اؤلوم دئییل کی*
رضا عبدی

پارچه‌ای شالواردان خوشوم گلمز. هم اه‌یینیمدن دوشن کیمی اولار، هم ده بیر اون یاش آتار یاشیمین اوستونه. آمما نئیلییم؟ قبیر اوستوده  لی شالوارینان توتماز.قارا پارچه ای شالوار و قوندارا باشماق. لاپ توز-تورپاق مالی. کیم بو دَبی قویوب؟ اوتوشولار منجه!

سحر بیلدیم داییم اؤلوب. تهرانداکی قارداشیم زنگ آچمیشدی. من یوخولویدوم. دئدیم بیر ده دئسین. تئلفون دالیسیندان تک-تک کلمه‌لری هؤججوله‌دی. “آدایی، گئجه، قورتاریب” دئدی”. دو، گئت، قبیر اوستونه.” باجی اوغلولوق وظیفه‌سینی یئرینه یئتیرمک منه دوشوردو. قارداشیمی قینامادیم. دای‌قیزیمی آلیب گؤرر.

یاریم ساعات دولاندیقدان سونرا نهایت ماشینا پرت بیر یئرده یئر تاپدیم. میرده‌شیرخانایا اوزاق بیر یئرده. ماشیندان یئنیب گونش گؤزلویومو آلدیم الیمه .او بیری الیمی ده جیبیمه آتدیم. پارچه‌ای شالوارین بو حوسنونو سئویرم. ال جیبده راحات دولانیر. آنجاق عادت اوزوندن قیچیمین توکلرینی چکمه‌یی ده یادیما سالیر. الیمینن توکلری بیر-بیر چکه-چکه میرده‌شیرخانایا ساری یوللاندیم. اینجیدیردی آمما خوشوم دا گلیردی. اوشویوردو  اللریم. بیلمیرم اؤلو گؤرمک هیجانی ایدی یوخسا گئجه‌کی کفله‌مه‌نین اثری. هر حالدا گئدیب میرده‌شیرخانانین قاپیسیندا دایاندیم.  ایچه‌ری گئتمه‌یه قصدیم یوخ ایدی. ایچه‌ریدن کیفیت‌سیز کافورون اییی رحمتلیک آنامین رئگل اییینه بنزیردی. گونش گؤزلویوم گؤزومده ایدی. قوی هئچ کس تانیماسین منی دئییردیم. یا دا نه بیلیم دوشونوردوم گؤزلوک گؤزومده اولا-اولا، بیری یاخینلاشیب منه سلام وئرسه داها چوخ سئوینه‌رم. مثلا بیر قیز گلیب” سلام آقای…”( آدیمی دئمکده  زورلانسا داها یاخشی اولار) “من سیزین آخیر داستانیزی چوخ به‌یه‌ندیم. سیز اوردا جامعه‌میزین موشگوللرینی چوخ گؤزل انتزاعی بیر فضادا گؤرستمیسیز” دئسه، بالاجا بیر گولومسه‌رم اونا. سونرا بیر آیریسی ( موهوم دئییل قیز اولسون یا اوغلان) آدیمی ائشیدیب منه ساری گلسه. سونرا بیر آیریسی. سونرا آیریلاری. من ده چیخیب دئسم ” ائئئئ… دوستلار، گؤروسوز کی بوردا چوخ عزیز بیر تانیشیمین مراسیمینه گلمیشم، ایجازه وئرین مناسیب بیر وقتده گؤروشاخ”. آرا بارماغیملا گؤزلویومو بورنوما یاخینلاتدیم. بیردن-بیره بیلمیرم نم-کیم قولتوغومدان یاپیشیب ایچه‌رییه سوخدو منی. قاپییا چیرپا-چیرپا ایچه‌ری کئچدیم. فیشاردان گؤزلریمی باغلادیم. آچاندا آغلاشان آروادلارین ایچینده ایدیم. نفسیم دالی قاییتدی .زحمتینن یول آچیب دووارا سؤیکه‌ندیم. های-کوی سسی دووارلارا ده‌ییب ایکی‌یه ضرب اولوردو سونرا دؤرده، سونرا اون آلتی‌یا. جوره‌به‌جوره دوعالار آسیلمیشدی دووارلارا. سالونو، باشا-باش دوزولن مهتابی چیراقلاری ایشیقلاندیریردی. یا دا ایشیقلاندیرمیردی. گوندوزویدو آخی. هردن بیری گؤز ووروردو .مهتابی‌لری دئییرم. نئچه‌سی ده کؤکوندن یانیمیردی هئچ. هر دؤرد مهتابی‌دن سونرا بیر آسلاما پنکه فیرلانیردی. سالونون اورتالاریندا دا اؤلولرین آدلاری یئکه بیر ال-سی-دی مانیتوردا یازیلمیشدی. اؤلولر سیراینان یویولوردولار.دایی‌مین آدی هله یازیلمامیشدی. آرادا بیر، اوتاقلارین قاپیسی آچیلیردی. قیشقیریق سسی سالونو گؤتوروردو. اوخشاما سس‌لری اوجالیردی.

من قیراقدان قاباغا گئدیردیم. ساغ چیینیم دووارا سورتولوردو. بیردن قاباغیما یئکه بیر گولدان چیخدی. گولو یوخ ایدی. هاردان اولا‌بیلردی؟.  آدامین نفسی ترسه دؤنور هاندا قالسین گول.گولدانین قیراغی سینمیشدی. سینان یئرینی قویموشدولار تورپاغین اوستونه. گولدانی کئچیب دووارین یانیندان یئنه قاباغا گئتدیم. ایسته‌میردیم قور-قوهومون گؤزونه گؤرونم. آخی بیلمیردیم اونلارینان اوزله‌شسم نه دئیه‌م. “آخیر غمیز اولسون” یعنی سیرا سنیندیر! سن اؤل کی داها غم گؤرمه‌یه‌سن. یا دا” باشیز ساغولسون” یعنی اؤلدو کی اؤلدو سن ایشینده اول!. بونلارا دوشونه-دوشونه قاباقداکی قالابالیغی تانیش گؤردوم. بیر چوخونو تانیردیم آما ائله بو بیرچوخون بیرچوخونو خیاواندا دا گؤرسم یولومو ده‌ییشه‌ردیم. ائله بونا گؤره سالونون اورتاسینا گئتدیم. بونو ائله‌مه‌مه‌‌لی ایدیم. دالیدان گلن بیر دالغا منی بیر اوتاغین قاپیسینا ساری چکدی. قالدیم آروادلارینان کیشی‌لرین آراسیندا. محشر ائله بورا اولمالیدیر دئیه دوشوندوم. قاپی آچیق ایدی. اؤلو گؤرونوردو. قوجا بیر کیشی ایدی. اوستونه بوینونا کیمی بیر مله‌فه چکمیشدیلر. ایکی-اوچ نفر سانیرام اوشاقلاریندان دؤور‌ه‌‌سینی آلمیشدی. قاپینین بو تایینداسا هنگامه وارایدی. منیم وئجیمه دئییلدی. راحاتجا اوزانان یعنی اوزادیلان قوجا کیشی‌یه باخیردم. دوشوندوم او دا لاپ آز منیم قدر هئچ نه وئجینه دئییل. امتحانلارین استرسی ورقه‌نی آلمامیشدان اولار. ائله‌کی ورقه‌نی آلدین دئیرسن؛ ” هن ! باخمامیشام،حققیمدی.گلن دفعه، اؤلوم ده‌یی کی ! ”  اؤلویه دوشوندوم.  اؤزومه دئدیم ایندی بیردن دوروب اوشاقلارینا حیرصلی-حیرصلی ” قویون چیخین گئدین ائویزه. باش-بئیینیمی آپاردیز” دئسه هئچ تعجب ائله‌مه‌رم. دوشوندوم خورتلاییب میرده‌شیره” بی زحمت قولاغیمین ایچینده پساب قالیب” دئسه، لاپ اعلا اولار. اوندا گؤردون آیاق آلتیندا قالان کیم، هوشدان گئدن کیم، بیر ده گؤره‌رسن  میرده‌شیر اؤزو ده ائله اوردا تیر اوزانیب..

” ایهیم! نه قشنگ !.عجب بیر زاماندا یازماغیم گلدی” دئدیم اؤز-اؤزومه. مثلا بیر اؤلو خورتلایییب بیر اون ایل ده یاشایا. مثلا آللاهدان بیر آوانس آلا، یا دا عزرائیل ایشی پوخلادیغینی باشا‌دوشوب ایش-ایشدن کئچمه‌میش، یعنی اؤلو قویلانمامیش هر شئی‌ای بله-بؤیورد ائله‌یه. آمما اؤتور بو فضالاری دئدیم اؤزومه. ال چک ظنز فضالاریندان. اصلینه دورسان، من ائله ده طناز آدام دئییلم. خصوصا جوکلارین ایچینه آفتافا گؤتوره‎رم. آما نئیلییم کی بئله یازماغیم گلیردی. ائله قالابالیغین ایچینده دوشونه-دوشونه الینده بیر لیف‌‌ینن حسن آدلی بیری حیکا‌یه‌مه گیردی. حسن، میرده‌شیرلرین مخصوص پالتارینی گئیمیشدی. دیرسه‌یه قدر چیرمالانمیشدی. دمپایی‌لرینی سوروتلوردو. گلیب قاباغیمدان سووشدو. آرخاسیندان کافور اییی اوزانیردی. ساغ آیاغینی دا چکیردی. دوشوندوم. اؤزومه دئدیم: “اؤزودو کی وار. اؤلو خورتلاسین. لاپ اولده  ده حسن میرده‌شیر گؤرسون. سورا دا فاتحه ! “. آمما اؤلونون خورتلاماسیندا قالدیم. دئدیم  بلکه هئچ کؤکوندن اؤلو –زاد اولماسا داها یاخشی اولار؟ .مثلا کیریخیب  اؤلو دئیه بیرینی گتیرسه‌یدیلر میرده‌شیرخانایا. یا دا نه بیلیم اؤز آیاغی ایله گلسه‌یدی!  نئجه اولاردی؟ ساده بیر یویونماق اوچون.

میرده‌شیر سؤزو هر‌شئی‌دن قاباق او معروف قارقیشی یادیما سالیر. تورکجه‌سی ده یوخدو لامصبین. من بالاجا واختیمدا آنامین هر دفعه حیرصلننده ” سنی گؤروم میرده‌شی یوسون ” دئمه‌سیندن چوخ قورخاردیم. اؤلومدن هئچ بیر تصووروم یوخ ایدی. میرده‌شیری جویود-ونن بیر ردیفده بیرشئی بیلردیم. اصلینده  او زامان آنامینان گئدردیم حاماما. هفته‌ده بیر یول اوست خیاوانداکی ژاله حامامینا. ایندی منیم یادیمدا او حاماملاردان نه قالسا آخشام یادا دوشن سحرکی یوخو قدردیر. آمما آیدا بیر دفعه آتامینان گئتدیکلریم پیس یوخو کیمی یادیمدا قالیب. آنام” حامام یئریمی” آتامین قولتوغونا وئرن گونلر، آنامینان دوز دئمه‌دییم گونلر اولاردی.آنامدان پیس ایی گلردی. سؤزونه باخمازدیم. او دا “سنی گؤروم میرده‌شی یوسون” دئیه‌نده من حامامداکی هر هانسی کیشی‌نی میرده‌شیر فرض ائله‌ردیم.

اودور کی ایندی میرده‌شیرخانا آدی منه قاشینما وئریر. حسن میرده‌شیر یئنه گلیب گؤزومون قاباغیندان کئچدی. بیر نفر ده اؤز آیاغییلا میرده‌شیرخانانین پیلله‌لرینی یاواش-یاواش یوخاری چیخدی. میرده‌شیرخانایا یویونماق اوچون گلمیشدی. فالچی دئمیشدی بیله‌سینه. دئمیشدی “یوونمالیسان”…” یودورتمالیسان اؤزوو” دئمیشدی. بئله ده آرتیرمیشدی ” اؤلولر کیمی میرده‌شیرخانادا یوونمالیسان “. اؤز آیاغیینان گلن آدام معطل قالدی. زیققینیب ” بو اولان ایش ده‌یی کی آخی” دئدی.

فالچی چیراقلاری یاندیریب” دا دو گئت” دئدی.” سن اوللی ده‌‌یی‌سن. اَیه ایستیسن قورتولاسان عذابی ویجداندان یولو بودو”

قاپینین قاباغی خلوت ایدی. اؤز آیاغینان گلن آدام تله‌سمه‌دی. گؤز آلتی بیر اویانا باخدی بیر بویانا. موبایلینی جیبیندن چیخاردیب بیر شوماره توتدو.

– الو ؟ … سلام … من…من هامانام کی… بلی… دونن ها دانیشدیم سیزینن…بلی…گلمیشم بلی…ائله بودو با قاپینین…هانسی اوتاق؟…آهان، گلدیم،گلدیم.

کوتونو دوزه‌لدیب ایچه‌ری گیردی. قوندارالارینین تاققا-توققو قووزاندی. سئیره‌ک ساچلارینی یانا دارامیشدی. ساغ یانا. یوخ،  اؤزونون طرفیندن باخساق سول یانا. بویو اوزون ایدی، چوخ اوزون. بیردن دایاندی. ساغ آیاغینی باشماقدان چیخاردیب توپوغونو سول آیاغینا سورتدو. تازدان باشماغینی گئییب قاپیلارین اوستونده‌کی شوماره‌لری اوخویا-اوخویا قاباغا گلدی. اوتوز یئتدینجی قاپینین قاباغیندا دوردو. ساغ الینی باشینا قدر قووزاییب قاپینی اوست چرچووایا یاخین بیر یئرده دؤیدو. ساهاتی کؤینه‌یینین آلتیندان چیخیب پاریلدادی.”رولئکس” دئییلدی. ایچه‌ریدن بیری سسلندی.

– ناوار ؟

اؤز آیاغییلا گلن آدام ( اؤ.آ.گا )  اودقونا-اودقونا : “من زنگ وورموشدوم…بایاق…”دئیه-دئیه حسن میرده‌شیر او طرفدن قاپینی آچیب اؤ.آ.گا-نین یانیندان سووشدو. قاپی یارییا کیمی آچیق قالدی. اؤ.آ.گا بویلاندی باخدی. ایچه‌ریده بیر اؤلونو اوزادیب اوستونه مله‌فه چکمیشدیلر. نه قدر بو وئجینه اولمادان اوزانان اؤلو قوجا کیشی‌یه بنزیردی. من آرا ساکینلشندن سونرا بیر آز قیراغا چکیلیب تابلویا باخدیم. قوهوموموزون آدی تابلویا گلمیشدی. بو آرادا اؤ.آ.گا ایچه‌ری کئچیب قاباقجا دانیشدیغی میرده‌شیرله گؤروشدو. کوتونو چیخارتدی، ساهاتینی جیبینه قویدو. شالوارینین زیپینی آچدی. کؤینه‌یینی چیخارتدی. میرده‌شیر اوتوز یئتدینجی اوتاغین قاپیسینی باغلادی.

اؤ.آ.گا  لوم-لوت اولمادان بیر مله‌فه ایسته‌دی. میرده‌شیر حیرصله‌نیب دئدی :” اؤل قوتول” .

اؤ.آ.گا تختده اوتوروب الینی قیچلارینین آراسیندا ساخلادی. میرده‌شیر دئدی :” اوره‌ییوه گلمه‌سین.” اؤ.آ.گا جاواب وئردی؛” یوخ بابام.” سونرا دیل آلتی بوشلادیغی آرواد دوستونو یامانلادی.

اؤ.آ.گا تختده اوزاندیقدان سونرا گؤز آلتی  یان تختده‌کی اؤلویه باخدی.اؤز-اؤزونه” به بونون فامئلی زادی یوخدو” دئیه دوشوندو. فامئلی وارایدی آنجاق ترافیکده قالمیشدیلار. میرده‌شیر دئدی “قورخموسان کی ؟ “

اؤ.آ.گا دئدی ” اولسون ، فقط تئز اولون” میرده‌شیر باشینی ده‌برتدی : “رئیس بیلسه دریمه سامان ته‌پر. بونون دا فامئللری یوبانیب ” اؤ.آ.گا دئدی: “ترافیکده قالیبلار حتما.” میرده‌شیر الجکلرینی گئیدی. سویو آچدی آنجاق صابینی تاپا‌بیلمه‌دی. اؤ.آ.گا-یا ساری دؤنوب دئدی : “یئریندن ترپشمه صابین گتیریم گلیم”

اؤ.آ.گا تختین اوستونده اوزاناقلی قالدی. آیاقلاری بالدیرلاریندان آشاغی، تختدن ائشیکده قالمیشدی. الینی اوزادیب رفدن بیر مله‌فه گؤتوردو. ایکی قات ووروب چکدی اوستونه. سونرا اؤلویه باخدی سونرا دووارلارا سونرا یئنه اؤلویه. داریخیب تختدن یئندی. مله‌فه‌نی حامام فیته‌سی کیمی بئلینه دولادی. اؤلویه ساری گئدیب اللری اسه-اسه مله‌فه‌نی اوزونه چکدی. سونرا اؤلونون تختینی پرده‌نین دالیسینا آپاردی. اؤز-اؤزونه دئدی : “هله بی گؤرونمه گؤروم”. اؤ.آ.گا پرده‌نی اؤرته-اؤرته رفین اوستونده ایکی قالیب صابین گؤردو. دیل‌آلتی “کور گده گؤرمییب” دئدی. و من بئله ایسته‌میشدیم!. ایندی حسن میرده‌شیر بیردن-بیره ایچه‌ری گلمه‌لییدی. اؤلوموزون آدینی چاغیردیلار. من گؤزلویومو چیخاردیب دووارا سؤیکه‌ندیم. اؤ.آ.گا هله ده اوتاغین ایچینده دولانیردی. او بیری میرده‌شیری معطل ائله‌دیم. بیر دفعه آروادی زنگ ائله‌دی. بیر دفعه رئیس صؤحبته توتدو. بیر دفعه ده صابین سالوندا الیندن زویوب ایتدی. میرده‌شیر یامان دئیه‌-دئیه یئنه آمبارا گئتدی. قوهوملاریم آغلاشیردیلار. اصلینده طرف، یعنی بیزیم اؤلو، منظوروم داییمدیر، گؤردویونو گؤرموشدو. نئچه ایل ایدی اؤلومونو گؤزلوردولر. بیر بویدو بیر چارپایا بیر ده کوچه‌لرینین آغزی. بیرزامانلار چوخ چالیشدیم آغریندان سؤز آلیب حیکایه‌سینی یازام. آمما هوشو باشیندا دئییلدی. بیلدییم قدر آلزایمر توتموشدو. بیر دفعه سلام وئریب یانیندا چؤمبله‌نتی اوتوردوم. آیاغا قالخیب زیققینا-زیققینا منه” بویور ایله‌ش آداش” دئدی. من ده دئدیم” ساغول بالا، گئدیرم کوکه آلام سن ده قاچ ائوه ننه‌ن گؤزلور”. چارپایاسینی گؤتوروب گئتدی. پئشمان اولدوم. ” داش-باشیوا” دئدیم اؤزومه. گؤزلری چتین گؤرردی. بیر دفعه هله آزمامیشدان سسیمی تانیدی. اوجادان سلام وئرمیشدیم. سونرا اؤزومو تانیتدیرمیشدیم؛” منم ائئ ، فیلانی! باج‌اوغلون” گؤزلری گؤرونمه‌سین دئیه همیشه گؤزونده قارا گؤزلوک اولاردی. گؤزلویونو چیخاردیب گؤزلرینی گؤستردی. نارین گؤزلرینده قارا قالمامیشدی. یازیق سسی‌نن دئدی:

” هن! قوجالیغی قیناما. هاممینی کؤلگه گؤرورم. گؤرسن دوز-گئدیب گلیرم بیل بیلمه‌میشم کیمسن. دا قوجالیقدی دا…” دوغرودان دوشوندوم بو بوقدر ایلی نییه یاشادی؟ نه یاشاماسی ؟ سوروندو! هئچ کیم صاحاب دورمادی. یئنه آنام دیری اولسایدی یئتیشردی بیله‌سینه. اؤلدو گئتدی. یاخاسینی قورتاردی دئییردی هاممی.

میرده‌شیر یوووب قورتولموشدو. اؤ.آ.گا ساعاتینی قولونا باغلاییب اوتاقدان چیخماقدایدی. ساغ الینی شالوار جیبینه قویوب سالونون دووارلارینا باخا-باخا اصلی قاپییا ساری یوللاندی. من داییمین نامازینا دورموشدوم. سون سیرادایدیم. اؤ.آ.گا تاققا-توق سالا-سالا گلیب نامازخانانین قاباغیندان کئچدی. حسن میرده‌شیر ائشیکدن گیردی میرده‌شیرخانایا. ساغ آیاغینی یامان چکیردی. گلیب اؤ.آ.گا-نین قاباغیندان سووشدو. دوز یاریسیجا اولاردی. سووشا-سووشا اؤ.آ.گا-ینان باخیشدی. سووشدوقدان سونرا دا باخدی. بلکه اؤز آیاغییلا گلن آدامی بیریینن ده‌ییشیک سالمیشدی. من، حسن میرده‌شیره، سالونون آراسیندا قالان صابینا و اونون یانینداکی قیراغی سینان گولدانا دوشوندوم. قیراقدا دوروب باخدیم. لا اله الا الله.

***

*: بو حکایه صباحی اؤیکو یاریشماسی‌نین بیرینجی ایلینده ۵۰ حکایه ایچینده بیرینجی یئرده دایاناراق بیر میلیون تومن اؤدولو قازانیبدیر.

منبع: http://sabahiodulu.blogfa.com