دونیانین ان گؤزل اؤلوسو
گابریل گارسیا مارکز
چئویرن: ناطق صفرلی

اوشاقلار ساحیله ساری قارامتیل، نامعلوم بیر شئیین یاخینلاشدیغینی گؤرنده اول ائله بیلدیلر کی، بو دوشمن گمیسیدیر؛ لاکین دور آغاجلارینی و بایراقلاری تاپماییب، اونو بالینایا اوخشاتدیلار. آخیردا دالغالار نامعلوم اشیانی ساحیله آتدی و اوشاقلار اونو یوسون و مئدوزالاردان، دنیزین زیر- زیبیلیندن تمیزله‌ییب گؤردولر کی، بو انسان جسدیدیر.

اونلار بوتون گونو مئییتله اوینادیلار؛ قوما باسدیردیلار، تزه‌دن اوستونو آچدیلار، باشینا مین اویون گتیردیلر، آخردا بؤیوکلردن کیمسه بونو گؤروب، بوتون کندی آیاغا قالدیردی.

مئییتی یاخینلیقداکی ائوه آپاران کیشیلر، حس ائله‌دیلر کی، بو، عادی اؤلولردن دئییل، چوخ آغیردی، بلکه لاپ آت آغیرلیغیندادی؛ آما فکرلشدیلر کی، یقین دنیزده چوخ قالدیغیندان سوموکلرینه سو هوپوب. ائوه گتیردیلر، یئره اوزاداندا گؤردولر کی، مئییت اونلارین هر بیریندن یئکه‌دی کی، اوتاغا گوجله سیغیشیر، دوشوندولر: یقین سودا بوغولانلارین بعضیلری اؤلدوکدن سونرادا بؤیومیه دوام ائدیرلر و بو بیچاره همین ناراحت اؤلولردندی. مئییتدن دنیز قوخوسو گلیردی، باشدان آیاغا جیلله اؤرتولموشدو. اونون بو کنددن اولمادیغینی بیلمک اوچون صفتینی تمیزله‌مک کفایت‌ایدی. چونکی کندده وور- توت ایگیرمییه قده‌ر تاختا ائو، هر ائوین قاباغیندا کیچیک بیر حَیَط واردی و حَیَطلری بوز، چیلپاق داشلارلا اؤرتولموش بو ائولر، بوم- بوش کؤرفزین لاپ قورتاراجاغیندا، اووج ایچی بویدا یئره سیغینمیشدی. تورپاغین آزلیغیندان کندلیلر همیشه قورخو ایچینده یاشاییردیلار، قورخوردولار کی، کولک گوجلنسه، اوشاقلاری و ایللرین آرا- سیرا بو یئرلره گتیریب چیخاردیغی اؤلولری سوپوروب دنیزه آتا بیلر. لاکن دنیز ملایم و سخاوتلی‌ایدی، کندین بوتون کیشیلری‌ایسه یئددیجه قاییغا راحت یئرلشیردی، بئله کی، دنیزدن مئییت تاپاندا هر هانسی بیر آداما گؤز اوجو باخیب، خاطرجم اولوردولار کی، آرالاریندا اؤلوب- ایتن یوخدو، هامیسی یئرینده‌دی.

همین آخشام هئچ کس دنیزه چیخمادی، کیشیلر قونشو کندلره سوراقلاشماغا گئتدیلر، آروادلار‌ایسه اؤلوایله مشغول‌ایدیلر. اونلار مئییتی جیلدن تمیزله‌دیلر، ساچینا دولاشمیش یوسونلاری آریتلادیلار، بدنینه یاپیشمیش مرجانلاری قاشیدیلار. گؤردولر کی، اوتلار، یوسونلار بو یئرلردن دئییل، اوزاق- اوزاق اوکئانلارین، درین- درین سولارین دیبیندندیر. سونرا باخیب گؤردولر کی، رحمتلیک اؤز اجلینی وقارلی بیر تمکینله قارشیلاییب. دنیزده باتانلارین اوزوندن یالقیزلیق اوخوناردی، کیچیک چایدا بوغولانلارین اوزونده مسکین بیر خسیسلیک ایفاده‌سی اولاردی، اونون صفتیسه ساکت، وقارلی و گؤزل‌ایدی؛ بو هله هاراسیدی، اونو تر- تمیز یویوب قورولادیقدان سونرا ساغلیغیندا نئجه اولدوغونو باشا دوشنده آروادلارین حئیرتدن دیلی قورودو.

او، آروادلارین ایندییه‌دک گؤردوکلری کیشیلردن نه‌اینکی گؤزل، گوجلو و بوی- بوخونلوایدی، حتّی ایندی روحو اوچوب گئدندن سونرادا، اؤز عظمتی و گؤزللییی‌ایله آدامی دلی- دیوانه ائله‌ییردی. کندده اونون بویو اوزونلوغوندا، آغیرلیغینا تاب گتیره‌جک چارپایی تاپیلمادی. ان هوندور کیشیلرین شالوارلاری دار اولدو، ان شیشمان کیشیلرین کؤینکلری اَینینه گلمه‌دی، کیشیلرین آیاق‌قابیلاری بارماقلاری‌نین اوجوندا قالدی، دئمه کندده هئچ کیشی یوخموش، آدلاری کیشی‌ایمیش. اؤلونون گؤزللییینه حئیران اولموش قادینلار بیر یئکجه یئلکن پارچاسیندان اونا شالوار، قیزلارا توی پالتاری بیچیلن هوللاند کتانیندان اونا کؤینک تیکمه‌یی قرارا آلدیلار. اونلار دؤره ووروب، پالتار تیکیردیلر و هر ایلمه‌دن سونرا باشلارینی قالدیریب، حئیرتله اؤلویه باخیردیلار. اونلارا ائله گلیردی کی، کولک هئچ وقت بو جور عنادلا اسمه‌ییب. کاراییب دنیزی عؤمرونده بئله تلاطملی اولماییب و اونلار بونون سببینی آختاریب اؤلوده تاپیردیلار.

فکرلشیردیلر کی، اگر بو کیشی اونلارین کندینده یاشاسایدی، ان ائنلی قاپی، ان هوندور تاوان، ان محکم دؤشمه و دونیانین ان خوشبخت قادینی اونون ائوینده اولاردی، بو جور کیشی ساحیله گلیب هایلاسایدی، ایری-ایری بالیقلار سودان هوپپانیب، اونون حضورونا گلردی؛ ایشه ائله جان یاندیراردی کی، داشلارین آراسیندان بولاقلار قاینایاردی، ایسته‌سیدی لاپ سیلدیریم قایالاردا گول- چیچک آچاردی. آروادلار گیزلینده اونو اؤز ارلری‌ایله مقایسه ائدیب، فکرلشیردیلر کی، ارلرینین عؤمرو بویو ائتمک ایسته‌دییی و ائده بیلمه‌دییی ایشلره او، بیر گئجه‌ده آسانجا انجام چکردی. بئلجه فکرلشه- فکرلشه آروادلار بو قده‌ر فرسیز و مسکین گؤرونن ارلریندن اورکلرینده همیشه‌لیک اوز دؤندردیلر. نهایت اونلاردان ان یاشلیسی؛ قوجالیغی اوزوندن، اؤلویه شهوتدن چوخ شفقت حسی‌ایله باخان بیر قاری آه چکرک بئله دئدی:

– بو جور آدامین آدی شبهه‌سیز کی، استبان اولمالیدی.

بو، حقیقت‌ایدی. اونون آدی‌نین استبان اولدوغونو بیلمک اوچون اؤلویه اؤتری بیر نظر سالماق کفایت‌ایدی. یالنیز ان عنادکار و گنج قادینلار اؤز خیاللاریندا اونو گئییندیریب- گئجیندیریردیلر، دؤره‌سینی گول-چیچکله بزه‌دیکدن سونرا اؤلویه لاوتارو آدینی یاراشدیریردیلار، لاکین بو، بوش بیر خیال ایدی. چونکی هوللاند کتانی آزلیق ائتدیییندن کؤینک اونون اَینینه گوجله گلیردی، شالواری‌ایسه چوخ ناشی تیکیلمیشدی، اوسته‌لیک، نامعلوم بیر قووه کؤینه‌یین دویمه‌لرینی قوپاریردی.

گئجه یاریدان سونرا کولگین وییلتیسی اینجلدی، دنیز ساکتلشدی و اطرافا چؤکن سسسیزلیک آخیرینجی شبهه‌لره سون قویدو، البته کی، اونون آدی استبان‌ایدی. قادینلار اونو گئییندیریب، ساچینی دارادیلار، دیرناقلارینی توتدولار، ساققالینی قیرخدیلار و ابدی اوندان آیریلاجاقلارینی دوشونوب، لاپ غم دریاسینا باتدیلار. آما سون آندا عاغیللارینا گلدی کی، اگر بو بویدا بدن اؤلومدن سونرادا اونا مانع اولورسا، دئمه‌لی ساغلیغیندا اونا لاپ عذاب وئرملی‌ایمیش. اونون ساغلیغینی گؤزلری قاباغینا گتیریب گؤردولر کی، او، قاپیلاردان یان پؤرتو کئچمه‌یه، باشی ازیلمه‌سین دئیه ایکی قات اَییلمه‌یه، قوناقلیقلاردا آیاق اوسته قالماغا محکوم‌ایمیش. او، آیاق اوسته دایانیب دنیز اینه‌یی کیمی کوپپوش، چهرایی اللرینی گیزلتمه‌یه یئر آختاریر، ائو صاحبه‌سی‌ایسه تشویش ایچینده ستوللارین محکملییینی یوخلاییر: «بویورون بورا، استبان، بویورون بورا»، اوایسه دیوارا سؤیکنه‌رک آخماق بیر تبسومله «ناراحات اولمایین، سنیورا،- دئییر- منیم اوچون بئله ده خوشدور»، اؤزونونسه آیاقلاری گؤینه‌ییر، ائله بیل دابانی‌نین دریسینی سویوبلار، هر دفعه قوناقلیقدا «ناراحات اولمایین، سنیورا، منیم اوچون خوشدور» دئمکدن دیلی قابار باغلاییب، تکی آلتینداکی ستولو سیندیریب رسوای اولماسین، اؤزوده یقین بیلمیر کی، اونا «گئتمه‌یین، استبان، هئچ اولماسا قهوه ایچین» دئینلر، آرخاسینجا «نه یاخشی کی، بو هئیوره رد اولدو، جانیمیز قورتاردی» پیچیلدایاجاقلار. قادینلار اؤلویه باخا- باخا بئله‌جه دوشونوردولر، سحرین آچیلماسینا ایسه لاپ آز قالیردی.

بیر آزدان ایشیق اونو ناراحات ائتمه‌سین دئیه اوزونو یایلیقلا اؤرتدولر و بوندان سونرا او، قادینلارا ائله کؤمکسیز، ائله جانسیز، ارلرینه او قده‌ر اوخشار گؤروندو کی، اورکلری یومشالیب گؤز یاشلارینا چئوریلدی. اولجه قادینلاردان ان جاوانی هؤنکوردو، سونرا قالانلاری‌دا سانکی بیر- بیرینین هاواسینا آه- اوفدان آغلاشمایا کئچدیلر و اونلار آغلاشدیقجا اؤلو اونلار اوچون بیر او قده‌ر استبان اولوردو، آخیردا گؤز یاشلارینین بوللوغوندان، بیچاره استبان دونیانین ان فاغیر، ان کؤمکسیز و ان دوغما آدامی اولدو. نهایت کیشیلر گلیب، خبر وئرنده کی، قونشو کندلرده اؤلوب- ایتن یوخدور، گؤز یاشلاری تؤکن آروادلارین چیچه‌یی چارتلادی:

– چوخ شوکور، سنه، ایلاهی!- دئدیلر.- او بیزیمدیر!

کیشیلر گؤز یاشلارینی، بوتون آه- اوفلاری اولجه آرواد نازی بیلدیلر. گئجه‌نین عذابلی سورغو-سواللاریندان یورولموش کیشیلر یالنیز بیر شئیی- گوندوزون کولکسیز و ایستی گونشی اونلارین قاباغینی کسمه‌میش، چاغریلمامیش قوناقدان بیریوللوق یاخا قورتارماغی آرزولاییردیلار. اؤلونون آغیرلیغینا تاب گتیرسین دئیه، دور آغاجینین قیریقلاریندان خرک دوزلتدیلر؛ سوالتی آخینلار اونو تزه‌دن اوزه چیخارا بیلمه‌سین دئیه، آیاقلارینا تجارت گمیسی‌نین لؤوبرینی باغلاماغی قرارا آلدیلار- بئله‌ده مئییت سویون لاپ دیبینه: بالیقلارین کور اولدوغو، دالغیجلارینسا قورخودان باغری یاریلدیغی ان درین قاتلارا ائنر. لاکین کیشیلر تلسدیکجه قادینلار واختی اوزاتماغا مین جور بهانه تاپیردیلار. اونلار هورکموش تویوقلار کیمی او یان- بو یانا قاچیشیر، موجرولرینده مختلف دنیز طلسیملرینی چیخاریب گتیریردیلر، بیری مئییتین بوینونا دعا آسیردی، او بیری قوللارینا بیلرزیک تاخیردی، هامیسیدا بیرلیکده کیشیلرین ال- آیاغینا دولاشیر، اونلاری لاپ حوصله‌دن چیخاریردیلار، آخیردا کیشیلر دؤزمه‌دیلر: «ای آرواد، هارا تپیلیرسن، ایتیل بوردان، آز قالا مئییتین اوستونه دوشه‌جکدیم». آخیردا کیشیلر شبهه‌یه دوشدولر: بیر یاد آدامدان اؤترو بو قده‌ر بربزک، دعا، طلسیم؛ آخی فرقی ندی، بیر آزدان کؤپک بالیقلاری اونو پارچالاییب یئیه‌جک! لاکین آروادلار هله ده اؤز اوجوز توتیالاریندا ائشله‌نیر، بیرینی گتیریب، او بیرینی آپاریردیلار، ایتلشیردیلر، سؤزلشیردیلر و اونلارین گؤز یاشلاریندان بللی اولمایان شئیلری، آه- اوفلاری بروزه وئریردی. آخیردا کیشیلر لاپ جین آتینا میندیلر: گؤره‌سن، بو آروادلار دنیزین ساحیله آتدیغی بیر قالاق، سویوموش، موردار اتدن اؤترو نییه بئله های-کوی سالیرلار؟ آروادلاردان بیری بو اعتناسیزلیغا دؤزمه‌ییب اؤلونون اوزونده کی یایلیغی قالدیردی و کیشیلرین حئیرتدن نفسی کسیلدی. بلی، بو، استبان ایدی و هامی نین بونو درک ائتمه سی اوچون بو آدی بیرده تکرار ائتمه‌یه احتیاج یوخدو.

بودور، او، سابالو بالیغی کیمی دومدوز اونلارین قارشیسیندا اوزانیب، آیاق‌یالین، اَینینده یئددی آیلیق چاغانین شالواری، بیچاق باتمایان محکم دیرناقلاری، اؤزوده بئله جانسیز، بئله کمکسیز، آدامین لاپ اوره‌یی سیخیلیر؛ یایلیغی اوزوندن قالدیران کیمی گؤرورسن کی، او، اوتانیر: آیاق یالین، اَینینده یئددی آیلیق چاغانین شالواری، بیچاق باتمایان ساری دیرناقلاری، بیچاره لاپ خجالت چکیر، بوتون گؤرکمی‌له سانکی دئییر: «منیم نه تقصیریم، اگر بیلسیدیم کی، ایشلر بو جور اولاجاق، اؤلمه‌یه داها مناسب یئر سئچردیم، آیاغیما یئکه بیر گمی لؤوبری باغلاییب بو یئرلری بینمه‌میش آدام کیمی اؤزومو قایادان آشاغی بوراخاردیم، تکی بو سویوموش، موردار ات قالاغی‌ایله سیزی عصبیلشدیرمه‌ییم… کیشیلر بو سؤزلرین صمیمی‌لیینه البلجه ایناندیلار. حزنلو دنیز گئجه‌لرینین بوتون آجیسینی دادمیش، گونلرین بیرینده آروادلارینین اونلاری آرزولاماقدان بئزیب دنیزین گتیردییی اؤلولرین حسرتی‌ایله یاشایاجاغیندان قورخان ان قیسقانج کیشیلر، حتّی ان سویوق قانلی و محکم کیشیلر بئله استبانین صمیمی‌لییندن هیجانا گلرک کؤورلدیلر. آخیردا ایش او یئره گلیب چیخدی کی، ائوسیز- ائشیکسیز اؤلویه دبدبلی بیر دفن مراسیمی دوزلتدیلر. قونشو کندلره گول گتیرمه‌یه گئتمیش قادینلار اونلارین صحبتینه اینانمامیش بیر دسته آروادلا قاییدیب گلدیلر، تزه گلنلر هر شئیی اؤز گؤزلریله گؤروب، یئنیدن گول گتیرمه‌یه یوللاندیلار و داها بیر دسته قادینلا قاییتدیلار. آخیردا آداملار و گوللر او قده‌ر چوخالدی کی، کئچیب گئتمه‌یه یئر قالمادی. سون آندا اؤلونو دنیزه یئتیم کیمی قایتارماغا اورکلری گلمه‌دی، اونا گؤره کندین ان معتبر آداملاریندان اونا آتا و آنا سئچدیلر، قالانلاری‌ایسه اونون قارداش و باجیسی، داییسی و بیبیسی اولدولار، آخیردا کندین بوتون آداملاری بیر- بیریله قوهوملاشدیلار. ساحیلین یاخینلیغیندان اوزوب کئچن دنیزچیلر آغلاشما سسینی ائشیدیب قورخویا دوشدولر کی، یقین یولو آزیبلار، حتّی اونلاردان بیری دنیز پریلری حاقدا قدیم ناغیللاری خاطیرلاییب، امر ائتدی کی، اونو دور آغاجینا باغلاسینلار، یوخسا سو پریلری اونو آلدادیب، یولدان چیخارا بیلر. کندین جاماعاتی‌ایسه حجتلشمکدیدی، چونکی اؤلونو چیینینده اوچوروما آپارماق ایسته‌ین حددن چوخ ایدی.

اونلار مباحثه ائده- ائده قفیلدن کوچه‌لرینین کیمسه‌سیز، حَیَطلرینین داشلیق، آرزولارینین‌ایسه اؤلونون گؤزللییی و عظمتی اؤنونده نئجه مسکین اولدوغونو باشا دوشدولر.

اونلار مئییتی قایادان دنیزه آتاندا آیاغینا لؤوبر باغلامادیلار کی، او، ایسته دییی واخت قاییدیب، گله بیلسین و اؤلو قایادان اوچدوغو آندا شوورلاریندا تام بیر اسرلیک یول کئچدیلر. هامی نین بوردا اولمادیغینی و هئچ واخت اولمایاجاغینی بیلمک اوچون اونلارین بیر- بیرینه باخماسیدا لازیم گلمه دی. لاکین اونلار بیر شئیی یاخشی بیلیردیلر کی، ایندن بئله قاپیلاری ائنلی، تاوانلاری هوندور، دؤشمه‌لری محکم اولمالیدیر کی، استبانلا باغلی خاطیره‌لر ایسته‌دییی یئرلری قورخوسوز- هورکوسوز گزه بیلسین، اوندا هئچ کس «آخماق هئیوره اؤلدو، گؤزل هئیوره اؤلدو» دئمه‌یه جسارت ائتمز.

ایندن بئله اونلار ائولرینی شاقراق رنگلرله بویایاجاقلار، ساحیل‌کناری قایالارین سیلدیریم یاماجلارینا گول-چیچک اکجکلر و گلجکده نهنگ- نهنگ گمیلرین سرنیشینلری آچیق دنیزده باغ- باغاتین عطیر اییندن یوخودان اویاناجاقلار؛ سینه‌سی مئداللی، الینده کومپاس توتموش کاپیتان کاراییب دنیزینین اوفوقونده قیزاران، گول- چیچه‌یه بورونموش کؤرفزی گؤستره‌رک اون دؤرد دیلده دئیه‌جک: باخین؛ باخین، یاخشی باخین، اوردا کولک ائله ملاییمدی کی، گئجه-گوندوز چارپایی‌نین آلتیندا دینجه‌لر، گونش ائله ایشیقلیدی کی، گونباخانلار هانسی سمته بویلاناجاغینی بیلمزلر؛ اوردا، بلی، اوردا استبانین کندی یئرلشیر.