آکواریوم
علیرضا ذیحق

دوشونمکدن قورخوردوم و هئچ نه یه فیکر ائتمه دن تکجه اؤزومو دانلیردیم :

“باشیم کی منیم آکواریوم دئییل ایچینده نه وارسا گؤرونه پس نه دن قورخورام ؟ بیرده لاپ بئینیمی باشیمدان چیخاریب اَلکُل‌لی بیر شوشه ایچره آتسالاردا، فیکیرلریمی و دویغولاریمی کی کیمسه گؤرمه‌یه‌جک، بو قورخونون نَدَنی نه اولا بیلر؟ “

بو سؤزلره جواب وئرمک اوچون کی سورغو سوآلا چئوریلیردی دوشونمک لازیم ایدی و من مقبره یه گئدیب آند ایچمیشدیم کی هئچ واخت فیکیرلشمه‌یم. بیر قویون کیمی یاشاماق نه ییمه گرکمز دی؟ باشیمی آشاغی سالیب اوتلاماق و دُیدوق دا اوره‌کدن گه‌ییرمک دوغرودان دا کئف وئریجی بیر زاد ایدی. آمما حئییف‌لر اولسون کی حئیوان دئییلدیم و گرک اؤز یئمه‌ییمی و یاشامیمی، قافامی چالیشدیرماق ایله اَله گتیرردیم و بیلدی‌ییم بیلگی‌لری قوشا گیلاس لار تک  اؤیره نجی‌لریمین قولاغیندان آساردیم. اونلار یاشاییشا، تاریخه ، فلسفه‌یه و شعره یول آچان سوآل لارینان ایستر – ایسته‌مز منیم بئینیم ده کئچن‌لری اوزه چیخاردیردیلار. بئله‌لیکله آکواریوم‌لارین نیسگیلی‌ایله یاشاییردیم و بیلیردیم کی اونلارین ایچینده جومان خیرداجا و اویناق بالیق‌لار هئچ واخت آکواریوم‌لاری سورغو سوآلا چکیب اونلارین سسینی ضبط ائدیب اونا بونا سووغت یوللامازلار.

البته هئچ دوشونمه‌دن بونو دا بیلمیشدیم کی دونیا کلمه‌لرله دولو اولماسایدی شاید چوخ ایش لرده آدامین باشینا گلمزدی. البته لال اولماق بو ایشه کیفایت ائتمزدی کی لال لار دان چوخ دانیشان بیرده اؤزلری ایدیلر . بئله بیر زمانه ده کی آدام ، آدام لاردان قاچیردی عشقیم تکجه قوشلار ایله دانیشماق ایدی آمما قوشلار دا گیریپ توتموش قاناد لاری‌نان اؤلوم ویروسونو هر یئره یایماقلا ، داها قوشلاردان دا چکینیردیم . کیلاسا گئده نده ایسه داها سبد – سبد گیلاس یوخ بلکه قولتوق دولو کاغاذ آپاریردیم کی دانیشماق عوضی اونلارین اوزون دن اوخویوب اؤیره نجی لر یازماق ایله ،  واختی بیر تَهَر اؤلدوروم . بئله لیک له ده سورغوسوآل سوروشماغا ایسه کیلاس دا واخت قالمیردی.

بیر گون بو دوروم دان سیخیلارکن تصمیم توتدوم چؤل باییرا چیخیب مال حئیوانلارا باخماق ایله اوره ییم بیر آز آچیلا . ناخیر لار و سورولر کی یاشیل چمن لر اته یینده یاییلمیشدیلار باشلارینی آشاغی سالیب یئمک ده اولسالاردا ، گؤزه چارپان و حیس اولان بیر سئوگی دالغاسینی دا اونلارین هر بیر ترپه نیشینده گؤرمک چوخدا چتین دئییل دی.  بیر بیرلرینین آیاقینی آیاقلامادان ، پایینی قاپمادان ، قارنینی بورنوزلامادان و غئیبتینی ائتمه دن چی‌یین- چی‌یینه یاشاماق دان ذوق آلیردیلار . آنجاق اونلارین ساللاخ خانادا باشلاری نین کسیلمه سی یادیما دوشَرکن اوره‌ییم داها سیخیلدی و ائوه قاییتدیقدا ، واختیمی گول لره آییرماق قرارینا گلیب باشلادیم پاساژلاری دولانیب سئودیییم گول لره هئچ پول وئرمه‌دن دویونجا باخماغا . اینترنت سیته لرین دن  ایسه دونیادا نه قَدَر بیه‌نیلن گول وار ایدی ییغدیم بیر فایلا . آنجاق گوللرین عطرین دویمایینجا سیّار ساتیجی لارین بویون لارینا آسدیقی عطیر تاباقچالاریندان ، بیر شوشه عطیر آلیب ائوه سپمک ایله گول عطرینده غرق اولدوم .

قورخو حیسّی بالا- بالا دهشتلی کابوسلارلا ایسه یوخوما گیریب بیردن گؤروردوم اَلیمی گؤزسوز جُمجُمه لرین دیشینه اوزادیرام و نه گوج وئریرسم ده او دیش‌لری چکنمه‌دن قوجاغیما آلیب آپاریرام دیش دوکتورلارینا . دوکتورلاردا جمجمه یه باخمادان منه بیر نوسخه ساکین دیریجی عصب حبّی یازیب یولا سالیرلار .  بو حب لر منی یوخلادارکن کیلاس دا ایسه گول دن آغیر سؤزکیمسه یه دئمیردیم . چوخ سئوینیردیم کی بئله لیک له منی آدام یئرینه قویوب آیلیق معاشیمی کسمه دن یاغ و شکر کوپِنی ده بیله‌مه وئریرلر.  دونیادان هئچ نه آنلاماسایدیم دا بونو قانمیشدیم کی یاشاماق اوچون آدام دیلینه و دوشونجه سینه زنجیر وورا بیلر آمما معده‌یه و بوغارسیغا بیر ایش گؤزمک اولماز .

بیر گون آنام دئدی :

” سن یوخودا هردن ائله اوجا دانیشیرسان کی منیم یوخومودا قاتیرسان .”

آناما ” نه دیل ده دانیشیرام ؟ ” دییه‌رکن او گولومسه ییب ” آنا دیلده بالادا ، نئجه بَیه ؟” دئمک له یئنه یاساق بیر چرچیوه لرده گزدی‌ییمی آنلادیم .

بو دوروما سون وئرمک اوچون ، ایکی دانا ۲۰۰ صحیفه لیک بوش و یازی سیز دفتری بیر صحّافا وئریب اونلاری بیر – بیرینه قاتیب قالینکور بیر حیلد توتا . او بیر کیتابا اوخشارکن اؤلکه نین رسمی دیلینده قورقوشوم حرفلرله بئله بیر زرلی یازی دا اوستون ده یازدیردیم : ” داش دئوری نین آکواریوم لاری”

سونرالار باشلادیم دوشونجه لریمی او کیتاب دا یازماقا و بئله لیک له ائله یه بیلدیم آرامیش تاپیپ گنجلی‌ییمی باشدان ساوماقا کی جوانلیق  اؤزوده ائله بیر جوره سوچ ایدی.

رحمتلی آنام اؤلمه دن اوّل منی ائولندیررکن ، بیر زامان گؤردوم کی فیکریم اولوب اوشاقلاری  دوکتورا آپارماق ، مدرسه یه یئتیرمک و خانیمی گؤزل لیک سالن لارینا و درزی لره چکیشدیرمک . بئله لیک له او کیتابی بوسبوتون اونوداراق اصناف لاردان نسیه آلماق و تقسیط له ائوی قیخ لیق فرش لر و نفیس اشیالارلا دولدورماق ،  بؤیوک آمالیم اولدی.

یاشیم اؤتوب کئچسه ده گؤردوم اینسان حقوق لارینا فیکیرلشمه‌دن ده یئنه بیر بؤیوک قورخو ایچینده یم . . حیسّ ائدیردیم بیر قویون‌لا داها هئچ فرقیم قالماییبدی و قصاب توکانلاری‌نین شاققالانمیش اَت لری ده منی قورخودورلار. آمما خانیمیمین منه گؤز آغارتمالاری و اوشاقلاریمین منه دیل قایتارمالاری یادیما دوشرکن قورخومدان آزجا آزالیردی و گؤروردوم هله ده بیر آدامام .

بیرگون داریخارکن خانیمین زئرزمی ده قازان ایچینه ییغدیقی قیویر زیویرلارین سوراغینا گئتدیم. اونلارا قاریشان کیتابلاری  گؤزدن کئچیره‌رک” داش دئوری نین آکواریوم لاری ” آدلی بیر کیتاب گؤردوم . آزجا دوروخسام دا بیلدیم کی اونوتدوغوم اَل یازی لاریم دیر.  او کیتابی هوسله ورقلرکن آنلادیم کی جوانلیق دا نه قَدَر من مدنیت دن اوزاق ایدیم و بوتون دوشونجه لریم داش دئورینه عایید اولموش اینسانلارا مخصوص ایدی.