فارسجادان ترجمه ائدنی: یدالله کنعانی
کؤچورن: رحیم خیاوی
سس کسیلدی و سس صاحبی‌نین آیاق سسیندن اوزاقلاشدیغینی حس ائتدیم. یئنه ده یومروغومو دووارا چیرپیردیم. بو دفعه اوّلکیندن داها دا محکم. اما باییردا سس-سمیر یوخ ایدی. سانکی قاپی‌نین او طرفینده هامی اؤلموشدو. چاره‌سیزلیکدن بویلونون اوتاغینا قاییتدیم. هله ده اونون باغیرتی و زاریلتیسی ائشیدیلیردی. گئدیب بیر کونجده دایانیب نه ائده‌جه‌ییمی دوشوندوم. بو قابا هیکل او قدر ضعیف دوشموشدو کی، اوندا، منه بیر ضرر یئتیرمه‌یه طاقت قالمامیشدی. غفیلدن اوزرینه آتیلیب و پتونو گؤتوره‌رک بیر طرفه توللادیم. قول‌لاری و بد‌نی‌نین آشاغی حصه‌سی بوتونلوکله لوت ایدی. اما ائله نظره گلیردی کی، عضله‌لری چوخ محکم‌دیر. دیزلرینی و بودلارینی بیر-بیرینه سیخمیشدی. قارنی بؤیوک بیر کوره کیمی شیشه‌رک دیزلرینه سؤیکنمیشدی. یئکه قارنی اَینینده‌کی اوزون بیر کؤینه‌یین آلتیندا قالمیشدی. یومروق‌لارینی دویونله‌یه‌رک باشی اوزرینه قالدیردی. او، قورخولو و دهشتلی حال آلمیشدی. اما ائله بیر وضعیتده ایدی کی، یئریندن قالخماغا طاقتی قالمامیشدی. قارشیسینا کئچه‌رک باغیرماغا باشلادیم:
– باخ، من بیر ماماچایام، اوتوز ایلد‌ن چوخدور کی بو ایشده‌یم. ایندییه‌دک سنین کیمی عنادجیل بویلو گؤرمه‌میشم. سن کؤرپه‌نی دنیایا گتیرمه‌لیسن. یوخسا عفونتدن ایچین چورویه‌جک. معاینه ائتمه‌یه اجازه وئرمه‌لیسن! کؤرپه‌نین نه وضعیتده اولدوغونو گؤرمه‌لییم! الیمی قارنینا قویماغا اجازه وئرمه‌لیسن! قیچی‌نین آراسینی معاینه ائتمه‌لییم. قویمازسانسا، قوخویوب اؤله‌جکسن! بو لعنتلنمیش مقنعه‌نی ده چیخار! دوغماقدان اوتانماق لازم دئییل…
بو سؤزلری دئیرکن بیر آنلیغا گؤزوم قیچی‌نین آراسینا ساتاشدی. یئریمده‌جه قورویوب قالدیم. آی الله، من نه گؤروردوم؟ آی الله، بورا هارادیر؟ بلکه ده یوخو گؤروردوم. وضعیتین غیرعادی اولدوغونو گؤردویومو، بویلو دا باشا دوشموشدو. زاریلتیسی کسیلمیشدی. اما یئنه ده بودلارینین آراسینا دقتله باخدیم. اؤزو ایدی. یوخو گؤرموردوم. سهو ائتمیردیم. اما نییه؟ امکان‌سیزدیر! باشقا اوتاغا قاچدیم. قاپییا طرف یویوره‌رک قیشقیردیم:
– منی بورادان چیخارین! تئز اولون، منی اله سالیبسینیز! لعنته گلمیشلر! سیزی روسوای ائده‌جه‌یم!
اما قاپی‌نین دالیندان هئچ بیر سس ائشیدیلمه‌دی. من دوام ائتدیم:
– گئجه‌نین یاریسیندا قاردا، کولکده یازیق و چاره‌سیز بیر ماماچانی داغین باشیندا بو یئکه‌پر دئوله بیر اوتاغا سالیرسینیز. هله بیر ده اونو دوغوزدورماغیمی ایسته‌ییرسینیز!
اما سانکی قاپی دالیندا اولان‌لار قورخولاریندان قاچیب گیزلنمیشدیلر. بلکه ده نئجه رفتار ائده‌جه‌ییمین سونونو گؤزله‌مک اوچون ساکت قالمیشدیلار.
– ماماچا، ماماچا گل منی خلاص ائله، قاییت گل، گل منی راحاتلا!
بیر کیشی سسی ایدی. سس بویلو اولان اوتاقدان گلیردی. سهو ائتمیردیم. بویلو کیشی ایدی. اما آخی بئله اولا بیلمز، بو امکان‌سیزدیر! بیر کیشی نئجه دوغا بیلر؟ یئنه اونون سسی ائشیدیلدی:
– ماماچا، الله خاطرینه، گل منی راحاتلا، آغریییر. چوخ دا آغریسی وار. ثواب‌دیر. گل منی راحاتلا!
قاییدیب اوتاغا گیردیم. ایلک دفعه ایدی کی، اَریمدن باشقا آیری کیشی ایله بیر اوتاقدا ایدیم. عجبا، حاجی بیلسه‌یدی نه دئیه‌جکدی؟ اما بو کیشی عادی بیر کیشی اولا بیلمزدی. اوّلکی کیمی یاری‌اوزانمیش وضعیتده زاریلداییردی. یومروق‌لارینی هاوایا چیرپیردی. بو وضعیتده اولارکن هردن دیزلری و بودلاری آراسیندان او یئرینی گؤروردوم. اما بو کیشی‌نین بئله وضعیته نئجه دوشدویونو هئچ جور باشا دوشه بیلمیردیم.
– ماماچا، سنی آند وئریرم اللها، منی راحاتلا! من بونا دؤزه بیلمیرم. بیر شئی ائله! بیر ایش گؤر!
– سنین اوچون بیر کیشی ماماچا گتیرمه‌لی‌دیرلر. بیر ارمنی کیشیسی وار، حکیم‌دیر. فرنگده اولوب. یاخشی اولار کی، گئدیب اونو گتیرسین‌لر. بلکه ده او، بو مسئله‌دن باش چیخارا بیلر.
– یوخ! اولماز! گئدیب اونو گتیره‌نه قدر کؤرپه دوشر. دوشونور‌م، دوغوش یاخینلاشیب. آغری آمانیمی کسیب‌دیر!
دوغرودان دا، بو کیشی کؤرپه‌نی دوغاجاغینا اینانیردی؟ هر بیر بویلودان سوروشدوغوم عادی بیر سوالی اونا دا وئردیم.
– بیرینجی دوغوشدور؟
– هه، بیرینجی و سونونجودور! چوخ آغریییر! سیز قادین‌لاری ایندی یاخشی باشا دوشور‌م.
– آتاسی کیم‌دیر؟
– آتاسی بیر یابانچی ایدی، چیخیب گئتدی.
– عجب! بس دئمک بیج‌دیر!
داها دانیشمادی. زاریلداییردی. یومروق‌لارینی قالدیریب محکمجه اطرافینداکی کرپیج‌لره ووروردو. سونرا یئنی‌دن دریندن نفس آلیردی. داها سونرا باغیریر و یئنه ده اطرافینی یومروقلاییردی. اوزرینه اَییلن کیمی دیزلرینی آرالادی، دئیه‌سن اؤزو ده بیلیردی کی، داها عنادکارلیغین فایداسی یوخدور. نهایت درجه‌ده چالیشیردیم کی، گؤزوم اوراسینا ساتاشماسین. اما ممکن دئییلدی! هر حالدا کؤرپه بیر یئردن چیخمالی ایدی. بو دا همین یئردن اولمالی ایدی. اؤزومه سؤز وئردیم بورادان چیخیب گئتدیکدن سونرا داها بیر ده ماماچا اولماغین آدینی دا توتمایاجاغام. نه ائده‌جه‌ییمی بیلمیردیم. صابون و قاینانمیش سو ایله الیمی یودوم. سو دولچاسی‌نین یانیندا آسیلمیش دسمال ایله ال‌لریمی قورولادیم. سونرا بیر الیمی اوزادیب همین اییرنج یئرینین آلتیندان یاواشجا بارماق‌لاریمی اورا سوخدوم. غریبه‌سی اوندا ایدی کی، ایچریده بارماق‌لاریم یاری‌برک کؤرپه کلّه‌سینه توخوندو. ایکینجی الیمی ایسه یئکه و ایسلانمیش قارنینا قویوب و دؤردطرفلی فیرلاتدیم. کؤرپه اولدوغونا شبهه‌م یوخ ایدی. الیمی اوره‌یینه یاخین یئره قویدوم. دیری اولدوغونو حس ائتدیم. دئدی:
– بیلیرم دیری‌دیر. چونکی حرکت‌لرینی حس ائدیر‌م.
من اونون نه دانیشدیغینی ائشیتمیردیم. بعضی وقت‌لر بویلو کؤرپه‌نین حرکتینی حس ائتمه‌سینه باخمایاراق، ممکن‌دور کی، ۲۴ ساعت اؤنجه کؤرپه اؤلموش اولسون. یاواشجا بارماغیمی یئنه ایچرییه سوخارکن کؤرپه‌نین التهابلی باشی الیمه توخوندو. الیمله باشا یول آچدیم. بو مدت عرضینده چالیشیردیم کی، الیم او اییرنج یئره توخونماسین. سونرا بو بیر-ایکی ات پارچاسینا دا عادت ائتدیم. آرتیق اییره‌نمیردیم. دئدیم:
– گوجن و دریندن نفس آل. سونرا یئنه ده گوجن و درین نفس آل.
او باشلادی، بوتون گوجو ایله گوجه‌نیر و دریندن نفس آلیردی. من ده ایکی الیمی کیچیک بیر دلیک فورماسیندا کؤرپه‌نین باشی قارشیسیندا توتاراق، اونون گلیشینی گؤزله‌ییردیم. غفیلدن بویلو اوجادان باغیردی. دوشونور‌م هوشونو ایتیردی. چونکی اوندان سونرا هئچ بیر زاریلتی ائشیدیلمه‌دی. کؤرپه‌نین باشی چیخدی. باش چوخ یئکه ایدی. من یاواشجا باشی الیمده توتوب سونرا ایچریدن یومشاق چییین‌لری ده چیخارتدیم. سونرا بد‌ن و آیاق‌لاری باییرا چیخدی. بئله‌لیکله، کؤرپه عادی قایدادا ساغلام دوغولدو. کؤرپه قاش‌قاباقلی بیر اوغلان اوشاغی ایدی. کؤرپه‌نی حصیرین کونجونده اولان یاستیغین اوزرینه قویدوم. گؤبه‌یینی کسدیم. بوتون دوغوش مرحله‌لری بیتمیشدی. آنجاق بویلو هوشونو ایتیرمیشدی. هر یئری قان بوروموشدو. کؤرپه چیخدیغی یئره بیر قدر پامبیق تپدیم و اوستونو ده بیر تمیز پارچا ایله اؤرته‌رک آیاغا قالخدیم. ایندی بویلونون کیم اولدوغونو اؤیر‌نمک زمانی ایدی. ساکتجه بوینوندان رئزینی چیخارتدیم. ترپنمه‌دی. مقنعه‌نی ده اوزوندن گؤتوردوم. حیرتدن یئریمده‌جه دونوب قالدیم. عذابکش بیر حرمتلی کیشی سیماسینی گؤردوم. قالین قاش، اوزون ساققال، چاتلامیش دوداقلی بیر گؤزل کیشی ایدی. مقنعه‌نی آچاندان سونرا ائله ده قابالیغی یوخ ایدی، بویون و باشی نرمال گؤرونوردو. حتی قارنی دا، ائله یئکه دئییلدی. سانکی کؤرپه بوتون بدنینده یئرلشه‌رک اونو بئله قابا گؤستریرمیش. آنجاق دوغولدوقدان سونرا او، طبیعی حالینا قاییتمیشدی. کیشی اؤزو چوخ یاشلی ایدی. گؤزلرینی آچیب رنگینه باخماق ایسته‌دیم، اما اویانماسیندان قورخدوم. چکدییی عذاب-اذیت جیزگی‌لرینده ایز سالمیشدی. اییرنج حس ایله الهی بیر حس بیرلیکده بوتون وجودومو بوروموشدو. مقنعه‌نی یئنی‌دن باشینا کئچیریب و رئزینی ده بوینونا ساریدیم. ماراقلیسی اوندا ایدی کی، هله ده کؤرپه آغلامامیشدی. چونکی بئله اولسایدی، آناسینی اویاتمیش اولاردی. ال‌لریمی یویوب چادراما بورونه‌رک قاپییا طرف یولا دوشدوم. بورادان چیخیب گئتمه‌لی ایدیم. ساکتجه دسمالی گؤزومدن آچدیق‌لاری اوتاغین قاپیسینی دؤیدوم. بیر آنلیغا دایاندیم. بیر سس ائشیدیلمیردی. یئنی‌دن قاپینی دؤیوب دئدیم:
– قاپینی آچین، کؤرپه دنیایا گلدی!
غفیلدن قاپی دالیندان سس‌لر ائشیدیلدی. قاپینی یاریمچیق آچدیلار. من یورویوب قاپیدان چیخماق ایسته‌یرکن تئز قاپی باغلاندی. قیشقیردیم:
– کؤرپه دوغولدو! وئردییینیز سؤزه عمل ائدین! اجازه وئرین گئدیم!
قاپی آرخاسیندان بیر سس دئدی:
– قاپینی آچدیقدا اوزونو آرخایا چئویر کی، گؤزونو باغلایاق.
دئدیم:
– سیز دلی‌سینیز، دلی! آنلادینیز. بو کیشی نئجه بویلو اولوب؟
سس قاپی دالیندان دئدی:
– ائوینه قاییتماق ایسته‌ییرسن‌سه، اجازه وئر گؤزونو باغلایاق.
ایچری گیریب گؤزومو باغلایارکن بیر دسته، بویلونون اولدوغو اوتاغا یویوردولر. ائله نظره گلیردی کی، کؤرپه‌نی قوجاغا آلیب و بویلونون اطرافیندا شن‌لیک ائدیردیلر. اونلار سئوینج‌لریندن رقص ائدیردیلر. هر الیمدن بیر نفر توتوب باییرا چیخارتدیلار. هاوا یاخشی اولسا دا بیر قدر سویوق ایدی. هاوانین بو شرایطی اوره‌ییمی بولاندیردی. آز قالمیشدی کی، قوسوم. او ایکی نفر گؤزله‌دیلر. یئنه ده همین آتلارا مینیب و داغدان ائندیک. تبریزین سحر قوخوسو شهری بوروموشدو. اللی ایل بو قوخو ایله یاشامیشدیم. ایندی بو قوخو منه یاد ایدی. قاپییا چاتدیقدا منی آتدان دوشورتدولر. اونلارین بیری الیمدن توتوب و چادرامین آلتیندان بیر ۲۰ تومن‌لییی اووجوما قویدو. دیگری قاپینی دؤیدو. اونلار حاجی‌نین قاپی آچدیغینی گؤزله‌مه‌ییب آتلارینا مینه‌رک یولا دوشدولر. قورخوردولار کی، حاجی اوزلرینی گؤرر. حاجی قاپینی آچیب دسمالی گؤتوردوکدن سونرا دئدی:
– نه اولوب؟
– بیر شئی اولماییب!
– یوخ! نه اولدوغونو دئمه‌لیسن! سنه اذیت وئردیلر!
اذیت سؤزونو ایشلتمکدن حاجی‌نین مقصدی‌نین نه اولدوغونو یاخشی آنلاییردیم.
دئدیم:- یوخ! او جور اذیت ائتمه‌دیلر. کؤرپه چوخ چتین دوغولدو.
– بس نییه گؤزونو باغلامیشدیلار؟
– نییه‌سینی من ده آنلامادیم. حال‌بوکی من هر یئری و هر شئیی گؤردوم. بیلمیرم نییه گؤزومو باغلادیلار.
– نه‌یی گؤردون؟
– هر شئیی! دنیانین کیمین الینده اولدوغونو باشا دوشدوم.
– نه دئمک ایسته‌ییرسن؟ دنیا کیمین الینده دئمکدن مقصدین نه‌دیر؟
دئدیم:
– یورولموشام. بلکه ده بیر گون سنه سؤیله‌ر‌م. اما ایندی یوخ! ایندی یورولموشام. هم اونلاردان و هم ده سندن بئزمیشم. هر شئیدن بئزمیشم. یاتماق ایسته‌ییرم.
حاجی قولومو توتوب یاتاغا آپارماق ایسته‌یرکن قولومو الیندن چیخارتدیم. قولومو توتان بو ال‌لردن بئزمیشدیم!
حاجی تعجبله سوروشدو:
– نه اولوب؟ یانینجا گلمه‌ییمی ایسته‌ییردین‌سه بس نییه سؤیله‌مه‌دین؟
– سنین گلمه‌یین هئچ بیر مسئله‌نی چؤزمه‌یه‌جکدی. سن کیم‌سن کی، وضعیتی دَییشه‌سن؟
حاجی اونو تحقیر ائتدیییمی باشا دوشدو. اما موضوعنو ایضاح ائتمه‌یه منده اصلا حوصله و دؤزوم قالمامیشدی. بو حادثه‌نی کیمسه‌یه سؤیله‌یه بیلمزدیم. گئدیب یاتاغا اوزاناراق کابوس‌لار ایچینده یوخویا گئتدیم. یوخودا حجرالاسودی طواف ائدرکن جسدیمی گؤردوم. منی باشدان-آیاغا کَفنه بوکموشدولر. قیزمار گونش آلتیندا ازدحام آتیلیب-دوشور، فیرلانیر و کؤپوکلنمیش آغیزلاری ایله دعا اوخویوردولار. منی ده حجرالاسودین دؤره‌سینه فیرلادیردیلار. یوخودان اویانیب و یئنه ده همین یوخونو گؤروردوم. نه وقت یاتیردیمسا یئنه یوخو گؤروردوم. اطرافیمدا اوز‌ن سیمالار اؤلو تک کفن گئیمیش حجرالاسودین دؤره‌سینه فیرلانیردیلار. سونرا بو یوخولار و اویانمالار او قدر تکرار اولدو کی، یورولدوم. روحوم و بد‌نیم یورولدو. طاقتدن دوشدوم. سانکی یوکسکلیک‌دن دوشن بیر پارچا داش کیمی پارچالاندیم. بئله‌لیکله، قیریق-قیریق یوخو ایله حیاتیما دوام ائتدیم. سونراکی گونلر یوخودان اویاندیم، ائله یورغون ایدیم، سانکی هفته‌لرله شکنجه ائتمیشدیلر. ایکی گنج سیماسی اوزریمه اَییلمیشدی. ائله نظره گلیردی کی، اویانماغیمی گؤزله‌ییرلر. بو سیمالار کر‌م و آیازین سیمالاری ایدی. اوتاق او درجه‌ده ایشیق ایدی کی، گؤزومو یومماغا مجبور اولدوم. یئنه ده گؤزلریمی آچدیم. بو آچیب-باغلاماغی بیر نئچه دفعه تکرار ائتدیم. گون‌اورتا اولدوغونو آنلادیم. گونش شعاعسی پنجره‌دن ائوه ساچیردی. اشاره ایله کر‌م و آیازی باشا سالدیم کی، منی قالدیریب پنجره قاباغینا آپارسین‌لار. اونلار بو ایشی گؤردولر. پنجره قاباغیندا گؤزومو آغ‌آپ‌آغ قارا زیلله‌دیم. نه گؤزل گونشلی هاوا ایدی! گرک کی، باییر ایستی اولموش اولسون. طاقتیم اولسایدی، قالخیب آرخا قاپینی آچیب داغین زیروه‌سینده خارابا قالمیش مسجدی سئیر ائدردیم. دوغرودان‌می، بو حادثه اوز وئرمیشدی؟ یوز ایل‌لر اؤنجه بو مسجدین داغیلیب خارابا قالدیغینی ائشیتمیشدیم. گؤره‌سن، آیاز و کر‌م بو سیرّیمی ائشیتدیکدن سونرا دؤزوملولوک گؤستره بیلردیلرمی؟ هر ایکی اوغلوم یانیمدا اوتوروب حیرتله منه باخیردیلار. دئیه‌سن، حادثه‌دن بیر هفته کئچمیشدی. بو گون جمعه گونو ایدی. چونکی آیاز ائوده ایدی. بیر پیشیک دووارین ساغ طرفینده‌کی سککی‌نین قیراغی ایله قار اوستونده ساکتجه یئرییه‌رک قارشیداکی دووارا چیخدی. کول رنگینده زیرپی و عیبجر بیر پیشیک ایدی. قارشیداکی دووارین اورتاسیندا گئری دؤنه‌رک آغزینی تام آچیب ایتی دیش‌لرینی گؤستردی. سونرا باشینی آشاغی سالیب گؤیرچین‌لرین یوواسینا یاخینلاشاراق پوسقودا دایاندی. گؤیرچین‌لرین بیریسینی نظرده آلیب، یووادان چیخماسینی گؤزله‌دی. من گؤزله‌دیم کی، بلکه کر‌م اؤزو بونو باشا دوشسون. اما بئله اولمادی، ساکتجه دئدیم:
– کر‌م، اوغلوم، پیشیک چوغولو اوولاماق اوچون پوسقودا یاتیب.
کر‌م باشینی قالدیریب پیشییی گؤردوکده تله‌سیک قالخیب بیر آغاج‌لا اونا طرف گئتدی. آیاز یاخینلاشیب اوزومو ال‌لری ایله توتوب گؤزلرینی گؤزلریمه زیلله‌دی.
– آنا، نه اولوب؟
– آیاز، نه اولا بیلر کی؟
– او زمانا کی نه اولدوغونو بیلمیرسن، یقین بیر شئی اولماییب.
آمان آیازین الیندن، خصوصیله گؤزونو آدامین گؤزلرینه دیکرکن آدامی دلی ائله‌ییر.
– یوخ! دئیه‌سن، بیر شئی اولوب. سن مندن هئچ نه‌یی گیزلتمه‌مه‌لیسن.
ایتی باخیشلاریندان قاچماق اوچون سؤزو دَییشدیم.
– آتان نه وقت قاییداجاق؟
– ایکی هفته‌دن سونرا.
یئنه ده تأکیدله دئدی:
– نه اولوب، آنا؟ دئ گؤروم نه‌سه باش وئریب؟
اوزومو آیازین ال‌لرینین آراسیندان چیخاراراق، قاییدیب یئریمده اوزاندیم. باشیمی آیازین دیزلری اوزرینه قویوب پنجره آرخاسیندان گونشین پارلاق گؤزلرینی سئیر ائتمه‌یه باشلادیم.
