فارسجادان ترجمه ائدنی: یدالله کنعانی
کؤچورن: رحیم خیاوی
آیاز پئنجه‌یی آتاسینا وئریب گؤزله‌دی. حاجی پاسپورتو جیبیندن چیخاریب، کر‌مه وئردی و «اوخو!» – دئدی. کر‌م اوخویوب تورکجه‌یه ترجمه ائتدی. حاجینی قوجاقلاییب اوزوندن اؤپمه‌یه باشلادیم. اوشاق‌لاردان اصلا اوتانمیردیم.
باشا دوشورسن، کعبه‌نی طواف ائتمک اوچون او قدر انسان دنیانین هر یئریندن اورا آخیشیر. دوشون، من اِحرام پالتارینی گئیمیشم، یاخود شیطانا داش آتیرام و یا او قدر آدامین ایچینده ایتیب-باتیرام. سنی آختاریرام.
آیاز دئدی:
– آتامی یوخ، اللهی آختارماغی قرارا آلمالیسان!
من دئدیم:
– کیمی ایسته‌سم، اونو دا آختاراجاغام. و مطلق ده تاپاجاغام. بونو دا بیل کی، من بو شهرین ماماچاسییام. بیر ماماچا اگر آختاریرسا، اونو تاپماغی باجاراجاق!
حاجی دئدی:
– داها بوش یئره دانیشما. تئزلیکله ال-آیاغینی ییغیشدیرمالیسان. قارشیداکی اوچ هفته‌ده دوغوش کی یوخوندور؟
دقتله دوشونوب دئدیم:
– منجه، بیر آی عرضینده دوغوش یوخومدور. اما عصمت‌له دانیشمالییام کی، بویلو خسته‌لریمه باش چکسین.
– صاباح هر شئیی حاضیرلامالیسان!
آخ، نه یاخشی و نه گؤزل‌دیر! یازیق بیر گؤیرچین گلیب پنجره‌نین قیراغینا قونموشدو. سویوقدان بوزوشموشدو. کر‌م هله اونو گؤرموردو. طبیعی حالدا ائوده‌کی‌لری سئیر ائده-ائده پنجره‌یه طرف دال-دالا گئتدیم. اما بوتون فکریم ایکی شئیین یانیندا ایدی. مکّه و گؤیرچین. ساکتجه پنجره‌نی آچدیم. آنجاق قورخوردوم کی، پنجره‌نی آچدیقدا سویوغون ایچری دولماسی اونلاری مقصدیمدن آییق سالسین. گؤیرچین بیر قدر حرکت ائتدی. اما اوچمادی. او قدر اوشوموشدو کی، اوچماغا طاقتی قالمامیشدی. اونا طرف الیمی اوزاتدیم. ساکتجه اووجوما آلدیم. آی الله، گؤر نه قدر یالقیز ایدی! نه قدر اوشوموشدو! ساکتجه پنجره‌نی باغلادیم. گؤیرچینی سینه‌م اوسته قویدوم، دؤش‌لریمین آراسیندا پنجه‌لری‌نین یومشاقلیغینی حس ائتدیم. توک‌لریم بیز-بیز اولدو. آی الله، نه قدر مهربان و سئویملی ایدی! پالتاریمی اوستونه اؤرتدوم. قیزیشدیریب و سونرا یاواش-یاواش اوتاغین اورتاسینا گلدیم. قورخوردوم او، واغ-واغو ائدیب منی افشا ائتسین. حاجی و اوشاق‌لار باش‌لارینی آشاغی سالیب گون‌اورتا یئمه‌یینه حاضرلاشیردیلار. سفره سالیناراق اورتاسیندا یئکه بیر نیمچه قویولموشدو. من بو یئکه نیمچه‌نی گؤتوروب، قیزاردیلمیش تویوغو ایچینه قویوب سفره‌یه گتیرمه‌لی ایدیم. سفره‌یه یاخینلاشیب ساکتجه دیرچلمیش گؤیرچینی نیمچه‌نین ایچینه قویدوم. گؤیرچین بیر آنلیغا دوروب شبهه ایله اطرافا باخدی. سونرا بیر آیاغین قویوب، او بیریسینی قالدیردی. حاجی، کر‌م و آیاز هر اوچو اونا طرف جومدولار. اما گؤیرچین اونلاری قاباقلاییب هاوایا اوچدو. قونماغا بیر یئر تاپمادیقدا گلیب چیینیمه قوندو. هر اوچو مات قالمیشدیلار.
کر‌م دئدی:
– هارادا ایدی؟ منیم گؤیرچین‌لریمدن‌دیر؟
حاجی دئدی:
– هارادان گلدی؟ پنجره‌لر کی باغلی‌دیر!
آیاز دئدی:
– آنا، یوخسا بو دفعه گؤیرچین دوغوزدورموسان؟
الیمی اوزادیب گؤیرچینی گؤتوره‌رک کر‌مه وئردیم.
– بو سنین گؤیرچین‌لریندن دئییل، آنجاق سنین اولسون، مکّه سوغاتیم‌دیر.
کر‌م دئدی:
– نه یاخشی مکّه‌دیر! نه یاخشی زیارتدیر! سوغاتی دا حاضردیر.
گؤیرچینین آدینی ائلناز قویدوق. بو آد اونا چوخ یاراشیردی. آدی حاجی سئچدی. حاجی‌نین تورک آدلارینی سئچمکده مهارتی وار ایدی. دوغرودان دا، چوغول و ائلناز حاجی‌نین قیزلاری‌دیرلار. گئجه یوخو گؤروردوم، نه یوخو! الیمی درین چالالارا سوخوردوم. اتدن دوزَلمیش چالالارین قاپاق‌لاری دا اتدن ایدی. رنگ‌به‌رنگ گؤیرچین‌لری او چالالاردان چیخاریردیم. گؤیرچین‌لری قوخولاییردیم. گؤیرچین‌لر ات چالالاری‌نین قوخوسونو وئریردیلر. غریبه باش‌گیجللندیریجی قوخولار ایدی. گؤیرچین‌لری هاوایا اوچوردوردوم. گؤی حیرت‌ائدیجی رنگ آلمیشدی. شکیل‌لرده گؤردویوم مسجدلرین گونبذلری رنگینده ایدی. آغزیمی او قیرمیزی ات چالالارینا سؤیکه‌ییب کیمی سسله‌دیییمی بیلمیردیم. دئییردیم: «گل چیخ چؤله! چیخ چؤله! گؤرمک ایسته‌ییرم! سن الله، چیخ چؤله، چیخ چؤله! گؤرمک ایسته‌ییرم!» ات چالالاری‌نین قاپاق‌لارینی اؤپوردوم. بو قاپاق‌لار دنیز قوخوسونو و دادینی وئریردی. دئیه‌سن، بیزیم شرفخانانین قوخوسو ایدی. نه غریبه حال ایدی! بیلمیرم، نییه گناه حس ائتمیردیم. اوتانمیردیم. اؤزومو نه قدر راحت و آزاد حس ائدیردیم! دوداق‌لاریم دوز یالاماقدان دوزلو ایدی. دیلیم دوداق‌لاریم اوزرینده قییقاجی حرکت ائدیردی. او آن ات چالالاری‌نین قوخوسو دوزلانمیش اتین دادینا قاریشیردی. دنیز یوسونلاری‌نین و یا قادین‌لارین نامحرم یئرلری‌نین توکونون قوخوسونا بنزه‌ییردی. یئنه ده ات چالالاری‌نین بیرینه آغزیمی سؤیکه‌یه‌رک باغیریردیم. چوخ اوجادان و نه هیجانلا! هیجاندان بوتون بد‌نیمی تر باسیردی. توک‌لریم بیز-بیز اولوردو. نه غریبه سئوینج ایدی! چیخ چؤله! چیخ چؤله! گؤرمک ایسته‌ییرم! سن الله، چیخ چؤله! چیخ چؤله! سانکی بو سسله‌مک یالنیز لذت آپارماق اوچون کفایت‌دیر. کیمسه‌نین ایچریدن چیخماغینی اصلا ایسته‌میردیم. سونرا ال‌لریمی گؤیرچین‌لرله دولدوروردوم. گؤیرچین‌لرین هامیسی فره ایدی. اووجومداکی‌لاری گؤیه سپیردیم. بوتون دام‌لاری گؤیرچین قانادلاری ایله اؤرتوردوم. سونرا یئنی‌دن ات چالالاری‌نین قاپاق‌لارینی زیارت ائتمه‌یه گئدیردیم. ایسلانمیش و رنگلی ائولردن ایچری گیریردیم. چیخ چؤله! چیخ چؤله! سونرا ازدحاملی لوت قادین‌لار توپلوسو ایله راستلاشدیم. دوغرودان، بونلار هارادان گلیب هارا گئدیردیلر؟ نه قدر گؤزل آیاق‌لاری و یومشاق بالدیرلاری وار ایدی! یول گئدرکن کیمسه‌نی اویاتماقدان قورخوردولار. بلکه ده اؤزلری‌نین اویانمالاریندان قورخوردولار. سانکی هامیسی یوخودا یول گئدیردیلر. سیمالاری بیر اؤلچوده و هامیسی دا چوخ گؤزل ایدیلر. یاناق‌لاری تورکمن یاناق‌لارینا بنزه‌ییردی. گؤزلری یاشیلا چالیردی، سانکی ساوالانین تزه بالی‌نین رنگی ایدی. یئنه ده من باغیریردیم. چیخ چؤله! چیخ چؤله! گؤرمک ایسته‌ییرم! سن الله، چیخ چؤله! قادین‌لار آغ دابان و آغ بالدیرلارلا، یا او ساده بزک‌سیز و بال‌رنگلی گؤزلرله یانیمدان اؤتوب کئچیردیلر. دنیا لوت قادین‌لارلا دولو ایدی، قادین‌لار آزاد ایدیلر. غفیلدن یوخومون فضاسی دَییشیلدی. یوک ماشینی‌نین ایچینده خیردا و ایری داش‌لارین اوزرینده اوتوراراق گئدیردیم. هارا؟ بیلمیردیم. سوروجو حاجی ایدی. اوزاق‌لاردا قیامت قوپموشدو. داش‌لارین هامیسینی شیطانا آتمالی ایدیم. قادین و کیشی‌لر احراما دورموشدولار. هامیسی گؤزل، جاذبه‌دار گؤوده‌لی و گنج ایدیلر. هامیسی عینی یاشدا ایدیلر. بیر-بیرینه اوخشاییردیلار. سانکی قادین-کیشی هر ایکیسی عینی جنس‌دن ایدی. اما جنسیت‌لرینی آیدینلاشدیرا بیلمه‌دیم. باشیمیزین اوزرینده کر‌مین گؤیرچین دسته‌لری ۶۰۰-۵۰۰ سایدا اوچوردولار. کر‌م بو قدر گؤیرچین‌لری هارادان گتیرمیشدی؟ سونرا حاجی‌نین، نورانی بیر کیشی‌نین یانیندا تپه‌نین باشیندا دایاندیغینی گؤردوم. او کیشی ایله خرما یئییردی. بیر-بیرینه یاپیشان خرمادان. او نورلو کیشی‌نین یانیندا دایانیب خرما یئمک حاجییا چوخ یاراشیردی! سونرا رحمتلیک آنامین حجرالاسوده سؤیکندییینی گؤردوم. داشی سیندیریب ایچینه گیرمک ایسته‌ییردی. داش لوت گؤرونوردو. صاف، جیلالانمیش و قیراق‌لاری تینکه‌لی بؤیوک بیر داش ایدی. آنام اوزونو داشا ائله یاپیشدیرمیشدی کی، سانکی داشین اوزو داش دئییل، بیر شوشه ایدی. آنام ائله‌‌بیل بو شوشه‌نین آرخاسیندا اولان او غریبه سیرلری اوخویوب اؤیر‌نمک ایسته‌ییردی. بیر آندان سونرا داها داش گؤرونموردو. او، هاوادا حرکت ائدیردی. گئدیش-گلیشی ایله فرقلنمیردی. قارا بیر هند‌سه فیقورلو و دایما سقوط ائدیردی. سونرا تزه قان قوخوسو گلیردی. قویون‌لار آیاق‌لاریمیزین آلتیندا ایدیلر. بال‌رنگلی گؤزلرله مکّه‌ده گونشین آلتیندا اؤلوم کئفینی گؤزله‌ییردیلر. کعبه‌نی طواف ائدرکن بئله نظره گلدی کی، چرخ‌فله‌یین صندلینده اوتورموشام. چرخ‌فلک بوتون سرعتی ایله فیرلانیردی. من اضطرابدان گولوب و هم ده قورخوردوم. اوجادان قیشقیریردیم. گولوردوم و فیرلانماق عوضینه ایرهلییه آتیلماق ایسته‌ییردیم. ایشیق و سس سرعتیندن داها سرعتلی اوخ کیمی ایرهلییه آتیلیب و گؤیون اورتاسینداکی داشا توخونماق ایسته‌ییردیم. سونرا اؤزوم هارادا یئره دوشور‌م، بیلمیردیم. باش و آیاق‌لاریمین هارادا اولدوغو آیدین دئییلدی. اما دواملی اولاراق دوشوردوم. سونرا یئره دوشرکن دؤش قفسیمه محکم تپیک ووردوق‌لارینی حس ائتدیم. بو تپیک سانکی اوره‌ییمه دَییردی. آی الله نه رحم‌سیز ودهشتلی تپیک‌لردیر! ایندییه قدر کیمسه منی بئله دؤیمه‌میشدی. غفیلدن یوخودان آییلدیم. حاجی فنری یاندیریب اوتاقدان باییرا چیخیردی. بو سس قاپی‌نین سسی ایدی. بو سس نه قدر قورخولو ایدی! قاپینی یومروقلا محکم دؤیوردولر. یقین بو آدام هر کیمسه، یاریم ساعت اولار کی، قاپینی دؤیور. عجب محکم یومروق‌لاردیر! ال‌لری آغریماییر! سونرا حاجی‌نین قاپی آچماسینی ائشیتدیم. اوجادان کیشی سسی ائشیدیلدی. حاجی قاپینی باغلامادان قاییدیب گلدی. فنرین ایشیغیندا حاجی‌نین هیکلی یئکه‌پر دئو کیمی دیوار اوزرینده حرکت ائدیردی.
– اَیه..! آی آرواد اویان، سنی ایسته‌ییرلر!
– من اویاغام حاجی، نه اولوب؟
– قالخ آیاغا! دالینجا ایکی نفر گلیب. دوغوش حالیندا بیرآدام‌لاری وار. دئیه‌سن اوزاقدادیر. آتلا گلیب‌لر.
– آتلا؟ مگر یاخین‌لاریندا ماماچا یوخدورمو؟
– دئییرلر بیر-ایکیسی‌نین آردینجا گئدیب‌لر، اما اونلارین ایشی اولوب. داها قالخ! هاوا چوخ سویوقدور. دوغوشو یوباتماق اولماز.
– سن ده منیمله گلیرسن؟
– یوخ، نه اوچون گلمه‌لییم؟! اونلار یاخشی آدام‌لاردیر. اوست-باش‌لاریندان مد‌نی انسان‌لارا اوخشاییرلار.
پالتارلاریمی گئییندیم. حاجی‌نین کورکونو گئیدیم. یون جوراب گئیدیم. چادرامی بوروندوم. حاجی فنر ایله منی قاپییا قدر اؤتوردو. قاپی آغزیندا ایکی نفر اوجابوی کیشی دایانمیشدی. اوزلری گؤرونموردو. نفس‌لریندن چیخان بوغ‌لار آتلارین نفسی ایله قاریشیردی. ایگید آدام‌لار ایدیلر. ایندییه قدر بئله بوی-بوخوندا آدام‌لار گؤرمه‌میشدیم. اوچ آتلا گلمیشدیلر. هر اوچو ده یهرلنمیشدی. آتلار دا هوندور ایدیلر. بد‌ن‌لریندن بوغ قالخیردی. هردن آیاق‌لارینی یئره دؤیور و دیرناق‌لاری ایله دونموش قاری یاریردیلار. هر شئی یوخو کیمی گؤرونوردو. سانکی یوخودا ایدیم. آتا مینمه‌ییمه حاجی یاردیم ائتدی. آیاق‌لاریمی دا اوزنگییه قویدو. سونرا دئدی:
– بو یویه‌نی‌دیر. بوراخما. دقتلی اول.
– الوداع!
– الوداع!
حاجی ائله داورانیردی کی، سانکی اؤنجه‌دن او ایکی کیشی ایله قرارلاشمیشدی. کیشی‌لر حاجی ایله وداعلاشدیلار. سس‌لرینی بوغازلاریندان چیخاریردیلار. سس‌لرین شبهه‌لی چیخماسینی گئجه‌نین قارلی و شاختالی هاواسی ایله علاقه‌لندیردیم. آتلارین باشینی دؤندردیک. من اورتاداکی آتین بئلینده ایدیم. کیشی‌لرین بیری قاباقدا و بیری ده آرخامدا یولا دوشدوک. هردن آتلارین دیرناق‌لاری قار آلتیندان چیخان بعضی داشلارا توخونوردو. ناللانمیش دیرناغین سسی یاییلاراق سکوتو پوزوردو. هردن ده داشا دَین نالدان قور سیچراییردی. کوچه‌لرده کیمسه گؤرونموردو. کوچه باشینا چاتدیقدا قاباقدا گئدن کیشی آتدان دوشوب منه طرف گلدی. آرخامداکی کیشی ده آتدان دوشوب منه ساری گلدی. نییه؟ منی آتدان دوشوردولر. گئجه قار ایشیغینا غرق اولموشدو. بونا باخمایاراق، کیشی‌لرین اوزلرینی گؤرمک ممکن دئییلدی. کیشی‌لرین بیری جیبیندن بیر دسمال چیخاریب آرخاما کئچدی. دسمال ایله گؤزومو باغلادی. سوروشدوم، نییه گؤزلریمی باغلاییرسینیز؟ نه ائدیرسینیز؟ گؤزلریمی آچین! الیمی آپاریب دسمالی گؤزومدن گؤتورمک ایسته‌یرکن کیشی‌لرین بیری الیمی هاوادا توتاراق بوتون گوجو ایله آشاغی سالدی.
– ماماچا، قورخما، سنینله ایشیمیز یوخدور. آنجاق هارا گئده‌جه‌یینی بیلمه‌نی ایسته‌میریک. بونو یقین بیل کی، ساغ-سلامت ائوینه قاییداجاقسان.
دئدیم:
– گؤزلریمین آچیق قالماسینا اجازه وئرین. سؤز وئریرم کی، کیمسه‌یه بیر شئی سؤیله‌مه‌ر‌م.
ایکینجی کیشی دئدی:
– اگر کیمسه‌یه بیر سؤز دئیرسن‌سه، یقین بیل کی، سنی ساغ-سلامت قویماریق…..
آردی وار …….
