بیلگیلی یوخسا مودریک قادین؟
تورکان اورمولو
یازییا آدلیم قارادریلی فمینیست سوسیولوق پاتریشیا هیل کولینزین سؤزلری ایله باشلاماق ایستیرم. “دیگر تابع و دزآوانتاژلی قوروپلار کیمی آفریقالی-آمئریکالی قادینلار دا اونلارا تطبیق اولونان باسقیلارا ساده‌جه فرقلی و اؤزل بیر آچیقلاما گتیرمکله یئتینمه‌دیلر. اونلار هم ده آلترناتیو یوللاردان یارارلاناراق وار اولان بیلگیلرین دوغرولوغونو یوخلاماق و یئنی بیلگیلر اورتایا قویماغا باشلادیلار.”بورادا یازار قارا دریلی قادینلارین اؤزه‌ل دورومو و سوسیال ایستاتوسو حاققیندا بیر نئچه اؤنملی نؤقطه‌یه دیققت چکمکده‌دیر. بیرینجی، قارا دریلی قادینین آمئریکا توپلوموندا اؤزونه اؤزل و فرقلی دوروما صاحیب اولماسیدیر. او، بیر قادین اولدوغو حالدا دورومونون و سورونلارینین باشقا قادینلاردان- ایستر دومینانت، ایسترسه ازیلمیش قروپلارا باغلی اولان قادینلار- فرقلی دیرلندیریلمه‌سینی ایسته‌ییر، چونکی توپلومدا اؤزونو اونلاردان فرقلی گؤرور. ایکینجی اؤنملی قونو، حال حاضیردا توپلوم و حاکیم‌سیستم طرفیندن قبول ائدیلمیش بیلگیلر و حل یوللاری حاققیندا یئنیدن دوشونوب اونلاری اینجه‌له‌مکدیر.
بو بیلگی دوغرولاماسی و دیرلندیریلمه‌سی اؤنملیدیر، چونکی بو بیلگیلرین هئچ بیری قارادریلی قادینلارین سورونلاری و فرقلی دورومونو نظره آلاراق اورتایا چیخماییب. باشقا بیر ایفاده ایله، قارا دریلی قادین حاقدا اولان گئرچکلر تام فرقلی و باشقالارینا –اؤزللیکله ده حاکیم قوروپون تعریفلرینه- بنزه‌مه‌ین شکیلده ایفاده اولونمالیدیر. قارادریلی قادینلارین فرقلی حیات تجروبه‌لری بونو گرکدیریر. بو باغلامدا، بیلگی دوغرولاماسی و یا بیلگی دیرلندیریلمه‌سی ایفاده‌سی یازارین قارادریلی قادینین فمینیست دوشونجه‌یه فرقلی شکیلده یاناشماسینی و وار اولان بیلگیلرین تکرار دوزنلنمه‌سینی آچیقلاماق اوچون ایشلتدیگی تئرمیندیر. بیلگی دوغرولاما پئروسسینین هئچ ده راحات بیر پئروسس اولمادیغینین بعضی ندنلری بونلاردان عیبارتدیر:
•توپلومدا قارادریلی قادینین تانینمیش و مرکزی آپاراتلارا ال-چاتمازلیغی
•بیلگی دوغرولاما پروسسینین حاکیم قوروپ طرفیندن کونترول ائدیلمه‌سی
•بعضی قارادریلی فمینیستلرین هله ده مؤوجود بیلگیلره و‌سیستمه اولان صداقتی و گووه‌نی
•بیلگی دوغرولاما ایشینه گیریشن و حاکیم سیستمی تنقید ائدن قادینلارین حاکیم سیستم طرفیندن جزالارا باسقیلارا و دیشلانمالارا معروض قالمالاری. آیریجا اونلار هئچ زامان سؤزده یاسال و دوغرو بیلگیلری قبول ائدیب تصدیقلهین قادینلار کیمی آلقیشلانیب اؤدوللندیریلمیرلر.
بیلگی دوغرولامانین سون آماجی مرکزدن قووولموش قروپلارین باسقیچی سیستمین اؤنونده دیرنمه‌لری اوچون وار اولان بیلگیلری تنقید ائتمکدیر. بونونلا بیرگه، یازار، بیلگی و مودریکلیکدن دانیشیب. بعضی قارادریلی قادینلارین نئجه ده ذکا و درایتلرینی اؤنیارقیلارا و آلداتیجی منفعتلره قوربان وئردیکلرینی آچیقلاییر. بو چوخ جیددی بیر قونودور، چونکی مودریکلیک اولمادان و یا وار اولان بیلگیلرین آرخاسیندا یاتان سیاستلری دوغرو شکیلده درک ائتمه دن قارادریلی بیر قادین هئچ بیر زامان اؤزونو مطیع و حاکیم قروپا باغلی اولان دورومونو دییشدیره بیلمز. پاتریشیا هیل کولینز، قارا دریلی فمینیست دوشونجه‌سینین سوسیال اینشاسی و یا قورولوشو آدلی مشهور یازیسیندا دئییر: “عیرق، جینسییت و صینیف باسقیسی باغلامیندا مودریکلیک و بیلگینین آراسینداکی فرقه دیققت ائتمه‌لییک. ساده‌جه بیلگی صاحیبی اولماق گوجلنمک اوچون یئترلیدیر، آنجاق تابع و آشاغی مرتبه‌لی دورومدان قورتولماق اوچون مودریکلییه احتییاجیمیز واردیر”.
بیر گونئی آذربایجان قادینی اولاراق بو قونولار حاققیندا دوشوندویوم زامان آمریکاداکی قارادریلی قادینلا ایرانداکی تورک قادینینین آراسینداکی سوسیال دورومدا بنزرلیکلرینی آچیقجا گؤره بیلیرم. میثال اوچون تورک قادینی، فارس کیشیسی و فارس پاتریارخال سیستمی طرفیندن کونترول ائدیلن بیلگی و تعلیم سیستمی حاقدا تکرار دوشونمه‌لیدیر. بو بیلگیلر و بو سوسیال دوزن هئچ زامان ایراندا یاشایان بیر تورک و آذربایجانلی قادینین اؤزل و دیگر قروپلاردان فرقلی اولان دورومونو دیققته آلاراق دوزنلنمه‌ییب. گونئی آذربایجان قادینینین دورومو باشقا هئچ کسله موقاییسه اولمایاجاق شکیلده اؤزل و فرقلیدیر. او، نه تورک کیشیسینه، نه ده بوتونلوکله فارس قادینی و دیگر حاکیم و تابع قروپلارا بنزه‌ییر. طبیعی کی، اورتادا بنزرلیکلر و اورتاق قایغیلار اولا بیلر. مثلا تورک قادینی ائتنیک کیملیییندن دولایی آپاردیغی موباریزهلر چئرچوسینده تورک کیشیلری ایله بیر یولدا حرکت ائده بیلر، آنجاق او جینسییتیندن دولایی یاشادیغی سورونلاری آیریجا دوشونوب دیرلندیرمه‌لیدیر.
تورک قادینی ایراندا فارس فمینیست حرکتی ایله بللی قونولاردا آنلاشا بیلر، آنجاق ائتنیک کیملیگی و فرقلی مؤوقعیندن دولایی فارس فمینیزمی ایله سورونلار یاشادیغی اوچون یولونو آییرا بیلر. تورک قادینی فارس کونترولوندا اولان بیلگی‌سیستمینی تنقید ائتمه‌لیدیر، چونکی بو بیلگی‌سیستمی هر زامان اونون ازیلمه‌سی و دیشلانماسینا ندن اولوبدور. داها دا اؤنملیسی وورغولادیغیمیز کیمی تورک قادینی بو یولدا قارادریلی قادین کیمی حاکیم سیستمین باسقیسی و محدودیتلری ایله قارشی-قارشیا گله بیلر. قارادریلی قادینینین مودریکلیک و بیلگی چرچیوسینده آچیقلادیغیمیز قونو عینن ایرانداکی تورک قادینی حاققیندا دا دوشونوله بیلر. بئللیکله ایرانداکی تورک قادین ذکاسی و مودریکلیینی اونا نورماللاشان باسقی و تحقیر قارشیلیغیندا وئریلن منفعتلره قوربان وئرمه‌مه‌لیدیر. گونئی آذربایجانلی فمینیستلر هر شئیدن اؤنجه یئنی بیلگی یاراتماقلا بیرگه وار اولان بیلگی و نورملاری جینسییت، ائتنیک و میللی کیملیکلریندن دولایی معروض قالدیقلاری باسقیلاردان قورتولماق اوچون یئنیدن گؤزدن کئچیرمه‌یه احتیاجلاری واردیر.
