینده شام پیشیررلر. اؤزلری‌ده اونون ائوینده شام یئیَرلر و فاتحه‌ده اوخویارلار، سونرا آیری قونشولار دا گلر، تسلیت دئیَر و باش ساغلیغی سؤیله‌یرلر.
آخر چرشنبه آخشامیندا اود یاندیرماق:
ایندی آخر چرشنبه‌ده اود یاندیرماق، قدیملردن ده یوٍکسک سوییه‌ده اجرا اولور، او بئله‌دیر‌کی، قدیملر نئچه گوٍن قاباقدان اوشاقلار، یئنی یئتمه‌لر گئدر، چؤل‌لردن قورو تیکان، قیزیل‌گَوَن، یانمالی تونقال، اودون و آیری یاناجاق زادلار ییغار، ائوده ساخلایارلار. بازار آخشامی (سه شنبه گوٍنو) آخشام چاغی اونو اودلاماغلا شنلیک مراسمینی اجرا ائدرلر. بو اود یاندیرماغین آدینا (نَدوورا یا ندارا) دئییرلر. او مراسملردن بیری نَدوورانین اوٍستوندن آتیلماق‌دیر. قدیملر قیزیل گوَنی اودلایار و باشلاری اوٍسته توولایاردیلار، بو گوَن شعله لنردی. آمما ایندی بعضیلری آلمینیوم تیکه‌لرینی توولامایا قویور و توولاییرلار، هاوادا شعله‌لنیر، اوشاقلار هو چکیرلر، سئوینیرلر. جوان اوغلانلار هرکس اؤز ائوینین قاباغیندا، اگر ممکن اولماسا اوٍچ- دؤرد ائودن بیری‌نین قاباغیندا اود یاندیرار و شنلیک یارادارلار.
قدیم‌لرده هر کس اؤز ائوینین دامیندا اود یاندیراردی و داملاردان عائله‌لر بیری بیری‌ایله ایلگی ساخلایاردیلار. بو مراسم‌ده یعنی داملاردا اود یاندیراندا تامام ائو اهالی‌سی ایشتیراک ائدردیلر. اوغلانلار اؤزسئودیگی قیزی نیشانلایاردی و قیزدا اوغلانی گؤرردی‌کی، گله‌جکده ائلچی‌لیگه گلنلره مناسب جواب وئرسین لاکین کوٍچه‌لرده اولاندا یالنیز اوغلانلار ایشتیراک ائدیرلر و بئله اولاندا نئجه اوغلان قیزی و قیز اوغلانی گؤره‌جک، الله بیلیر. بو اود یاندیرانلار اودون اوٍستوندن نئچه دؤنه اویانا- بویانا آتیلارکن دفعه‌لرله شعرلر، سؤزلر, اوخویارلار و اودا- شعله‌یه دئیرلر:
مثلا”: سـاخلاسیـن الله بیـزی سن ساری من قیرمیزی
و یا: دردیم، بلام، دیش آغریم آغیرلیغیم، باش آغریم
تؤکولسون اود دا یانسین منیم بختیم اویانسین
و یا: ندوورا ها ندوورا تونقالی خیردا دوورا
نـدارا ها نـدارا شاه گئتدی قندهارا
کلید سالماق:
آخر چرشنبه‌ده اودیاندیرما مراسمی قورتاراندان سونرا هرکس اؤز ائوینه قاییدارکن کلید سالمالار باشلانار. بو کلید سالما یا کلید ساخلاما بئله اولارکی، هامی ائوین ایچری‌سینه قاییدار، ائوده اوتورار و قاباقجادان، گوٍنوز بازاردان آلینمیش یئمه‌لی شئیلری یئیرکن، بیر بیری ایله سؤز- صحبتلر آچارلار، بعضیلری‌ده شعر یا ماهنی اوخویار. بو وضعیت‌ده بیر نفر ائوین ائشیگینده و گیزلینده (دالدادا) دورارکن بیر کلید، باشماغی‌نین ایچینه یا آیاغی‌نین آلتینا قویار، ائوده دانیشانلارین سؤزلرینه قولاق آسار، اونلارین سؤز- صحبتلرینه گؤره اؤز روزگارینا، گله‌جگینه و قاباقجادان نیّت ائتدیگی قونویا (موضوعا) نسبت او سؤزلردن تعبیرلر گؤتورر و اونا فیکیرلشر، بونا گؤره ائوده اولان آداملار دا بیلرلر، ممکن‌دور ائشیکده کلید سالان، قولاق آسان اولموش‌اولا، چالیشارلار، یاخشی، گؤزل، لطیف، مزه‌لی و شوخ سؤزلر، شعرلر، ماهنیلار و آتالار سؤزلریندن دئییلسین و اوخونسون. جهد اولونار، خسته‌لیکدن، اؤلومدن، غصّه‌لی- غملی سؤزلردن ائوده دانیشیلماسین. بئله‌لیکله کلید سالان آدام قولاق آسار و دقت ائدرکی، بیرینجی نفرین بیرینجی دانیشیغیندان اؤز مطلبینی سئچه – آییرا و اؤز بخت، اقبال و طالعینی یوخلایا. مثال اوٍچون:
بیری‌نین زیارتدن و سفردن گله‌جک آدامی اولورسا، یا حیات یولداشی (اَری) و اوشاقلاری‌نین غربتدن گلمه‌سینه گؤره نیّت ائدیبسه و بو:
«کوٍچه‌لره سو سپمیشم یار گلنده توز اولماسین»
شعرینی ائوده اوخویارسالار، معناسی او اولا‌بیلر‌کی، سفرده‌کیلردن گلنی اولاجاق.
یا مثلا: «ائله گلسین ائله گئدسین آرامیـزدا سؤز اولمـاسین»
دئییلرسه بو شعر گؤستریر‌کی، گرک بیر چوخ احتیاط ائده و ایشلرینده بیرآز مراقب اولا، گؤزلویه و اؤزونو خطره سالمایا و ریسک ائله‌مئیه.
و یا بو شعر: «یار بیزه قوناق گله‌جک بیلمیرم نه وقت گله‌جک»
گلرسه، اگر نیّت ائده‌نین غربتده آدامی اولورسا و اونون گلمه‌سینه نیّت ائدیلرسه، معلوم اولمور، بو مسافر ناواقت گله، تئز یا گئج گله‌جک.
آمما شعر بئله اوخونارسا:
«یار بیزه قوناق گله‌جک بیلمیرم نه وقت گله‌جک اولسون‌کی صاباح گله‌جک»
نیّت ائدن بیر آز امید ائدرکی، مسافری ممکن دور بو گوٍن- صاباح گله، یعنی چوخدا ناامید اولمویا.
بو باره ده فال یاوا و ترسه گلرسه، فال صاحبی مجبور قالار، یا آیری ائوه گئده کلید سالا یا او ائوده او قدر کلید اوٍستونده دوراکی، آیری آدام، آیری سؤز دئیه تا کلید سالانین منظورو، نیّتی ایشیقلانا و آچیقلانا. مثلا بو شعر اوخونا:
«بـویـونا قـوربـان اولـوم… یارگلدی یارگلدی یارگلدی»
یا مثلا بیری‌نین آداخلی‌سی اینجیمیش اولورسا، بو شعر دئیلرسه:
«کوٍسمه‌مندن، کوٍسمه‌مندن محبتیـن کسمـه‌منــدن»
معلوم اولور، او آداخلی باریشماق ایسته‌ییری.
بئله- بئله سؤزلردن چوخ دیر و اونون‌دا اؤزونه گؤره مخصوص ایضاح و آچیقلامالاری واردیر.
آخر چرشنبه‌ده تاباق آپارماق:
آخر چرشنبه آخشامی آداخلی اوغلانین آتا- آناسی طرفیندن آداخلی قیزلارا تاباق تداروٍکو گؤرولر، او تاباقدا چیی (بیشمه‌میش) تویوق اتی، چیی بالیق یا بیر داوار بودو، بیر بؤیوک آینا گؤزل- گؤزل چئشیتلی بویالی پالتارلار، چادرا، کلاغایی، باشماق، بیرکلّه قند، نابات، بیر دیس میوه، بیرجعبه شیرینی، بیر قدر آجیل (پوٍسته، بادام، فیندیق، قوز ایچی) و قیزین آتا- آناسینا سوقت، اگر اولورسا باجی- قارداشینا دا بایراملیق بیر بؤیوک بؤلمه‌یه (مجمعه) قویارلار. بو تاباغی اوغلانین کیچیک قارداشی، اگر قارداشی اولماسا آیری یاخین آداملاریندان بیری، آداخلی قیزین ائوینه آپارار وئرر. بو تاباغی گتیرن اوغلانا چرشنبه‌لیک (کؤینک، جوراب، شیرینی و یا آیری شئیلر) شاباش وئررلر.
چرشنبه آخشامی آپاریلان تاباغین جوابینی، بایرام آخشامی، آداخلی قیزین آتا- آناسی طرفیندن بیر تاباق ایچینده بیشمیش بالیق، بیشمیش تویوق، نئچه جوٍر خورک و یئمک، شاخه نابات، شیرینی، میوه، کؤینک، جوراب، دستمال، بویون شالی، قیز توخودوغو بویالی ایپ جوراب و آیری- آیری شئیلرده قویولار، دوٍزولر و یئنه‌ده آداخلی قیزین قارداشی اولورسا او، اولماسا آیری یاخین آداملاریندان بیر اوغلان بو تاباغی آداخلی اوغلانین ائوینه آپارار. اونلاردا بو تاباق گتیرنه بایراملیق (کؤینک، جوراب، دستمال، شیرینی و یا پول بایراملیغی) وئررلر.
اگر بایرام گوٍنلری محرّم آیینا یاخین یا محرّم آییندا اولورسا بو تاباغی نئچه گوٍن قاباق آپارارلار، هر حالدا تاباق گؤندریلمه‌لی دیر.
آخر چرشنبه آخشامیندا باجالیق یا شال ساللاماق:
قدیملر داملاردا بیر بالاجا پنجره‌یه بنزر قاپی(دربچه) اولاردی، اورادان هم ایشیق گلردی همی‌ده ائوین توٍستوسو چیخاردی. اونا گؤره آداخلی اوغلانلار آخرچرشنبه آخشامی اود یاندیرما مراسمی قورتاراندان سونرا آخشام چاغی، قاش قارالاندا، اؤز نیشانلی‌سینین ائولرینین دامینا چیخار، او باجادان بیر شال (برَک)کی قاباقجادان اؤز نیشانلیسی توخویوب و اوغلانا وئریبدیر، ائوین اورتاسینا ساللایار. قیز و قیزین آناسی‌دا بیلرلر، بو شال او آداخلی اوغلانین شالیدیر. او آن دا هر نه، اوغلانا چرشنبه‌لیک وئرمه‌لی دیرلر، او شالا باغلایارلار، اوغلان شالی داما چکر و شئیلری گؤتورر گئدر.
هاشم ترلان معلیم یازیر«آداخلی اولدوغوم زامان، چرشنبه آخشامی آداخلیمین ائولرینین دامینا چیخیب شالی ساللادیم، آداخلیم و آناسی هر نه قویدولار و باغلادیلار، شالی یوخاری چکمه‌دیم، سونرا اونلار گؤردولر، شالین اوجونا بیر کاغاذ باغلانیب، آداخلیم او کاغاذی آپاردی قونشو قیزینا اوخوتدوردو، گؤردو او کاغاذدا یازیلیب «فاطمانین اؤزونو بو شالا باغلایین. چوخ گوٍلندن و شنلیکدن سونرا، بایراملیغیمی باغلادیلار، چکدیم یوخاری، سونرا دامدان یئندیم ائولرینه و گؤروشدوک.»
بو باره ده رحمتلیک اوستاد شهریار، حیدربابایه‌سلام منظومه‌سینین۲۷ نجی بندینده بویورورلار:
«بـایـرام ایـدی، گئجه قوشو اوخوردو
آداخلی قیز بیگ جورابین توخوردو
هر کس شالین بیر باجادان سوخوردو
آی نه گؤزل قایدادی شال ساللاماق
بیگ شالینا بـایراملیغین بـاغلاماق
شال ایسته‌دیم، من ده ائـوده آغلادیم
بیـر شال آلیب، تئز بئلیمه باغلادیم
غلام‌گـیله قـاشدیـم، شالی ساللادیم
فاطمه خالا، منه جوراب باغلادی
خان ننه‌می یـادا سالیب آغلادی»
دئمه‌لی‌یم‌کی چوخ اوغلانلار نیشانلی اولمادان قاباق، سئودیگی قیزین اؤزونو تکجه گؤروب دانیشا بیلمه‌دیگینه گؤره و اوندان بیر هن آلماغا امکان اولمادیقدا، بو شاللاری او باجادان‌ساللایاردیلارکی، قیزین اؤزوندن و آناسیندان‌‌‌دا راضی‌لیق آلسینلار. هر حالدا شال صاحبی معلوم اولمالی‌ایدی.
آداخلی اولمایان اوغلانلار سئودیگی قیزین ائوینه شال ساللایاندا، قیزلار نظرلرینی بئله سؤزلرله بیان ائدردیلر.
مثلا اگر قیز دا اوغلانی سئوسئیدی، بئله اوخویاردی:
«آی بـاجادان شال سالان بـایـراملیغینـی آلان
چک شالیوی سئومیشم بایراملیغین قویموشام»
اگر سئومه‌سئیدی بئله سؤیله‌یردی:
«آی باجادان شال سالان تئـز منـه مـایل اولان
منــــی سنه وئرمزلر گئد آیری ائوده دولان»
و یا: «آی بـاجادان سـاللاما تئـز شالیوی ساللاما
منی سنه وئـرمـزلـر دای خالاوی یوللاما»
بو شال ساللاماقلار اونا‌گؤره اولاردی‌کی، اوغلانلار نیشانلیلارینی گوٍنوز، ایشیقدا گؤره‌بیلمزدیلر و کوٍرَکنلر اوتاناردیلار شخصا” اؤزلری گئدیب چرشنبه‌لیک و بایراملیغلارینی آلسینلار. بو عمل او اوتانماغین قاباغین آلماق هم ده بیر محبّت، شنلیک و ایستک یاراتماق اوٍچون‌ایدی.
ایندی, داها نه او آداملار وار نه او دربچه‌لر, نه او شاللار و نه او شال ساللامالار. ایندی او دربچه‌لر پنجره‌یه دؤنوبلر, شال ساللایانلاردا آیری کهکشانلاردان یئر اوٍزونه شال ساللاییرلار, بئله‌لیکله بیزیم فولکلوروموز باتیر گئدیر.
قاشیق چالانلار و بؤرک آتانلار:
آخرچرشنبه مراسملریندن بیری‌ده قاشق چالماق و بؤرک آتماق‌دیر. قاشق چالانلار بیر عدّه اوشاقلار و یئنی یئتمه‌لر اولارلار، آخـرچرشنبه آخشامی اود یاندیرماق (ندوورا)دان گلندن سونرا, (او زامان‌کی، آداخلیلار, نیشانلیلاری‌نین ائولرینه شال ساللاماغا گئدرلر) اؤز ائولریندن بیر میس کاسا و بیر دمیر‌قاشق گؤتورر، قونشو ائولره گئدیب, قاپی‌سینین دالیسیندا گیزلَنر و الینده اولان دمیر قاشغی, میس کاسایا بئش اون دؤنه چالار و قولاق آسار، گؤرسون قونشو اونون سسینی ائشیدیر یا خیر؟ اگر ائشیدرسه, اونا بئله جواب وئرمه‌لیدیر: «قاشق چالان گلدیم». یعنی بیر زاد سنه گتیریرم, آمما ائودن جواب گلمه‌سه, او قاشغی دؤباره کاسایا چالاجاق. بو ایشی او قدَر ادامه وئره‌جکدیرکی، ائو صاحبیندن بیر سس گلسین (هن یا یوخ). ائله کی بیر آز شیرنییات یا هرنه وئررسه‌لر آلدی, گئدر آیری ائوین قاپی‌سینا و او ایشی تکرار ائدر…
بو ایشلر تامامی‌ایله شنلیک اوٍچون دوٍر, هئچوقت دیلنچی‌لیگه فیکیر اولونماسین. چوٍن،ائله اوشاقلار قاشیق چالماغا گئدرلر‌کی، اَن پوللو آداملارین و مقام صاحبلری‌نین اوشاقلاری‌دیرلار, بو ایشین داوامی‌دا بؤرک آتماق‌دیر. او دا بئله‌دیر: بیر اوشاق همان ساعتده بیر ائوین قاپی‌سینی دؤیَر, آمما اؤزو قاچار دالیدا گیزلَنر. ائله‌کی، ائو صاحبی قاپی‌یا گلدی, اؤز بؤرکونو ائو صاحبینه طرف آتار. ائو صاحبی او بؤرکون ایچینه بیرآز شیرنییات تؤکر و یئره قویار. بؤرک صاحبی گئدر بؤرکوٍنو گؤتورر قاچارکی، ائو صاحبی اونو تانیانماسین. آمما هر نه ائدرسه, ائو صاحبی بؤرک صاحبینی تانیار و آدینی سسله‌یر. آنجاق بؤرک صاحبی اؤزونو ائشیتمه‌مزلیگه وورار و دالی‌سینا باخماز تا آیری ائوه گئده چاتا…
آخر چرشنبه گوٍنو سحرچاغی آخارسو باشینا گئتمک:
آخرچرشنبه مراسملریندن بیری‌ده سحر تئزدن هاوا ایشیقلانمادان، آخار سو (چشمه،کهریز، چای) باشینا گئتمک‌دیر. بو مراسم‌ده بئله اولاردی: آخر چرشنبه گوٍنو سحرین ایشیقلانماسینا بیر ساعاتجا قالاندا و کیشیلر یوخودان دورمادان، جوان خانیملار خصوصی ایله قیزلار، آخارسو (کهریز) باشینا گئدرلر، اورادا بیر یاشلی (یاشی چوخ اولان) بزک- دوٍزک ده باشاران خانیم قاباقجادان اؤزو ایله الک، قئیچی، آینا، داراق، سوٍرمهدان و بعضی بزک شئیلری… دورو سو باشینا آپارار، اورادا اوتورار، گلنلری گؤزله‌یر. جوان قادینلار، تازا گلینلر و قیزلار قاباق گوٍن بازار آخشامیندان آلینان تازا و سو دییلمه‌میش کوٍزه‌یه (منسه‌یه) بیر آز یئمه‌لی شئیلردن دولدورار، آپارار سو باشیندا بزکچیه وئررلر. جوان خانیملار، قیزلار باشلارینی و اوٍزلرینی بو دورو سودا یویاندان سونرا، بزکچی خانم، او گلینلرین و قیزلارین اوٍز گؤزونه قاشینا بیر آز یئتیشر و بزک وئرندن سونرا قیزلار نئچه دؤنه آینایا باخار، اوٍرگیندن بیر سؤزلر (آرزوسونو) کئچیررکن، او سودان او تایا بوتایا آتیلار و بو سؤزلری دئیرلر:
«آتیل باتیل چرشنبه بختیم آچیل چر شنبه»
سونرا او تازا کوٍزه‌نی تمیز سودان دولدورار و ائوه قاییدارلار. ائوه یئتیشنه قدر کوٍزه یئره قویولمامالی‌دیر. اوندان سونرا، گوٍن یاییلاندا، گنجلره و جوان اوغلانلارا نووبه یئتیشر. اونلاردا او سویون باشینا گئدرکن بو شنلیک مراسیمده ایشتیراک ائدرلر. بو ساعاتلاردان سونرا جوانلار تازا پالتارلارینی گئیر، کوٍچه‌لرده یومورتا یا آیری اویونلار اویناماغا باشلایارلار. نیشانلی قیز اوغلانلار دا اؤز نیشانلیلارینا تاباق حاضرلایارلار و یوخاریدا قئید اولونان تاباغی، اوغلانلارین آتا- آنالاری نیشانلیلاری‌نین ائوینه گؤندَررلر و تاباق آپارانلاردا چرشنبه‌لیک آلارلار، بونودا دئمه‌لی‌یم، قدیم‌لرده بو گوٍن جوانلار شکارا گئدرمیشلر، آت چاپار میشلار و آیری قهرمانلیغلار ائدرمیشلر، ایندی داها بئله بیر شئیلر یوخدور…
یومورتا بویاماق:
جوان قادینلار قیزلار خصوصی‌ایله نیشانلی قیزلار یومورتالاری بیشیرندن سونرا، ایستی- ایستی (قیرمیزی، ساری، یاشیل) بویالارلا آغ یومورتالارین اوٍستونده شکیللر، گوٍللر چکر و یازیلار یازارلار. یومورتالارین اوٍستون بزرلر، نیشانلیلارینا تاباق آپاراندا نئچه‌سینی بیر کاسادا یا بشقابدا، او تاباغین ایچینه آرتیرالار، یا دا اوشاقلارا چرشنبه‌لیک و بایراملیق وئرنده او بویالی و گؤزل یومورتالاردان وئره‌لر. یومورتانی بیشیرنده و بویایاندا بعضیسینین اوٍستوندن بیر ساپ یا ایپ‌لر سرییَرلر و بویانین ایچینه سالارلار. پیشندن سونرا او ساپلاری آچاندا، یئرلری آغ قالار و بیر گؤزل ناخیش (نقشه) یومورتانین اوٍستونده قالار.
آخر چرشنبه‌ده یومورتا دؤیوشدورمک:
ایلین‌سون گوٍنلری خصوصی‌ایله آخرچرشنبه و بایرام گوٍنلری، آذربایجاندا یومورتا دؤیوشدورمک اویونو ایفا اولونار.
استاد شهریار بو بارده یازیرلار: (حیدر بابایه سلام،۳۲جی بؤلوم)
«یومورتانی گؤیچک گوٍللو بویـاردیق
چاققیشدیریب سینانلارین سویاردیق
اوینامـاقدان بیرجه مگـر دویـاردیق
علی منه یاشیل آشیــق وئرردی
ایـرضــا منه نووروز گوٍلو درردی»
قدیملر۱۳۵۰نجی گوٍنش (۱۹۷۱نجی میلادی) ایل لره قدر تهراندا دا یومورتانی میوه ساتان آرابالارین اوٍستونده ساتاردیلار، اونا گؤره ائله‌جه و همان آرابانین اوٍستونده اولان یومورتالاردان فایدالاناراق، آرابا اوٍستونده ده یومورتا دؤیوشدورمه باب ایدی.
شبستر ماحالیندا بیلیجی و اوستا اوشاقلار، گنجلر بایراما ۴۰ گون، بیر آی قالاندا یومورتالاردان نئچه‌سینی دیشلرینه وورماقلا یوخلایار و اونلارین چوخ برکینی آییرار و اونلاری قیرمیزی اولماق اوٍچون نار و سوغان قابیغیلا سودا بیشیرندن سونرا دوزون ایچینه قویلایارلار‌کی، یومورتا چوخ برکیسین (بیرآی دوز ایچینده قالار) او یومورتالاری آخرچرشنبه و بایرام گوٍنلری دوزون ایچیندن چیخاردار و کندین میدانلاریندا اوشاقلاری چئوره‌لرینه (دؤوره‌لرینه) ییغارکن مش قوروشوب (شرط باغلاییب) یومورتالارینی دؤیوشدورمگه باشلایارلار، بئله‌لیکله هرکسین یومورتاسی سینماسا، سینانین یومورتاسینی آلار. بیرنفر، بیر یا نئچه نفر ایله بیر آن‌دا یومورتا دؤیوشدورمگه باشلایا بیلر، اونلارین بیری وورار و بیر یا نئچه‌سی الینده یومورتانی توتار، بو یومورتانی توتانا (یات) او بیری آداما (وور) دئییلیر. یومورتالاری، اوجلاریلا، اوجلارینا و دیبلری‌ایله، دیبلرینه وورارلار، بئله کی، یاتانین یا وورانین یومورتا‌سینین بیر طرفی سینمیش اولا. یومورتاسی سینانا اودوزان و سینمایانا اودان دئییلیر.
