آذربایجان قادینی اوچون اینترسکشینالیتی(intersectionality)نین گرکلیلیگی
تورکان اورمولو
اینترسکشینالیتی(intersectionality) مفهومو حاقدا دوشونمک، عینی آندا فرقلی سورونلارا صاحیب اولان اینسانلارین دوروملارینی داها یاخشی آنلاماق اوچون چوخ یارارلیدیر. صینیف، عیرق، جینسیت، علیللیک و جینسللیک کیمی سوسیال سورونلار اینسانلارین حیاتلارینی منفی یؤنده ائتکیله‌یه بیلر. بعضاً اینسانلار بو کیمی سورونلارین بیری و یا بیر نئچه‌سی ایله عئینی آندا اوزلهشه بیلرلر. مثلا ائتنیک آزینلیقلارا منسوب بیر قادینین دوروموندان دانیشا بیلریک. بئله‌لیکله بو یازیدا اینترسکشینالیتینین مفهومو حاقدا و آمریکاداکی رنگلی قادینلارین دوروملاریندان دانیشدیقدان سونرا ایراندا آذربایجانلی قادینلارین جینسیتلری و ائتنیک کیملیکلریندن دولایی اؤزلشدیگی سورونلار حاققیندا بحث اولوناجاق.
اینترسکشینالیتی نظریییه‌چیسی، تطبیقچیسی و اینکیشافچیسی کیمی تانینان پروفئسسور کیمبئرلی کرونشاوو (Kimberley Crenshaw)، اینتئرسکشینالیتی حاققیندا اولان مشهور مقاله‌سینده یاپیسال اینترسکشینالیتی (structural intersectionality)، سیاسال اینترسکشینالیتی(political intersectionality) و تمثیلی اینترسکشینالیتی (representational intersectionality) کیمی فرقلی اینترسکشینالیتی نؤوعلارینی اؤرنکلرله بیرلیکده گئنیش شکیلده تانیتدیرماغا و آچیقلاماغا چالیشیر.*
آغدریلی اولمایان قادینلارین سوسیال تجروبه‌لری آغدریلی قادینلارین تجروبه‌لریندن نئجه فرقله‌نیر؟ توپلومدا یایقین اولان کولتورل کودلارین و یاپیلارین ائتکیسی آغدریلی اولمایان قادینلارین حیاتلارینی نئجه ائتکیله‌یه بیلر؟ آغدریلی اولمایان قادینلارین جینسییت و عیرق کیملیکلری نئجه اونلارا قارشی علاوه باسقی یارادا بیلر؟ یازار یازیسیندا بوتون بو سورولارین جاوابلارینی آدینی چکدیگیمیز اوچ فرقلی اینترسکشینالیتینی آچیقلاماقلا تاپماغا چالیشیر. بئله‌لیکله اوخویوجولار آمریکادا آغدریلی اولمایان قادینلارین علاوه مارژیناللاشمالاری‌نین ندنلرینی داها یاخشی آنلایا بیلیرلر. قونوموزا چوخ یاخین اولدوغو اوچون یازارین سیاسی اینترسکشینالیتیدن وئردیگی آچیقلامانی بورادا عئینن گتیریرم؛
سیاسی اینترسکشینالیتی قاورامی، آغدریلی اولمایان قادینلارین ان آز ایکی فرقلی آشاغی مؤوقعده اولان قروپا منسوب اولدوقلارینی و بو قروپلارین تئز-تئز ضیددییتلی سیاسی گوندملر ایزله‌دیگی فاکتینی وورغولار. سیاسی انرژینی ایکی بعضاً قارشی-قارشییا دوران قروپون آراسیندا بؤلمک احتییاجی، آغدریلی قادین و آغدریلی اولمایان ائرککلرین چوخ نادیر اولاراق اوزلشدیکلری اینترسکشینال گوجسوزلشمه‌نین بیر بویوتودور. ”
بو آچیقلامادا ایکی چوخ اؤنملی خوصوص مؤوجوددور. بیرینجی خوصوص داها آرتیق ظولمه و باسقییا معروض قالان آغ دریلی اولمایان قادینلارین چوخ فرقلی، باشقالارینا بنزهمهین و اؤزلرینه مخصوص مؤوقعلریدیر. ایکینجی خوصوص ایسه آغدریلی اولمایان قادینلارین سیاسی ترجیحی ایله ایلگیلیدیر، اونلار چوخ زامان جینسییت برابرلیگی اوچون موباریزه ائدن آغدریلی قادین آکتیویستلری و راسیزم و عیرق آیریمجیلیغی اوچون موباریزه ائدن آغدریلی اولمایان ائرکک آکتیویستلرین آراسیندا سئچیم ائتمک مجبوریتینده قالیرلار. بو دورومدا هر ایکی آنتیراسیزم و فمینیست حرکتلر آغدریلی اولامایان قادین اوچون لازیمی اویغون اورتامی ساغلایا بیلمیرلر چونکو هر ایکیسی ده ان آز آغدریلی اولمایان قادینین کیملیگینین بیر بویوتونو اونوتماق ایسته‌ییرلر. باشقا بیر ایفاده ایله، آغدریلی اولمایان قادین کیملیگینین سادهجه بیر یؤنونه آغیرلیق وئره‌رک اوندان کیملیگینین باشقا طرفینی اونوتماسی ایسته‌نیلیر. بو دوروم بو گون گونئی آذربایجاندا قادین آکتیویستلری آراسیندا چوخ گؤزه دییر. اؤرنگین “من بیر فئمینیست دئییلم آنجاق آذربایجان قادینییام” و یا “منه تورکلوکدن اؤنجه قادینلیغیم و اؤزگورلوگوم داها اؤنملیدیر” کیمی جومله‌لری چوخ ائشیدیریک و بونلارین هامیسی بو آنتی راسیزم و فئمینیست حرکتلرین آراسیندا سئچیم ائتمک مجبورییتدن دوغولور. هئچ شوبهه‌سیز، بو کیمی مجبوری سئچیملر هئچ بیر زامان علاوه فیشار و آیری-سئچکیلییه معروض قالان گروپلارین سورونلارینا تام چؤزوم گتیره بیلمز و اونلارین دوغرو کیملیکلری و حاقلی ایستکلرینی اورتایا قویمالارینا یاردیمچی اولا بیلمز. بئله‌لیکله، عیرق و جینسیتین کسیشمه نؤقطه‌سینی آنالیز ائتمه‌دن آغ دریلی اولمایان بیر قادینین سورونونا دوغرو چؤزوم تاپماق مومکون دئییل.
آمریکاداکی آغدریلی اولمایان قادینلار کیمی، ایرانداکی تورک قادینلار دا سیاسی انرژیلرینی فئمینیست و یا میللتچی حرکتلر آراسیندا داغیتماق مجبوریتینده قالیرلار. تاسسوفله بو گون بیر سیرا گونئی آذربایجان قادینلاری اؤزلرینی فئمینیست حرکت و یا میللی حرکت آراسیندا سئچیم ائتمک مجبوریتینده حیس ائدیرلر. بو مجبوری قاتیلیم و سئچیملر اونلاری فارس قادینلار و تورک ائرککلردن داها گوجسوز مؤوقعه یئرلشدیریر. ایراندا تورک قادینلارین ایستکلری و آرزولاری فارس قادینلار و تورک ائرککلردن فرقلیدیر؛ چونکو اونلارین سیاسی تجروبه‌لری و یاشام طرزلری هر زامان فرقلی و اؤزلرینه مخصوص اولوبدور. تورک ائرککلر اساسن ائتنیک کیملیکلری و حاقلاری اوچون چالیشیرلار و اونلارین نهایی هدفلری فارس آسیمیلاسیون سیستمی و دیل آیری-سئچکیلیگینین سونا ائردیریلمه‌سیدیر، فارس قادینلاری ایسه سادهجه جینسییت برابرسیزلیگی، ائرکک حاکیملیگی و پاتریارخال سیستمین باسقیلاری ایله موباریزه ائتمکده‌دیرلر و گونوموزده شاهید اولدوغوموز کیمی هئچ زامان ائتنیک قروپلارا منسوب اولان قادینلارین دیللری و ائتنیک کیملیکلری ایله ایلگیلی سورونلارلا ایلگیلنمیرلر. بو شرطلر آلتیندا دا نه فارس فئمینیست حرکتلری نه ده تورک میللتچی آنتی راسیزم حرکتلرین هئچ بیری آذربایجان قادینینین سورونلاری ایله تام ایلگیلنمیر.
سونوج اولاراق ایراندا آذربایجانلی قادین آکتیویستلر فارس مرکزلی فئمینیست حرکتلرینده قبول اولونماق اوچون اؤز ائتنیک کیملیکلرینی اونوتماق مجبوریتینده قالیرلار و یا آذربایجان میللتچی حرکتینده آکتیو اولماق اوچون جینسیتلری ایله ایلگیلی اولان سورونلارینی اونودورلار.
ائتنیک و یا جینسیتله ایلگیلی اولان کیملیک آراسیندا سئچیم ائتمک هر زامان چتین و قاریشیقدیر. هر شئیدن اؤنجه بیز جینسییت و ائتنیسیته کیمی باسقی آلتیندا اولان فرقلی کیملیکلریمیزین سورونلارینی، ایستکلریمیزی، و ایدئاللاریمیزی یاخشیجا تانیمالیییق و عئینی زاماندا اؤز اؤزللیکلریمیز و سورونلاریمیز حاققیندا باشقالاری ایله دانیشمالیییق. هئچ کیمسه بیزدن داها یاخشی بیزیم سورونلاریمیزی درک ائده بیلمز و سورونلاریمیزین حللی اوچون بیزیم هر زامان بیلگیه و گئرچیه دایانان آچیقلامالارا احتیاجیمیز واردیر. ایستر جینسیتیمیز ایسترسه ده اتنیک کیملیگیمیز ایله ایلگیلی اولان حاقلاریمیزدان هئچ بیر زامان، قیسا سوره اوچون بئله اولسا واز کئچمهمه‌لیییک. دیره‌نیشین یوللارینی اؤیرنمک و یئنی چؤزوم یوللارینی تاپماغا چالیشماق نهایی ایستکلریمیزی الده ائدهنه قدر چوخ اؤنملیدیر. نهایی هدف ایسه بوتون اینسانلار اوچون – هر هانسی بیر ائتنیک، جینسی، صینفی منسوبیت و یا جینسی ترجیحلری اولورسا اولسون- ائشیت و باسقیسیز بیر حیاتین الده ائدیلمه‌سیدیر.
Mapping the Margins: Intersectionality, Identity Politics, and Violence Against Women of Color.*
