اؤلومله ال- اله
رحیم خیاوی

پاییز گئجه‌سی‌ایدی. هاوالار چوخ سویوق کئچیردی. موحاریبه اولدوغونا گؤره شهرده گئجه‌لر چراغ‌لار سونولو اولمالی‌ایدی. بلکه ده چراغلار یاساق اولموشدو؟ بونا گؤره گئجه‌لر باییرا چیخاندا نظره چوخ دهشتلی گلیردی. قارانلیق اؤز چادرین ائله چکمیشیدی کی، گؤز گؤزو گؤرموردو. ساوالانین اطرافین قار توتسادا، هله آغ کؤینکی شهره گئیدیره بیلمه‌میشدی.
گئجه یارینی گئچمیشیدی. سحرین باغری یاریلیردی. شهر شیرین یوخودایدی. من یاتاغمین ایچینده آرخام اوسته اوزانیب، گؤزومو اوتاغین تاغینا تیکمیشدیم. یوخوم آپارمیردی؛ سانکی یوخوم باشیما دوشموشدو. بیر آندا حیطین قاپیسی مؤحکم دؤیولدو. یوخو گؤروردوم، یوخسا اویاق‌ایدیم! تئزلیکله شالواریمی گئیمه‌گه باشلادیم، آمما قاپی بیر دوزومه چیرپیلیردی… الاهی نه اولا؟ گئجه‌نین بو واختیندا قاپینی دؤین کیم اولا؟!… فیکره دالدیم. چیگنیمه بیر آرخالیق آتیب تئز قاپییا ساری یویوردوم. قاپینی آچان کیمی گؤردوم یحیی دالغین بیر حالدا ال آیاقین ایتیرر کن ، وحشی بیر باخیش لا: – تئز اول گئدک! دئدی. یحیی اون سککیز یاشا دولموش اوجا بویلو، اوتانقاج، ایدمانچی بیر گنج‌ایدی.
-بلکه آتام؟
-یوخ، یالنیز تئز اولمالیسان.
-آخی بیر دی گؤروم نه اولوب! من یاری جان اولدوم!
-محرم عمی اؤلوب!
-نئجه محرم عمی اؤلوب!… نه دانیشیرسان؟…. یحیی نه دئییرسن.؟ دئیه‌رک گؤزلریم یاش‌لا دولدو.
-آخی عمیم آخشام بیزه گلمیشیدی؛ او چوخ جانی سولو، ساغلام و کئفی ساز‌ایدی!
-سکته ائله‌ییب، اؤزوده یوخودا! یحیی دئدی. ائله ساندیم بوسبوتون بدنیمده سویوق بیر گیزیلتی قوپدو. عجله‌لی بیر حالدا پالتارلاریمی گئیدیم.
بؤیوک قارداشیم کریم منیمله قاپی – قاپی قونشوایدی. اونلارین دا قاپیسین دؤیدوم. اویاندی. خبری ائشیده‌رک ال آیاغین ایتیردی:
– بو نه موصیبت‌ایدی بیزی گلدی تاپدی! آخی عمیمین اؤلوم واختی دئییلدی. او چوخ ساغلام و کئفی ساز‌ایدی… قهرلنمیش بیر حالا دوشموشدو. یحیی ایله بیرلیکده یوللاندیق عمیمین ائوینه طرف.
دئمه‌لییم من بویا باشا چاتدیغیم زاماندان بیزیم طایفادا بیرینجی دفعه‌ایدی کی، اؤلوم‌له اوز به اوز گلیردیم. اؤزوده عمیمین اؤلومو، چون اوندان چوخ یاشا دولموش بو طایفادا واریدی. منجه بو آغیر ایتگینی ایچه‌ریمده قبول ائله‌مک ایمکانسیز‌ایدی. آمما ائله بیل کی اؤلوم اؤز آیاقلاری‌لا قاپیمیزا گلمیشیدی.
محرم عمیم اوجا بویلو، قارا بنیز، کوره‌یی ائنلی، ساچلاری چال، دولو انداملی ساغلام بدن بیر کیشی‌ایدی. دونیانین ایستی – سویوغونو گؤرموش، خئیرخواه انسان کیمی ائل اوبادا تانینیردی. او محله‌ده، ائل ایچینده، محبتلی و قایغی‌کش اولاراق، جماعاتین بوتون خیر ایشینده جانیندان مایا قویاردی.
محرم عمینین کوچه‌لرینه یئتیشرکن، گؤردوک جماعات قاپینین چئوره‌سینه ییغیشیبلار. هامی بیر بیریندن سوروشوردو: – بس محرم نئجه اولوبدو؟
آغ‌ساققال کیشی‌لر اللری قوینوندا، باشلارین آشاغییا سالیب حزین- حزین آغلاییردیلار.
ائوه گیررکن، اؤزومو اوتاغین اورتاسینا اوزانیلمیش جنازه‌نین بؤیور طرفینه ییخدیم. یول اوزونو هئچ دانیشمایان کریم، ائوه گیررکن جنازه‌نین باشی اوسته اوتوروب، یانغیلی سسی‌له اوخشاما اوخوماغا باشلادی. او بوندان اؤنجه گؤزل موغام و باشقا آذربایجان ماهنی‌لارینی خوش سسی‌له قوهوم، اقربا گنج‌لرینین تویلاریندا اوخویاردی، دئمک هامینین چوخ خوشو گلیب و لذت آپاراردی‌لار. آمما بیرینجی دفعه‌ایدی اونو اوخشاما اوخویاندا گؤروردوم. کریمین سسی بوتون آغلایانلارین سسین ایتیردی. او ائله یانیغلی اوخشاییردی کی، منیم اوره‌ییمی سیخیردی؛ سانکی اهمال- اهمال بوغولوردوم؛ خیردا – خیردا آغلیم باشیمدان چیخیردی. منه ائله گلیردی اؤلوم‌له ال- اله وئرمیشم. کریمین سسی، منی ایچریمده آغلاماقدان سونوشدوروردو. اوخشامالار جانیما هوپارکن، داها راحاتلاشیردیم. موطلق آغلاماق سسی ائشیدمیردیم. محرم عمیم الیمدن دوتوب خییوچایینا آپاریردی منی. باهار فصلی‌دی؛ طبیعتین گؤزللییی اینسانین روحون نوازیش ائله‌ییردی. یارپاقلارین پیچیلتیسی، آزاد قوشلارین سئوینجلی نغمه‌لری منیم اوزومه گولوردو. دوزلر، یاماجلار یام- یاشیل اولموشدو؛ گوللرین اوستونه قونان آری‌لارین ویزلتی‌لاری قولاغا گلیردی. آلما آغاجلاری قیرمزی، بایاز گول آچمیشدیلار؛ عمیم دئییردی بو ایل آلما آغاجلاری چوخ بهره‌لی اولاجاق؛ او چوخ سئوینیردی، آخی بو باغا چوخ زحمت چکمیشدی.
بیزیم باغین گون چیخان طرفینده‌کی یاماج‌دا، بیر اوجا هوندور- آدام هئیکلینه اوخشار بیر داش واریدی. ائل ایچینده اونا گئچمیش زامانلاردان موللالی داش دئیردیلر. کریم ایسه موللالی داشین اوستونده اوتورموشدو. او چوخ گور سسی‌له قاراباغ شیکسته‌سی اوخویوردو. اؤتن گونلردن عمیمین، کریمین سسیندن چوخ خوشو گلردی. من اونا ال قاوزادیم، آمما او الین قاوزایان آندا، هئیکلی داشا دؤندو. اوزومو عمیمه توتدوم:
-باخ کریم نئجه اولدو؟…
ایسته‌دیم کریمه طرف آیاق گؤتورم، عمیم: -اوغلوم دئیه‌سن یوخو گورورسن، او موللالی داش‌دی!- دئدی.
آنجاق اونون سسی یئنه ده چوخ‌ آیدین گلیردی. عمیم: -الیوی وئر منه خییو چایین کئچیب گئده‌ک! واخت دارالیب، هاوا قارانلیغلاشمادادی- دئدی. من الیمی عمیمین الینه وئردیم ، آنجاق اونون اللری چوخ سویوق‌ایدی.
بؤیله اوزوجو بیر حالدا، گؤردوم کابلا صاحب قولومدان یاپیشیب منی چکیر یانا:
-آی اوغول دور آیاغا، جنازه‌نی گؤتوروروک.
من باشیمی قالدیردیم. عمیمین الی الیمده بوزا دؤنموشدو. داها آغلامیردیم، تکجه باخیردیم. دئمک گؤزلریم یول چکیردی؛ کریمین سسی کسیلمیشدی؛ اؤزوده بیر بوجاقدا، سووا باسیلمش تویوق کیمی، بوزوشوب بیر نقطه‌یه دونوخموشدو، آمما رنگ – روفی دیوار‌لارین گچینه اوخشاییردی، آغ آپباغ.
جماعات جنازه‌نی -یا حسین، دئیه‌رک قیرمیزی پتو آراسندا قالدیردیلار. منسه اؤلوم‌له گؤروشموشدوم، لاپ دا یاخیندان. ایچریمده بیر خوشالیق هاواسی گزیردی. داها اؤلومدن قورخماییردیم، سانیردیم اؤلوب یئنی‌دن دیریلمیشم؛ هئچ عمیمین ده اؤلومونه ناراحات دئییلدیم. گؤروردوم او اؤزو ده جماعات‌لا بیرلیکده جنازه‌نی قبریستانا آپاریر، آمما هامیدان قاباقدا و چوخ سورعتله گئدیر. منسه اونا چاتماغا جان آتیردیم؛ حاییف کی، بیر آندا گؤزلریمین اؤنونده یوخ اولدو. دالینجا قاچدیم؛ چوخ گور سس‌له چاغیردیم. او گؤزدن ایتمیشدی.
اطرافیمدا هئچ بیر کس یوخیدی. بلکه هئچ جنازه ده یوخیدی. دؤندوم گئرییه؛ گؤردوم تکجه کریم مئییت قییافه‌سینده آردیمجا یاواش -یاواش گلیر…