نگاهی گذرا به اشعار کریم احمدیان«شاهید»
کامیل قهرمان اوغلو
شعر را قیام خدایان نوشته‌اند به آسمان، به کوه، به دریا و به خود خدا‌یگان، یعنی شعر وارث خدایان است. آسمان را شکافتند وشعر را به زمین هدیه دادند.
هنوز که هنوز است تعریف کامل و درد به خوری برای شعر نداده‌اند و هر جریان ادبی نسبت به شعر ، تعریف به خصوصی نسبت به جریان شعری تعریف نموده‌اند. آری هنری که وسعتش بی نهایت باشد، گسترده باشد، باید هم تعریف ناپذیر باشد و…
چند سالی است که شعرهای شاعر عزیز «شاهید کریم» را می‌خوانم و آن لذتی که در اشعار اوست همچنان مرا شیفته‌ی خود کرده است نمی‌دانم شاعر این مقاله مجموعه‌ی شعری از خود روانه‌ی بازار کرده یا نه؟! در هر حال «شاهید کریم» زبان مدرن شعر امروز را فهمیده است و می‌داند کدام کلمه را در کجای شعر به تجللی بنشیند، واژه‌ها باید اسیر دست شاعر باشد، یقه‌ی شاعر را گرفته و داد بزند که «مرا بنویس» و این شاعر است که باید در هنگام نوشتن شعری به انتخاب کلمات دست بزند و شعر را به اتفاق میمون سوق دهد، هم چنان که شعر یک اتفاق است و باید بیفتد…
این شعر را بخوانید :
سن گلنده حیات منه گولومسه‌دی
گونش منی تَزدن دوغدو
ائله بیلدیم کائیناتین تانریسییام
سن گلنده دوداغیمدان گولوش یاغدی
یاغمور کیمین چؤل-چیمنه حیات وئردین
سن گلنده هئچ بیلمه‌دیم غصّه نه‌دی، کدر نه‌دیر؟!
هیجران اؤزو یوکون چاتدی ائله قاچدی
وصلین منی اوچوروردو قارتال کیمی
قازیردیم من داغلارینی فرهاد کیمی
سن گلنده ائله چالدیم قوپوزومو
نُتلار اؤزو اویناییردی پرده‌لرده
میضراب ائله چالینیردی اؤز-اؤزونه
ماهنی ائله‌یارانیردی گؤزلرینده سن گلنده
سن گلنده یوْخوُدوم من اؤلموشودوم
سنله ائکیز
گؤزونده ایدیم الینده ایدیم
خیالیندا ائله گزدیم کوچه-کوچه من دولاندیم
اونلارا سن سو سپمیشدین اوره‌گیمده توز اولماسین…
موسیقای کلام و هارمونی کلمات، شعر را به تعالی می‌نشیند و اگر بین آهنگ و محتوا یکنواختی نباشد شعر آن چنان که باید باشد و به دل بنشیند نخواهد بود؛ به عبارتی هارمونی کلمات در اشعار «شاهید کریم» پخته و خود را اصیل جلوه می‌نماید.
رسالت و وظیفه‌ی شاعر کشف و شهود است، کشفی بکر و شهودی جاندار…
چوخداندی شَهرده اؤزومو دوستاغا آتدیم
آددیم باشی گئتدیکجه یامان باتلاغا باتدیم
بیلدیم بو شَهر چولغالانیب چوخلو بویاغلا
هر رنگینی آچدیقجا زَهر دادینی داددیم
چوخ تامسینیرام بیرجه ایشیقدان داد آلام من
چوخداندی گونش گؤرمه‌ین او چولغادا یاتدیم
یانسین بو شَهر یاندیراجاق هر نه کؤنول وار
هر آددیمی‌آتدیقجادا بارسیز باغا چاتدیم
بیر ذره ایشیق گلمه‌یری پنجره‌لردن
شهرین چراغین یاندیرانین دان دان اویاتدیم
«شاهید کریم» کلاسیک می‌نویسد و هر از چند گاهی سپید. او می‌خواهد به سبک نوینی در اشعار کلاسیک دست‌یابد و لباس تیره و تاریک گذشته را عوض نماید. خون تازه ای به «قوشما» تزریق کند، فضای متفاوتی به «گرایلی» بدهد و سپید را سپیدگونه قلم فرسایی بنماید.
سنی سئودیم
تکجه بیر سؤز دئییل
ایللر بویو داملا -داملا چیچکلره داملادیم
سو اولدوم داشلارین باغرینی دلدیم
بیر بولاق گوز آچدی
آدین قویدوم سئوگی
نه‌یامان آخدیردین نیسگیل گؤزلریندن
***
بیر الده چؤرکدیر بیر الده دوعا
تانریا اوزالتدیم او آن الیمی
دهشتلی گئجه‌یدی سازاقلی هاوا
کیمسه آنلامیردی منیم دیلیمی
گئجه نی صبحه تک آغلایان زامان
تانرینین چراغی پارلایان زامان
داغلارین باشیندان گئدنده دومان
ایشیقلی بیر گونش چاغیردی دایان
الینده گئتیردی منه بیر ایشیق
اؤنونده ملک‌لر صفه دوزولدو
نه گوزل-نه گوزل ایشیقلی گونش
باخاندا اؤزونه گؤزوم سوزولدو
ایشیقدان پای آلیب ایشیقلانمیشام
اوره‌گیم دولوبدور «شاهید» اولموشام
پارلایان گونشی چوخلو سئور کن
نیسگیللی سوزلردن یامان دولموشام
***
گله‌جک ده آغیر گلیر
هیچ سانمادان باغری دلیر
گونو گوندن غمی‌اَلیر
زامان منی قایتارگیلان
اورکلرده تالانیری
پیسلیکلرده قالانیری
حؤرمتلرده جالانیری
زامان منی قایتارگیلان
بیز دییردیک زامان دؤنر
کینه‌لر ده بیر- بیر سؤنر
هیچ بیلمه‌دیک زهر سینر
زامان منی قایتارگیلان
بو زاماندا اللر اوشور
سوزلر یامان جانی دئشیر
هر نه‌یاغیر باشا دوشور
زامان منی قایتارگیلان…
زبان شعری «شاهید کریم» متکلف نیست، ساده است، صمیمی‌مثل دل مادری زلال و صاف. یعنی دشوار نیست و هرگز بین مخاطب و اشعار خویش فاصله ایجاد نکرده است و یکی از چند دلیل شعر گریزی مردم، دلیل سختی و دشوار بودن شعریست که عامه مردم نمی‌فهمند، اما در این میان «شاهید کریم» مخاطبان زیادی را به خود جذب کرده و این سادگی و مهربان بودن شعر او را داد می‌زند.
تصویر یکی از ارکان مهم شعر است، شعر بی تصویر انشایی که فقط خوانده می‌شود، لذتی در کار نیست و…تصویر در شعر القا کننده‌ی معنی است، چیزی که همراه تصویر ست، جدا از تصویر نیست. شاعر در تلاش است چیزی که به دهن می‌آید و همخون با معنی است می‌آفریند و مخاطب تصویر را با معنی مانند فیلمی مشاهده می‌نماید. (تصویر در شعر بیانی است که به صور دریافت‌های حسی شاعر به زندگی می‌بخشد، به عبارت دیگر سبب می‌شود تا خواننده احساس نماید که چیزی را به گونه‌ای متفاوت”متمایز” لمس میکند، می‌بیند، می‌بوید و یا می‌شنود.)۱ اگر به عبارت خیلی ساده‌تر بگوییم این است که همه‌ی افراد، اشیاء و چیزهای پیرامون خود را می‌بینند و مشاهده می‌کنند، اما شاعر متفاوتتر از بقیه‌ی افراد آن را حس میکند و می‌بیند و ماهرانه و هنرمندانه دست به کشفیات می‌زند که موجب حیران ماندن دیگران می‌گردد. به این شعور در تصویر رسیده و می‌گوید:(تصویر عبارت از نحوه‌ی خاص ظهور یک شئ در شعور انسانی”شاعر”است.)۲
با توجه به سطور بالا تصاویر در اشعار «شاهید کریم» مواج است و به هر چیزی که بایستی تصویر گونه باشد می‌آفریند.
شاهد ما کریم شعرهای «سئوگی» عاطفه است، شهید تصاویر جاندار در قالب شعرهای گرایلی _ قوشما _ غزل _ سپید و … خویش است، یعنی در اطراف خویش چیزهای را که مشاهده‌گر است چه حسی و چه انتزاعی، از طریق استعاره، تشبیه و… شاعرانه و هنرمندانه دست به خلاقیت می‌زند. به عبارتی خدواند شعر خویش می‌شود، می‌آفریند، خلق میکند :
«چایلارین_داغلارین جنتدی-جنت»
اؤپورم مقدس توپراغین وطن
هاردادیر بابکین یادا کور اوغلون
دینله‌سین مارشینی قولاغین وطن
خان چوپان سئللره وئردی ساراسین
داراسین ساچلارین داراغین وطن
هر ایگیت سئوگیدن قانین باغیشلار
آچیغدیر گئنیشلی قوجاغین وطن؟
سهندین‌یاشاسین گلن گونلره
اوجادیر وقارلی بوداغین وطن
اؤلنده عؤمرومون آخیر گونونده
اؤپیدیم چیچکلی یاناغین وطن
جللادا گؤجوم ده چاتماسا منیم
کئسیدی ایتیلمیش پیچاغین وطن…
یا :
قیشین سسی سیزیللاییر یئتیم‌لرین قولاغینا
درین_درین
باشماغی یوخ آیاغیندا یازیق قیزین
آیاقلاری دونور اونون
.. سرین-سرین
دئیللر کی چیلله گلیر اوزون گئجه
یئکه قارپیز، قیرمیزی نار، قاردا یاغیر
نارین- نارین
چوخلارینین ائوینده‌کی اوجاغی دا یامان یانیر
دا بیلمیرکی ائشیکده‌کی اوشاغین دا جانی یانیر،
اؤزون دانیر
الی دونوب،دیلی سؤنوب، یازیق کاسیب
گئجه‌نین ده اوزونلوغون
سیزلی-سیزلی
سن آننیرسان
سن یانیرسان …
و اما ساختار و استخوانبندی اشعارش خوب است و شاعر عزیز ما در این مورد باید فکر کند، به تفکر بنشیند، تحلیل و نقد بخواند و … تا ساختار و ساختمان اشعارش را محکم نماید و …
در آخر توصیه بنده به دوست عزیزم این است که در آثارش از کلماتی بهره ببرد که در خور شعرش است؛ از کلمات نابالغ استفاده نکند؛ از تکرار پرهیز کند؛ کلیشه‌ای نباشد؛ تلاش نکند که بنویسد و کوششی بکار نبرد در نویسش اشعارش. جوششی باشد، شعر چون وحی است امکان دارد شاعر تا دو ماه نتواند بنویسد؛ تا وقتی قیامت کلمات در خیال و تفکر شاعر اتفاق نیفتد ننویسد. به نظرم وحی و الهام مختص پیغمبران و شاعران است و بس.
اومید است شاعر عزیز ما «شاهد کریم» بیشتر از این بخواند؛ با ادبیات ایران، آذربایجان و جهان آشنا باشد؛ زبان شعری امروزین جهان را شناخته و به استقلالیت شعر خویش برسد؛ خودش زبان مستقل خودش را داشته باشد. هنوز شاعر محترم جوان است، باید هرچه در توان داشته باشد مطالعه به خرج بدهد و بخواند؛ چون انتظار ادبیات تورک ما از شاهدش خیلی بیشتر از این حرفهاست. شاهد اومید ماست، وقت زیادی دارد، باید به چاپ آثارش فکر نکند؛ به سنگینی و جهانی بودن اشعارش توجه نماید. بعد از اینکه به تکلیف شعری رسید که در آستانه رسیدن است، آنوقت کتابش هم چاپ خواهد شد و ما خواهیم خواند؛ به اومید و آرزوهامان خواهیم رسید. در این بین ضمن خواندن شعری زیبا از «کریم شاهید»، آرزوی سلامتی و تلاش هر چه بیشتر در راه ادبیات تورک آذربایجان، از خداوند یکتا موفقیت روز افزون دارم.
باخدیقجا سنه یاش النیردی یاناغیمدان
بیر پارچا غزل گلدی دوغولدو واراغیمدان
چالدیم قلمی ماهنی یاراندی نئجه نیسگیل
یالقیز کوچه ده سؤز جالانیردی دوداغیمدان
سن باخمادین اما اوره‌گیم اوتلا قاریشدی
گئتدیکجه آلوو چیخدی سینه‌م تک، اوجاغیمدان
اؤزده داها صبریم بیته‌جکدیر دلی جیران
آغلاتما منی سئل گله جک یاسلی چاغیمدان
دوزدو دولانار یئددی دؤنه کعبه‌یه خلقیم
عکسین باشینا گونده دولاننام اوتاغیمدان
من ساچلارینی هر گئجه گوندوز دارایاندا
دردین هؤرولوردو داریخان ناز داراغیمدان
اینجیتمه منی «شاهیده » بنزر اوره‌گیم وار
سن گلمه‌سن امما سوزه‌جک قان آیاغیمدان
من ده سورونوردوم سنه خاطیر کوچه‌لرده
عؤمرون بویو هیچ بیر خبر آلدین سوراغیمدان؟
