بابالاری اؤیمه، سؤی!
بو سؤز، یازیچی دوستومون یازماق ایسته‌دییی بیر حکایه‌نین باشلیق سؤزو ایدی. ائله بو باشلیغی گؤرورکن جیک قالیب اونا دئدیم:
– بو نه سؤزدور؟ یانی نه اولسون؟
دئدی:
– آدام گونده تزه بیر سؤز ائشیتمه‌سه قولاقلاری کار اولار. بو دونیا ائله سوخا سوخ بیر یئر اولوبدور کی هر نه اولا بیلر. ائله بیری ده، بو سؤزدور.
دئدیم:
– آخی به بابالار نئیله‌سین؟
دئدی:
– قولاق آس دئییم. جاوانلیق چاغلاریندا بیر گون ائوه ساری گئدیردیم. بیر ده گؤردوم بیری یئره کیتاب دؤشه‌ییب ساتیر. منیم ده کی آزاریم وار. دوروب او کیتابلارین هامیسینا باخماسام گئده بیلمه‌رم. دوردوم باخماغا. ائله باخا باخا گؤزوم بیر کیتابا ساتاشدی. کیتاب روس یازیچیلارینین یاشاییشینا، بیر ده، یارادیجیلیغینا گؤره ایدی. کیتابی واراقلاییب گؤز گزدیرنده، داستایوسکی‌نین آدینی گؤردوم. اونون آدینی گؤرونجک ساتیجی‌دان سوروشدوم: بو کیتاب نئچییه؟ دئدی: اوچ یوز تومن. او زامان اوچ یوز تومن چوخ پول ایدی. دئدیم: اوجوز وئر مشتری اولاق دا.
دئدی: چیخماغا یئری یوخدی. بیر ده دئیینجک گؤردوم گده لاپ برکیدی. کیتابی یئره قویوب دوزلدیم یولا. گئجه یوخودا گؤردوم کی قارانلیق بیر چؤللوکده‌یم. اوزاقدان بیر ایشیق گلیردی. یاخینا گئدیب گؤردوم بیر بالاجا ائودیر. پنجره‌سیندن باخینجا گؤردوم داستایوسکی استول آرخاسیندا اوتوروب یازی یازیر. قاپینی آچیب گیردیم اوتاغا. او دؤنوب منه باخینجا دئدیم: سلام جناب داستایوسکی. سیزی چوخ خوش گؤردوک. من سیزین یازیلاریزا وورغون بیر اوخوجویام. دوغرودان دا قلمیزدن اولماز و من سیزین اثرلری چوخ سئویرم. بیر باشدان آیاغا منه باخیب دئدی: چوخ سئویرسن؟ دئدیم: بعلی چوخ چوخ سئویرم. دئدی: چوخ ایستهسَیدین اوچ یوز تومن وئریب او کیتابی آلاردین!
غرض؛ اوزون زامان ادبیات اوزره چالیشا چالیشا فرهنگی میراثین دا باجاسیندان بیر باخدیم. گؤزومون قاباغیندا دوران، بیرینجی قاباریق مسئله، بابالاریمین معاریف یولوندا آتدیغی آدیملارلا بیرگه اونلارین ایلک مدرسه قورانلاردان بیریسی اولمالاری ایدی، آما الیمیزده هئچ بیر بلگه یوخ ایدی.
دئدیم:
– به نییه یازیلی بلگه یوخ ایدی؟ به آتان یوخسا عمی‌لرین سیزه بیر بلگه ساخلامامیشدیلار؟
دئدی:
– آتام و عمیلریم بو قونودا تکجه بابالارین خاطیره‌سینی، ناغیلا بنزر بیر شکیلده دئمیشدیلر.
دئدیم:
– نییه؟
دئدی:
– واله اونو دا دئمه‌ییبلر!
دئدیم:
– سنین اؤز گؤروشون نه دیر؟
دئدی:
– بونون نییه‌سینی بیلمه‌یه او زامانین پیرتلاشیق دورومونو آرشدیرمالیییق. او چاغدا مدرسه‌یه اوشقوللا دئییرمیشلر و اصول‌-ی جدید مدرسه‌سی دئیه‌رَک بو مدرسه‌لری آچانلارا یامان یوووز دئییب اونلاری اینجیدیرمیشلر.
دئدیم:
– دئمک سیزین ده بابالاری اینجیتمیشدیلر؟
دئدی:
– همی ده چوخ. ائله کی یازیقلار باشلارینی گؤتوروب بورادان قاچیب، ائی، ایللر سونرا، های کوی یاتاندان سونرا قاییتمیشدیلار.
دئدیم:
– آما من بیلن سن بو ایشه گیریشدین. یوخ؟
دئدی:
– بعلی. مدرسه‌میزین تاریخه کئچمه‌مه‌سی منیم اوچون بیر سیخیجی دوروم ایدی.
دئدیم:
– آما خاطیره‌سی کی قالمیشدی. خصوصا او مدرسه‌ده درس اوخویانلار بیلیردیلر نه وار نه یوخ؟
دئدی:
– بیلیرسن نه وار؟ بئله بیر ایش اولموشدو‌سا، تاریخی بیر حادثه ایدی و یالنیز خاطیره شکلینده قالماسی هئچ دوز ایش دئییلدی. چون او مدرسه‌نین شاگیردلرینین یاشی دوخساندان چوخ ایدی، چوخو دا رحمته گئتمیشدیلر. بو اولانلار بیزدن سونرا گلجک نسلین خاطیره‌سیندن پوزولاجاقدی. قالسین کی بو تکجه بیزیم عائیله مسئله‌میز یوخ یوردوموزون تاریخی ساییلیردی.
دئدیم:
– یادیمدادیر کی قول چیرماییب بو یولدا آددیم آتدین. یازیلی بلگه تاپا بیلدین می؟
دئدی:
– یازیلی بلگه‌لر تاپا بیلمه‌سم ده، آختاریب او مدرسه‌نین او چاغدا حیاتدا اولان شاگیردلرینی تاپیب یئترینجه شیفاهی خاطیره و سس بلگه‌لری توپلایا بیلدیم.
دئدیم:
– قوی قالانین من دئییم. سونوج اولاراق بابالارینین قوردوغو مدرسه‌نین کئچمیشی یوردوموزون تاریخی یادداشینا کئچدی، هه. حتی خاطیرلاییرام کی نئچه اؤیکو و رومان کیتابیندا بو قونویا گؤره یازیب، بیلگیلر وئردین. دوغرودان دا ساغ اول.
دئدی:
– بو ایش، یوردوموزون تاریخینه و آتا بابالاریمین زحمتلرینین قارشیسیندا منیم بورجوم ایدی.
دئدیم:
– به سؤیمک هاردان چیخدی؟
دئدی:
– هه گل ایندی ائشیت منیم عائیلَمدن. گون او گون اولدو کی آتا طایفاسینین قیزلاری بیزه قوناق گلدیلر. من بو قونویو اونلارا آچیقلاییب یازدیغیم کیتابلاری دا اونلارا اؤنَریب بابالاریمیزی اؤیدویومدن دانیشدیم. هرحالدا چوخ ماراقلانمادیقلارینی دویدوم. قوناقلارین گئتمک واختی یئتیشینجک آرخالارینی او کیتابلارا چئویره‌رک دوروب گئتدیلر. بو ایش منه بیر بوتون دَیدی بیر ده پارا. غرض. آی دولاندی ایل دولاندی، آیری سئچگی چیلیکدن حالیم بولاندی. بیلیرسن نه دئییرم.
دئدیم:
– بیلیرم نه دئییرسن. ائله چیراق اؤز دیبینه ایشیق سالماز. ایندی دئ گؤروم، سؤیوش وئرندن سونرا نه اولدو؟
دئدی:
– همان آرخالارینی چئویریب گئدنلر قیامت قوپاردیلار کی بابالارین روحو وای، واویلا، وا مصیبتا… بیلیرسن نه وار، بابالاری دیریلتمک ایسته‌سن اونلاری اؤیمه، سؤی. اوندا گؤررسن بابالارا نه قده‌ر ده‌یر وئرن وار!