کیتاب‌لارین قولاغی یوخدور!
رقیه هاشم‌زاده(خان صنم)
کیتاب‌لارین دیلی اولسا دا قولاغی یوخدور یقین! بونو، آتام اوتاغیندا هر گون سانجیدان سیزیلدارکن، هئچ سس دویمورلار کیمی دورودان باخان مین‌لر کیتابی گؤرونجه آنلادیم. ائله سایماز، ائله سس‌سیز سانکی بوتون قازانجینی اونلارا وئرن و بوتون عؤمرونو آیاقلارینا قویان بو اینیلتی‌نین صاحابینی تانیمیرلار. داها او گل-گئتدن، قولتوقلارینا قزئت وورلموش شاللی-پاپاقلی اوزون پالتولو عالیم دوست‌لاردان دا خبر یوخ. هامیسی یا اؤلوب یا باشقا اؤلکه‌لره کؤچوب‌لر.
آتامین کیتاب قوردو اولدوغونا رغمن اوچ بالاسی‌نین بیری بئله اوخوماغا راغیب اولمادی. بلکه اونون یازی- پوزو عشقیندن اؤزونو اوتاقدا حبس ائدیب بیزدن و اؤزل‌لیک‌له آنامدان آلماسیندان دولایی ایسته‌مه‌دن بیر تهر ایچیمیزده او کیتابلارا قارشی نیفرت یارانمیشدی.
راحات-راحات اوخویوب یازسین دئیه معللیم‌لیک‌دن ایستعفا وئرمیشدی. ایکی سهمینه شریک اولدوغو کرخانادان گلن گلیره ایقناع ائتمیشدی. دئییردی: «ائنیمیزی ده گؤرر، بویوموزودا»
کیشی سانکی دونیا ترکین قیلمیشدی. یئییب ایچدیینی ایچینده ساخلاماغا قادیر اولسایدی او هردنی ده چیخمازدی کاغیذ قوخوسو دیوارلارینا هوپان قارقانمیش اوتاقدان.
پنجره‌نین رفینه بئله یارییا کیمی کیتاب قالامیشدی. اونون هاواسی دا، ایشیغی دا، آرواد-اوشاغی دا او کیتاب‌لار ایدی.
آنام زارا گلمیشدی داها. الینده کی بوقچانی آغاجین هاچاسینا قویدو. آغلایا-آغلایا باشینداکی نارین گوللو چادراسینین أتک‌لرینی ییغیشدیریب اؤزل طرزیله قولتوغونا وئردی. بیلمه‌ییمدن توتوب اورا-بوراما چیرپا-چیرپا حووضون قیراغینا سوروتله‌دی.
– ننه‌سیز قالاسان ایندی های-هایدا بولاری نجور تمیزلیییم.
آغزیمدان گؤبه‌ییمه کیمی یول چکن بؤیرتکان لکه‌لرینی دئییردی. آغ پالتاریما باخمالی دئییلدی. اته‌ییمدن توتوب یوخاری چکه‌رک باشیمدان چیخارتدیغی پالتاری اؤنجه الینده توپالادی، سونرا او بیری الینی ایسلادیب کؤکسومه چکیب اونونلا قورولادی. گؤز یاشلاری یاناق‌لاریندا کئهره باغلامیشدی. یاشیل گؤزلری داها پاریلدامیردی. آیاغا دوروب چادراسینی اوزولموش بئلینه دولادی. دئیینه-دئیینه قورویان پالتارلاری حیرص‌ایله شریتدن ییغیب آستانادان ایچه‌ری آتدی.
گونشین ایستی ال‌لری مرمر تنیمی هوسله تومارلاییردی. اییلیب سو ایچمه‌یه آغزیمی شیره دایادیم.
“ناظیم حیکمت”ین شعریندن بیر پارچاسی اؤز سسی‌یله ذهنیمه گلیر “سئوییوروم سئنی أکمه یی توزا باسیب یئیر گیبی…گئجه‌لئیین(گئجه واختی) آتش‌لر ایچینده اویاناراک آغزیمی دایاییب موسلوغا سو ایچر گیبی….”
یوموروغو کوره‌ییمین اورتاسیندا اوتورسادا روحومون قات‌با‌قاتین گزیشیب ازیب داغیتماغا گئتدی!
– ننه‌سیز دئمه‌میشم او جور سو ایشمزلر؟
او ضربه‌نین آردیندان اوستدن قاباق دیشیم شیره ده‌ییب آغزیمدان آتیلیب حووضوا دوشدو. آغلامادیم. آغریمیردی. لاخلاییردی ذاتن. ایکی اوچ گونه دوشه‌جک‌ایدی. قان دادینی آغزیمدا حیس ائله‌سم ده اودوب اونا بیلدیرمه‌دیم. بیلسه نه اولاجاق کی؟ بیر یوموروق داها یئیه‌جکدیم. اوزومو اونا ساری دؤندردیم. بوقچاسینی آغاجدان آلیب چادرا قاریشیق قولتوغونا ووردو. الینده کی تمیز پالتاری أینیمه چکدی. یئنه قولومدان توتوب سورودو.
– یئری گئدخ دای بورا بیزیم یئریمیز ده‌ییر. ائو ده‌ییر کی کروانسرادی، علی چیخیر ولی گیریر، ولی چیخیر علی گیریر. قیرواخ یئری!
همشه کی سؤزلر همشه کی اویون. نئچه گون سونرا «بالالاریم آج قالدی» دئیه ساللانا-ساللانا قاییداجاق‌ایدی. آرادا ده‌ین منه ده‌ییردی. قولچاق‌لاریمدان اویونجاق‌لاریمدان کوچه یولداش‌لاریمدان اوچ-بئش گون اوزاق دوشوردوم. لاپ اؤنملیسی حیطیمیزین سئوگیسیندن ناکام قالیب اؤلوشگه‌ییردیم.
کیم ایناناردی بو خینا او خینالاردان اولمایاجاق؟ ائله او گئدیش گئتدیک. سانکی بیزی آپاران، مقصدی بللی اولمایان او قاطارین دؤنوش یول‌لاری اوچموشوموش. داها هئچ کس آنامی قایتارانمادی. نه آتامی، قارداش‌لاریمی دینله‌دی، نه بیرجه آغ ساققالی آغ بیرچه‌یی. آتام دا آجیغا دوشوب «بوشامیرام» دئدی…
***
داوالارین وئریب قارشیندا ایله‌شیرم. پریشان حالدا چیین‌لرینی بوروین آرپا-بوغدایی ساچلارینا توخونورام. دینیب دانیشمیر. آغ‌آپباغ دامارلاری زول دورموش ضعیف و قوجا ال‌لریندن توتورام.
– بابا! آنام اوردا جان چکیشیر، سن ده بئله خسته دوشوبسن. گلین عینادی بوراخین بیرلیحده یاشییاق. ییرمی ایل بس ده‌ییر؟ اونون داوا درمانینا کورور-کورور پول احتیاجدی. هانی او کرخانادار دوست‌لارین، تانیش‌لارین. هانی سهمین واریدی، گلیرین اولاردانیدی. دی گتیر دا. من تح جانیما یئتیره بیلمیرم. سرطاندی شوخلوق ده‌ییر کی. منیم آیلیغیم همین ایکی نفرین قارنین دویورا. سن کی یاخشی بیلیرسن. سؤیونورم قارداش‌لاریم خاریجه‌ده تیجارته باخیر. قادام اولارین تیجارتینه. گئنه ائولنمه‌میشدن بئش-اوش قیران یوللاردیلار. آلتی یئددی ایلدی اونودا کسیب‌لر. آللاه بالالاریننان چحدیره‌جئح.
هئچ بیلمیردیم کیمه دانیشیرام. من بیلن ،کیتابلاردا هئچ زامان عاییله‌نیزه قارشی بو قدر آجیماسیز اولون دئیه یازماییب‌لار. ال‌لریندن اؤپوب چانتامی گؤتوردوم.
– بابا، قوربان اولوم دای گئتمه‌لی‌یم. یادیننان چیخماسین ها، یاتاندا بو چؤهرایی داوانی حتمن آت. صاباح گئنه باش ووراجییام.
حیطده کی گول‌لرین، آغاجلارین بیر چوخو آتامین و البته آنامین اودونا یانیب قوروموشدولار. بو ایل‌لرده چکدیییم اذیت‌لرین سایه‌سینده اونلارین بو مظلوم حال‌لارینی دوشونمه‌یه‌جک قدر سرت روحسوز و باشی‌سویوق اولموشدوم. تک دوشوندویوم شئی اوّل آنامین ساغلیغینی قایتارماق و سونرا اونو آتاملا بیرلشدیرمک‌ایدی…
***
صینیفدن چیخدیم. اوشاق‌لارین باشیما دوشن سس‌کویوندن سرسم اولموشدوم. ائله کی معللیم یولداش‌لاریمدان بیری اؤنجه‌دن منی قارداشینا ایسته‌دییی مؤوضوعا توخونار-توخونماز توپارلاییب یازیغا دیک-دیک جواب‌لار دئدیم. دونوب قالدی. دالیما باخمادان قاپینی چیرپیب مدرسه‌‌دن چیخدیم.
– گؤرور ها مین بیر فیکریم، دردیم، قایغیم وار؛ هله گئنه او قارنی یئکه قارداشین گؤزومه سوخور. نئینیم وکیلدی. دده‌مین دردینه کی! منه ایندی جراح دوحتور احتیاجدی. آنامی قورتارا بیلن بی بئیین جراحی بی ده معجزه.
بولاری خیاباندا یئرییرکن غضبدن دیل آلتی دئییردیم. ایلک گؤردویوم تاکسی‌یا ال ائله‌ییب میندیم. آدرسی دئییب باشیمی شیشه‌یه دایادیم. گؤزلریمی یومدوم…
… اون‌اوچ یاشلی موصطافا ساچلاریمی تومارلاییر اؤپور، گؤز یاشلاریمی سیلیر، اؤن‌بئشینی یئنی بیتیرمیش محمدایسه قیچیمین یاراسینی باغلاییر. آرمود آغاجیندان آرمود دررکن دوشموشم. آنام حووض باشیندا اوودوغو پالتارلاری سویا چکیر. هر دفعه ده پالتارلاری آسدیقجا اوچوموزوده قاتیب قاباغینا وورهای دئیینیر. آتام بیر الینده چوبوق، پئنجه‌یی چیینینده یاریسی کیتابلا پرده‌لنمیش پنجره‌دن بیزه باخیب نه‌لرسه یازیر…
تاکسی دایانیر. چاتمیشیق. کرایه‌نی حسابلاییب تشککور ائله‌ییب ائنیرم. اوزاقدان آتامی گؤرورم. قاپیدا قیرمیزی بیر نئیسان دایانیب. آددیم‌لاریمین سورعتینه آرتیریرام. من چاتینجا ماشین گئدیر.
– سلام بابا! نولوب؟
الیمه ایکی قاتلانمیش خیردا بیر کاغاذ وئریر. من سوروشماغا هن-هون ائله‌یینجه، چوخداندیر دویمادیغیم سسینی قولا‌ق‌لاریما یاییر:
– آنان اوچون نه ایش لازیمدی گؤر!
آچیب باخیرام. نه ده چوخدو!
-«در وجه آقای نصرالله ذرّین بابت خرید هزار و هشتصد جلد کتاب…»
سون
3 پاسخ
سایین صنم خانیمین گئرچک‌سل نثرینی اوخودوغومدا ائتکی‌لندیمسه ده چوخ سئویندیم اونا گؤره کی، گنج شاعیر لریمیز اؤز یول‌لارینی سئچیب، دوز یازی یا خود نثریازماغا چالشیرلار. بو یازییا گؤره اوزمان‌لاریمیز یاخشی دانیشا بیلر‌لر! نثرده گاهدان یازی قایدالارینا گؤره یانلیشلیق‌لار گئتمیشدیر! ودیل انسجامسیزلیغی گؤزه چارپیردی! هر حالدا صنم خانیم باجاریقلی بیر ادبیاتچی‌دیر. شئعیر ساحه‌سینده باجاریقلی اولدوغونو ثبوتا چاتدیریبدیر. بو عزیز شاعیر و یازیچیمیزا یئنی باشاری‌لار دیله‌ییرم.
صنم خانیمین بو حیکایه سی نین ،نثری صمیمی وآخیجی بیرنثردیروبئله بللی اولورکی بوحیکایه بیرینجی یازیسی دئییل دیرمنجه .ادبی بیرنثرده لهجه دن یارالانماق نثرین ضعیف نوقطه سی اولابیلر.اوسته جناب تقی زاده بویوران موردلره اشاره ائتمک اولابیلر اؤرنک اوچون :من تح جانیما،گئدخ و..آنجاق بوحیکایه چاغداش حیکایه نین اؤزه للیک لریندن فایدالانماییب دیر.حکایه نین باشلانیشی گؤزه ل دیرواوخوجونون ،اوخوماغا رغبتین قازانیر وسونونادک اوخوجونو چکیب گتیریر.آنجاق منجه ضعیف نوقطه سی سونوجوندادیر واودا بودورکی حیکایه بیرتکرارلانمیش سونوجلا ایران سینمافیلمی لری کیمی سونا یئتیروهرشئی قورتاریر.آنجاق چاغداش حیکایه لرده یازیچی سونوجو،اوخوجویا اؤزگوربوراخیر وبواوخوجودورکی اؤز دوشونجه سی قدر ،بیریوخ بلکه ده نئچه سونوجا ال تاپا بیلیر واوخوجو بلله یینده حیکایه گونلر وآیلار دوام ائدیر.من صنم خانیما حیکایه ساحه سینده ،شعیرلر ی کیمی ،یئنی -یئنی اوغورلاردیله ییره م.
ده رین سایغیلارلا حسین مصری
خان صنمین نثر قلمی شعر قلمیندن گوجلو اولماسادا، اوندان قالان دئییل. آنجاق محلی لهجه‌دن فایدالانماق منیم اوچون آچیلماز بیر دویون اولوب. بیر طرفدن ادیبلر بونو بینمیرلرکی، لهجه مخاطبین جغرافی دایره‌سین کیچیلدیر. یری گئد خ،تح جانیما .. کیمی اهر لهجه‌سینده سؤزلر .دیگر طرفدن لهجه ده کی صمیمی‌لیک فقط لهجه ده اولور . من اوزوم ،( دده‌م ننه‌م )ده کی حیسسی (آتام آنام دا ) تاپا بیلمیرم .