سؤیلهین: خانم عدیله طهماسبی / یازییا آلان: تئلناز نعمتی
من ایستیرم اهرین آخرین چارشنبه رسم و رسوماتین سیزه دئییم و بو چارشنبهلرین بیریندن یادیمدا قالان بیر خاطیرهنی سیزه تعریف ائدیم.
اوشاقلیق چاغلاریمدا، اهرده ایلده بیر ایکی دفعه اؤزل مناسیبتلرده دویو یییردیک. بو مناسبتلرین بیری آخیر چارشنبه ایدی. مامانیم سحردن دویو ایسلادیب، آخشام چاغی حیطده اوجاق قالاییب، بؤیوک میس قازاندا دویونو سوزردی. دویونون عطری کوچه-باجایا یاییلاردی. او زامانلار اهرده بایرام آخشاملارینا مخصوص ماش خوروشتو پیشیرردیلر. ماش خوروشتو سبزی قورما دئییل، بودا سبزی قورمانین بیر جورهسیدی؛ بو دادلی خوروشت، قره گؤز لوبیا،[اهرده ماش دئییلر] ات، سبزی و ذوغالدان عیبارت ایدی. ایندیده ائله بو خوروشتو پیشیرنلر وار. مامانیم دویونو سؤزندن سونرا قاپاغینین اوستونه کؤزرمیش کؤمور قالاردی، دویو ایسه هم اوجاقدان، هم ده یوخاریدان دم چکردی.
آنام خیاط اولدوغو اوچون چارشنبه آخشامینا گؤره بیزیم آلت پالتاریمیزدان توتدو اوست پالتاریمیزا کیمی تازالاردی.
چارشنبه آخشامی یانی سهشنبه ساعات ایکیدن اویانا آنام بیزی گئییندیرردی، بیز ایسه گئدیب اوتوراردیق کوچه قاپیسیندا؛ بیزیم قاپیمیز خیابانا آچیلاردی، او زامان کی تقریبا۴۲-۱۳۴۱ ایللری اولوردو، تازا اهرده خیابان چکیردیلر؛ اهرین تکجه اصلی خیابانی تبریز یولوندان باشلانیب، کلیبر یولوناجان ادامهسی وار ایدی. خیابانا آسفالت سالیرکن، تورپاغی هامارلاشدیریرکن بولدوزرین آغیرلیق و تیترهییشی بیزیم حیط دیواریمیزی ییخمیشدی. دیوارین یییخیلمیش یئرینه بیر پرده آسمیشدیق؛ آتام گؤزلهییردی قیش چیخاندان سونرا فحله-بنا گتیریب دیواری تیکدیرسین.
چارشنبه آخشاملاری بیزیم دیلخوشلوقلاریمیزدان بیری قاپی آغزیندا اوتوروب، نشانلی قیزلارا آپاریلان تاباقلارا تاماشا ائتمک ایدی. چارشنبه آخشامی قیز ائوینه، بایرام آخشامی دا اوغلان ائوینه تاباق گؤندرردیلر. کاسیبین تاباغی بیرایکی دنه اولاردی، اما دولتلیلرین تاباغی اون دنه، اون بئش دنه، ییرمی دنهده اولاردی. بو تاباقلاری خانیم-آغا بیرلیکده آپاراردیلار. تاباقلاری گؤتورن آغا- خانیملار گؤزل گؤیچک گئیینردیلر، اونلار آددیم آتدیقجا تاباغین اوزهرهرینه سالینمیش زرلی سوزنیلرین قوتازلاری توولاناردی. تاباق دئدیینده بؤیوک میس مجمعهدن عیبارت ایدی.
گلین ائوینه گئدن تاباقلارین بیرینده چرشنبه آخشامی اوچون شام یئمهیی گؤندرردیلر. شام ایسه پیشمیش دویو، خوروشدان عیبارت اولاردی. بیر آیری تاباقدا پول شیرینیسی، [گیرده-گیرده رنگلی -بزکلی شیرینیلر اولاردی] شکرپنیر، شوکولات دوزردیلر. شکرپنیر ایله پول شیرینیسینی آغیزا قویماقدا ارییردی. او زامان میوه چوخ اولمازدی، بیرینین ائوینده اوزوم، امرود، هئیوا، نار ساخلاماق یئری اولسایدی، بایرام اوچون میطباخدا گؤیدن آسلاردیلار. چوخ دولتلینین تاباغیندا بو میوهلردن ده تاپیلاردی. تاباقلارین ایچینه دوزولن شیرینی، تؤحفه، کلهقند و هر نه وار ایدی، گؤزل رنگلی کاغاذلارا بوکولردی. بو رنگی کاغاذلار ایندیکی کادو کاغاذی کیمین دئییلدی، نایلون کیمی بیر جینسی واریدی و خیش-خیش ائدردی. بو رنگی کاغاذلارا بوکولموش تحفهلر تاباغا داها آرتیق گؤزللیک وئرردی.
بیز اوچ قارداش، بیرده من چارشنبه آخشاملاری اوتوراردیق قاپی آغزیندا تاباق آپارانلارا چپیک چالاردیق. بعضاً بو تاباق آپارانلارین قاباغیندا قاوال چالیب، اوینایان دا اولاردی.
ساعات آلتی-یئددیدن سورا ائوه دؤنردیک. مامانیمین پیشیردییی دویو- خوروشتدان یئییب، سورا آغامین آلدیغی چارشنبه یئمیشی یییردیک. آنام چارشنبه یئمیشیندن هامییا پای وئرردی، اما دییردی آز یئیین معده اولارسیز چون غذادا یئییبسیز، ساخلایین صاباح سودان آتلانماغا گئدیرکن یییرسیز. آرتیرمالییام مامانیم، یانی تک مامانیم یوخ بلکه تامام قونشولار ، کاسیب، دول، قوجا و اللری آغیزلارینا چاتمایانلارا دا چرشنبه آخشامی پای گؤندرردیلر. بیراز دویو-خوروشت، بیراز یئمیش، بعضاً جوراب، روسریده قویوب، بالاجا بیر تاباق دوزلدیب، اوشاقلارین الینه وئریب، قونشویا گؤندرردیلر. قونشو دا تاباغی آلاندا، اون شاهی، بیرقیران اوشاغا پای وئرردی.
دیواریمیزی بولدوزر ییخان ایلین چارشنبه گئجهسی مامان هامیمیزی ییغمیشدی بیر یئره دئییب گولوردوک، یئمیشلریمیزی بؤلوشورکن، پنجرهنین یاریم آچیق دریچهسیندن بیر کت ایچری آتیلدی. آنام آلتی یاشلی منی چورقالادی دریچهدن ایچری آتیلان کوتا، آپارییب، دیوارین ییخیق یئریندن ائشیگه قویورکن دئدی: گل، بودا سنین چارشنبهلیگین. ۶۲ ایل او گوندن کئچسه ده، او گون هئچ یادیمدان چیخماز.
او گئجه، سونرالار منیم حایات یولداشیم اولاجاق آدامین ۱۶-۱۵ یاشی وارایدی، ائولرینده یئییب ایچیب، شال آتماق اوچون بیزه گلدیینده، گؤرموشدو نه دستمالی وار، نه شالی، شال یئرینه کوتونو آچیق دریچهدن ایچری آتمیشدی.
او چارشنبه آخشامیندان سورا هر ایل بو آغا دییردی بو قیز منیم چارشنبهلیییمدی. خلاصه او گئجه او دا گلدی بیزه قوشولدو، اونا دا پای وئردیلر. حتی گئجهنی بیزیم ائوده یاتدی. آنام چارشنبه گئجهسی اوغلانلی-قیزلی، هامینین الینین دیرناقلارینا حنا یاخاردی. سورا نایلون باغلاییب، اوستوندن جوراب تایی گئیدیرردی. اوغلانلار حنانی یا اووج ایچی یادا آیاق آلتینا یاخاردیلار. سحر تئزدن آنام ساعات ۵ده بیزی یوخودان اویادیب، اهر چاییندان آتلاماغا گئدردیک. بیز اهر چایینا چایلاق دییردیک، چایلاق او زامان چوخ تمیز و سویودا بول ایدی، یوخودان اویانیب، سئوینجک تازا پالتارلاریمیزی گئییب، یئمیشدن ده جیبیمیزه تؤکردیک. بئله بیر مراسیملرده اوچ -دؤرد پاسیبان چایلاغین اطرافیندا جماعتین امنیتینی قورویاردیلار. او پاسیبانلاردان بیری ده منیم آغام ایدی.
دئمهلییم اهرده مش ابراهیم آدلی بیر کیشی وارایدی؛ بیت- بیره ساتان مش ابراهیما معروف ایدی. بیر تاختا جعبهیه رزین باغلاییب، بیت-بیره داواسی دولدوروب، بوینوندان آسلاییب، سحردن آخشاما کیمی بیت-بیره داواسی ساتاردی. مش ابراهیم بیر قیز، بیر اوغلان آتاسی ایدی، خانیمیسینین آدی ایسه سکینه ایدی، اؤزو ده بتر گولمجه دئین ایدی. چارشنبه آخشامی مش ابراهیم خانیمینی سالاردی قاباغینا، قاوال چالا-چالا، سکینه دایقیزینی اوخویورکن کوچهلری گزردی، جاماعات دا سورو کیمی اونون آرخاسینجا دوشوب، چپیک چالیب، شادلیق ائلردیلر. بیز ده سحر چاغی چایلاغا اوخویا اوخویا گئدردیک.
او زامان اهرده ایکی گاراژ واریدی بیر سلیمانی مئیدانینداکی سلیمانی گاراژی، بیری ده چایلاقدا محمدی گاراژی. بیزیم ائویمیز سلیمانی گاراژینا یاخین ایدی. چارشنبه آخشاملارینین صاباحیسی سحر تئزدن، چایلاقدان آتلانماغا گئدنده، نئچه نفرین آت چاپدیردیغینی گؤرهردیک. اوردا آت یاریشی اولاردی؛ چالیب اوخویاردیلار. بیرایکی ساعات دیلخوشلوقدان سورا ساعات سکگیزده هامی داغیلیب گئدردی ائوینه؛ بیز ده صبحانهنی یئییب، سورا تازا پالتارلاریمیزین جیبلرینه یئمیش دلدوروب، مدرسهیه گئدردیک. او زامان بیز ایکی دؤنه مدرسهیه گئدردیک، بیر سئری صبح ساعات سکگیزیاریمدان اونایکییه کیمی، بیر نوبهده ایکیده گئدیب، دؤردده درس باشا چاتاردی. من او زامان بیرینجی صینیف، قارداشلاریمین بیریسی ده ایکینجی صینیفدا درس اوخویوردوق. او بیری قارداشیم هله مدرسهیه گئتمیردی.
بئلهلیکله چارشنبهمیز تامام اولاردی. سورا بایرام آخشامی گلردی. بایرام آخشامیدا گئیینردیک یئنه دوراردیق قاپی آغزیندا، بو دفعه ده اوغلان ائوینه گئدن تاباقلارا باخاردیق. یئنه مامانیم میس قازاندا دویو دملهییب، یئنه خوروشت پیشیریب، قونشولارا پای گؤندرردی.
تازا ایل گوندوز تحویل اولسایدی هامی تازا پالتارلارینی گئییب، قوهوم-قونشونون گؤروشونه گئدردی. ایل تحویلیندن قاباق بوتون ائولرده قوهوم – قونشو اوشاقلارینین ساییسیجا سوغان یا دا نار قابیغیلا یومورتالاری بویایاردیلار. بایرام گوروشلرینده یومورتالاری دؤیوشدورردیک. وارلی-کارلیلار هردن بئش اون شاهی پول دا اوشاقلارا بایراملیق وئرردیلر. بیز بویالی یومورتا یا دا رنگلی شیرینیلرله دیلخوش اولاردیق. بایرامین اوچ-دؤردونهجن بؤیوکلرین گؤروشو باشا چاتاندان سونرا تبریزدهکی داییلاریم ایله خالالاریمین گؤروشونه گئدردیک. گؤروشلر سیزده گونونه کیمی دوام ائدردی. حتی دئیردیلر توت یئره دوشنه کیمی گؤروشه گئتمک اولار.
ایندی اما ائله دئییل؛ بئش گونده بایراما قالمیش، ائوه گل-گئت اولماسین دئیه، سفره گئدیرلر. داها او صمیمیت، او محبتلی گؤروشلر یوخدور. ایل، ایلدین یاخشی گلمک یئرینه آغیر گلیر، قوهوم-قونشو بیربیریندن اوزاق گزیر، فیکیر توققوشماسیندان باجی- قارداش بیربیریندن اوزاق گزیرلر. عایله ایچینده محبت دئیه بیر شئ قالمیر. آتالاریمیز دئمیشکن: محبت گؤزده اولار. قدیم زامان کاسیبلیق اولسا دا، محبّت واریدی، صمیمیت واریدی. مثلاً گؤرردین شامیمیزی گؤتوروب گئدردیک خالام گیله، شامیمیزی اونلارین شامینا قاتیب یییردیک، دییب، گولردیک، گول گول اویناردیق سورا چیخیب گلردیک ائومیزه، حاییف او گونلره؛ هلهده اوشاق زامانینین چارشنبه آخشاملاری یادیمدان چیخمیر، ایندی ایسه هئچ بیلمیرم هاچان چارشنبه آخشامیدی، هاچان بایرامدی.
هر شئی عادّی اولوب. دویو یئمک عادی اولوب؛ ایندی اوشاقلار اوزاقدا، ار-آرواد ایکیمیز اوتوروب بیربیریمیزه باخیریق. کاش او محبتلر، او صمیمیتلر آرادان گئتمز ایدی.
یاخشی گونلر اومودویلا بایرامیز مبارک اولسون!
عدیله طهماسبی
چئویرن: عدیله طهماسبی
ترجمه: عدیله طهماسبی
سسلندیرن: عدیله طهماسبی
- یادداشت
- اوخوماق زامانی: 4 دقیقه
- https://ishiq.net/?p=36535
چاپ