اویون
اصغر الهی- چئویرن: غلامرضا بوداغی
بیر کونجده دایانیب دورماق اوره‌ییمیزی سیخیردی. داریخدیریجی بیر تردّود ایچه‌ریسینده نه ائده‌جه‌ییمیزی بیلمیردیک. گونشین سولغون و طاقت‌سیز شوعالاری سون نفس‌لرینی چکیردی. توتقون و حزین بیر غروب چاغی سانکی گونشین تمنّاسیز حمایه‌سیندن محروم اولموش کیمی قارانلیغا تسلیم اولوردو. چیسکینلی یاغیش سس‌سیزجه چیله‌ییردی. جانیمیزی اوشوتمه‌لی بیر سویوقلوق بوروموشدو.
یوسف دئدی:
ــ اوینایاق، اوشاقلار، بیر ایش گؤرگ.
رجب:
ــ نه اوینایاق، نه ایش گؤرک،- دئیه اونا جاواب وئردی.
یوسف گولدو، یحیا دئدی:
ــ «بَی- گلین» اویونو- بیز ایسه اوتانیب پول کیمی قیزاردیق، کوچه بؤیوکلر ایله دولو ایدی. ائولرین آرتیرمالاریندا جرگه ایله اوتوران قادینلار قوجاقلاریندا آغلایان کؤرپه‌لرینی ساکت‌لشدیرمک اوچون اونلاری امیزدیریر، توم چیرتلایا- چیرتلایا صحبت ائدیردیلر. آنالاری‌نین دؤشلرینی آج‌گؤزلوکله، مارچا- مارچلا سومورن کؤرپه‌لره تاماشا ائدیب گولوردوک.
بؤیوک قارداشلار اؤزلرینی اونوتموش کیمی درین دوشونجه‌لره دالمیش حالدا کوچه‌ده دایانمادان اؤتوب کئچیردیلر. اونلار کوچه‌نی بوسبوتون یاددان چیخارتمیشدیلار. سانکی بیزی گؤروب های- هاراییمیزی ائشیتمیردیلر.
قارانلیق قاریشیردی. آرتیق هر گونکو تکرار اویونلار بیزه ماراقسیز گؤرونوردو، اصلینده، یک‌نَسَکلیک بیزی داریخدیریردی. هئچ بیر فیکیر ده آغلیمیزا گلمیردی. نه ایسه ته‌زه بیر اویون هوسی اورکلریمیزی قیجیقلاندیریردی.
بایاقدان بری آرایا چؤکن کدرلی سوکوتو رجبین دئدی‌یی «پادشاه اویونو» سؤزلری پوزدو. یوسف «دوغرودور»- دئیه اونون سؤزلرینی تصدیق ائتدی. بیز پادشاه اویونونو چوخ اوینامیشدیق، بو اویونو سئویردیک، نه ایسه اوره‌ییمیزجه ایدی. سسله‌دیک، سسیمیز گوجله‌نیب دالغالاندی، کوچه‌میزین بوتون اوشاقلاری آخیشیب گلدیلر. کوچه توز- دومانلا دولدو. اویون باشلادی. اؤز گوجو، ایری بدنی و اوجا بویو ایله باشقا اوشاقلاردان سئچیلن قادر محلّه‌میزین آتامانی ساییلیردی. او اؤزونو اوّلجه رئیس، سونرا ایسه پادشاه ائدیب حؤکمله دئدی:
ــ اوینایاق.
قادرین زهملی، قالین سسی جسارتیمیزی بوغدو.
ــ نه اولار کی، باشلایاق.- دئیه راضی‌لیغیمیزی بیلدیردیک. کیمسه اونا اعتراض ائتمه‌دی. اعتراض حله بیر یانا، جینقیریمیز دا چیخمادی. بیز مطیع و باشا دوشن اوشاقلار ایدیک. قادرین قورخوسوندان گؤزوموزو بئله قیرپا بیلمزدیک. قورخوردوق کی، کیچیک بیر شئی‌یی بهانه ائدیب قولاغیمیزدان توتوب یونگول ضربه ایله بیر کونجه آتسین. او، تک دئییلدی، ایکی- اوچ نفر اَل‌بیر ایدیلر. قادر بیزدن دارانا آلیردی، شیرنیلریمیزی آلیب یئییردی. بیز ایسه دینمز- سؤیله‌مز، ساکتجه دایانیب باخیردیق، داها دوغروسو، بیر سؤز دئمه‌یه جسارتیمیز چاتمیردی. قاشقاباغینی تؤکن کیمی بیز اونا یالتاقلانیب، اؤز ریاکار حرکت‌لریمیزله اوره‌یینی آچماغا چالیشیردیق. بیزی بئله هنر صاحبی گؤرن قادر سرمستجه‌سینه گولوب اؤز جزا تدبیرلرینی دایاندیریردی. او، اوشاقلاری ازیشدیرن زامان بیز گولوش دولو باخیشلارلا تاماشایا دایانیر، اوشاقلارین عاجزلی‌ییندن حظّ آلیر، قیدیقلانیرمیش کیمی قهقهه ایله گولوردوک. قادر ایسه بیزیم ساده‌لؤوحلویوموزدن و نادانلیغیمیزدان داها دا گوجله‌نیردی. اونون الیندن هر ایش گلیردی. محلّه‌نین شاهی ایدی. قونشو محلّه‌نین اوشاقلارینا محاربه اعلان ائدیردی. بیز ایسه داش و آغاجلا سلاحلاناراق قادرین آردینجا «دؤیوش میدانی»نا جوموردوق. اونون امری ایله هوجوما کئچیردیک، توز- دومان ایچینده طاقتدن دوشونه‌دک ووروشور، نهایت، تپه‌دن دیرناغادک توز- تورپاغا بولاشمیش حالدا، زولاق- زولاق جیریلمیش پالتارلارلا عزیز و سئویملی محلّه‌میزه غالب کیمی قاییدیردیق. قادر سینه‌سینی قابارداراق هامیدان اؤنده تمکینلی آددیملارلا محلّه‌یه دوغرو ایره‌لی‌له‌ییردی. بیز ایسه طاقتدن دوشموش عسگرلر کیمی اونون آردینجا آددیملاییردیق.
… اویون باشلاندی. قادر پادشاه اولان کیمی سرت‌لیکله قاشلارینی چاتیب جدّی‌لشدی. سونرا اؤز آداملارینی وظیفه باشینا کئچیرتدی. قادرین و اونون آداملاری‌نین صفت‌لرینده دهشتلی بیر غضب ایفاده‌سی دویولوردو- لال یزید کیمی، شومور کیمی. بیز محرّم‌لیکده، بؤیوک پرده‌لر اوزه‌رینده بو «یارامازلارین» شکیل‌لرینی گؤرموشدوک. گئتدیکجه قادرین و دوستلاری‌نین صفت‌لری دَییشیردی، تام باشقالاشیردیلار. اونون شیشکین اوزو بوزاریب زهملی اولوردو. قادرین سسی ائشیدیلیردی:
ــ باشلایین.
اونون کسرلی سسی بیچاق کیمی داها دا ایتیلشمیشدی. بو سس سومویوموزه قدر ایشله‌دی، دوداقلاریمیزی دیشله‌دیک.
من:
ــ نئجه باشلایاق؟- دئیه پیچیلدادیم.
قادر گولوب دئدی:
ــ پادشاه ملکه ایسته‌ییر، ملکه‌سیز پادشاه اولارمی؟
هامی‌نین باخیشلاری بیر- بیرینه زیللندی، آرایا سوکوت کؤچدو. فیکیرلشیب گؤتور- قوی ائتدیک. سونرا محلّه‌میزین اَن گؤزل قیزینی گلین گتیردیک. شنلیک ائتدیک، دئییب- گولدوک.
قادر:
ــ کجاوه دوزلدین، بیزی چیینلری‌نیزده آپارین،- دئیه امر ائتدی. بیز چیینلریمیزی چکیب بو ایشدن بویون قاچیرتدیق. اونون آداملاری اؤز ایتی باخیشلاری ایله بیزی سوزوب حؤکمله:
ــ تئز ائله‌یین، کجاوه دوزلدین،- دئدیلر.
قادرین دوستلاری رئیس، وزیر و جلاد ایدی- هامیسی دا الی قیرمانجلی. قورخوب راضی‌لاشدیق، تاختا و میخ گتیرمک اوچون هامیمیز ائولره دوغرو جومدوق. آنالاریمیزین قارغیشی، سؤیوش و قاپازلاری‌نین باهاسینا تاختا، میخ گتیردیک. هامیمیز اورکدن ایشله‌ییردیک، کیمی میشارلا تاختا کسیر، کیمیسی میخ ووروردو. حله پادشاهین کجاوه‌سینی الوان پارچالارلا بزه‌دیک ده … هامیمیزین بیرگه اَمه‌یی‌نین، ذؤوقونون نتیجه‌سی اولان بو گؤزل کجاوه‌یه تاماشا ائتمک نئجه ده ماراقلی ایدی!
پادشاه و ملکه کجاوه‌ده اَیلشمیشدیلر. قادر زهملی بیر سسله:
ــ یولا دوشون،- دئدی.
گوجوموزو توپلادیق، کجاوه‌نی قالدیریب جیلیز و ضعیف چییینلریمیز اوسته قویاراق یولا دوشدوک. قیچلاریمیز اسیردی. تیترک یئریشلرله ایره‌لیله‌ییردیک. کجاوه‌نین آغیرلیغی لاپ نفسیمیزی کسیردی، آمما هئچ نه دئمیردیک، بیز اؤزوموز بو اویونا راضی‌لیق وئرمیشدیک. بیز کیشی‌یدک آخی، کیشی سؤزونو گئری گؤتورمز. بیر ده کی، اویون باشلامیشدی، بیر ته‌هر قورتارمالی ایدی. پادشاه اؤز سئوگیلیسی ایله کجاوه‌ده یایخانیب ایلشمیشدی، کئفی کؤک ایدی، دئییب گولوردو. اونون پیس وزیری و جلاد دوستلاری ایسه سرانجام وئریردیلر، هَدَه- قورخو گلیردیلر. قادرین قهقهه‌لی گولوش‌لری بیزیم یورغون اورکلریمیزه توخونور و عکس- صدا دوغوروردو. آغری گئت- گئده آرتیر، اعضالریمیز گَریلیردی. یوماغا دؤنموشدوک. پادشاهین تویو ایدی، دئییب- گولمک، شنلنمک لازیم ایدی. قادرین آداملاری بیزی گولوب سئوینمه‌یه مجبور ائدیردیلر. آغیر یوک آلتیندا بوغازلاریمیز قَه‌هَرله دولموشدو، گؤزلریمیزین اؤنونده هاوادا یئل‌له‌نن قیرمانجلار دوداقلاریمیزا سولغون گولوشلر سانجیردی. هامی‌نین صفتینده نفرت حسّی دویولوردو. آمما کیمسه دانیشمیردی. جاماعات تاماشایا دایانمیشدی. قادر اللرینی هاوادا اویناداراق پادشاهلارا مخصوص ادا ایله، اوجا سسله دانیشیر و امر ائدیردی. آرتیق طاقتدن دوشموشدوک، بدنیمیز ازگینله‌شیب زوققولداییردی. ائله بیل عقرب بیلکلریمیزی سانجیر و آجی زَهَرینی اورکلریمیزه قدر یئریدیردی. هاندان- هانا یحیانین نفرت دولو سسی ائشیدیلدی، گیزلینده قادرین آداملاری گؤرمه‌سین دئیه، اونو چاغیریب، سونرا:
ــ نه دئییرسن؟- دئیه، پیچیلتی‌لا سوروشدوق.
یحیا:
ــ بو، نه تَه‌هر اویوندو؟- دئیه دونقولداندی.
ــ اویون بئله اولار دَه،- دئیه اونا جاواب وئردیک.
ــ بو، اویون دئییل.
ــ یاخشی، یاخشی، چَرنلَمه.
آرتیق، یحیا قطعی بیر طرزده دئدی:
ــ من اوینامیرام، نه اوچون قادر پادشاه اولوب کجاوه‌ده ییرغالانمالی‌دیر، باشقا بیر اویون یوخدورمو؟
ــ بوش- بوش دانیشما،- دئیه‌رک اونو ساکت‌لشدیرمه‌یه چالیشدیق.
ــ اوقدر اورک‌آچان اویون وار کی، ائله اولسون، هامی گولسون، هامی اَیله‌نیب سئوینسین،- دئیه یحیا جاواب وئردی. شوبهه‌لی باخیشلارلا اونو سوزوب دئدیک:
ــ اولماز، یحیا، اویون باشلانیب، بیر ته‌هر ده قورتارمالی‌دیر.
ــ نه اوچون اولمور کی؟
ــ نئجه اولار؟- دئیه اوندان جاواب ایسته‌دیک. یحیانین دوداقلاری قاچدی، اومید دولو باخیشلاریندا غرور و قطعیت ایفاده‌سی اوخونوردو. بیزیم ده جانیمیز ایسیندی، جسارت‌لندیک، اوره‌ییمیز غرور حسّی ایله دولدو. یوسف ده یاخشی سؤزلر دانیشیردی، اورک- دیرک وئریردی، نه ائده‌جه‌ییمیز حاقّیندا دوشونوردوک.
هاندان- هانا یحیا بیج- بیج باخیب دئدی:
ــ چییینلریمیزی چکیب کجاوه‌نی یئره بوراخاق، بو، اؤزو ده بیر اویوندو.
بیزیم ده دوداقلاریمیز قاچدی. یحیانین بیجلی‌یینه تعجب‌لندیک. هامیمیز اونا «جیرتدان یحیا» دئیردیک. بالاجا بویونا، سیسقا جانینا باخمایاراق چوخ قوچاق و چئویک اوشاق ایدی. او، اؤز بامزه سؤزلری، لطیفه‌لری ایله بیزی گولدورردی، بیزه همیشه یاخشی مصلحت‌لر وئرردی، هر هانسی ایشی گؤرمزدن اوّل یاخشی- یاخشی فیکیرله‌شیب سونرا عمل ائدردی. بؤیوک قارداشلار اونا «کلّه یحیا» دئیردیلر. آرتیق، حسّ ائدیردیک کی، ایندیجه وئردی‌یی مصلحت ده اوره‌ییمیزجه‌دی. داخیلیمیزده بو اویونا قارشی، پادشاها قارشی نفرت حسّی اویانمیشدی، اورکلریمیز نفرت حسّی ایله دؤیونوردو. قادرین آداملارینی سوزدوک، اونلارین زهملی صفت‌لری، هاوادا اوینایان قیرمانجلارینی گؤروب قورخدوق.
ــ قورخوروق،- دئدیک.
ــ نه اوچون قورخاق؟- دئیه یحیا دیللندی.
یوسف:
ــ بیز اونلاردان چوخوق،- دئدی.
اوره‌ییمیزده اؤزوموزو و اونلاری بیر ده سایدیق، حله گیزلیجه بارماقلاریمیزلا دا سایدیق، اوره‌ییمیزی ایستی و شیرین بیر حسّ بورودو، سونرا بونو پادشاها نفرت حسّی عوض ائتدی. جسارت قورخوموزو بوغوب قیچلاریمیزا قوّت جالادی. دریندن نفس چکیب جییَرلریمیزی دولدوردوق. اَییلیب وار قوّه‌میزله آغیر یوک آلتیندا خَشیله دؤنموش چییینلریمیزی کجاوه‌نین آلتیندان چکدیک، توز- دومان کوچه‌نی بورودو. قادرین آداملاری جسارتیمیزدن هورکه‌رک هره‌سی بیر یانا قاچدی. آرتیق قادر اوّلکی قادر دئییلدی. او، محلّه‌نین پادشاهی و آتامانی دئییلدی. او، یوماغا دؤنوب بوزوشموش حالدا بیزه باخیردی، گولومسه‌یه‌رک بیزیم یانیمیزا گلدی. قادر یالواریش و امداد دولو نظرلرله بیزی سوزدو. باخیشلارلا ترپه‌نیب، آرخاسینی بیزه چئویره‌رک قاچدی. بیز ایسه دئییب- گولوردوک. ال- اله وئریب رقص ائدیردیک. سسیمیز عرشه قالخیردی. گئجه‌نین رنگی قاچمیشدی.
_________________________
قایناق:
باکی- «گونش» ژورنالی، ۱۹۹۲، نومره ۵۶
کریل‌دن عرب الیفباسینا کؤچورن: حمید بخشمند
