ساری ایستی
یاشار کمال- چئویرن: ارسلان فصیحی
اوشاق: «آنام»- دئدی، «آناجان، منی ساباه سحر تئزدن، گون چیخمامیشدان اویات».
– اگر یئنه اویانماسان؟
– اگر اویانماسام، ایینه سوخ اتیمه، توکلریمی چک دؤی منی.
اوزو سولغون، اینجه قادینین قارا گؤزلری سئوینجلی بیر پاریلتی ایچینده قالدی.
– یئنه ده اویانماسان، اوندا نئجه؟
– اؤلدور منی.
قادین وارگوجو ایله اوشاغی قوجاغینا آلیب، باغرینا باسدی.
– جان بالا جان، دئدی.
– اگر اویانماسام …- اوشاق دوشوندو. بیردن «آغزیما بیبر سوخ»- دئدی.
آناسی یئنه ده، عئینی مهریبان‌لیقلا، گؤزلری یاشاراراق اونو باغرینا باسیب اؤپدو. اوشاق دال‌بادال دئییردی:
– باخ، اگر اویانماسام، آغزیما بیبر سوخ ها!…آنا «جان!» – دئییر.
– بیبر چوخ آجی اولسون
اؤزونو ازدیریر، ارکؤیونلوکله، آرا وئرمه‌دن قیشقیریر:
– آجی بیبر، قیرمیزی بیبر … آغزیمی ائله یاندیرسین کی … ائله یاندیرسین کی … دیک آیاغا دوروم.
آناسی‌نین الیندن قورتاریر، همین سورعتله یاتاغا گیریر.
– اورک بولاندیران بیر یای گئجه‌سی … گؤیده تک- توک اولدوزلار، یئکه تکره بنزر بیر آی… یاتاق تورشامیش تر قوخوسو وئریر.
یئرینده اویان- بویانا دؤنور، سونرا بیر قرارا گلیر: «سحره‌جن یاتمایاجاغام». سئوینیر. سحر چاغی آناسی «عثمان»- دئیه‌ن کیمی، تئز قالخیب بوینونا ساریلاجاق. آناسی نه‌قده‌ر حئیرت ائده‌جک بو ایشه! یاتاغین ایچینده سئوینجله هوپلانیر. سئوینجی بیر آن سؤنور، ایچینه قورخو دوشور: «بیردن یوخوم آپارسا، اوندا نئجه اولار؟» اؤزو- اؤزونه دال‌بادال تکرار ائدیر: «یوخلامارام، یوخلامارام دای! نه‌یه گؤره یوخلاییم».
آز سونرا آناسی گلیب یاتاقدا، اونون یانیندا اوزانیر. اوشاغی اوخشاییر:
«بالام»- دئییر، «یوخلادین؟»
عثمان هئچ دینمیر. آناسی قوجاقلاییب اؤپور عثمانی. عثمانین ایچیندن ایلیق- ایلیق بیر سئوگی، عئشقه، محبّته بنزه‌ین آغلادیجی بیر شئی‌لر کئچیر. سحری گؤزله‌ییر. آناسی نئجه حئیرت ائده‌جک. تکجه دوشوندویو شئی بودور کی، سحر تئزدن دوروب آناسی‌نی حئیرت‌لندیرسین.
آنا یوخلاییب، عثمان یاتاقدا اویان- بویانا دؤنور. گؤز قاپاقلاری آغیرلاشیر. عثمان اؤزونو ائله راحات بوراخمیر.
بیر آن قالخیب، درین- درین نفس آلان آناسی‌نین اوزونه باخیر. اوز آی ایشیغیندا آی کیمی پاریلداییر. هؤروکلو ساچلاری ایندی داها قارا گؤرونور هؤروکلو اوزون ساچلار یاستیغین آغلیغیندا گؤزه چارپیر. هؤروکلرده پیریلتی وار. اوزون زامان ساچا، آغ- آپباغ اوزه باخیر. سونرا باشی آغیرلاشیب یاستیغا دوشور.
گئجه یاریسی چوخدان کئچیب، اطراف گوندوز کیمی ایشیق‌دیر. آلاچیغین آلتیندا یاتان اینه‌یین گؤوشمک، دیشلری‌نین قیجیرتماق سسی گلیر. یوخو یامان باسیب اونو. یوخلایاجاق. دیشلرینی سیخیر. قوللارینی دیشله‌ییر. هر نه ائله‌سه ده فایداسی یوخدور، یوخو بیر سو کیمی دؤرد یانینی توتوب، دورمادان یوکسه‌لیر، هیرس‌لنیر، سونرا گولومسه‌ییر. هیرس‌لنیر، گولومسه‌ییر. سحره یاخین آناسی‌نین بوینونو قوجاقلاییر. قوللاری آناسی‌نین بوینوندادیر …
آی غرب‌ده‌کی دوزنلییه دوغرو ائنیب، ائله بیل بیر اوجو تورپاغا دیه‌جک. بیر آزدان یئره باتاجاق. ائله بیل شرق‌ده‌کی داغلارین دالیندان اینجه، آغ بیر ایشیق فیشقیریر، داغلارین تپه‌سی یاواش- یاواش آغاریر. کندین اینک‌لری بؤیورمه‌یه، کندده بیر شئی جانلانماغا باشلادی.
آنا دیز چؤکوب، ترپنمه‌دن، سس- سمیر چیخارتمادان اوشاغا باخیر. اوشاغین باشی یاستیغین قیراغینا دوشوب، بوینو چؤپ کیمی‌دیر. اوزو ساپ- ساری. اوشاق نفس بئله چکمیر. بالاجا اوزو آلاجا قارانلیقدا خیال کیمی گؤرونور … آنا اونا باخا- باخا آه چکیر …
اوشاق بیردن بیر قولونو ملفه‌نین آلتیندان چیخارتدی. قولون قالینلیغی آنجاق بیر باش‌بارماق قده‌ر اولار. دری‌سی او قده‌ر قیریش- قیریش‌دیر کی، ائله بیل سومویوندن قوپوب تؤکوله‌جک … آنانین گؤزو قولا ایلیشدی، قالدی. سونرا دریندن بیر «آه»- دئدی، «بالام آه ..»
ترپندی، ایکی طرفینه ساللاندی. اوشاغین یانینا گئتدی. «اویاتمایاجاغام»- دئدی. «اویاتمایاجاغام، اگر آجیمیزدان اؤله‌جه‌ییک‌سه، قوی اؤلک. بیر اوشاغین ایشله‌مه‌ییندن بیر شئی چیخماز کی».
گؤزلری آریق قول‌دادیر. ایندییه‌جن اوشاغین بو قده‌ر آریق اولدوغونو نئجه باشا دوشمه‌دییینه حئیرت ائدیردی.
– اگر آجیمیزدان اؤله‌جه‌ییک‌سه، قوی اؤلک.
اوزون، هؤروکلو ساچینی آغزینا آپاریب، هیرسله چئینه‌دی. آشاغی‌دان اری باغیردی:
– یئنه ده اویانمادی؟
قادین یالواران بیر سسله دئدی:
– نه ایسته‌ییرسن اوشاغین جانیندان؟ هله بالاجادی، بارماق بویدادیر، سوموکلری سینار، ائله ظریف‌دی کی …
اری عصب‌لشدی:
– بو گون موطلق اویانمالی‌دی، سنه اویانمالی‌دی دئییرم! ایشله‌سین، تنبل‌لییه عادت ائله‌مه‌سین. اوشاقلیق‌دا گر‌ک سوموکلری برکییه.
قادین دئیینه- دئیینه، قورخا- قورخا دئدی: «قولو او قده‌ر آریق‌دی کی، …»
اوشاغین باشی‌نین اوستونه گئتدی. اؤزونو هئچ جوره راضی ائده بیلمیردی کی، بو توک کیمی یونگول اوشاغی اویاندیریب، قیزمار گونشین آلتیندا ایشله‌مه‌یه گؤندرسین.
آشاغی‌داکی عصبی سس: «اویات اونو»- دئدی. «بیر شیلله قوی قولاغی‌نین دیبینه. مصطفی‌آغاگیله سؤز وئرمیشم. بو گئجه یاریسی هاردان اوشاق تاپاجاقلار، هه؟»
قادین دئدی: «آی کیشی، اوره‌ییمدن گلمیر آخی. ائله ظریف‌دی کی … اونون ایشله‌مه‌یی ایله بیز بیه پوللو اولاجاغیق؟»
کیشی دئدی: «اگر ایندی‌دن ایشله‌مه‌یه عادت ائله‌مه‌سه …»
قادین اوشاغین باشینی، توکلرینی اوخشادی. یاواشجا «عثمانیم»- دئدی. «عثمانیم اویان، قالخ آیاغا بالام … گون چیخدی عثمان».
اوشاق ناله ائله‌دی. یاواشجا بیر بؤیروندن او بیری بؤیرونون اوستونه دؤندو.
– بالام، عثمان، گون چیخیبدی …
اوشاغین چیینیندن توتوب قووزادی. ائله یاواش توتموشدو کی، ائله بیل سینیب تؤکوله‌جک… تزه‌دن یاتیرتدی.
«اویانمیر دای، اویانمیر. اؤلدوروم؟»
تئز آلاچیقدان آشاغی ائندی. آلاچیق بئشیک کیمی ساللاندی.
کیشی قیشقیردی:
«آللاه سنه ده لعنت ائله‌سین، اونا دا … نئجه یانی اویانمیر!»
«اویانمیر دای، نئیله‌ییم!»
کیشی هیرسله پیلله‌کنلره آتـیلدی. آلاچیغا چیخدی، اوشاغین ایکی قولوندان توتوب قووزادی. اوشاق بیر دووشان بالاسی کیمی الینده آسیلی قالدی. یوخولو- یوخولو ال- آیاق آتیر، «آنا، آناجان!»- دئیه قیشقیردی. کیشی آلاچیقدان اوشاغی آشاغی ائندیریب قادینین قاباغینا آتدی. اوشاق حیه‌طین توزلارینین ایچینده یئره سریلدی.
قادین اوشاغینا باخدی، باخدی:
«آللاه هئچ کیمین بالاسینی اؤزگه‌نین الینده قویماسین» – دئدی. تئز اوشاغی یئردن گؤتوروب باغرینا باسدی. اوشاغین گؤزلری یئکه- یئکه آچیلیب، حئیرتله باخیردی. آپاریب سویوق سو ایله اوزونو یودو.
اؤزونه گلن اوشاق: «آنا» دئدی.
– جان!
– آغزیما قیرمیزی بیبر سوخدون؟
بو واخت مصطفی‌آغانین ماشینی گلدی، ائولری‌نین قاباغیندا دایاندی.
– عثمان …
عثمان قاچا- قاچا گئدیب ماشینا میندی. سئوینجدن دریسینه سیغیشمیر، ماهنی اوخویوردو.
آناسی مصطفی‌آغانین تارلاسیندا گونه‌موزد ایشله‌ین «زینب»ی بیر کنارا چکیب دئدی: «قوربان اولوم، زینب باجی، عثمانی گؤزله … اوشاق بیر دری، بیر سوموک‌دو …»
زینب:
– قورخما باجی- دئدی، «آرخایین اول».
تارلایا گئتدیلر. هله گون چیخماییب … کومباینین دوزگون سیرالادیغی دسته‌لر شئهلی‌دیر … اوت و یاش اکین اییی‌سی گلیر … آتی آرابایا قوشوب، یوکله‌مه‌یه باشلادیلار. آرابایا ایکی آت یئرینه بیر آت قوشوبلار …آتین جیلووونو عثمان چکیر، آرابا دولان کیمی، تئز خرمن یئرینه آپاریر….
آرابانی یوکله‌ین‌لر عثمان‌لا باش- باشا قویورلار:
– نئجه‌دی عثمان؟
– یاشا عثمان!
عثمان سئوینیر …
چوخ کئچمه‌دن قیپ- قیرمیزی بیر اود حالقاسی حالیندا گونش قارشیداکی داغلارین دالیندان چیخدی … اکین یئریندن، دسته‌لردن، سامانلاردان یاواش- یاواش، اینجه، گؤزله گؤرونن بیر بوخار قووزانیر. گؤیده پارچا- پارچا آغ بولودلار دولانیر.
عثمان خرمن‌له دسته‌چیلر آراسیندا گلیب- گئدیر. عثمان جانلی، دیپ- دیری‌دیر. زینب هردن: «هه عثمانیم. آسلان عثمانیم …»- دئیه عثمانی اوخشاییر.
گون تپه‌یه دوغرو یوکسلدی … هر یئر ایشیق ایچینده بوغولوب، تورپاق‌داکی بوغدالار دا، بیچیلمیش دسته‌لره وورولان گون ایشیغی ائله بیل آلوودور … ایشیق ساپ کیمی هر یئری ساریییب، مینلرله، یوز مینلرله ایشیق ساپی بیر- بیرینه دولاشیب، سانکی گؤیده اوچورلار. بیچینی دسته‌له‌ینلرین اوزونو توز توتوب، اوزلردن تر سوزولور. هر طرفه اود ساچیلیب، هر یئر یانماقدادیر.
عثمان قارالیب، اوزو بیرآز داها اینجه‌لیب، یئکه گؤزلری قیسیلیب … کؤینه‌ییندن ده تر فیشقیریب …
سحر واختینداکی جانلی‌لیق هاردا قالیب!؟ … ایندی عثمان یئرییهنده آیاقلاری بیر- بیرینه دولاشیر. آز قالیب ییخیلا و آتین آیاقلاری آلتیندا قالا … عثمان اؤزونو ساخلاییر.
تورپاق دا قیزارمیش دمیر کیمی‌دیر. عثمان هر دفه آیاغینی یئره قویاندا، ایستی‌دن سیچراییر. بونا گؤره ده یئریمه‌یی قریبه بیر حال آلیب …
آرابایا یئتیشه‌نه‌جن دسته باغلایان قادین‌لار، آغیزلاری یوخاری، دسته‌لرین اوستونده، گونشین آلتیندا یاتیب یورغونلوق آلیرلار.
عثمان دورمادان گؤیه باخیر … بیر پارچا بولود … بعضن بیر چوخ بولود کؤلگه‌سی اوست‌لرینده بیر آن قالیب کئچیر… گؤزلر بولود کؤلگه‌سی‌نین دالینجادیر …
گون تپه‌ده‌دیر … اکین یئری چیتیرداییر. شوملانمیش، قیزمار تورپاق عثمانین آیاقلاری‌نین آلتیندا … عثمان دورمادان هوپلانیر.
عثمان جانا گلیب، آلتدان یانیر، اوست‌دن یانیر. ائله بیل جیگرینه قیزارمیش بیر دمیر سوخورلار …
زینب دسته‌لری آرابایا یوکله‌ینده دؤنوب عثمانا باخدی. گؤردو کی، عثمانین آیاقلاری تیر- تیر تیتره‌ییر.
«عثمان» دئدی، «عثمان، عثمانیم بئله پییادا گئدیب- گلمه، گل سنی آتین اوستونه میندیریم».
قووزادی، آتین اوستونه میندیردی. عثمان آتی سوردو. هله آیاقلاری‌نین تیتره‌مه‌سی قورتارمامیشدی. آت اوستونده گئتدی- گلدی. زینب اوزاقلاردا دسته باغلاییردی. آتدان دوشوب، زینبه طرف یئریدی.
زینب:
– نییه آتی بوراخدین عثمان؟ بیردن قاچار گئدر ها!
عثمان اونا یاخین‌لاشیئب الیندن توتدو:
«باخ»- دئدی، «زینب خالا، من بؤیوینده سنه قیزیلدان سیرغا آلاجاغام».
قاچا- قاچا آتین یانینا قاییتدی.
ایستی آدامی بوغور … هاوا دورغون‌دور. آتین اوستونده عثمانین آیاقلاری آغریدی. آز قالیب یئره دوشسون… گؤزو هئچ بیر یئری گؤرمور. عثمان آتی سورمور، آت اؤزو گئدیب- گلیر.
بیر آزدان ناهار ایستیراحتی. قیزمار گونشین آلتیندا یئمک … قان کیمی ایلیق سو. زینبین بوتون یالوارماسیناباخمایاراق، عثمان آغزینا بیر تیکه بئله چؤرک قویمادی. ائله هئی سو ایچدی … زینبین آغلی کسیب، عثمانین باشینا بیر وئدره سو تؤکدو. اوشاق اوندان سونرا بیرآز اؤزونه گله بیلدی.
ایشه باشلایاندا زینب دئدی:
– عثمان، سن گئت اوتور بیر یئرده. آتی بیر آیریسی سورسون.
عثمان:«اولماز، زینب خالا»- دئدی، «من سوره‌جه‌یم، هئچ یورولمامیشام».
آتی الیندن آلان کیمی عثمان اوتوروب هؤنکور- هؤنکور آغلاماغا باشلادی:
«من یورولمامیشام، واللاه یورولمامیشام!»
بیر قوجا آرواد دئدی:
– میندیرین آتا بو گئده‌نی … قوی دوشوب آتین ایاقلاری آلتیندا ازیلسین … ایت کوچویو!
عثمان:
– واللاه دوشمه‌رم، بیللاه دوشمه‌رم. آخی من یورولمامیشام کی.
میندیردیلر. میندیردیلر آمما، اوچ دفه گئدیب- گلندن سونرا عثمانین باشیئ گیجللنمه‌یه باشلادی … اؤزونو گوجله ساخلاییر.
بیرآزدان، آتین اوستونده اوزاندی، آتین یالینی اللرینه دولادی. زینب وضعییتی باشا دوشوب، عثمانی آتین اوستوندن ائندیردی. عثمان هوشدان گئتمیشدی. آپاریب بیر دسته‌نین اوستونده یاتیرتدی.
زینب: «بالا»- دئدی، «بالا، آخی نه‌قده‌ر عنادکارسان …»
سونرا زینب یئنه سو گتیریب، عثمانین باشینا تؤکدو. گونون قاباغیندا دایانیب عثمانی اؤز کؤلگه‌سینده ساخلادی. عثمان بیر موددتدن سونرا آییلدی. آخشام، ایش تعطیل اولاناجان، زینبین قویدوغو دسته‌نین اوستونده، بوم- بوش گؤزلرله ایشله‌ین‌لره باخدی. اوتاندیغیندان باشینی قووزایا بیلمیردی.
ایش قورتاراندا زینب عثمانین الیندن توتوب ماشینا میندیردی. اوشاق ائله بیل اریمیشدی. زینب دئدی:
– عثمان بو گون سن چوخ یاخشی ایشله‌دین. مصطفی‌آغا موزدونو آرتیقلاماسی ایله وئره‌جک.
عثمان تعجّوب‌له سوروشدو: «دوغرودان وئره‌جک؟»
«سن چوخ ایشله‌دین».
عثمان سانکی تزه‌دن جانلاندی.
***
بوتون عایله ییغیشیب قاپی قاباغیندا یئمک یئییرلر … اویاندا آرابا، ارابایا باغلی آتلار. آتلار باشلارینی یاش اوتا سوخوب، خیشیرتی ایله، سانکی اوتو سومورورلار. اطرافی یاش اوت قوخوسو آلیب …
قارانلیق پرده- پرده ائنیر. آتلارین بیرآز او طرفینده ده عثمان تارلادان گلدیییندن بری تیکیلیب دوروب. صبیرسیزلیکله گؤزله‌ییر، گؤزو یئمک یئیه‌نلرده‌دیر. یئمک یئیه‌نلر عثمانی گؤرمورلر.
عثمان گؤزله‌ییر. آخیردا صبری توکه‌نیب اؤسکورور. هئچ کیم اؤسکورویو ائشیتمیر. عثمان بیر نئچه دفه ده اؤسکورور. عثمان اطرافینا باخیر. یئردن بیر آغاج گؤتوروب، گورولتویله سیندیریر. یئمک یئیه‌نلر اهمییت وئرمیرلر. سونرا عثمان سیندیردیغی آغاج‌لا توزلاردا داییره‌لر، خط‌لر چکیر. آغاجی وارگوجو یله تورپاغا سورتور. آغاجین تورپاغا قووّتله سورتولمه‌سیندن چیخان سسلر … عثمان ایسته‌یینه یئتیشمیر. یئمک یئیه‌نلر دانیشیب گولورلر. عثمان هیرس‌لنیر. دورمادان آغاجی تورپاغا سورتور. چکدییی داییره‌لری آیاقلاری ایله پوزور. اغاجین اوجو تورپاقدا… عثمان قاچا- قاچا آغاجین اطرافیندا دولانیر. سونرا یئمک یئیه‌نلری اونودوب، اؤز اویونو ایله مشغول اولور … چکیر، چکیر، پوزور.
بیردن بیر سس … آغاج الیندن دوشدو. یئرینده دؤندو قالدی. قاچمالی‌دیر؛ قاچا بیلمیر.
مصطفی‌آغانین آروادی حئیرتله دئدی:
«وای عثمان‌دی بو! عثمان … گل عثمان!»
عثمان یئریندن ترپنمیر.
«گل عثمان، اوتور چؤرک یی‌ء!»
عثمان ائله بیل ائشیتمه‌ییب، هئچ بیر زاد دئمیر.
«سنی آنان گؤندریب؟»
عثمان باشی آشاغی‌دیر، قووزامیر باشینی.
«یوخسا زمی‌دن گلندن سونرا بلکه ائوه گئتمه‌ییب‌سن، دلی اوغلان؟ آنان نیگران اولار، سنی آختارار».
ارینه طرف اییلیب، بیر شئی‌لر دئدی. سوفره اطرافینداکی‌لار گولدولر.
عثمان اورادان قاچماق ایسته‌ییر. ایسته‌ییر، آمما ائله بیل یئرینه میخ‌لانیب.
مصطفی‌آغا: «هله بیر منه باخین، عثمانین موزدونو وئرمه‌یی اونوتموشام»- دئدی. کیسه‌سینی چیخاردیب عثمانا طرف بیر ایییرمی بئش‌لیک اوزاتدی. عثمان تئز پولو قاپدی.
«ساغ اول»- دئیه قاچدی.
قاچا- قاچا ائوه گلیب، آناسی‌نین قوجاغینا آتیلدی.
«آل! …»- دئدی.
آنا ایییرمی بئش‌لییی اوچ دفه باشی‌نین دؤوره‌سینه دولاندیریب، سونرا دوداغینا طرف آپاردی.
